Marı Tóbesi Horvat Aýdarma

Taý-Marı tili-fın-ýgor tilder otbasynyń erekshe dıalektisi jáne ony negizinen Reseı, Estonıa jáne Fınlándıa aımaqtarynda turatyn taý-Marı halqynyń az bóligi paıdalanady. Azshylyqtyń tili bolǵanyna qaramastan, taý-Marı taý-Marı halqynyń mádenı biregeıligi úshin óte mańyzdy. Osylaısha, taýly Marı tilinen aýdarma qyzmetteri sıaqty bastamalar arqyly osy tildi saqtaýǵa kóbirek kóńil bólinedi.

Sońǵy jyldary Marı tilinen aýdarma qyzmetteri tanymal bola bastady. Bul ishinara taýly Marı tiliniń mádenı sáıkestilik belgisi retindegi mańyzdylyǵynyń artýyna, sondaı-aq onlaın aýdarma qyzmetteriniń keń qoljetimdiligine baılanysty. Onlaın aýdarma qyzmetterin paıdalana otyryp, taýly Marı tilinde sóıleıtinder búkil álem boıynsha ártúrli tilderde sóıleıtindermen sóılese alady. Sonymen qatar, onlaın aýdarma qyzmetterin taýly Marı tilinde jazylǵan mańyzdy qujattar men ádebıetterdi basqa tilderge aýdarý úshin de paıdalanýǵa bolady.

Taýly Marı tilinen aýdarmashynyń qyzmetterin ártúrli tásildermen paıdalanýǵa bolady. Mysaly, olardy taý-Marıa akterleri qatysatyn fılmderge nemese teleshoýlarǵa sýbtıtr jasaý úshin nemese taý-Marıa tilindegi kitaptardy osy tildi bilmeıtin adamdarǵa qol jetimdi etý úshin paıdalanýǵa bolady. Olar sondaı-aq týý týraly kýálikter, zańdy qujattar jáne tipti mektep oqýlyqtary sıaqty mańyzdy qujattardy taýly marı tiline aýdarý úshin paıdalanylýy múmkin. Osy qoldanýlardan basqa, taý-Marı tilinen aýdarma qyzmetteri osy tilde sóıleýdi úırenetin balalarǵa kómek kórsetý nemese taý-Marı tilindegi sózdikter men gramatıkalyq oqýlyqtardy ázirleý úshin de qoldanyla alady.

Taýly Marı tilinen aýdarma qyzmetteri osy mańyzdy tildi saqtaýda baǵa jetpes qyzmet kórsetedi. Ádebıetterdi, fılmderdi jáne basqa da mańyzdy qujattardy taýdaǵy Marı tilinde basqa tilderde usyna otyryp, taýdaǵy Marı tilinde sóıleıtinder óz tilderinen basqa mádenıetter men shyǵý tegi bar adamdarmen sóılese alady. Taýly Marı tilinen aýdarma qyzmetterin usyna otyryp, kóptegen adamdar osy qyzyqty tilmen tanysady, osylaısha bolashaqta onyń saqtalýyn qamtamasyz etýge kómektesedi.

Taýly Marı tilinde qaı elder sóıleıdi?

Reseı men Belarýssıada taýly Marı tilinde sóıleıdi.

Taý-Marı tiliniń tarıhy qandaı?

Taý-Marı tili-Reseıdiń taý-Marı halqy sóıleıtin Oral tili. Bul til alǵash ret 17 ǵasyrdyń ortasynda orys zertteýshileri men ǵalymdary Marıa halqynyń osy aımaqqa saıahattary týraly esepter shyǵara bastaǵan kezde qujattalǵan. 19 ǵasyrdyń basynda lıngvıser tildi odan ári qujattaýǵa jáne ony halyq arasynda keńinen qoldanýǵa kiristi. Keńes ókimeti kezinde bul tildiń tanymaldyǵy edáýir ósti, óıtkeni ol mektepterde oqytyldy jáne kóptegen resmı qujattarda qoldanyldy. Keńes Odaǵy ydyraǵannan keıin bul til qaıta jandandy jáne kóptegen jastar ony úırenip, qoldanady.

