Dwar Il-Lingwa Katalana

F’liema pajjiżi titkellem il-lingwa katalana?

Il-katalan huwa mitkellem f’diversi nazzjonijiet, inklużi Spanja, Andorra, U Franza. Huwa magħruf ukoll Bħala Valenzjan f’xi partijiet tal-Komunità Valenzjana. Barra minn hekk, il-katalan huwa mitkellem fil-bliet awtonomi Ta’ceuta u Melilla Fl-Afrika ta’fuq, kif ukoll fil-Gżejjer Baleariċi.

X’inhi l-istorja tal-lingwa katalana?

Il-lingwa katalana għandha storja twila u varjata, li tmur lura għas-seklu 10. Hija lingwa Rumanz, li jfisser li evolviet mil-latin, u għandha l-għeruq tagħha fil-parti tal-grigal tal-peniżola Iberika. Il-katalan kien il-lingwa tal-Kuruna Ta’aragona, li kienet tinkludi partijiet minn Franza moderna, L-Italja, U Spanja mis-sekli 11 sa 15. Matul dan iż-żmien il-lingwa nfirxet lejn in-nofsinhar u lejn il-lvant fir-reġjun kollu.
Matul is-sekli, il-katalan ġie influwenzat ħafna minn lingwi oħra inklużi l-franċiż, l-ispanjol u t-taljan. Fil-Medju evu, kienet il-lingwa uffiċjali tar-Renju tal-Majorka u saret il-lingwa preferuta tal-qrati Tal-Katalunja u L-Aragona. Intuża wkoll f’ċerti żoni Ta’valenzja u l-Gżejjer Baleariċi. Bħala riżultat, il-lingwa kienet kapaċi żżomm il-karatteristiċi uniċi tagħha stess minkejja li kienet adottat elementi ta’lingwi oħra.
Fis-seklu 18, meta L-Bourbons ħadu l-kontroll tar-reġjun, il-katalan ġie sostitwit bl-ispanjol bħala l-lingwa uffiċjali u ddikjarat illegali f’partijiet tar-reġjun. Din il-projbizzjoni damet sa nofs is-seklu 19 u minn dakinhar, il-lingwa gawdiet qawmien mill-ġdid fil-popolarità. Il-lingwa issa hija rikonoxxuta bħala lingwa uffiċjali kemm Fi Spanja kif ukoll Fi Franza, u esperjenzat perjodu ta’rivitalizzazzjoni f’dawn l-aħħar deċennji.

Min huma l-aqwa 5 persuni li kkontribwew l-iktar għal-lingwa katalana?

1. Jaume II Ta’aragona (1267-1327): huwa għaqqad il-katalan ma’djaletti u lingwi oħra tal-Peniżola Iberika, u ħoloq il-prekursur għall-katalan modern.
2. Pompeu Fabra (1868-1948): Spiss imsejjaħ ” missier il-katalan modern,” Fabra kien filologu prominenti li standardizza u sistematizza l-grammatika tal-lingwa.
3. Joan Coromines (1893-1997): Coromines kiteb id-dizzjunarju definittiv tal-lingwa katalana, li tibqa’xogħol ta’referenza importanti llum.
4. Salvador Espriu (1913-1985): Espriu kien poeta, drammaturgu, u esejista li għen biex jippromwovi l-użu tal-katalan fil-letteratura.
5. Gabriel Ferrater (1922-1972): Ferrater kien poeta u esejist li l-kanzunetti tiegħu saru espressjonijiet emblematiċi tal-kultura katalana.

Kif inhi l-istruttura tal-lingwa katalana?

L-istruttura tal-lingwa katalana ssegwi ordni ta’kelma svo (Suġġett-Verb-Oġġett). Hija lingwa sintetika, li tfisser li kull kelma tista’twassal biċċiet multipli ta’informazzjoni grammatikali. Il-karatteristiċi ewlenin tal-morfoloġija tal-lingwa jinkludu s-sess, in-numru u l-ftehim aġġettiv. Hemm erba’tipi ta’konjugazzjonijiet verbali, li jiffurmaw paradigmi verbali skont il-persuna, in-numru, l-aspett u l-burdata. Hemm ukoll żewġ klassijiet ewlenin ta’nomi: determinati u indeterminati. Iddetermina n-nomi jġorru artikli ċari, filwaqt li n-nomi indeterminati le.

Kif titgħallem il-lingwa katalana bl-aktar mod korrett?

1. Sib ktieb tal – lingwa katalana tajjeb jew kors onlajn-Fittex xi ħaġa li tkopri l-affarijiet bażiċi tal-grammatika u l-vokabularju, u għandha eżempji u eżerċizzji biex jgħinuk tipprattika.
2. Uża apps tal – lingwa-Uża app mobbli bħal Duolingo, li toffri lezzjonijiet katalani fil-livell tal-bidu u tuża logħob biex jgħinek titgħallem.
3. Ara films katalani-Li Tara films bil-katalan huwa mod tajjeb ħafna biex widnejk jiffamiljarizzaw ruħhom mal-lingwa.
4. Aqra bil-katalan-Ipprova sib kotba, rivisti, jew gazzetti li huma miktuba bil-katalan, anke jekk taqra ftit paġni, jista’jgħinek tieħu kliem u frażijiet ġodda.
5. Isma’kelliema nattivi – hemm ħafna podcasts, wirjiet tar-radju, u programmi TAT-TV disponibbli bil-katalan allura uża minnhom biex jgħinek tikseb il-pronunzja tiegħek sewwa.
6. Ipprattika t – taħdit-L-aħjar mod biex titgħallem kwalunkwe lingwa huwa li fil-fatt tużaha. Hemm ħafna komunitajiet li jitkellmu bil-katalan madwar id-dinja u għalhekk għandu jkun faċli li ssib lil xi ħadd biex tipprattika miegħu!