Латин Сыуашстан Тәржемә итеү

Латин теленә тәржемә итеү - меңәр йыллыҡ практика. Ул тексты бер телдән икенсе телгә, ғәҙәттә латин теленән инглиз йәки башҡа хәҙерге заман теленә тәржемә итеүҙе үҙ эсенә ала. Быуаттар дауамында латин теле ғалимдар һәм яҙыусылар теле була. Хатта бөгөн дә латин теле юриспруденция, медицина һәм католик сиркәүе кеүек күп өлкәләрҙә мөһим роль уйнай.

Тәржемә проектын башлар өсөн тәржемәсе латин телен ҡулланып тәржемә итеү проекттары өсөн латин телен билдәләргә тейеш. Артабан улар латин телен яҡшы белергә тейеш. Был үҙ эсенә телдең грамматикаһын һәм синтаксисын белеүҙе ала. Бынан тыш, тәржемәсе үҙе тәржемә иткән тәржемә телен бик яҡшы белергә тейеш. Был үҙ эсенә телдең мәҙәни нюанстарын белеүҙе ала, шулай итеп, төп текстың тонын һәм мәғәнәһен теүәл тапшыра.

Төп тел билдәләнгәс һәм тәржемәсе кәрәкле күнекмәләргә эйә булғас, ул тәржемәгә тотона ала. Төп текстың ҡатмарлылығына һәм маҡсатлы аудиторияһына ҡарап, тәржемәсе бер нисә алым ҡуллана ала. Мәҫәлән, әгәр текст латин телен аңламаған киң аудитория өсөн тәржемә ителһә, тәржемәсе латин телендәге аналогтарына ҡарағанда заманса терминдарҙы һәм һүҙбәйләнештәрҙе ҡулланыуҙы өҫтөн күрә ала. Икенсе яҡтан, формаль тәржемә талап иткән текстар өсөн тәржемәсе латин тексына өҫтөнлөк бирә ала.

Шуны иҫтә тотоу мөһим: латин теле ҡатмарлы тел. Унда бик күп нескәлектәр бар, улар телде неекләп белмәгән тәржемәсе өсөн ауыр булыуы ихтимал. Һөҙөмтәлә ҡатмарлы латин теленә тәржемәләрҙе был өлкәлә тәжрибәле профессиональ тәржемәсегә ышанып тапшырыу яҡшыраҡ.

Һәр хәлдә тәржемәнең теүәллеге беренсе сиратта әһәмиәткә эйә. Тәржемәләр төп нөсхә тексының мәғәнәһен фаразланған тон, стиль йәки хәбәргә зыян килтермәйенсә теүәл тапшырырға тейеш. Был бигерәк тә латин теленә тәржемә иткәндә дөрөҫ, сөнки хаталар еңел генә буталыуға йәки аңлашылмаусанлыҡҡа килтереүе ихтимал. Теүәллекте тәьмин итеү өсөн тәржемә ителгән тексты тикшереү һәм ҡабаттан тикшереү бик мөһим.

Тәржемә-ул үҙләштереү өсөн ваҡыт һәм практика талап иткән күнекмә. Латин теленә тәржемә итеүгә килгәндә, профессионалдар йыш ҡына иң яҡшы вариант булып тора. Уларҙа латин тексын инглиз теленә йәки башҡа телгә теүәл тәржемә итеү өсөн кәрәкле инструменттар һәм белемдәр бар. Был бурысты үтәүсе квалификациялы тәржемәсе булғанлыҡтан, латин теленән тәржемәселәр теүәл һәм ышаныслы тәржемәләр бирелеүенә ышана ала.

Латин телендә ниндәй илдәрҙә һөйләшәләр?

Латин телендә бер илдә лә төп тел булараҡ һөйләшмәйҙәр, әммә Ул Ватиканда һәм Сан-Марино Республикаһында күп кенә рәсми маҡсаттарҙа ҡулланыла. Латин теле шулай уҡ тел булараҡ өйрәнелә йәки күп илдәрҙә, Шул иҫәптән Ҡушма Штаттарҙа, Францияла, Испанияла, Португалияла, Италияла, Польшала, Румынияла, Германияла, Австрияла, Нидерландтарҙа, Бельгияла, Швейцарияла, Канадала, Мексикала, Колумбияла, Бразилияла, Венесуэлала, Перула, Аргентинала, Чилиҙа, Эквадорҙа, Боливияла, Уругвайҙа, Парагвайҙа һәм башҡаларҙа уҡыу программаларының бер өлөшө булараҡ уҡытыла башҡа илдәр.