Taýly Marı tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Pavel Chýdınov-taý-Marı ǵalymy, 1973 jyly jaryq kórgen taý-Marı tiliniń alǵashqy jan-jaqty ensıklopedıasynyń avtory.
2. Pavel Pentkov-taý-Marı tiliniń eki sózdiginiń avtory, olardyń biri 2003 jyly, ekinshisi 2017 jyly jaryq kórdi.
3. Tatána Rýdına-balalarǵa bilim berý úshin taýly Marı tiliniń alǵashqy kýrstaryn jasaýshy.
4. Iýrıı Makarov-1983 jyly taý-Marı tiliniń alǵashqy oqýlyǵyn jasaǵan taý-Marı lıngvısi.
5. Anna Kýznesova-taý-Marı tiliniń gramatıkasy boıynsha birneshe oqýlyqtardyń, sózdikter men oqý materıaldarynyń avtory.

Taý-Marı tiliniń qurylymy qalaı?

Taý-Marı tili Oral tilder otbasyna, atap aıtqanda Edil-fın tarmaǵyna jatady. Bul aglútınatıvti til, ıaǵnı gramatıkalyq qatynastardy bildirý úshin sózdiń negizine jurnaqtar qosý arqyly sózderdi quraıdy. Mysaly, kontekstke jáne qosylǵan jurnaqqa baılanysty bir negiz "kitap", "kitaptar" nemese "kitap oqý"degendi bildirýi múmkin. Ol sondaı-aq daýysty garmonıany qoldanady, belgili bir úlgini saqtaý úshin sózdegi belgili bir daýystylardyń ózgerýin talap etetin dybystyq proses. Taýly Marı tilinde genderlik aıyrmashylyqtar joq jáne basqa tildik otbasylardan alynǵan sózderdiń shekteýli sanyna baılanysty basqa fın-ýgor tilderine qaraǵanda konservatıvti bolyp sanalady.

Taý-Marı tilin qalaı durys úırenýge bolady?

1. Taý-Marı tilinde sóıleıtin adamdy tabyńyz: tildi úırenýdiń eń jaqsy tásili - ony basymen batyrý. Tildiń gramatıkasy, aıtylýy jáne sózdik qory týraly túsinik alý úshin taýly Marıa tilinde sóıleıtin adammen sóılesińiz.
2. Alfavıtti úırenińiz: jańa sózder men sóz tirkesterin úırenýdi bastamas buryn, taýly Marı tiliniń alfavıtimen tanysý mańyzdy.
3. Qarapaıym sózder men sóz tirkesterinen bastańyz: TÚSTER, SANDAR, apta kúnderi sıaqty negizgi sózderdi, sondaı-aq "Sálemetsiz be", "qosh bol", "ótinemin" jáne "rahmet"sıaqty qarapaıym sóz tirkesterin este saqtaýǵa nazar aýdaryńyz.
4. Hıll Marı tilin úırený sabaqtaryna qatysyńyz: eger sizdiń aımaǵyńyzda múmkindik bolsa, Hıll Marı tilin úırený sabaqtaryna nemese onlaın til kýrstaryna jazylýdy qarastyryńyz. Kez kelgen jergilikti ýnıversıtetter taýly Marı tiline arnaıy kýrstar usynatynyn bilińiz.
5. Únemi jattyǵý jasańyz: jańa tildi úırenýdiń negizgi faktory-júıelilik. Kún saıyn jattyǵýǵa tyrysyńyz jáne bul tildi kúndelikti ómirińizge engizý joldaryn tabyńyz. Jalpy sózder men sóz tirkesterin este saqtaý úshin Hill Mari mýzykasyn tyńdańyz jáne Hill Mari fılmderin nemese shoýlaryn kórińiz.

Horvat tiline aýdarma: Adrıatıka tilimen tanystyrý

Horvat tili Horvatıa men Bosnıa-Gersegovınada resmı til bolyp tabylady, biraq Serbıada, Chernogorıada, kórshi elderde jáne tipti búkil álemde shaǵyn Horvat azshylyqtary sóıleıdi. Sondyqtan kóptegen jeke tulǵalar men kásiporyndar tildik alshaqtyqty joıý úshin Horvat aýdarmashylarynyń qyzmetine júginedi.

