F’liema pajjiżi titkellem il-lingwa Baska?
Il-lingwa Baska hija mitkellma prinċipalment Fit-tramuntana ta’spanja, fil-Pajjiż Bask, iżda hija mitkellma wkoll F’navarra (Spanja) u fil-provinċji Baski ta’Franza.
X’inhi l-istorja tal-lingwa Baska?
Il-lingwa Baska hija lingwa preistorika, li ilha mitkellma fil-Pajjiż Bask u r-reġjuni Navarra Ta’spanja u Franza għal eluf ta’snin. Il-lingwa Baska hija iżolata; m’għandha l-ebda qraba lingwistiċi ħlief għal ftit varjetajiet Aquitanian li huma kważi estinti. L-ewwel referenza magħrufa tal-lingwa Baska hija mill-5 seklu WARA kristu, iżda hemm evidenza tal-eżistenza tagħha qabel dak iż-żmien. Matul il-Medju evu, Il-Bask intuża b’mod estensiv bħala lingwa kummerċjali, u ħafna kliem ta’self ġew inkorporati f’lingwi oħra, speċjalment l-ispanjol u l-franċiż. Madankollu, matul is-sekli sussegwenti, l-użu tal-lingwa beda jonqos. Sas-seklu 20, Il-Bask kien waqa’mill-użu f’ħafna partijiet tal-Pajjiż Bask, u f’xi reġjuni, l-użu tiegħu kien saħansitra illegali. Dan il-perjodu ta’tnaqqis inqaleb fl-aħħar tas-seklu 20, b’interess imġedded fil-lingwa li jwassal biex jiġu promulgati miżuri biex jipproteġu u jippromwovu l-lingwa. Saru sforzi biex jespandu L-użu Tal-Bask fl-iskejjel u s-servizzi pubbliċi, u issa huwa mgħallem f’xi skejjel fil-Pajjiż Bask. Il-lingwa tintuża ħafna wkoll fil-midja, il-letteratura u l-arti tal-ispettaklu. Minkejja dawn l-isforzi, il-lingwa Baska tibqa’fil-periklu, u madwar 33% biss tan-nies fil-Pajjiż Bask huma kapaċi jitkellmuha llum.
Min huma l-aqwa 5 persuni li kkontribwew l-iktar għal-lingwa Baska?
1. Sabino Arana (1865-1903): nazzjonalista Bask, politiku u kittieb. Huwa kien pijunier fil-moviment tal-qawmien Mill-ġdid Tal-lingwa Baska u huwa kkreditat bil-ħolqien tas-sistema standard Tal-ortografija Baska.
2. Resurrección María de Azkue (1864-1951): Lingwista u lessikografu li kiteb l-ewwel Dizzjunarju Bask-spanjol.
3. Bernardo Estornés Lasa (1916-2008): professur Prominenti tal-Letteratura Baska, awtur u poeta. Huwa żviluppa l-ewwel ortografija baska moderna.
4. Koldo Mitxelena (1915-1997): Lingwista u professur tal-Filoloġija Baska. Huwa kien wieħed mill-fundaturi tal-lingwistika baska moderna.
5. Pello Erroteta (imwieled fl-1954): Rumanzier, drammaturgu u professur tal-Letteratura Baska. Huwa kiteb b’mod estensiv dwar il-kultura Baska u ppromwova l-użu Tal-Bask fil-letteratura.
Kif inhi l-istruttura tal-lingwa Baska?
Il-lingwa Baska hija lingwa agglutinattiva, li jfisser li żżid suffissi u prefissi mal-kliem biex tesprimi sfumaturi ta’tifsira. Is-sintassi hija l-aktar suġġett-kumment fl-istruttura, fejn is-suġġett jiġi l-ewwel u jsegwi l-kontenut ewlieni. Hemm ukoll tendenza lejn struttura verb-inizjali. Il-bask għandu żewġ inflessjonijiet verbali: waħda mill-preżent u waħda mill-passat, u t-tliet burdati (indikattivi, subġuntivi, imperattivi). Barra minn hekk, il-lingwa fiha numru ta’klassijiet tan-nomi, li huma determinati mill-vokali finali tal-kelma u s-sess tan-nom.
Kif titgħallem il-lingwa Baska bl-iktar mod korrett?
1. Investi f’riżorsi ta’tagħlim bħal kotba jew korsijiet onlajn. Il-bask huwa wieħed mill-eqdem lingwi fl-Ewropa u jista’jkun diffiċli biex titgħallem mingħajr riżorsi adegwati.
2. Isma’programmi tar-radju, ara programmi televiżivi, u aqra xi kotba Bil-Bask. Dan jagħtik fehim aħjar tal-lingwa u jippreżentalek eżempji tad-dinja reali ta’kif tintuża.
3. Ħu klassijiet. Universitajiet u organizzazzjonijiet lokali kultant joffru klassijiet tal-lingwa jew tagħlim Bil-Bask. Dawn il-klassijiet spiss jipprovdu opportunità kbira biex ikollhom konversazzjonijiet ma’kelliema nattivi u jiksbu esperjenza prattika.
4. Ipprattika t-taħdit. Il-pronunzja baska tista’tkun ta’sfida. Prattika regolari u rispons minn kelliema nattivi jistgħu jgħinuk tikseb aktar komdu bil-lingwa.
5. Sib sieħeb ta’konversazzjoni. Sib lil xi ħadd li jitkellem Bil-Bask u jkun lest li jikkomunika miegħek mill-inqas darba fil-ġimgħa. Li jkollok sieħeb ta’konversazzjoni jista’jkun mod tajjeb ħafna biex tibqa’motivat u titgħallem il-lingwa fil-kuntest.
Bir yanıt yazın