Латин теленең тарихы ниндәй?

Латин теленең меңәр йыллыҡ тарихы бар. Ул һинд-европа теле булараҡ барлыҡҡа килә һәм Беренсе тапҡыр Италия ярымутрауында тимер быуатта ҡулланыла. Унан ул Рим империяһының классик осоронда иберия, Галлия һәм, ахыр сиктә, Британия кеүек башҡа төбәктәргә тарала. Латин Теле мең йылдан ашыу Рим империяһының рәсми теле була, ә урта быуаттарҙа католиклыҡ теле булып китә. Яңырыу осоронда латин теле яңырыу кисерә һәм фәнни, мәғариф һәм әҙәби маҡсаттарҙа ҡулланыла. 19 быуатта ул роман телдәре менән алмаштырыла, әммә ул бөгөн дә билдәле институциональ шарттарҙа, шулай уҡ дини һәм академик маҡсаттарҙа ҡулланыла.

Латин телен өйрәнеүгә ҙур өлөш индергән тәүге 5 кеше араһында кем бар?

1. Цицерон (б.э. т. 106 б. э. т. 43) рим дәүләт эшмәкәре, юрист һәм оратор, үҙенең әҫәрҙәре һәм телмәрҙәре менән латин теленә тәрән йоғонто яһай.
2. Вергилий (б.э. т. 70 б. э. т. 19) рим шағиры, латин телендә Яҙылған Энеида эпик поэмаһы менән билдәле. Уның эштәре латин әҙәбиәте һәм синтаксисы үҫешенә ҙур өлөш индерә.
3. Юлий Цезарь (б.э. т. 100 йыл б. э. т. 44 йыл) рим полководецы һәм дәүләт эшмәкәре, уның хеҙмәттәре латин грамматикаһы һәм синтаксисы үҫешенә ҙур өлөш индерә.
4. Гораций (б.э. т. 65 б. э. т. 8) рим шағиры – лирик, уның одалары һәм сатиралары латин шиғриәтенә онотолмаҫлыҡ йоғонто яһай.
5. Оидий (б.э. т. 43 йыл б. э. 17 йыл) рим шағиры, латин прозаһын байтаҡҡа байытҡан Метаморфозалар кеүек хикәйәләү әҫәрҙәре менән билдәле.

Латин теленең структураһы нисек ҡоролған?

Латин теленең структураһы биш ауышлыҡлы системаға нигеҙләнгән, улар оҡшаш тамамлауҙары булған исем һәм сифат төркөмдәре булып тора. Һәр ауышлыҡ алты төрлө килеште үҙ эсенә ала: исем, ата, биреү, ғәйепләү, аблятив һәм саҡырыу. Латин телендә лә ҡылымдарҙың ике төрө бар: даими һәм даими булмаған. Латин теленең структураһы шулай уҡ инфикстарҙы, суффикстарҙы, предлогтарҙы һәм алмаштарҙы, башҡа элементтар араһында, үҙ эсенә ала.

Латин телен иң дөрөҫ ысул менән нисек өйрәнергә?

1. Нигеҙенән башлағыҙ. Курс үтегеҙ йәки латин грамматикаһы һәм һүҙлек запасы нигеҙҙәрен үҙ эсенә алған дәреслек һатып алығыҙ, мәҫәлән, Джон К.Траупмандың "Латин Нигеҙҙәре" йәки Фредерик м. Уилоктың "Уилок Латин теле".
2. Латин телендәге аудиояҙмаларҙы тыңлағыҙ. Әгәр мөмкин булһа, телдә һөйләшеүселәр һөйләшкән латин телендәге аудиояҙмаларҙы табығыҙ. Был һеҙгә дөрөҫ әйтелеш һәм интонация өйрәнергә ярҙам итер.
3. Латин телен уҡып өйрәнегеҙ. Классик авторҙарҙың әҫәрҙәре, шул иҫәптән вергилий һәм Цицерон әҫәрҙәре, боронғо доғалар һәм латин әҙәбиәте буйынса хәҙерге китаптар кеүек латин текстарын уҡығыҙ.
4. Латин телендә яҙығыҙ. Латин телен үҙләштергәндә, дөрөҫ грамматика һәм ҡулланыу менән яҡшыраҡ танышыу өсөн латин телендә яҙырға өйрәнегеҙ.
5. Латин телендә һөйләшегеҙ. Урындағы латиноамерика клубына инегеҙ, латин теленең онлайн курсына яҙылығыҙ һәм латин теленән тәржемә итеү буйынса һынауҙарҙа ҡатнашығыҙ, һөйләшеү телмәрендә күнекмәләр яһағыҙ.

