Dwar Il-Lingwa Ċeka

F’liema pajjiżi titkellem il-lingwa ċeka?

Il-lingwa ċeka hija mitkellma primarjament fir-Repubblika ċeka. Hemm ukoll popolazzjonijiet kbar li jitkellmu biċ-ċek fl-Awstrija, Il-Ġermanja, L-Ungerija, Il-Polonja, Is-Slovakkja, U L-Ukrajna. Huwa mitkellem ukoll minn numru iżgħar ta’nies f’pajjiżi oħra, bħall-Awstralja, Il-Kanada, Il-Kroazja, Franza, L-Italja, Ir-Rumanija, Is-Serbja, u l-istati uniti.

X’inhi l-istorja tal-lingwa ċeka?

Il-lingwa ċeka hija lingwa Slavonika Tal-Punent, parti mill-familja Indo-Ewropea tal-lingwi. Huwa relatat mill-qrib ħafna mas-slovakk u huwa l-lingwa uffiċjali tar-Repubblika ċeka. Il-lingwa ġiet influwenzata ħafna mil-latin, il-ġermaniż u l-pollakk matul is-sekli.
L-ewwel evidenza tal-lingwa tmur lura għas-seklu 10, meta ġiet dokumentata għall-ewwel darba f’dik li llum hija R-Repubblika ċeka. Dak iż-żmien, il-lingwa kienet magħrufa Bħala Boemja u kienet mitkellma prinċipalment fir-reġjun Boemjan. Matul is-sekli 11 u 12, evolviet Minn Slavoniku Tal-Knisja L-Qadima, għalkemm xorta żammet xi karatteristiċi tal-lingwa oriġinali.
Fis-seklu 14, il-Lingwa ċeka bdiet tintuża f’forma miktuba u ħarġet verżjoni bikrija tal-lingwa, magħrufa Bħala Ċeka Nofsani. Matul dan iż-żmien, il-lingwa għaddiet minn diversi bidliet minħabba l-influwenza tal-Latin, il-ġermaniż u l-pollakk u żviluppat gradwalment fiċ-ċek Modern.
Fl-1882, il-lingwista Ċekward Zíbrt ippubblika l-grammatika ċeka tiegħu, li serviet bħala l-bażi għall-istandardizzazzjoni tal-lingwa. Il-lingwa aktar tard ġiet unifikata taħt Il-Liġi Tal-Ortografija ċeka tal-1943, li stabbiliet lingwa miktuba komuni għar-Repubblika ċeka kollha.
Minn dakinhar, il-lingwa kompliet tiżviluppa u tevolvi, u llum hija mitkellma minn aktar minn 9 miljun ruħ fir-Repubblika ċeka u S-Slovakkja.

Min huma l-aqwa 5 persuni li kkontribwew l-iktar għal-lingwa ċeka?