Horvat tili-ońtústik slaván tili, negizinen latyn jáne German tamyrlarynan alynǵan. Bul Horvatıanyń resmı tili jáne Bosnıa men Gersegovınadaǵy azshylyqtyń resmı tili. Horvat tili úndi-eýropalyq tilder otbasynyń bóligi bolyp tabylady jáne orys, polák jáne Cheh sıaqty basqa slaván tilderimen ortaq.

Jalpy tamyrlarynyń arqasynda Horvat tilin basqa slaván tilderiniń spıkerleri salystyrmaly túrde ońaı úırenedi. Onyń gramatıkasy men sóılem qurylymynda kóptegen uqsastyqtary bar. Slaván elderi arasynda basqa slaván tilderin biletinderdiń Horvat tilin túsinýin jeńildetetin kóptegen mádenı uqsastyqtar bar.

Basqa slaván tilderimen tájirıbesi joq adamdar úshin Horvat tilin úırený áli de ońaı bolýy múmkin. Ár túrli mádenı áserine baılanysty horvat tili basqa tilderden sózderdi alady jáne kóptegen qaryzǵa alynǵan sózderge ıe. Horvat tilinde fonetıkalyq alfavıt bar, bul ony keıbir basqa tildermen salystyrǵanda úırenýdi jeńildetedi.

Horvat tilinde geografıalyq ornalasýyna, sondaı-aq Áleýmettik jáne mádenı faktorlarǵa baılanysty ózgeretin birneshe dıalektiler bar. Bul dıalektiler qashan jáne qaı jerde aıtylatynyna baılanysty sózdik qory men aıtylýy boıynsha ár túrli bolýy múmkin.

Horvat tilindegi aýdarmalardyń dáldigin qamtamasyz etýdiń eń jaqsy tásili - tildi jetik biletin jáne dıalektilermen tanys kásibı aýdarmashynyń qyzmetterin paıdalaný. Bul aýdarmalardyń dál, túsinikti jáne qatesiz bolýyn qamtamasyz etedi. Kásibı aýdarmashylar aýdarmalardyń maqsatty aýdıtorıanyń qajettilikterine sáıkes kelýin qamtamasyz etý úshin qosymsha konteksttik jáne mádenı aqparat bere alady.

Horvat tiline aýdarma qyzmetteri tildik alshaqtyqty joıýǵa jáne bıznesińizdi nemese ónimińizdi jańa naryqtarǵa shyǵarýǵa kómektesedi. Qujattardy, broshúralardy, veb-saıttardy nemese mazmundy aýdarý qajet pe, bilikti maman sizdiń maqsatty aýdıtorıańyzǵa jetýge kómektesedi. Kásibı aýdarmashylar Sizge jergilikti mádenıet pen ádet-ǵurypty túsinýge kómektesedi, osylaısha siz jańa naryqtaǵy klıenttermen jáne seriktestermen jaqsy qarym-qatynas jasaı alasyz.

Horvat tiline aýdarý arqyly Adrıatıka tilin úırený arqyly siz ósý men tabysqa jetýdiń jańa múmkindikterin asha alasyz. Horvat tiline aýdarýdyń kásibı qyzmetteri til men mádenı alshaqtyqty joıýǵa kómektesedi, osylaısha siz óz habarlamańyzdy álemmen bólise alasyz.

Horvat tilinde qaı elder sóıleıdi?

Horvat tili Horvatıa, Bosnıa jáne Gersegovınada, sondaı-aq Serbıa, Chernogorıa jáne Slovenıanyń keıbir bólikterinde resmı til bolyp tabylady. Ol Avstrıa, Vengrıa, Italıa jáne Rýmynıadaǵy keıbir azshylyq qaýymdastyqtarda da keń taralǵan.

Horvat tiliniń tarıhy qandaı?