Сыуаш тәржемәһе, шулай уҡ сыуаш транслитерацияһы булараҡ билдәле, сыуаш телендә аралашыу өсөн ҡулланылған махсус тәржемә формаһы. Был тел Рәсәйҙең һәм Украинаның ҡайһы бер райондарында йәшәгән сыуаш халҡы өсөн туған тел булып тора. Был миллиондан ашыу кеше һөйләшкән төрки телдәрҙең береһе, был уны тәржемә итеү өсөн мөһим тел итә.

Сыуаш теленән йәки уға дөрөҫ тәржемә итеү өсөн транслитерацияның ҡатмарлы формаларын аңлау бик мөһим. Был сыуаш алфавиты латин алфавитынан айырылып тороуы менән бәйле, ул башлыса европа телдәре өсөн ҡулланыла. Һөҙөмтәлә, а, Б, К, У кеүек кириллица хәрефтәре булған һүҙҙәр, уҡыусыға аңлайышлы булһын өсөн, уларҙың латин эквиваленттарына әүерелергә тейеш.

Сыуаш теленә тәржемә итеү процесы бер нисә этапты үҙ эсенә ала. Беренсенән, тәржемәсе төп һәм маҡсатлы телдәрҙе яҡшы белергә тейеш. Улар һөйләм структураһын, төп телдең мәғәнәһен һәм әйтелешен аңларға тейеш. Артабан улар быны маҡсатлы телдә дөрөҫ тапшыра, маҡсатлы телдең грамматик ҡағиҙәләрен һәм һөйләмдәр структураһын иҫәпкә ала.

Тәржемә тамамланғандан һуң тәржемәсе төп нөсхә тексын тәржемә ителгән версия менән сравнекле сағыштырырға тейеш. Был тәржемә дөрөҫ һәм тейешле рәүештә планлаштырылған хәбәрҙе тапшырасаҡ тип гарантиялай. Тәржемәсе шулай уҡ мәҙәни һылтанмаларҙы һәм жаргон һүҙҙәрен тәржемә итеүҙең дөрөҫлөгөнә инаныу өсөн артабанғы тикшереүҙәр үткәреү өсөн яуаплы.

Сыуаш телен өйрәнергә теләүселәр өсөн онлайн һәм университеттарҙа төрлө курстар бар. Әммә шуны аңлау мөһим: телде өйрәнеү сыуаш теленә тәржемәне тулыһынса аңлауҙы тәьмин итмәйәсәк. Транслитерация нескәлектәрен күп йыллыҡ практика һәм фиҙакәрлек арҡаһында ғына үҙләштерергә мөмкин.

Дөйөм алғанда, сыуаш теленә тәржемә итеү мөһим күнекмә, әгәр һеҙ сыуаш халҡы менән аралашырға теләһәгеҙ, уны үҙләштереү зарур. Дөрөҫ ҡараш һәм белем менән был күп ваҡыт талап итә, әммә файҙа килтерә.

Ниндәй илдәрҙә сыуаш телендә һөйләшәләр?

Сыуаш телендә башлыса Рәсәй Сыуаш Республикаһында, Шулай уҡ Рәсәйҙәге Мари Иле, Татарстан һәм Удмуртияның ҡайһы бер райондарында, Шулай уҡ Ҡаҙағстанда һәм Украинала һөйләшәләр.

Сыуаш теленең тарихы ниндәй?

Сыуаш теле-Рәсәй Федерацияһында яҡынса 1,5 миллион кеше һөйләшкән төрки тел. Был төрки телдәрҙең уғыр тармағының һаҡланып ҡалған берҙән-бер вәкиле. Тарихи яҡтан был телдә башлыса Хәҙер Рәсәйҙең Волга Буйында Урынлашҡан Сыуашстан Республикаһы булараҡ билдәле райондарҙа һөйләшәләр.
Сыуаш теленең документаль тарихын 13 быуатҡа тиклем күҙәтергә мөмкин, өҫтәүенә иң тәүге яҙма телгә алыуҙар 14-15 быуат ҡулъяҙмаларында табылған. Был ҡулъяҙмаларҙың күбеһе тел ваҡыт үтеү менән байтаҡ үҙгәрештәр кисергәнен раҫлай. 15 быуатта сыуаш теле күрше алтын Урҙа татар теленең көслө йоғонтоһо аҫтында була һәм иҫке татар алфавиты менән яҙыла.
18 быуатта сыуаш алфавитын урыҫ ғалимы Семен Ремезов төҙөй, ул уны кириллицаға нигеҙләй. Был яңы алфавит 19 быуат башында тәүге баҫма сыуаш китаптарын төҙөү өсөн ҡулланыла. 19 быуат аҙағына сыуаш теле Рәсәй империяһының рәсми теле тип таныла, һәм был осорҙа төрлө әҙәби әҫәрҙәр ижад ителә.
Сыуаш телендә бөгөнгө көндә лә һөйләшәләр, шулай уҡ Сыуашстан Республикаһының ҡайһы бер мәктәптәрендә уҡыталар. Шулай уҡ Рәсәйҙә лә, сит илдәрҙә лә телде һаҡлау һәм популярлаштырыу буйынса әүҙем тырышлыҡ һалына.