1. Jan Hus (c. 1369-1415): riformatur reliġjuż ċek, filosfu, u lettur fit-teoloġija Fl-Università Ta’charles Fi Praga, Jan Hus kellu influwenza profonda fuq l-iżvilupp tal-lingwa ċeka. Il-predikazzjoni u l-kitbiet influwenti tiegħu nkitbu biċ-ċek u għenu biex jissolidifikaw l-istatus tiegħu bħala lingwa uffiċjali fil-Boemja.
2. Václav Hladkogram (1883-1949): lingwista ċek rinomat u professur Tal-lingwi Slavi Fl-Università Ta’charles Fi Praga, Václav hladké awtur ta’bosta xogħlijiet fuq il-lingwa ċeka, inklużi L-Grammatika u L-Ortografija ċeka. Huwa serva wkoll bħala kontributur ewlieni għan-Norma Tal-Lingwa Tal-Istat Ċekoslovakka, li ġiet adottata fl-1926 u tibqa’l-istandard uffiċjali taċ-ċek illum.
3. Boémena Némcová (1820-1862): l-iktar magħrufa għar-rumanz Tagħha Babiograph (Nanna), Boémena némcová kienet figura ewlenija fil-moviment Tal-Qawmien Mill-Ġdid Nazzjonali ċek u fost l-ewwel awturi li kitbu b’mod estensiv biċ-ċek. Ix-xogħlijiet tagħha kkontribwew għall-emerġenza ta’lingwa letterarja ċeka u għenu biex jippopolarizzaw l-użu tagħha fil-letteratura.
4. Josef Jungmann (1773-1847): poeta u lingwista, Josef Jungmann kien strumentali biex jifforma l-lingwa ċeka moderna. Huwa akkreditat li introduċa ħafna kliem minn lingwi oħra, bħall-ġermaniż, it-taljan u l-franċiż, fiċ-ċek, u għen biex tiġi stabbilita l-lingwa ċeka bħala lingwa letterarja.
5. Prokop Diviogram (1719-1765): lingwista u poliglotta, Prokop Diviogram huwa meqjus bħala wieħed mill-missirijiet tal-lingwistika ċeka. Huwa kiteb b’mod estensiv dwar il-lingwistika komparattiva, il-grammatika u l-fonoloġija, u huwa akkreditat li għen biex jirriforma l-lingwa ċeka u jagħmilha aktar adattata għall-kitba formali.

Kif inhi l-istruttura tal-lingwa ċeka?

Il-lingwa ċeka hija lingwa Slava Tal-Punent, li jfisser li tappartjeni għall-istess familja bħal lingwi Slavi oħra bħall-pollakk, is-slovakk u r-russu. Għandu diversi karatteristiċi distinti li jagħmluha unika minn lingwi oħra.
Iċ-ċek huwa lingwa inflessjonali, li jfisser li l-kliem jibdlu l-forma tagħhom skont il-funzjoni tagħhom f’sentenza. Fih ukoll agglutinazzjoni, li jfisser li prefissi u suffissi huma miżjuda mal-kliem biex jiffurmaw kliem ġdid jew biex jesprimu sfumaturi ta’tifsira. Iċ-ċek għandu seba’każijiet (b’kuntrast ma’l-ingliż li għandu biss tnejn, suġġett u oġġett). Is-seba’każijiet jaffettwaw in-nomi, il-pronomi, l-aġġettivi u n-numri, u jindikaw ir-rwol ta’kelma f’sentenza.
Fl-aħħarnett, iċ-ċek huwa lingwa fonetika ħafna, b’korrispondenza waħda għal waħda bejn kliem miktub u mitkellem. Dan jagħmilha relattivament faċli biex titgħallem u tippronunzja, anke mingħajr ma tifhem it-tifsira tal-kliem.

Kif titgħallem il-lingwa ċeka bl-aktar mod korrett?

1. Ibda billi titgħallem il-punti bażiċi tal-grammatika u l-pronunzja ċeka. Hemm ħafna kotba u riżorsi onlajn disponibbli biex jgħinuk titgħallem il-punti bażiċi tal-lingwa.
2. Għaddas fil-vokabularju. Tgħallem frażijiet ewlenin u kliem użat komunement biex tibda tibni pedament ta’fehim.
3. Sfida lilek innifsek b’suġġetti aktar ikkumplikati. Pollakk il-lingwa mitkellma u miktuba tiegħek billi tipprattika sentenzi aktar kumplessi, forom tal-verbi, u tensjonijiet differenti.
4. Isma’kelliema nattivi u ara films barranin. Biex ittejjeb il-pronunzja u l-fehim tiegħek tal-lingwa, esplora sorsi tal-midja bħal programmi TAT-TV, stazzjonijiet tar-radju, u podcasts biex tisma’u tidra l-aċċent ċek u slang.
5. Jqatta’ħin f’pajjiż li jitkellem biċ-ċek. Dan huwa l-aħjar mod biex tgħaddas kompletament fil-lingwa u l-kultura. Jekk din mhix għażla, ipprova tkellem ma’kelliema nattivi jew jinteraġixxi ma’gruppi jew komunitajiet li jitkellmu biċ-ċek.