Ту-Сӑртлӑ Мари Чӗлхи

Хӑш ҫӗршывсенче ту-сӑртлӑ мари чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Раҫҫейре Тата Беларусире ту-сӑртлӑ мари чӗлхипе калаҫаҫҫӗ.

Горно-мари чӗлхин историйӗ мӗнле?

Ту-мари чӗлхи-Урал чӗлхи, Унта Раҫҫейри ту-мари халӑхӗ калаҫать. Ҫак чӗлхене пӗрремӗш хут 17 ӗмӗр варринче, вырӑс тӗпчевҫисемпе ученӑйӗсем ҫак регион тӑрӑх мари халӑхӗн ҫул ҫӳревӗсем ҫинчен отчет ҫырма пуҫласан, документланӑ. 19 ӗмӗр пуҫламӑшӗнче лингвистсем малалла чӗлхене документлама тата унпа халӑх хушшинче усӑ курма пуҫланӑ. Совет влаҫӗ вӑхӑтӗнче ҫак чӗлхене хисеплесси чылай ӳснӗ, мӗншӗн тесен вӑл шкулсенче вӗрентнӗ тата официаллӑ документсемпе нумай усӑ курнӑ. Совет Союзӗ арканнӑ хыҫҫӑн ҫак чӗлхе ҫӗнӗрен чӗрӗлнине тӳссе ирттернӗ, ҫамрӑксенчен нумайӑшӗ ӑна паян вӗренеҫҫӗ те усӑ кураҫҫӗ.

Ту-сӑртлӑ мари чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Павел Чудинов-горно-мари ученӑйӗ, 1973 ҫулта пичетленсе тухнӑ горно-мари чӗлхин пурне те ҫавӑрса илекен пӗрремӗш энциклопедийӗн авторӗ.
2. Павел Пентков – ту-мари чӗлхин икӗ словарӗн авторӗ, вӗсенчен пӗри 2003 ҫулта, тепри – 2017 ҫулта пичетленсе тухнӑ.
3. Татьяна Рудина – ӑна ачасене вӗрентме ту-сӑртлӑ мари чӗлхин пӗрремӗш курсӗсене йӗркелекен.
4. 1983 ҫулта горн – мари чӗлхин пӗрремӗш учебникне йӗркеленӗ Юрий Макаров-горно-мари лингвисчӗ.
5. Анна Кузнецова – горно-мари чӗлхин грамматикипе, словарьсемпе вӗренӳ материалӗсен темиҫе учебникӗн авторӗ.

Ту-мари чӗлхин структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Ту-сӑртлӑ мари чӗлхи урал чӗлхипе, сӑмахран, атӑл-финла туратсемпе ҫыхӑннӑ. Ку агглютинативлӑ чӗлхе, вӑл сӑмахсене грамматика ҫыхӑнӑвӗсене палӑртас тесе суффикссем хушса ҫырнипе йӗркеленине пӗлтерет. Тӗслӗхрен, суффикс хушнине пӑхӑнса пӗр никӗс “кӗнеке”, “кӗнеке” е “кӗнеке вулани”тенине пӗлтерме пултарать. Ҫавӑн пекех вӑл уҫӑ сасӑсен, сасӑ процесӗн килӗшӗвӗпе усӑ курать, ҫав процесс сӑмахри паллӑ уҫӑ сасӑсене пӗр-пӗр ӳкерчӗке тытса пыма улӑштарма хушать. Ту-сӑртлӑ мари чӗлхинче гендер уйрӑмлӑхӗсем ҫук, вӑл ытти чӗлхе ҫемйисенчен кивҫен илнӗ сӑмахсем сахал пулнӑран ытти финн-угор чӗлхисенчен консервативлӑрах шутланать.

Горно-мари чӗлхине мӗнле тӗрӗс вӗрентмелле?

1. Горно-мари чӗлхипе ҫӳрекен ҫынна тупӑр: чӗлхене вӗренмелли Чи Лайӑх меслет – ӑна пуҫӗпех путса ларасси. Грамматика, произведени тата словарь запасӗ ҫинчен спектакль курас тесе ту-сӑртлӑ мари чӗлхин носителӗпе калаҫӑр.
2. Алфавит вӗренӗр: эсир ҫӗнӗ сӑмахсемпе пуплевсене вӗренме пуҫличчен ту-сӑртлӑ мари чӗлхин алфавитӗпе паллашмалла.
3. Ансат сӑмахсенчен тата пуплевсенчен пуҫлӑр: тӗссем, цифрӑсем, эрне кунӗсем, ҫавӑн пекех “сывлӑх сунатӑп”, “сывӑ пулӑр”, “тархасшӑн” тата “тавтапуҫ” текен тӗп сӑмахсене асра тытма тӑрӑшӑр.
4. Хилл Мари чӗлхине вӗренмелли занятисене ҫӳрӗр: сирӗн регионта май пур пулсан Хилл Мари е онлайн-чӗлхе курсне вӗренмелли занятисене ҫырӑнасси ҫинчен шухӑшлӑр. Пӗлӗр, вырӑнти университетсем ту-сӑртлӑ мари чӗлхи валли ятарласа курс сӗнеҫҫӗ-и?
5. Тӑтӑшах практикӑра пулӑр: Ҫӗнӗ чӗлхене вӗреннӗ чухне Йӗрке тӗп фактор пулса тӑрать. Кашни кун практикӑра ӗҫлеме тӑрӑшӑр, ҫак чӗлхене кулленхи пурнӑҫа кӗртмелли майсем тупӑр. Hill Mari музыкӑна итлӗр те Hill Mari фильмсене е шоу Hill Mari фильмсене пӑхӑр, сарӑлнӑ сӑмахсемпе пуплевсене астуса юлӑр.