ስለ ይዲሽ ቋንቋ

በየትኛው ቋንቋ ነው የሚነገረው?

አማርኛ በዋነኝነት የሚነገረው በአሜሪካ ፣ በእስራኤል ፣ በሩሲያ ፣ በቤላሩስ ፣ በዩክሬን ፣ በፖላንድ እና በሃንጋሪ የአይሁድ ማህበረሰቦች ውስጥ ነው ። እንዲሁም በፈረንሳይ ፣ በአርጀንቲና ፣ በአውስትራሊያ ፣ በደቡብ አፍሪካ ፣ በካናዳ እና በሌሎች ሀገሮች አነስተኛ ቁጥር ባላቸው አይሁዶች ይነገራል ።

አማርኛ ቋንቋ ምንድነው?

አማርኛ በመካከለኛ ከፍተኛ ጀርመንኛ ሥር ያለው ቋንቋ ሲሆን በመላው ዓለም በአሽኬናዚ አይሁዶች የሚነገር ቋንቋ ነው። በ 9 ኛው ክፍለ ዘመን ከተመሰረተበት ጊዜ ጀምሮ የአስከናዚክ አይሁዶች ዋና ቋንቋ ሆኖ አገልግሏል ፣ የአይሁድ ማህበረሰቦች አሁን ጀርመን እና ሰሜናዊ ፈረንሳይ በተባለችው ። ይህ ቋንቋ የዕብራይስጥና የአረማይክ እንዲሁም የስላቭ ፣ የፍቅር እና የመካከለኛ ከፍተኛ የጀርመን ቀበሌኛዎችን ጨምሮ የበርካታ ቋንቋዎች ድብልቅ ነው ።
አማርኛ መጀመርያ በ12ኛው ክፍለ ዘመን አካባቢ በአውሮፓውያን አይሁዶች ዘንድ ተወዳጅ ሆነ ፣ እሱም ከባህላዊው የጽሑፍ ቅርጽ ይልቅ በዋነኝነት የሚነገር ቋንቋ ሆኖ ማገልገል በጀመረ ጊዜ ። ይህ የሆነበት ምክንያት የአይሁድ ህዝብ በሚገኝበት ቦታ ነው ፣ ይህም ብዙውን ጊዜ በጂኦግራፊያዊ ሁኔታ ተለያይተው በጊዜ ሂደት የተለያዩ ቀበሌኛዎችን በመፍጠር ነው ። በ15ኛውና በ16ኛው መቶ ክፍለ ዘመን አማርኛ በመላው አውሮፓ በስፋት ተሰራጭቶ በአውሮፓ አይሁዶች ዘንድ የቋንቋው ቋንቋ ሆነ ።
አማርኛ ደግሞ አይሁዶች በሚኖሩባቸው የአከባቢ ቋንቋዎች ከፍተኛ ተጽዕኖ አሳድሯል ፣ ስለሆነም በአውሮፓ ፣ በአፍሪካ እና በአሜሪካ ውስጥ የተለያዩ ቀበሌኛዎች አዳብረዋል። የውስጥ ልዩነቶች ቢኖሩም ፣ የየዲሽ ቀበሌኛዎች አንድ የጋራ ሰዋስው ፣ አገባብ እና መደበኛ የቃላት አጠቃቀምን ይጋራሉ ፣ አንዳንድ ቀበሌኞች በዕብራይስጥ እና ሌሎች በቅርብ ጊዜ በተገናኙ ቋንቋዎች የበለጠ ተጽዕኖ ያሳድራሉ።
በ19ኛው መቶ ዘመን የያዲሽ ሥነ ጽሑፍ ተስፋፋ ፤ ብዙ መጻሕፍትና መጽሔቶች በቋንቋው ታትመው ነበር። ሆኖም ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት በኋላ የፀረ-ሴማዊነት መነሳት ፣ ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት በኋላ ብዙ አይሁዶች መፈናቀል እና እንግሊዝኛ በዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ እንደ ዋና ቋንቋ ጉዲፈቻ ወደ አማርኛ ቋንቋ ማሽቆልቆል አስከትሏል። በአሁኑ ጊዜ በዓለም ዙሪያ በሚሊዮኖች የሚቆጠሩ አማርኛ ተናጋሪዎች አሉ ፣ በተለይም በሰሜን አሜሪካ እና በእስራኤል ፣ ምንም እንኳን ቋንቋው እንደበፊቱ በስፋት ጥቅም ላይ ባይውልም ።

ለኦሮምኛ ቋንቋ ከፍተኛ አስተዋጽኦ ያበረከቱት 5ቱ ሰዎች እነማን ናቸው?

