Телугур Тылын Туһунан

Телугур тылларыгар ханнык дойдуларга этэллэрий?

Тэлгэһэҕэ сүрүннээн Индияҕа Андрхра- Прадеш, Теланган- Янам официальнай тылларынан буолаллар. Онно эмиэ аҕыйах ахсааннаах общиналар чугастааҕы Штаттарга Каратак, Тамилнад, Махарштра, Чхатисгарх уонна Одиша штатыгар бааллар уонна онно Индия союзнай территориятынан буолар пудучерри штатыгар бааллар.

Телугур тылын историята хайдаҕый?

Телугур тыла бастаан литературнай айымньыга 10- с үйэ санскриттарыгар олоҕуран, ол кэмтэн ыла орто телугурга, онтон аныгы тылга олоҕурар. Урут биллиилээх суруктар эрабыт 5 үйэ анараа өттүгэр датыллар уонна Андрхра- Праде штатыгар Анантапур оройуонун ашрама оройуонун ашрамата булуллубуттара. Бу кэм устата бу тыл юридическай уонна коммерческай суруйууларга туттуллар.
Телугу орто үйэтээҕи кэмҥэ санскриттан, практриттан күүстээх сабыдыалынан сылдьыбыта, ол кэм поэттара бу тылга тапталларын туһунан суруйбуттара. Маннык айымньылар холобурдарынан Нанайи, “Баслав пуранам” Палкуриктар Соман уонна “Чаритра” Римангада “тиккан буолаллар.
17-18- с үйэ устата телугур литературата чэчирии сайдыбыта, Биим эрэдээксийэтэ, Пингалиана, Атукури Мола, Чиннясури, Параваста Чиннайя Сури уонна кандидатурата Пантулу итэҕэйбиттэрэ, тыл уонна кини литературатын сайдыытыгар сүҥкэн кылааты киллэрбиттэрэ. 1875 с. мадрас университета телугу- га литератураны үөрэтиини саҕалаабыта, ону хайы- үйэ бастакы Индия университета оҥорбута.
Билигин телугу- Индия саамай киэҥник тарҕаммыт омук уонна Индия официальнай тылларыттан биирдэстэрэ буолар. Андрхра- Прадеш штатыгар, ону таһынан Каратак тас регионнарыгар, Тамилнад уонна Орисса штатыгар, ону тэҥэ Махарштр, Чхатсарх уонна Джаркханда сорох чаастарыгар киэҥник туһаныллар.

Саха тылын үөрэтиигэ саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Вемана: Вемана-биллиилээх поэт телугу, мистик уонна философ. Адвайт-Веданнар үөрэхтэрин ойуулуур дириҥ ис хоһоонноох, мындыр хоһооннорунан биллэр. Кини телугур культуратыгар уонна литературатыгар дьоһун кылааты киллэрбитэ.
2. Нанайя: нанай-11- с үйэҕэ олорор санскриттан, грамматик уонна суруйааччы. Кини тэлэбиисэргэ саамай эрдэтээҥи литература холобурдарын суруйбутунан ааҕыллар.
3. Тикан Сомаяджи: Тикан Сомаяджи 14- с үйэ тэлгэһэтигэр поэт уонна комментатор этэ. Киниэхэ “Тиккана Махабхарама”диэн телугу- ну суруйаллар. Ону тэҥэ Бхагавад- Гита, Бхагават- пуру уонна Упанишадтарга комментарий суруйбута.
4. Анамачарь: Анамачарь-вдохновительный поэт и святой, живший в 15 веке. Кини “Шри Аннамачарь санкретана” диэн ааттаах тииптээх 22000- тан тахса ырыаны айбыта. Бу ырыалар баччааҥҥа диэри Соҕуруу Индия үрдүнэн таҥара дьиэтигэр ылланаллар.
5. К. П. Брун: Филолог- филолог этэ, телугу- ну тылынан элбэхтик үлэлэспит британский индолог уонна филолог этэ. Кини бастакы телугу- английскай тылдьыт оҥорбута уонна санскриттан телугурга хас да классическай айымньылары тылбаастаабыта. Кини билигин даҕаны тыл уонна литература сайдыытыгар тугунан да сыаналаммат кылаата.

Телугур тылын структурата хайдах тэриллибитий?

Телугу- агглютинативнай тыл, ол аата тыл суффикс базовай эбэтэр силистээх формаҕа сыһыаран үөскэтэр. Холобур, “ыт” көрдөрөр тыл – “кукаака”, оттон “ыт” көрдөрөр тыл – “кукал”. Структура көрүүтүнэн, төлөбүрдээх тыл бэрээдэгэ (туохтуур-субъект) туһаныллар уонна төрүт омуктар уонна падежтар туһаныллар. Үс сүрүн түһүк баар: көнө, киэҥ- куоҥ уонна локативнай. Ону таһынан кини туохтуурдары уонна уустук ыҥырыылар ситимнэрэ бааллар.

Телугур тылын ордук сөптөөх ньыманан үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Телугу- ну тылларын үөрэтии курсун ыытыҥ: онлайн- уонна очочнай курстар бааллар,олор эһиги телегургутун үөрэтиэххит. Эһигиттэн биири эрэ суруйуҥ, ситиһиигитигэр анаабыт тыл туһунан толору ис хоһоонноох өйдөбүлү ылыаххыт.
2. Кэпсэтиини тыһаҕытын үөрэтиҥ: торбоһу көҥүл баһылыырга, кэпсэтии тыла хайдах үлэлиирин өйдүүргэ наадалаах. Тыл этиитин истииттэн саҕалааҥ уонна кинилэр кэннилэригэр этиини хатылыырга кыһаллыҥ.
3. Грамматика практикатыгар туһаныҥ: кэпсэтии таһымын баһылыыргыт быһыытынан, туохтуурдар уонна структуралар кэмнэрин курдук, тылы уустук аспектарын чинчийиини саҕалааҥ. Кинигэлэри,хаһыаттары уонна ыстатыйалары ааҕыы-бэйэтин грамматическай үөрүйэхтэрин таба туһаныы.
4. Онлайн ресурсалары туһаныҥ: үгүс веб- сайты предлагает учебные мероприятия и информации о языке и культуры. Форумҥа атын үөрэнээччини кытта билсэ, үөрэххитигэр кыттыһаргытын булан ыйытыаххытын сеп.
5. Культураҕа тирэҕириҥ: ханнык баҕарар тылы үөрэтэргэ бастыҥ ньыма-культураҕа тиэйиллиэ. Музыканы истиҥ, киинэлэри көрүҥ, мероприятиеларга, фестивалларга сылдьыҥ, тылгытын көҥүл баһылааҥ.