Маори Чӗлхи

Хӑш ҫӗршывсенче маори чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Маори – Ҫӗнӗ Зеландин официаллӑ чӗлхи. Ун ҫинче Австралинчи, Канадӑри ТАТА АПШРИ маори общинисем те калаҫаҫҫӗ.

Маори чӗлхин историйӗ мӗнле?

Маори чӗлхипе калаҫаҫҫӗ, ҫӗнӗ Зеландире 800 ҫул ытла усӑ кураҫҫӗ, ҫакӑ ӑна тӗнчери чи аслӑ чӗлхесенчен пӗри тӑвать. Вӑл мӗнле йӑхран тухнине 13 ӗмӗрте пӗрремӗш хут утрав ҫине килнӗ полинези мигранчӗсен чӗлхине илсе пӗлме пулать. Вӑл ытти чӗлхесемпе тата диалектсемпе ассимилизациленнӗҫемӗн ҫак чӗлхе ӗмӗр-ӗмӗрех эволюциленӗ тата хӑйӗн уйрӑмлӑхӗсене туяннӑ. Христиансен миссионерӗсем текстсене маори чӗлхи ҫине куҫарма тытӑниччен ҫак чӗлхе 1800 ҫул пуҫламӑшӗнче нумай йӑла-йӗркепе ҫырлахнӑ. Ҫӗнӗ Зеландие демократипе национализм патне пынӑ май 1900-мӗш ҫулсен варринче чӗлхене официаллӑ статус панӑ, вӑл Ҫӗнӗ Зеландин наци идентлӑхӗн пӗлтерӗшлӗ пайӗ пулса тӑнӑ. Паян маори чӗлхи унчченхи пекех пӗтӗм ҫӗршывӗпе анлӑн усӑ курать тата пӗтӗм ҫӗршыври шкулсенче вӗрентет.

Маори чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Апиран Нгата Сэр: Вӑл маорирен (1905-1943) парламентӑн пӗрремӗш членӗ пулнӑ, ӑна патшалӑх вӗренӗвӗнче официаллӑ усӑ курнипе тата кӗнекесене ҫак чӗлхе ҫине куҫарнипе маори чӗлхине ҫӗнӗрен чӗртекен вӑй пулса тӑнӑ.
2. Хироа Рангӗсем (Питер Хенаре сэр): Вӑл маорин чи паллӑ лидерӗ, маори те, пакеха та культура ӗҫне хутшӑннӑ, ҫавӑн пекех маори чӗлхипе обществӑн пур сферисенче те усӑ курма пулӑшнӑ.
3. Майра Минхинник: вӑл маори, фестиваль тата вӗренӳ майӗсене аталантарма пысӑк витӗм кӳчӗ, ҫавӑн пекех 1987 ҫулхи маори чӗлхипе Комисси Ҫинчен Калакан Саккуна туса хатӗрлеме витӗм кӳчӗ.
4. Кокакай Хипанго Дама: Вӑл Ҫӗнӗ Зеландин Верховнӑй судья пулса тӑнӑ маори ятлӑ пӗрремӗш хӗрарӑм пулнӑ, вӑл маори чӗлхине ҫӗнӗрен чӗртсе яма пулӑшнипе палӑрса тӑнӑ.
5. Леш Таура Вир тата Леш Рео Маори (Маори чӗлхипе Комисси): маори чӗлхипе калаҫакан Комисси маори чӗлхине малалла куҫарас тата упрас тӗлӗшпе ӗҫлет. 1987 ҫулта йӗркеленнӗренпе Комисси ҫӗнӗ ресурссене, вӗрентӳ тата вӗренӳ пуҫарӑвӗсен меслечӗсене туса хатӗрлеме чӗлхене ҫӗнӗрен чӗртсе тӑратас ӗҫре пысӑк вырӑн йышӑнчӗ.

Маори чӗлхин структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Маори чӗлхи-полинези чӗлхи, унӑн структури глаголсен йышӗпе тата сахал йышӗпе характерланать. Унта синтетика грамматики пекех паллӑ сӑмахсене палӑртма суффикс системипе усӑ кураҫҫӗ. Ҫавӑн пекех вӑл ӑс-тӑнлӑ сӑмахсене вӗрентме усӑ куракан сасӑсемпе слогсен анлӑ спектрне тытса тӑрать. Сӑмахсен йӗрки, уйрӑм пойндекстерсенче ҫирӗп пулма пултарать пулин те, ирӗклӗ.

Маори чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Маори чӗлхипе культурине тиенӗр: маори чӗлхин урокӗсене килнӗренпе Пуҫлӑр, Вӗсем Аотеаро ҫинчен Вананга е сирӗн iwi чӗлхӗр ҫинчен вӗрентекеннисем пек. Маори чӗлхипе йӑли-йӗркипе усӑ куракан культура контектне ӑнланни кирлӗ.
2. Итлӗр, пӑхӑр та маори чӗлхипе мӗн май килнӗ таран ытларах вулӑр: маори чӗлхипе радио тупӑр (СӐМАХРАН RNZ m Санскori), маори чӗлхипе телевизон программисемпе фильмсене пӑхӑр, кӗнекесене, комикссене, калавсене маори чӗлхипе вулӑр, хӑвӑр мӗн илтнине, мӗн курнине тепӗр хут калӑр.
3. Чӗлхепе калаҫнӑ чухне практикӑра усӑ курӑр: ҫемье е туссем пек маори чӗлхипе калаҫакансемпе хутшӑнма е рео маорипе коханг валли мероприятисем (ачасене маори чӗлхине вӗрентекен центрсем) ҫӳреме тӑрӑшӑр.
4. Сире вӗренме пулӑшакан онлайн-ресурссемпе усӑ курӑр: маори чӗлхин словарӗсем, пичет тата аудиоуркӑсем, Уoutube каналӗсемпе социаллӑ сетьсенчи ушкӑнсем нумай Онлайн-ресурссемпе Усӑ курӑр, вӗсем маори чӗлхине вӗренекенсене нумай пулӑшаҫҫӗ.
5. Савӑнӑр: чӗлхене Вӗренни интереслӗ те усӑллӑ ӗҫ пулмалла, ҫавӑнпа та тӗрӗслеве ан парӑнӑр – утӑм хыҫҫӑн утӑм тӑвӑр та ҫул ҫӳренипе киленӗр!