Shotlandtyq geldik Aǵylshyn Aýdarma

Shotlandıaǵa saıahattaý nemese jergilikti shotlandtarmen sóılesý kezinde eldiń dástúrli tilin túsiný jáne onymen sóılesý úlken artyqshylyq bolýy múmkin. Shotlandtyq gel-bul júzdegen jyldar buryn paıda bolǵannan beri jergilikti turǵyndar sóıleıtin til. Bul Shotlandıanyń tarıhyn, mádenıeti men ádet-ǵurpyn túsinýdiń mańyzdy bóligi. Osylaısha, shotland-gel aýdarmasymen tildiń negizderin úırený osy tańǵajaıyp el týraly baǵa jetpes túsinik bere alady.

Shotland gel tili degenimiz ne?

Shotlandtyq gel nemese gaıdlıg-kelt otbasynyń ejelgi tili. Ol ırlandıalyq geldik jáne Manks geldik tilderimen tyǵyz baılanysty jáne 4 ǵasyrdan beri qoldanylyp keledi dep esepteledi. Ol búkil elde 11 ǵasyrǵa deıin aıtyldy, biraq keıinnen jekelegen aýdandarda saqtaldy. Qazirgi ýaqytta shotlandtyq gel endi Shotlandıanyń negizgi tili emes, biraq áli kúnge deıin elde 60 000-ǵa jýyq adam sóıleıdi.

Shotlandtyq gel tiline aýdarýdyń mańyzdylyǵy nede?

Shotlandtyq gel tilin úırený kóptegen sebepterge baılanysty mańyzdy. Bul Shotlandıanyń mádenıeti men tarıhy týraly túsinik beredi, sonymen qatar kelýshilerge jergilikti turǵyndarmen maǵynaly baılanys ornatýǵa múmkindik beredi. Tildi bilý saıahatshylarǵa jergilikti maqal-mátelder men ádet-ǵuryptardy jaqsyraq baǵalaýǵa jáne qyzyqty áńgimelerge qatysýǵa múmkindik beredi. Sonymen qatar, tildi bilý jer ataýlarynyń, rýlyq ataýlardyń jáne mańyzdy tarıhı oqıǵalardyń mádenı mańyzdylyǵy týraly túsinik bere alady.

Shotland tilinen gel tiline aýdarmany qalaı úırenesiz?

Baqytymyzǵa oraı, shotland geliniń negizderin úırenýdiń kóptegen joldary bar. Oqytýdyń eń keń taralǵan jáne tıimdi ádisteriniń biri-shotlandtyq geldik kýrstan ótý. Ádette ýnıversıtetterde ótkiziletin bul kýrstar shotlandtyq gel tiliniń barlyq negizgi komponentterin qamtıdy - aıtylý men gramatıkadan bastap negizgi aýyzeki sóz tirkesterine deıin. Osy aýdıtorıalyq kýrstardan basqa, shotlandtyq geldik kýrstardyń kóptegen onlaın kýrstary bar. Bul úıden shyqpaı-aq til úırenýdiń tamasha tásili.

Qorytyndylaı kele, shotlandtyq gel tilin úırený Shotlandıanyń tarıhy men mádenıeti týraly tańǵajaıyp túsinik beredi. Til týraly negizgi bilim túsiný men baǵalaýdyń jańa álemine jol ashýy múmkin. Qol jetimdi kýrstar men resýrstardyń keń spektrimen til úırený qyzyqty ári paıdaly bolýy múmkin. Sondyqtan, eger siz Shotlandıa jerimen jáne halqymen jaqynyraq tanysqyńyz kelse, shotlandtyq gel tiline aýdarý - bastaý úshin tamasha oryn.

Shotland gel tilinde qaı elder sóıleıdi?

