| ne gözle bakmak | * inancını belirtir biçimde bakmak; değerlendirmek. |
| ne güne duruyor? | * … varken başka şey gerekmez. * şimdi yapmazsa (kullanmazsa) ne zaman yapacak (kullanacak)?. |
| ne günlere kaldık! | * zamanın olaylarından yakınma anlatır. |
| ne haber? | * bir şey biliyor musunuz?. |
| ne hacet | * gereksiz. |
| ne haddine! | * ona mıdüşmüş, ona mıkalmış, ona düşmez. |
| ne hâlde? | * hangi durumda?. |
| ne hâli varsa görsün | * (öğüt ve uyarıdinlemeyenler için) ne yaparsa yapsın, beni ilgilendirmez” anlamında kullanılır. |
| ne hesaba gelmek, ne de kantara | * elle tutulur olmamak, tutarlıve sağlam görünmek. |
| ne hikmetse (hikmettir) | * bilinmeyen bir sebepten dolayı. |
| ne idiği belirsiz | * ne olduğu, soyu sopu belirsiz. |
| ne imiş? | * ne değeri var?. |
| ne ise | * neyse. |
| ne istediğini bilmek | * amacınıkesin ve kararlı bir biçimde belirlemek. |
| ne iyi! | * mutluluk ve beğenme anlatır. |
| ne kadar | * nicelik anlamıyla soru bildirir. * çok, oldukça. * ne ölçüde. |
| ne kadar olsa | * ne de olsa, sonuçta. |
| ne kokar ne bulaşır | * (iyilik yapacak durumda olmakla birlikte) kimseye iyiliği de dokunmaz, kötülüğü de. |
| ne lâzım | * niçin ilgileniyorsun, ilgilenme. |
| ne mal olduğunu biliriz | * işe yaramaz, hatta kötü kişi olduğunu biliriz. |
| ne mal olduğunu bilmek (veya anlamak) | * (birinin) nasıl bir nitelikte, yetenekte ve yaratılışta olduğunu bilmek, kestirmek. |
| ne mene | * ne çeşit, ne türlü. |
| ne mümkün | * olacak şey değil, imkânsız. |
| ne münasebet! | * hiç öyle şey mi olur, hiç ilgisi yok. |
| ne o? | * ne var, ne oluyor?. |
| ne od var ne ocak | * yoksulluk ve perişanlık içinde. |
| ne olacak! | * küçümseme anlatır. * ne değeri var, önemi yok. |
| ne olduğunu bilememek | * şaşırmak, aklı başından gitmek. |
| ne oldum delisi olmak | * ummadığı bir duruma ulaşan kimse çok şımarmak. |
| ne olur (veya ne olursun, ne olursunuz) | * yalvarırım, lütfen, rica ederim. |
| ne olur ne olmaz | * her ihtimale karşı, ne olacağı belli değil. |
| ne olur ne olmaz | * her ihtimali düşünmek gerekir. |
| ne olursa olsun | * her durumda, olumlu veya olumsuz bütün şartlarda. |
| ne oluyor? | * ne gereği var veya ne karışıyor?. |
| ne pahasına olursa olsun | * ne büyük özveri isterse istesin; her türlü sıkıntıve tehlikeyi göze alarak. |
| ne sakala minnet ne bıyığa | * en yakın akrabalarının bile yardımını istemeyerek kendi imkânlarıyla yetinme. |
| ne söylüyorsun? | * söylediğine dikkat ediyor musun?. * gerçek mi? doğru mu?. |
| ne sularda? | * ne durumda, ne merkezde?. |
| ne Şam’ın şekeri ne Arap’ın zekeri (veya yüzü) | * yararı olsa bile istenmeyen kimseler için söylenir. |
| ne şeytanı gör ne salavat getir | * gücünün yetmediği işe kalkışmamayı, kalkışılırsa da başkalarından medet ummamayıanlatmak için söylenir. |
| ne şişyansın ne kebap | * iki taraf da gücendirilmesin veya korunsun. |
| ne var ki | * aralarında aykırılık bulunan cümleleri bağlamaya yarar, ama, fakat, lâkin. |
| ne var ne yok | * ne haberler var, işler nasıl?. * olanların bütünü. |
| ne yaparsın ki (veya ne yapmalıki) | * ne çare ki. |
| ne yapıp yapıp | * her ne durumda olursa olsun bir çözüm yolu bularak. |
| ne yârdan geçer ne serden | * elde etmek istenen şey özveri gerektirir. |
| ne yazar | * hükmü olur mu? değeri var mı?. |
| ne yüzle | * hiç utanmadan. ne… ne… * Birden fazla özne, tümleç veya fiili birlikte inkâr etmek için, bunlardan önce yer alan kelimelerin başlarına getirilen tekrarlamalı bağlaç, hem…hem karşıtı. Bu bağlaç, anlamca olumsuz olan cümlelerdeki fiilin olumlu kalmasını gerektirir. * Ne ile bağlanan özne veya cümlelerden önceki fiiller aşağıda gösterilen durumlarda olumsuz kullanılırlar a) Fiil, ne ile bağlanan özne veya cümlelerden önce gelirse: “Benimle hemzeban olmaz ne Firdevsî ne Hakanî.” – Nef’î. b) ne’li cümlenin fiili şartlı olursa: Sen ne yaz, ne kışdinlemezsen çabuk çökersin. c) fiilden önce olumsuz bir anlam veren bir ünlem veya zarf bulunursa: Ne tütüne, ne içkiye sakın alışmayın. Ne İzmir’e ne Bursa’ya hiç gitmemiş. d) – diği, -eli beri, -inceye kadar, -ince, -dikçe, -dikten sonra veya -den önceki biçimindeki zarf-fiilerle. * İki sıfat veya sıfat durumunda olan iki kelimenin başına getirildiğinde, iki kavramın ortalaması olan üçüncü bir kavram anlatır. * ne … ne çokluk, güzellik vb. anlatır. |
| nebat | * Bitki. |
| nebatat | * Bitkiler. * Bitki bilimi, botanik. |
Kategoriler