Могай эллаште пагулын йылме дене ойлат?
Пагулын йылмыштыже утларакшым Кечывалвел Африкыште, тыгак Зимбабвыште, Чодыра, Малавий, Мозамбикыште да Свазилендыште ойлалтыт.
Зулус йылмын историйже могай?
Пагулын йылмыже, тыгак пагуллан палыме, бантлан йылме шотлалтеш,кудыжо кечывалвел группо банту, нигеро-конголез ешын. Тиде Эн кумдан кучылталтше йылме Кечывалвел Африкыште, куштыжо чумыр налмаште 11 миллион еҥ ойла. Пагулын йылмыже шӱдӧ ий гыч лекше поян историй уло.
Йылме историй-влакым рӱдӧ Африка гыч 16 курымышто возымо нгунян племяж марте шымлен лекташ лиеш. Нгуня калык тӱрлӧ тӱшкалан шелалте, пагулын йылмыже диалект гыч вияҥе, туштыжо Кызытсе Квазулын территорийыштыже ойлат-Натале. Но 1818 ийыште гына Зулус йылме Пьер Жубер лӱман французский протестант миссионерлан икымше гана возалтын. Тиде чынже денак йылмын стандартизацийлан негызым пышталтын.
19 курым жапыште зулус йылме умбакыже вияҥмым чытен. Утларак сай: тиде йылме дене “Инкондло януу” да “Амазиау зулу” (зулусский муро) ден ” Амазиау зуло мут — влак) палыме кок литератур произведений савыкталтын. Тылеч посна, тиде жапыште зулус йылме миссионер школлаште туныктымо йылме шотеш луктын.
Таче зулус йылме дене шуко ресурс пура, йылме кечывалвел африкан культурын кӱлешан ужашыжым умбакыже шуя.
Кӧ пагулын йылмым вияҥдымашке эн кугу надырым пыштыше 5 еҥ пура?
1. Джон Дубе (1871-1946) – педагог да политике лидер, кудыжо зулус йылмым ышташ полшышо, возен пуымо мутерым да грамматикын тунемме книгаже-влакым возен пуэн.
2. Олым Кампаний (1872-1959) – зулус йылмым стандартизацийлаш полшышо да тудлан эн кугу грамматике системым ыштен.
3. Бенедикт (1906-1947) – поэт, прозаик да педагог, кудыжо зулус йылме дене стандартизироватлыме литератур формым ямдыла, тиде йылме дене возен.
4. Дж. Б. Пейрес (1924-2005) – зоулым шымлыше антрополог ден шымлыше, культур да историй дене новатор пашам автор.
5. Бенедикт Картрайт (1925-2019) – зулус йылме нерген шуко возышо миссионер ден технолог) – тудым вияҥдымашке кугу надырым пуэн.
Зулус йылмын структуржым кузе ыштыме?
Пагулын йылмыже бантлан йылмын структуржым уэш ешара, тудыжо субъект-глагол-ОБЪЕКТ (SV) мут радам дене каласалтеш. Тиде аффикс-влак нунын значенийыштым але грамматике функцийым вашталташ мут деке ешарат манмым ончыктышо агглютинатив йылме. Тушто лӱм мут, префикс ден суффикс-влакын классышт кучылталтыт. Зулус йылмыштат кум тонн (кужу, начар да шагалрак) системе уло, нунат мутын значенийжым вашталтен кертыт.
Кузе зулус йылмым утларак чын йӧн дене тунемаш?
1. Тӱҥ гыч тӱҥалза: зулус алфавит ден ойлымаш-влакым тунемза. Ончалза янайн-аудиовозись-влак зоян йылме дене возымо, нуно тыланда буква ден мутым чын ойлаш полшат.
2. Мут шапашым вияҥдымаште пашам ыштыза. Книгам лудса, зулус йылме дене телео ден фильм-влакым ончыза але Интернетыште мут шапаш спискым ончыза.
3. Кутырымо йылме дене пагуллан йылмым туныктышо-влак дене практикылыза. Колтымо-Влакым зулус йылме дене занятийыш возыза, иктаж-кӧм муза, кӧ дене мутланаш лиеш гын, Але Йылме алмашташ Приложений-Влакым Ойлыманат Огыл: Maelamellamallliiii.
4. Теле радиопрограммым, кӱвуйым да муро-влакым колыштса. Культур да йылме дене палыме лиймаш тыланда тиде йылме илыш ситуацийлаште кучылталтме нерген представленийым налаш полша.
5. Зулус йылмын тӱрлӧ диалектше-влакым тунемза. Умылыза, кушто тӱрлӧ термин ден грамматике структур-влак верланеныт.
6. Йылмым шымлаш Инструмент-Влакым кучылтза, Neris Але Meri Semes, нуно тыланда зулусский лексикым да грамматикым тунемаш полшат.
7. Шке ончыкыда изирак сеҥымашан цельым шындыза. Кужу жаплан пашам ыштыза да мотивацийым арален кодаш прогрессым эскерыза.
Сайын кодса!
Bir yanıt yazın