Shotlandtyq gel negizinen Shotlandıada, ásirese taýly jerlerde jáne araldarda sóıleıdi. Ol sondaı-aq Kanadadaǵy jańa Shotlandıada sóıleıdi, onda ol provınsıadaǵy jalǵyz resmı tanylǵan azshylyq tili bolyp tabylady.

Shotland geliniń tarıhy qandaı?

Shotlandtyq gel tili Shotlandıada kem degende 5 ǵasyrdan beri keń taralǵan jáne ejelgi keltterdiń tilinen shyqqan dep esepteledi. Ol Irlandıada, Ýelste jáne Brıttanıde (Fransıada) sóıleıtin tildermen baılanysty. Orta ǵasyrlarda bul búkil elde keńinen aıtyldy, biraq ony qoldaný 18 ǵasyrdyń basynda Shotlandıa Koróldigi Anglıamen biriktirilgennen keıin azaıa bastady. 19 ǵasyrdyń ortasyna qaraı bul til negizinen taýly jerlerde jáne Shotlandıa araldarynda keń taralǵan.
19-20 ǵasyrlarda shotlandtyq gel tili negizinen ǵalymdar men belsendilerdiń kúsh-jigeriniń arqasynda qaıta jandandy. Qazirgi ýaqytta Shotlandıada 60 000-nan astam gall tilinde sóıleıtinder bar jáne bul til mektepterde oqytylady. Ol sondaı-aq Eýropalyq Odaqtyń resmı tili bolyp tabylady jáne Shotlandıada aǵylshyn tilimen qatar resmı mártebege ıe.

Shotlandtyq gel tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Donald Makdonald (1767-1840): "geldik ádebıettiń ákesi" degen atpen belgili Donald Makdonald 19 ǵasyrda Shotlandıada geldik ádebıettiń qaıta órleýin bastaǵan jazýshy, aqyn, aýdarmashy jáne redaktor boldy.
2. Aleksandr Makdonald (1814-1865): Aleksandr Makdonald Shotlandıanyń eń uly kelt óleńderin, sonyń ishinde "An Cnocan Bàn" jáne "Cumha nam Beann"óleńderin jazǵan kórnekti geldik tarıhshy jáne aqyn boldy. Ol sondaı-aq alǵashqy shotland-gel sózdigin jasaýǵa kómektesti.
3. Kalým Maklın (1902-1960): áıgili Gael aqyny, Kalým Maklın sonymen qatar 20 ǵasyrda Shotlandıada tildi jandandyrýǵa kómektesetin Gael tilin oqytýǵa arnalǵan oqýlyqtar serıasyn jazdy (ırlandıalyq Gael).
4. Djordj Kempbell (1845-1914): Kempbell óziniń mansabyn geldik mádenıet pen tildi saqtaýǵa arnaǵan kórnekti ǵalym boldy. Onyń "Batys taýly aımaqtaǵy tanymal ertegiler" kitaby kelt ádebıetiniń eń úlken shyǵarmalarynyń biri bolyp sanalady.
5. Djon Makınnes (1913-1989): Makınnes aýyzsha dástúrlerdiń, ásirese shotlandtyq geldik fólklor men mýzykanyń mańyzdy jınaýshysy jáne zertteýshisi boldy. 1962 jyly ol shotland mádenı murasynyń negizi bolǵan geldik án dástúrine úlken sholý jasady.

Shotlandtyq geldik qurylym qalaı jumys isteıdi?

Shotlandtyq gel-kelt otbasyna jatatyn jáne eki dıalektke bólinetin úndi-eýropalyq til: negizinen Irlandıada sóıleıtin ırlandıalyq gel jáne negizinen Shotlandıada sóıleıtin shotlandtyq gel. Til-ádettegi kelt gramatıkasy men sıntaksısi bar dástúrli qurylym. Onyń aýyzsha júıesi jekeshe, qos jáne kópshe formalardyń kúrdeli tirkesimine negizdelgen. Zat esimderdiń jekeshe jáne kópshe túrleri bar jáne jynysyna qaraı eńkeıedi. Syn esimder men esimdikter jynysy, sany jáne jaǵdaıy boıynsha zat esimderge sáıkes keledi. Etistikterde alty shaq, úsh kóńil-kúı jáne sheksiz formalar bar.

