Qirg’iz Tili Haqida

Qirg’iz tili qaysi mamlakatlarda gaplashadi?

Qirg’iz tili asosan Qirg’iziston va boshqa qismlarida gaplashadi Markaziy Osiyo, shu jumladan Janubiy Qozog’iston, Tojikiston, O’zbekiston, Shimoliy Afg’oniston, uzoq g’arbiy Xitoyva Rossiyaning chekka hududlari Oltoy Respublikasi. Bundan tashqari, etnik qirg’iz aholisining kichik cho’ntaklari Turkiya, Mo’g’uliston va Koreya yarim orolida mavjud.

Qirg’iz tilining tarixi qanday?

Qirg’iz tili uzoq va murakkab tarixga ega. Bu O’rta Osiyoning Proto-turkiy tilidan kelib chiqqan Sharqiy turkiy til. Tilning dastlabki yozma dalillari qadimgi turkiy alifboda yozilgan Orxon yozuvlarida 8-asrga to’g’ri keladi.
Qirg’izlarga qo’shni tillar katta ta’sir ko’rsatdi Uyg’ur va mo’g’ul. 16-asrda qirg’izlar adabiy tilga aylandi va qirg’izlarning birinchi lug’ati 1784 yilda yozilgan. Til 19-asrda rivojlanishda davom etdi va 1944 yilda qirg’izlar Qirg’izistonning rasmiy tiliga aylandi.
1928 yilda qirg’iz yozuv tizimini standartlashtirgan yagona alifbo deb nomlanuvchi yozuv tizimi joriy etildi. O’shandan beri qirg’iz tili ham og’zaki, ham yozma til sifatida rivojlandi. Lotin va Kirill alifbolari hozirgi kunda tilning zamonaviy yozma shakli uchun ishlatilgan bo’lsa-da, an’anaviy Arab yozuvi hali ham Muqaddas matnlarni qirg’iz tilida yozish uchun ishlatiladi.
Bugungi kunda Qirg’iziston, Qozog’iston, Tojikiston, O’zbekiston va Xitoyda 5 milliondan ortiq kishi qirg’iz tilida gaplashadi.

Qirg’iz tiliga eng ko’p hissa qo’shgan eng yaxshi 5 kishi kimlar?

1. Chingiz Aytmatov (1928-2008): eng Buyuk qirg’iz mualliflaridan biri sifatida tanilgan, u qirg’iz tilida bir qator asarlar yozgan va uning adabiy shaklini rivojlantirgan.
2. Cho’lponbek Esenov (1891-1941): qirg’iz tilining dastlabki kashshofi, u qirg’iz tilida birinchi gazetani yozgan va tilning yozma shaklining taniqli novatori bo’lgan.
3. Orosbek Toktogaziyev (1904-1975): qirg’iz tilining zamonaviy standart versiyasini ishlab chiqishda yana bir muhim shaxs. U ko’plab darsliklar yozgan va til uchun so’zlardan foydalanishni rivojlantirishga yordam bergan.
4. Alichan Eshimkanov (1894-1974): hayotini qirg’iz tili va lahjalari haqida tadqiqot va yozish bilan o’tkazgan taniqli tilshunos.
5. Azimbek Beknazarov (1947 yildan hozirgi kungacha): qirg’iz tilida avtoritet sifatida qaralganda, u tilni modernizatsiya qilish va yangi so’zlar va yozuv uslublarini yaratish uchun javobgardir.

Qirg’iz tilining tuzilishi qanday?

Qirg’iz tili turkiy til bo’lib, an’anaviy ravishda uchta lahjaga bo’linadi: Shimoliy, Markaziy va Janubiy. Bu aglutinativ til, ya’ni ildiz so’zlarga qo’shimchalar qo’shish orqali murakkab so’zlarni hosil qiladi. Qirg’iz tilida qo’shimchalarga emas, balki prefikslarga urg’u beriladi, bu unga yanada mantiqiy tuzilish beradi. Sintaktik jihatdan qirg’iz Tili odatda SOV (sub’ekt-ob’ekt-fe’l) va aksariyat turkiy tillar singari fe’l-yakuniy tuzilishga ega. Til, shuningdek, og’ir fonemik jihatga ega, bu erda turli xil tovushlar yoki intonatsiyalar so’zlarga butunlay boshqacha ma’no berishi mumkin.

Qirg’iz tilini qanday qilib eng to’g’ri o’rganish mumkin?

1. Til asoslarini o’rganishdan boshlang. Sizni qirg’iz tili asoslari bilan tanishtiradigan ko’plab onlayn yoki shaxsiy kurslarni topishingiz mumkin. Bunga asosiy lug’at va grammatika, shuningdek umumiy iboralar va asosiy raqamlar kiradi.
2. Ona tilida so’zlashuvchilarning yozuvlarini tinglang. Mahalliy qirg’iz tilida so’zlashuvchilarning suhbati va yozuvlarini tinglash sizga tilda qanday gapirilishini yaxshiroq tushunishga yordam beradi.
3. Sherik bilan tilda gaplashishni mashq qiling. Qirg’iz tilida so’zlashadigan odamni toping va ular bilan til yordamida suhbatlashishni mashq qiling. Bu sizning suhbat qobiliyatingizni rivojlantirish uchun muhim qadamdir.
4. Kitoblar, lug’atlar va onlayn vositalar kabi manbalardan foydalaning. Tilni o’rganishga yordam beradigan turli xil manbalar mavjud. Bu kitoblar o’z ichiga oladi, lug’atlar, grammatika manbalar va yana.
5. Ko’ngil ochishni unutmang. Tilni o’rganish yoqimli bo’lishi kerak. Filmlarni tomosha qilish, kitob o’qish va tilda faoliyat bilan shug’ullanish uchun vaqt ajrating. Bu o’rganish jarayonini yanada yoqimli va foydali qiladi.