1. ኤሊዔዘር ቤን-ሁዳ (1858-1922) ፦ ቤን-ሁዳ ብዙ አማርኛ ቃላትን ወደ ዕብራይስጥ በማስተዋወቅ ያከናወነውን የዕብራይስጥ ቋንቋ ሕያው እንዳደረገው ይቆጠራል። የዘመናዊ ዕብራይስጥ መዝገበ ቃላት ያጠናቀረና በቋንቋው ላይ ጽሑፎችንና መጻሕፍትን የፃፈ የመጀመሪያው ሰው ነው።
2. ሹሌም አለሜ (1859-1916) ፦ አለሜ በምሥራቅ አውሮፓ ስለሚኖሩ አይሁዶች ሕይወት የጻፈ ዝነኛ አማርኛ ጸሐፊ ነበር። የወተት ተዋጽኦን ጨምሮ ሥራዎቹ በመላው ዓለም እንዲተዋወቁ እና እንዲስፋፉ ረድተዋል።
3. ቻይም ክፍል (1910-1982): ክፍል አንድ የተከበረ አማርኛ ደራሲ እና ገጣሚ ነበር. የአይሁዳውያንን የሕይወት ተጋድሎ የሚዘክረው ሥራዎቹ ፣ በይዲሽ ቋንቋ ከሚገኙት ምርጥ ሥነ-ጽሑፍ እንደ ሆኑ በሰፊው ይታሰባል።
4. ማክስ ዌይንሪች (1894-1969): በቪልኒየስ ፣ ሊቱዌኒያ ውስጥ የይቮ የአይሁድ ምርምር ኢንስቲትዩት የቋንቋ ሊቅ ፣ ፕሮፌሰር እና መስራች እና ዳይሬክተር ዌይንሪች የሕይወቱን ሥራ ለየዲሽ ጥናት እና ለማስተዋወቅ ወስኗል።
5. ኢትዚክ ግርግም (1900-1969) ፡ ግርግም የ20ኛው ክፍለ ዘመን ታላላቅ ደራሲያን አንዱ የዪዲሽ ገጣሚ ነበር ። ቋንቋውን ለማነቃቃትና ለማዘመን ከፍተኛ አስተዋጽኦ አበርክቷል።

አማርኛ ቋንቋ እንዴት ነው?

የጀርመንኛ ቋንቋ ከጀርመንኛ ጋር ተመሳሳይ ነው. እሱ በርዕሰ-ጉዳይ-ግስ-ነገር ትዕዛዝ የተገነቡ ቃላትን ፣ ሀረጎችን እና ዓረፍተ ነገሮችን ያቀፈ ነው ። ዩዲሽ ከጀርመንኛ የበለጠ አጭር ነው ፣ ያነሱ መጣጥፎችን ፣ ቅድመ-ጽሑፎችን እና የበታች ግንኙነቶችን በመጠቀም። አማርኛ እንደ ጀርመንኛ የግስ ውህዶች ተመሳሳይ ሥርዓት የለውም ፣ እና አንዳንድ የግስ ጊዜዎች በጀርመንኛ ከሚገኙት የተለዩ ናቸው። አማርኛ ደግሞ በጀርመንኛ ያልተገኙ በርካታ ተጨማሪ ቅንጣቶች እና ሌሎች ንጥረ ነገሮች አሉት።

አማርኛ ቋንቋን በትክክለኛው መንገድ እንዴት መማር ይቻላል?

አማርኛ ለመማር ከሁሉ የተሻለው መንገድ እራስዎን በቋንቋ ማጥለቅ ነው። ይህ ማለት አማርኛ ንግግሮችን ማዳመጥ ፣ አማርኛ መፃህፍትን እና ጋዜጦችን ማንበብ ፣ እንዲሁም የአማርኛ ፊልሞችንና የቴሌቪዥን ፕሮግራሞችን መመልከት ማለት ነው ። እንዲሁም በአከባቢው የማህበረሰብ ማዕከል ፣ ዩኒቨርሲቲ ወይም በመስመር ላይ የየዲሽ ክፍልን መውሰድ ይችላሉ ። የአፍ መፍቻ ቋንቋዎን እንዲጠቀሙ ለማገዝ ከአፍ መፍቻ ቋንቋ ተናጋሪዎች ጋር መነጋገርዎን ያረጋግጡ። በመጨረሻም ፣ ሊኖርዎት በሚችል ማንኛውም ጥያቄ ላይ እርስዎን ለመርዳት የ Yidish-እንግሊዝኛ መዝገበ-ቃላት እና የግስ ሰንጠረዦች በጥሩ ሁኔታ ይያዙ ።