Shotlandtyq gel tilin qalaı durys úırenýge bolady?

1. Aıtylymnan bastańyz: gel tilin úırenýdi bastamas buryn, durys aıtylýymen tanysqanyńyzǵa kóz jetkizińiz. Bul sizge keıingi sabaqtardy úırenýge kómektesedi jáne sóıleý men túsinýdi áldeqaıda tegis etedi.
2. Negizgi sózdik qoryn úırenińiz: aıtylymdy meńgergennen keıin, múmkindiginshe negizgi sózdik qoryn úırenýge tyrysyńyz. Bul sizge keıingi sabaqtardyń negizin qalaıdy jáne gel tilin túsinýdi jáne onymen sóılesýdi jeńildetedi.
3. Kitaptarǵa nemese aýdıo sabaqtarǵa ınvestısıa salyńyz: keıbir kitaptarǵa nemese aýdıo sabaqtarǵa ınvestısıa salý mańyzdy. Bul sizge tildi durys úırenýge kómektesedi jáne aqparattyń saqtalýyn qamtamasyz etedi.
4. Áńgimelesýshini tabyńyz: múmkin bolsa, shotland-gel tilinde sóıleıtin adamdy taýyp, birneshe áńgimelesýdi uıymdastyryńyz. Bul sizge tildi úırenýge jáne qatelikter jiberýden qorqýdy jeńýge kómektesedi.
5. Geldik radıony tyńdańyz: geldik radıony tyńdaý - bul til týraly kóbirek bilýdiń jáne onyń áńgimede qalaı estiletini týraly túsinik alýdyń tamasha tásili.
6. Geldik teleshoýlardy qarańyz: geldik teleshoýlar men fılmderdi izdeý sonymen qatar bul tildiń ártúrli kontekstterde qalaı qoldanylatynyn túsinýge kómektesedi.
7. Geldik gazetter men jýrnaldardy oqyńyz: gel tilinde jazylǵan gazetter men jýrnaldardy oqý-bul til men mádenıet týraly kóbirek bilýdiń tamasha tásili.
8. Tehnologıany qoldanyńyz: siz gel tilin úırený kezinde tehnologıany óz paıdańyzǵa paıdalana alasyz. Tildi úırenýge kómektesetin kóptegen veb-saıttar men qosymshalar bar.

Aǵylshyn tili álemdegi eń keń taralǵan til bolyp tabylady jáne búkil álemdegi adamdar úshin mádenıetter arasyndaǵy kópir qyzmetin atqarady. Aǵylshyn tiline aýdarý qajettiligi artyp keledi, óıtkeni kóptegen kásiporyndar, úkimetter men uıymdar tildik kedergilerdi jeńetin qarym-qatynastyń qundylyǵyn moıyndaıdy.

Aǵylshyn tiline aýdarý prosesi bir tilde jazylǵan túpnusqa qujatty alýdy jáne ony bastapqy maǵynasyn joǵaltpaı basqa tilge túrlendirýdi qamtıdy. Bul frazany aýdarý sıaqty qarapaıym nemese eki túrli tilde tutas roman nemese korporatıvtik brıfıń jasaý sıaqty qıyn bolýy múmkin.

Aǵylshyn tiliniń aýdarmashylary aýdarmanyń dáldigin qamtamasyz etý úshin ártúrli quraldar men ádisterge súıenedi. Olar eki tildi de tereń bilýi kerek jáne maǵynasy men kontekstiniń núanstaryn dál túsindire bilýi kerek. Sonymen qatar, aǵylshyn tiline aýdarýǵa mamandanǵan lıngvıser mádenı termınologıany, relefti jáne ádet-ǵurypty tereń túsinýi kerek.

