Марий Йылме Нерген (Mari)

Могай эллаште марий йылме дене ойлат?

Марий йылме дене утларакшым Российыште ойлат, кеч южо носительже Эстонийыште Да Украиныште уло. Тиде официальный йылме марий Эл Республикыште, Россий Федерацийын субъектыштыже.

Марий йылмын историйже могай?

Марий йылме урал йылме ешыш пура да шочмо йылме дене марий Эл республикыште, Россий Федерацийын составыштыже 4500000 еҥ шотлалтеш. Тушто марий-влак ойлат, нуно ожнысо финн-угор калыкын тукымыштлан шотлалтыт, тиде районыш рӱдӧ Ден Йӱдвел Европо Гыч 3000 ий наре тӱҥалтышым мемнан эра марте кусараш тӱҥалыныт. Марий йылме нерген возымо 1243 ийыште, кугу князь владимирский Георгий Богдодович Юртын илем негызшым (кызыт кумдан палыме Ярославль семын) негызше годым, шочын. Йылмыште кок тӱрлӧ диалект уло – курык марий ден олыкмарий.нуно кутырымо, грамматике да мутвундо ойыртем дене ойыртемалтыт. Шке историйже мучко марий йылме моло йылме гыч, татар гай руш да немыч йылме гыч кӱсынлен. 19 курымышто йылме кириллицым возаш тӱҥалын, а советский жапыште литератур йылме семын чолган пропагандироватлалтын да образованийыште да официал документлаште кучылталтын. Пытартыш ийлаште йылмым вияҥдыме, поснак цифр технологийым кучылтмо шотышто вийым ыштыме.

Кӧ марий йылмым вияҥдымашке эн кугу надырым пыштыше 5 еҥ пура?

1. Марий Салазар-Кок йылме дене кутырышо марий да Сан-Луккас-Кьвиня, Хахакысе, Мексик. Шымлыме, документироватлыме да уэш ылыжтыме шотышто шке пашажлан призым налын.
2. Хибер Сальдоно – педагог да кусарыше марий йылмым Геройло, Мексик гыч. Тудо марий йылмым школын негызшылан Атяк-д-Альварслан шотлалтеш.
3. Дон Бенит Гарсий Марий йылмым туныктышо Да факультур тунемме Центрын директоржо Геройыш, Мексикыш. Тудын пашаже тӱҥалтыш школышто тунемше-влаклан ямдылыме икымше тунемме программым ямдылымаште кугу рольым шуктен.
4. А.Варон – антрополог, марий йылмым шымлыме да документацийлыме шотышто кӱлешан пашам ыштыше. 2009 ийыште Тудо Марий Йылмын Грамматикыж Дене Икымше книгам Да Пӧръеҥ-Влакым Пӧръеҥ Йылме грамматикыж дене печатлен: xierieraielima” dieliss dielima ” индеец йылмын калыкле институтшо дене пырля.
5. Валентина Валенуэл-геройло, Мексике дене педагог. Тудо йоча-влаклан марий йылмым геройыш, Мексикыш пӧртылтымӧ центрлан “Уримарей” (“волгыдо вер”) йылмысе кок йылман туныктымо центрын директоржылан да секретарьжылан шотлалтеш.

Марий йылмын структуржым кузе ыштыме?

Марий йылме-тиде урал йылме, кушто марий Эл Республикыште илыше да моло регионласе калык ойла. Тушто кум тӱҥ диалект уло: олык, чоҥган да курыкан. Тудын синтаксисше тӱҥ шотышто агглютинатив, южо флектив элементан. Мутвож ден суффикс-влакым ушымо йӧн дене ышталтеш, тудо поян да йыгырмут морфологийым пуа. Марий йылмыште тыгак шуко значениян мут-влакым ойырышашлан да туныкташ йӧным кучылтыт. Тыгак “глагол-подлежащийын, объект ден глаголын предложений мучашыште шогымыштым ончыктышо мут радам уло.

Кузе марий йылмым утларак чын йӧн дене тунемаш?

1. Марий йылмым тунемме шотышто тунемме пособийым Налза, мутлан, “кызытсе марий йылме” Курс Э.Крофт.
2. Кутырымо шомакыште пужлен кертше марий йылмын носительжым муза.
3. Тендан регионышто темлыме марий йылме дене занятийыш але курсыш мийыза.
4. Онайн-ресурсым, марий йылмым, веб-сайт, аудио – да видеозапись гай-влакым, тыгак оҥай йылме-влакым кучылтын моштымашдам ышташ ресурсым кучылтса.
5. Йылмым утларак пойдараш марий калыкын культур йӱлажым да йӱлажым палыме лийза.
6. Марий музыкым колыштса да йылме йоҥгалташ марий фильм-влакым ончыза.