Капкыл Йылме Нерген

Могай эллаште телылан ойлат?

Презе-Влакым Индийыште тӱҥ шотышто ойлат, кушто Тудо Андхр-Кугезе Кочан штатлаштыже, Теланган ден Яныште официал йылме дене ойлен. Тушто тыгак пошкудо штатлаште Каратакысе меньшин-Влакын кугу общинышт, Тамилнад, Махарашт, Чхтисгарх да Шкет Илыше-влак ойлат, туштыжо Индийын союзный территорийже улман штатыште пудучерри штатыште ойлалтеш.

Йылмын историйже могай?

Капкылым йылме икымше гана сылнымут произведенийлашке 10 курым санскрит негызеш лектын да тылеч вара эволюций корно дене икмарда телылан, а вара кызытсе йылме капкыллан эҥертылын. Орваште эн ондак палыме возымаш – влак мемнан эран 5 курымжо дене датироватлалтыт да Андрхр-Кугезе штатыште Антапурым муыныт. Тиде жапыште тиде йылме юридический ден коммерций серышлаште кучылталтын.
Тунамсе кокла курымлаште капым санскрит семын виянлан шотленыт, тыгак практикылан полшеныт, садлан тудо жапысе поэт-влак тиде йылме деке шке йӧратымашышт нерген возеныт. Тыгай произведенийын примержылан “Нанай”, “Басаве пуран-Влаклан” Токмангаде Да “Чаркан” Рукмангаде ” шотлалтыт.
17-18 курым мучко литератур капыште пеледын, Би редидор гай писатель-влакат Суран, Атуури Молла, Чиннусури, Чиннай Суринг Ден Кандурурий-Влак Пантуллан йылмым да тудын литературжым вияҥдымашке кугу надырым пуртеныт. 1875 ийыште Мадрас университет тудым индийский университетыш тунемаш колтышо икымше индийский университетыште туныкташ тӱҥалын.
Таче телылан индийын ик официал йылмыжланат утларак шарлыше дравидий йылме шотлалтеш. Тудо Андрюхра-Кугезе Кочан штатыштыже, тыгак Карантакын чек регионлаштыже, Тамилнад ден Орисшат, тыгак Махарашран южо ужашыштыже, Чхтисгарха да Джаркханде кумдан кучылталтеш.

Йылмыдам шымлымашке эн кугу надырым пыштыше 5 еҥ пура мо?

1. Веран: Веран – телылан палыме поэт, мистик да философ. Тудо Адвайт-Ведант-Влакын туныктымыштым ончыктышо тӱрлӧ содержаниян да шымлыше почеламутшо дене утларак палыме. Тудо культур ден литературышко кугу надырым пуртыш.
2. Нанай: нанай-санскритын палышыже, 11 курымышто илыше грамматик да писатель. Тудо литературын ачажлан телылан шотлалтеш, молан манаш гын, литературын эн эр образецшым капеш возен.
3. Тимкан Сомаяж: Сомазе лийын поэт да 14 курымысо телылан комментатор. Тудлан “Махабхат-Влак” возымым возат, тудо “Тиккан Махахахаратлан”палыме. Тудо Тыгак бхагав-Гита, Бухагават-поран Да Опанад-Влаклан комментарийым Возен.
4. Анамачарья: Анамачарья – кумылым нӧлтышӧ поэт да 15 курымышто илыше святой. Тудо “Шри Анамачарья санкирантан-влак” лӱман чумыр лӱм дене палыме Венкатешвар-Влакын лӱмыштым 32000 утла мурым возен. Тиде муро-влак Кызытат Кечывалвел Индий мучко храмлаште мурат.
5. К.П. Браун: Чарльз Филипп Браун британ индолог да филолог ыле. филолог йылме дене шуко пашам ыштен. Тудо англичан мутерым ыштыш да санскрит гыч орвашке икмыняр класс произведенийым кусарыш. Йылмым да литературым вияҥдымашке надырлан аклаш лийдыме надырже тачат шарнат.

Капкыл йылмын структуржым кузе ыштыме?

Капкыл-агглютинатив йылме, мут тӱҥ формо дене ышталтмым ончыкта. Мутлан, “пийым” ончыктышо мутым – “куку”, а “пий” ончыктышо мутым – “курчак”. Структурын веченийже дене, капыште VIIS (глагол-субъект-объект) мут радам кучылталтеш да тукым да падеж дене ойыртем кучылталтеш. Тудын кум тӱҥ падежше уло: вияш, тайык да локатив. Тылеч посна тушто глаголын ныл спряженийже да почётан званийын йыгырмут системыже уло.

Кузе йылмым утларак чын йӧн дене тунемаш?

1. Презе йылмым тунемме курсым эртыза: икмыняр онлайн Уло-очный курсат уло, кудышт тендам туныкташ полшат. Тендан сеҥымашда верч шогышо йылме нерген тичмаш представленийым налаш нунын кокла гыч иктыже возен налза.
2. Мутланыме капкылым тунемза: мутланыме контекстыште йылме кузе пашам ышта, палаш кӱлеш. Презе йылмым туныктышо-влак колыштмым чарныза да нунын почеш мут-влакым уэш-пачаш ушештарыза.
3. Грамматике практике ресурсым кучылтса: мутланыме капкылын тӱҥ кӱкшытшым пален налыда гын, йылмын утларак йыгырмут аспектше-влакым, глагол ден предложенийын структуржо гайжым шымлаш тӱҥалза. Книгам, газетым да статьям телылан лудмаш грамматикыште моткоч сай йӧн.
4. Онайн-ресурсым кучылтса: Шуко вл-сайт тунемме мероприятийым да капкультур нерген информацийым темлат. Вес тунемше-влак дене палыме лияш, тунемме шотышто партнёр-влакым муаш да йодышым пуаш признатлыза.
5. Культурыш грузитлыза: кеч – могай йылмым Тунемаш-тиде культурыш возаш. Капкыл мучко музыкым колыштса, фильмым ончыза, мероприятийышке коштса да фестиваль дене йолташ-влакым йылме дене куштылгын кучаш манын, капкыл ончылно шогыза.