Qaı elder ózbek (kırıllısa) tilinde sóıleıdi?
Ózbek tilinde (kırıllısa) negizinen Ózbekstan men Tájikstanda, al Aýǵanstanda, Qyrǵyzstanda jáne Qazaqstanda azshylyqtar sóıleıdi.
Ózbek (Kırıll) tiliniń tarıhy qandaı?
Ózbek (kırıllısa) – negizinen Ózbekstanda jáne búkil Ortalyq Azıada sóıleıtin túrki tili. Bul Ózbekstannyń resmı tili, sonymen qatar aımaqtaǵy kóptegen basqa etnıkalyq azshylyqtar sóıleıdi. Bul til VIII ǵasyrda qarluqtar, ýsýndar jáne basqa taıpalyq toptar sóılegen túrki tilimen birge paıda boldy. IX ǵasyrda soǵdy tili birneshe ǵasyrdan keıin túrki tilimen vytystyrylǵanǵa deıin aımaqta tanymal boldy.
14 ǵasyrda “Ózbekstan” termıni alǵash ret sol kezdegi kóshpeli túrik taıpalarynyń tobyna qatysty qoldanyldy. Sodan keıin “ózbek” jáne “ózbek” termınderi osy taıpalarǵa jáne olar sóıleıtin tilge qatysty qoldanyldy. Bul til ǵasyrlar boıy damyp, aqyrynda biz biletin qazirgi ózbek tiline aınaldy.
16-19 ǵasyrlar aralyǵynda parsy tili aımaqtaǵy basym ádebı til boldy. 20 ǵasyrdyń basynda parsy-arab qaraǵashymen qatar latyn álipbıi engizildi, bul qazirgi ózbek tiliniń damýyna yqpal etti. Keńes Odaǵy Ortalyq Azıany baqylaýǵa alǵan kezde, kırıllısa latyn álipbıin resmı jazba retinde almastyrdy jáne búginde ózbek tiliniń negizgi jazýy bolyp qala beredi.
Ózbek (kırıllısa) tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?
1. Narımon Omarov-jazýshy, ǵalym jáne keńestik lıngvıs
2. Muhammed Salıh-ózbek jazýshysy jáne aqyny
3. Abdýlla Kýrbonov-dramatýrg jáne teatr rejıseri
4. Abdýlla Arıpov-aqyn jáne proza jazýshysy
5. Mırzahıd Rahımov-jazýshy jáne saıasatker
Ózbek (kırıllısa) tiliniń qurylymy qalaı?
Ózbek tili negizinen kırıllısada jazylǵan jáne túrki tilder otbasyna jatady. Bul búkil Ortalyq Azıa men Taıaý Shyǵysta qoldanylǵan Shaǵataı, ortaǵasyrlyq túrki tiliniń tikeleı urpaǵy. Tilde segiz daýysty jáne 29 daýyssyz dybys, sondaı-aq ártúrli dıftońtar bar. Bul aglútınatıvti til, munda jeke sózderde maǵynany aıtarlyqtaı ózgertetin kóptegen affıkster bolýy múmkin. Sózderdiń reti ádette sýbekt-obekt-etistik, al sóılemder bólshektermen belgilenedi. Sondaı-aq, mártebesi joǵary adamdarǵa júgingen kezde qoldanylatyn qurmetti úndeý júıesi bar.
Ózbek (Kırıll) tilin qalaı durys úırenýge bolady?
1. Negizderden bastańyz. Álipbıdi úırenińiz, óıtkeni bul kez-kelgen tildi úırený úshin qajet. Ózbek kırıllısasynda kitaptar oqyp, Fılmder kórińiz, bul sizge barlyq keıipkerlerdi este saqtaýǵa kómektesedi.
2. Gramatıkany úırenińiz. Onlaın kýrstan ótińiz nemese ártúrli gramatıkalyq erejelerdi qarap shyǵyńyz jáne eń keń taralǵan jáne mańyzdylaryn bilińiz.
3. Aıtylý jáne tyńdaý daǵdylarymen jumys jasańyz. Ózbek kırıllısasyn túsiný úshin podkasttar men basqa aýdıo klıpterdi tyńdańyz. Olardyń qalaı aıtylatynyn jaqsy túsiný úshin ár sózdi daýystap qaıtalańyz.
4. Ana tilinde sóıleıtindermen tájirıbe jasańyz. Ózbek kırıllısasynda sóıleıtin dos tabýǵa tyrysyńyz nemese ana tilinde sóıleıtindermen sóılesýge múmkindik beretin HelloTalk jáne Italki sıaqty til úırenýge arnalǵan qoldanbalardy qoldanyp kórińiz.
5. Kún saıyn jańa sózder men sóz tirkesterin úırenýdi umytpańyz. Sózdik qoryn qyzyqty, ınteraktıvti úırený úshin dápter alyńyz nemese Duolingo jáne Memrise sıaqty til úırený qoldanbalaryn paıdalanyńyz.
6. Basqa resýrstardy paıdalanyńyz. BBC Uzbekistan jáne ózbek portaly sıaqty ózbek Kırıll tili men mádenıetin jaqsy túsinýge kómektesetin kitaptar men veb-saıttardy paıdalanyńyz.
Bir yanıt yazın