Ниндәй илдәрҙә үзбәк телендә һөйләшәләр?
Үзбәк телендә Үзбәкстанда, Афғанстанда, тажикстанда, Ҡаҙағстанда, Төркмәнстанда, Ҡырғыҙстанда, Рәсәйҙә һәм Ҡытайҙа һөйләшәләр.
Үзбәк теленең тарихы ниндәй?
Үзбәк теле көнсығыш төрки теле, төрки телдәр ғаиләһенең ҡарлуҡ тармағына ҡарай. Был телдә яҡынса 25 миллион кеше һөйләшә, улар башлыса Үзбәкстанда, тажикстанда, Ҡырғыҙстанда, Ҡаҙағстанда һәм Үҙәк Азияның һәм Рәсәйҙең башҡа өлөштәрендә йәшәй.
Үзбәк теленең хәҙерге формаһы 18 быуатта үзбәк телле төбәктең бер өлөшө булған бохара ханлығы дәүләтен тергеҙеү ваҡытында үҫешә башлай. Был осорҙа үзбәк теленә фарсы йоғонтоһо юғары дәрәжәлә өҫтәлә, ул бөгөнгө көнгә тиклем һиҙелерлек һыҙат булып ҡала.
19 быуатта бохара әмире Насрулла хан үткәргән реформалар әмирлектә үзбәк диалекттарын ҡулланыуҙы таратырға ярҙам итә. Башлыса был уның берҙәм империя булдырыу өсөн үҙенең подданныйҙары араһында фарсы һәм ғәрәп грамоталылығын дәртләндереү сәйәсәте менән бәйле була.
1924 йылда Үзбәк теле Совет Үҙәк Азияһында рәсми тел тип иғлан ителә, һәм уның яҙмаһы нигеҙендә кириллица алфавиты индерелә. 1991 Йылда Советтар Союзы тарҡалғандан һуң Үзбәкстан бойондороҡһоҙлоҡ ала, үзбәк телен үҙенең рәсми теле итә. Бойондороҡһоҙлоҡ алғандан алып телдә һәм уның яҙма формаһында бик күп реформалар үткәрелә, шул иҫәптән латин яҙмаһы нигеҙендә яҙыу индерелә һәм 1992 йылда үзбәк теле Академияһы булдырыла.
Башҡорт телен үҫтереүгә ҙур өлөш индергән тәүге 5 кеше араһында кем бар?
1. Алишер Навои (14411501): навоиға яҙма донъяға үзбәк телен индереүҙе йөкмәтәләр. Уның шиғриәте һәм яҙыу стиле буласаҡ шағирҙар һәм яҙыусылар өсөн өлгө булып тора.
2. Абдурашид Ибраһимов (19222011): ибраһимов билдәле үзбәк лингвисы була, ул хәҙерге орфография үҫешендә һәм үзбәк орфографияһын һәм грамматикаһын стандартлаштырыуҙа мөһим роль уйнай.
3. Зебуниса Джамалова (19282015): Джамалова үзбәк телендә ижад иткән тәүге ҡатын-ҡыҙҙарҙың береһе була, һәм уның эштәре бөгөн дә йоғонтоло булып ҡала.
4. Мөхәндислар Ғүләмов (19262002): Ғүләмов үзбәк теле өсөн фонетик алфавит эшләү өсөн яуаплы була, ул шул ваҡыттан алып башҡа күп телдәр тарафынан ҡабул ителә.
5. Шароф Рәшидов (19041983): рәшидовҡа совет осоронда үзбәк телен ҡулланыуҙы пропагандалау һәм уны мәктәптәрҙә уҡыу программаһына индереүҙе йөкмәтәләр. Шулай уҡ уға үзбәк әҙәбиәтен һәм мәҙәниәтен ҡулланыуҙы дәртләндереүҙе йөкмәтәләр.
Үзбәк теленең структураһы нисек ҡоролған?
Үзбәк теле-төрки тел, ул алтай ғаиләһенең бер өлөшө булып тора, уға шулай уҡ төрөк һәм монгол телдәре инә. Ул латин алфавиты менән яҙылған һәм ғәрәп, фарсы һәм рус телдәренең ҡайһы бер үҙенсәлектәренә эйә. Телдә һигеҙ һуҙынҡы өн, егерме ике тартынҡы өн, өс зат (ир-ат, ҡатын-ҡыҙ һәм урта), дүрт килеш (исем, ғәйепләү, биреү һәм ата-әсә килеш), дүрт ҡылым ваҡыты (хәҙерге, үткән, киләсәк һәм үткән киләсәк осор) һәм ике аспект (камил һәм камил булмаған). Һүҙҙәр тәртибе нигеҙҙә шундай: Субъект объект ҡылым.
Башҡорт телен иң дөрөҫ юл менән нисек өйрәнергә?
1. Үҙбәк телен өйрәнеү буйынса квалификациялы уҡытыусы йәки репетитор табығыҙ. Уҡытыусы йәки репетитор булыу һеҙҙең телде дөрөҫ һәм үҙ темп менән өйрәнеүегеҙҙе гарантиялай.
2. Ваҡытығыҙҙы уҡыуға бағышлағыҙ. Көн һайын өйрәнелгән материалды өйрәнеү һәм ҡайтанан ҡарау өсөн аҙ ғына ваҡыт бүлергә тырышығыҙ.
3. Онлайн булған ресурстарҙы файҙаланығыҙ. Үзбәк телен өйрәнеү өсөн дәрестәр һәм күнегеүҙәр тәҡдим иткән күп кенә веб-сайттар һәм мобиль ҡушымталар бар.
4. Иң тәүҙә һөйләм һөйләмдәрен өйрәнегеҙ. Ҡатмарлыраҡ грамматик темаларға күсер алдынан төп һөйләү фразаларын өйрәнеүгә иғтибарҙы туплау мөһим.
5. Үзбәк музыкаһын тыңлағыҙ һәм үзбәк фильмдарын һәм телетапшырыуҙарын ҡарағыҙ. Үзбәк музыкаһын, видеоклиптарын һәм фильмдарын тыңлау – телгә һәм мәҙәниәткә сумдырылыуҙың бик яҡшы ысулы.
6. Телдә һөйләшеүселәр менән аралашығыҙ. Әгәр мөмкин булһа, был телдә һөйләшеү һәм яҙма телмәрҙе өйрәнеүҙә ярҙам итә алырлыҡ үзбәк телен һөйләүсене табырға тырышығыҙ.
Bir yanıt yazın