Aǵylshyn tiliniń tıimdi aýdarmashysy bolý úshin kóp jyldar boıy oqý men tájirıbe qajet, al kópshiligi akkredıttelgen aýdarmashylar qaýymdastyǵynda nemese ýnıversıtetterde sertıfıkattalǵandy jón kóredi. Bul sertıfıkattaý olardyń tájirıbesin kórsetip qana qoımaıdy, sonymen qatar olardyń jumysynyń kásibı organ belgilegen belgili bir sapa men ónimdilik standarttaryna sáıkes kelýin qamtamasyz etedi. Sertıfıkattaý sonymen qatar aǵylshyn tiliniń aýdarmashylaryna salanyń sońǵy jańalyqtarynan habardar bolýǵa kómektesedi.

Aǵylshyn tiline aýdarý-bul ár túrli ortadan shyqqan adamdarǵa bir-birimen baılanysýǵa jáne ıdeıalar men tájirıbelermen almasýǵa múmkindik beretin qundy daǵdy. Álem barǵan saıyn jahandanýdy jáne ózara baılanysty bolýdy jalǵastyra otyryp, aǵylshyn tiline aýdarý iskerlik, áleýmettik jáne saıası salalardaǵy mańyzdy artyqshylyq bolyp tabylady.

Aǵylshyn tilinde qaı elder sóıleıdi?

Aǵylshyn tili álemniń kóptegen elderinde, sonyń ishinde AQSH, Ulybrıtanıa, Kanada, Avstralıa, Irlandıa, Jańa Zelandıa, Ońtústik Afrıka, Iamaıka jáne basqa da Karıb teńizi men Tynyq muhıty araldarynda keń taralǵan jáne resmı til bolyp tabylady. Aǵylshyn tili Úndistanda, Pákistanda, Fılıppınde jáne Afrıka men Azıanyń kóptegen basqa elderinde resmı til bolyp tabylady.

Aǵylshyn tiliniń tarıhy qandaı?

Aǵylshyn tili barlyq German tilderiniń ortaq atasy protogermannan shyqqan dep esepteletin Batys germandyq tilder otbasynda jatyr. Bul til bizdiń dáýirimizge deıingi 1000-500 jyldar aralyǵynda qazirgi Soltústik Germanıa men Skandınavıa aýmaǵynda damyǵan dep sanalady.
Ol jerden ǵasyrlar boıy birneshe túrli nemis dıalektileri damydy, olardyń keıbireýleri aǵylshyn-frız, eski aǵylshyn jáne eski saksondyqtarǵa aınaldy. Eski aǵylshyn tili shamamen 1150 jylǵa deıin Anglıada sóıleıtin til boldy, ol qazir orta aǵylshyn dep atalatyn tilge aınala bastady. Bul ótpeli kezeń 1066 jyly Norman jaýlap alýy aıasynda qabyldanǵan Fransýz sózderiniń engizilýimen erekshelenedi.
1300 jyldardyń aıaǵynda Choser kezinde Orta aǵylshyn tili Anglıanyń basym tiline aınaldy jáne fransýz jáne latyn tilderiniń yqpalynda boldy. 1500 jyldardyń basynda aǵylshyn tiliniń bul túri búginde erte zamanaýı aǵylshyn tili retinde keńinen tanylǵan jáne qabyldanǵan tilge aınaldy.
Erte zamanaýı aǵylshyn tili búkil álemde birkelki bolǵan joq jáne ony qoldaný ár túrli elder men aımaqtarda ár túrli boldy. Mysaly, alǵashqy Amerıkandyq Aǵylshyn tili 17 ǵasyrda brıtandyq aǵylshyn tilinen aıtarlyqtaı erekshelene bastady.
Búgingi tańda ónerkásiptik revolúsıadan keıin bolǵan aýqymdy mádenı jáne tehnologıalyq ózgeristerge baılanysty aǵylshyn tiline kóptegen jańa sózder men sóz tirkesteri qosyldy. Sonymen qatar, jahandyq komýnıkasıalyq tehnologıalardyń paıda bolýy jáne halyqaralyq saparlardyń kúsheıýi kóptegen neologızmderdiń paıda bolýyna ákeldi. Osylaısha, aǵylshyn tili álemde eń kóp qoldanylatyn tilge aınaldy.