Сыуаш телен үҫтереүгә ҙур өлөш индергән тәүге 5 кеше араһында кем бар?

1. Яковлев Михаил Васильевич Лингвист һәм Сыуаш дәүләт педагогия университеты профессоры, телдең беренсе комплекслы грамматикаһын эшләгән.
2. Яков Костюков Лингвист һәм Сыуаш дәүләт педагогия университеты профессоры, күп һанлы хеҙмәттәрҙе мөхәррирләү һәм баҫтырыу юлы менән телде модернизациялауға үҙ өлөшөн индерә.
3. Николай Зиберов сыуаш теленә латин графикаһын индереүгә ҙур өлөш индерә.
4. Василий Песков педагог, 1904 йылда сыуаш теле буйынса беренсе мәктәп дәреслеген төҙөй.
5. Олег Бессонов хәҙерге стандарт сыуаш телен эшләүҙә йоғонтоло фигура, ул телдең төрлө диалекттарын берләштереү өҫтөндә эшләй.

Сыуаш теленең структураһы нисек ҡоролған?

Сыуаш теле төрки телдәр ғаиләһенә ҡарай. Был агглютинатив тел, һүҙҙәр тамыр һүҙенә бер нисә ҡушымта һәм суффикс өҫтәү юлы менән барлыҡҡа килә тигәнде аңлата. Һүҙҙәр тәртибе, ҡағиҙә булараҡ, субъект-объект-ҡылым, һөйләмдәр эсендә һүҙҙәрҙең сағыштырмаса ирекле тәртибе менән. Исемдәр ике төргә бүленә һәм һанды, килеште һәм аныҡлыҡты билдәләү өсөн класс суффикстарын ҡуллана. Ҡылымдар һөйләмгә ярашлы һәм ваҡытҡа һәм аспектҡа ҡарап йәшерелә.

Сыуаш телен иң дөрөҫ ысул менән нисек өйрәнергә?

1. Алфавит, әйтелеш һәм төп грамматика кеүек тел нигеҙҙәрен өйрәнеүҙән башлайыҡ. Бер нисә яҡшы онлайн ресурстар бар, мәҫәлән Chuvash.org йәки Chuvash.eu был һеҙгә ярҙам итә ала.
2. Телдә һөйләшеүселәр менән аудиояҙмаларҙы һәм һөйләм өлгөләрен тиҙ арала һөйләү һүҙҙәре һәм фразалары базаһын төҙөү өсөн ҡулланығыҙ. Радио тапшырыуҙарын тыңлағыҙ һәм сыуаш телендә фильмдар һәм телепрограммалар ҡарағыҙ. Телде өйрәнеп, үҙегеҙҙе уңайлыраҡ тойорһоғоҙ.
3. Үҙегеҙ өйрәнгәнде телдә һөйләшеүселәр менән, йә шәхсән, йә онлайн форумдарҙа ҡулланығыҙ. Был һеҙгә урындағы нескәлектәрҙе аңларға һәм мәҙәниәт тураһында төшөнсә алырға ярҙам итәсәк.
4. Сыуаш телендә китаптар һәм гәзиттәр уҡығыҙ, һүҙлек запасын һәм грамматикаһын яҡшыртыу өсөн. Күберәк уҡыған һайын, аңлауығыҙ һәм грамматикағыҙ яҡшыраҡ була.
5. Ниһайәт, уҡыуығыҙҙы сыуаш телендә текстар яҙыу, сыуаш онлайн-форумдарында ҡатнашыу һәм имтихандарға әҙерлек кеүек эшмәкәрлек төрҙәре менән тулыландырығыҙ. Был һеҙгә телде ныҡлы үҙләштерергә ярҙам итер.