Aǵylshyn tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Ýılám Shekspır-aǵylshyn tilindegi eń tanymal dramatýrg, Shekspır búgingi kúnge deıin qoldanylyp kele jatqan myńdaǵan sózder men sóz tirkesterin oılap tapqan.
2. Djeffrı Choser-orta aǵylshyn tilinde jazǵan eń erte belgili avtorlardyń biri, onyń shyǵarmalary tildi standarttaýǵa kómektesken.
3. Semúel Djonson-kóbinese aǵylshyn ádebıetiniń ákesi dep atalady, ol aǵylshyn tiliniń alǵashqy jan-jaqty sózdigin jasady.
4. Djon Mılton-onyń "Joǵalǵan jumaq" epıkalyq poemasy aǵylshyn tilindegi eń yqpaldy poetıkalyq shyǵarmalardyń biri.
5. Ýılám Tındeıl-aǵylshyn reformasıasynyń negizgi qaıratkeri, Ol Injildi óziniń evreı jáne grek derekkózderinen aǵylshyn tiline aýdarǵan alǵashqy adam boldy.

Aǵylshyn tiliniń qurylymy qalaı?

Aǵylshyn tili-analıtıkalyq til, ıaǵnı ol sózderdi jeke túbirlik morfemalarǵa nemese maǵynaly birlikterge bóledi. Ol sóılemdegi sózder arasyndaǵy baılanysty kórsetý úshin gramatıkalyq jynysty nemese aıaqtalýdy emes, sóz tártibin qoldanady. Aǵylshyn tili de sýbekt-etistik-obekt prınsıpi boıynsha sóılemderdi retke keltire otyryp, óte qatań sıntaksıstik qurylymǵa ıe. Sonymen qatar, aǵylshyn tilinde bir zat esimdi sıpattaý úshin birneshe syn esimder qoldanylǵan kezde zat esimderdiń qarapaıym tártibi qoldanylady.

Aǵylshyn tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Jospar quryńyz. Aǵylshyn tilin úırenýge aptasyna qansha saǵat jumsaı alatynyńyzdy jáne ár sabaqqa qansha ýaqyt jumsaǵyńyz keletinin sheshińiz.
2. Negizderden bastańyz. Osy tilde sóıleýdi jáne ony túsinýdi bastaý úshin qajetti negizgi gramatıka men sózdik qoryn úırenińiz.
3. Basyńyzben súńgińiz. Ózińizdi osy tilmen qorshaýdyń joldaryn tabýǵa tyrysyńyz. Fılmder kórińiz, ánder men podkasttardy tyńdańyz, kitaptar men jýrnaldardy aǵylshyn tilinde oqyńyz.
4. Adamdarmen sóılesińiz. Ana tilinde sóıleıtindermen aǵylshyn tilin úırený úshin sóılesý synybyna nemese onlaın qaýymdastyqqa qosylýdy qarastyryńyz.
5. Onlaın kýrstardan ótińiz. Aǵylshyn tilin qurylymdyq jáne qyzyqty túrde úırenýge kómektesetin kóptegen onlaın kýrstar men nusqaýlyqtar bar.
6. Únemi jattyǵý jasańyz. Kún saıyn aǵylshyn tilinde sóıleý jáne jazý jattyǵýlaryna ýaqyt bólińiz. Birneshe mınýt bolsa da, kesteńizdi ustanǵanyńyzǵa jáne jattyǵýdy jalǵastyrǵanyńyzǵa kóz jetkizińiz.