Horvat tili-11 ǵasyrdan bastaý alatyn ońtústik slaván tili. Ony erte orta ǵasyrlarda qazirgi Horvatıa aýmaǵynda qonystanǵan ońtústik slaván halqy-erte horvattar qoldanǵan. Bul til Shyǵys Eýropanyń slaván halyqtary qoldanatyn eski slaván tilinen shyqqan.
Ýaqyt óte kele horvat tili erekshe formaǵa ıe bola bastady jáne keıinirek ádebıette, sondaı-aq kúndelikti ómirdiń basqa aspektilerinde qoldanyldy. 16 ǵasyrda horvat tili belgili Horvat sózdigin jarıalaý arqyly belgili bir dárejede standarttaýǵa qol jetkizdi.
Aqyrynda, horvat tili Avstrıa-Vengrıa ımperıasynyń quramyna kirdi jáne 19 ǵasyrda odan ári standarttaldy, serb tiline óte uqsas boldy. Birinshi dúnıejúzilik soǵystan keıin serbter, horvattar jáne slovender patshalyǵy quryldy, keıinirek Iýgoslavıa dep ataldy. Horvat tili 1991 jyly táýelsizdigin jarıalaı otyryp, Horvatıanyń resmı tili bolǵanǵa deıin salystyrmaly túrde ózgerissiz qaldy.
Sodan beri til damı berdi, emlege, tynys belgilerine ózgerister engizildi, tipti sózdikke jańa sózder qosyldy. Búginde Horvatıa, Bosnıa jáne Gersegovına, Serbıa, Avstrıa, Vengrıa, Italıa jáne Shveısarıada turatyn 5,5 mıllıonǵa jýyq adam horvat tilinde sóıleıdi.

Horvat tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Marko Marýlıch (1450-1524) - qazirgi Horvat ádebıetiniń atasy jáne alǵashqy uly Horvat jazýshysy bolyp sanalǵan Marýlıch poezıa, drama jáne dinı traktattardy qosa alǵanda, ártúrli janrlarda shyǵarmalar jazdy. Onyń eń tanymal shyǵarmasy - "Djýdıta", Eski ósıet kitabyna negizdelgen epıkalyq poema Djýdıt.
2. Ivan Gýndýlıch (1589-1638) - jemisti aqyn, "Osman" ulttyq eposynyń jáne "Dýbravka"pesasynyń avtory. Ol horvat tiliniń elementterin óz shyǵarmalaryna engizgen alǵashqy Horvat avtorlarynyń biri boldy.
3. Djore Drjıch (1508-1567) - Drjıch Horvat teatrynyń alǵashqy Horvat dramatýrgi jáne negizin qalaýshy retinde tanymal. Onyń pesalarynda qara ázil, satıra jáne ulttyq sananyń kúshti sezimi jıi kezdesedi.
4. Matıa Antýn Relkovıch (1735-1810) - Relkovıch horvat tilinde birinshi bolyp jaza bastady, bul adamdarǵa túsiný men oqýdy jeńildetti. Ol sonymen qatar Ǵylym, fılosofıa jáne saıasat sıaqty ártúrli taqyryptarda kóptegen kitaptar, broshúralar men maqalalar jazdy.
5. Petar Preradovıch (1818-1872) - Preradovıchti romantıkalyq óleńderi men patrıottyq ánderi úshin "Horvat Baırony" dep ataıdy. Ol ulttyq birlikti, ásirese Horvatıanyń eki bóligi arasyndaǵy jáne Horvat tiliniń damýyna qosqan úlesi úshin este qaldy.

Horvat tiliniń qurylymy qalaı jumys isteıdi?

Horvat tili-úndieýropalyq til jáne ońtústik slaván tilder tobyna kiredi. Ol bolgar, cheh, polák jáne orys sıaqty basqa slaván tilderine uqsas qurylymǵa ıe. Horvat etistikteri tulǵa men shaqqa sáıkes jalǵanady, zat esimder men syn esimder jynysyna, sanyna jáne jaǵdaıyna qaraı eńkeıedi jáne alty gramatıkalyq jaǵdaı bar. Ol latyn álipbıin qoldanady jáne onyń jazý júıesi fonematıkalyq bolyp tabylady, ıaǵnı ár árip bir erekshe dybysqa sáıkes keledi.

Horvat tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Negizderden bastańyz: tildi úırenýdi bastamas buryn gramatıka, aıtylym jáne Horvat alfavıti týraly negizgi túsinikke ıe bolý mańyzdy. Jaqsy oqýlyqtan nemese Pimsleur sıaqty kýrstan bastańyz nemese Horvat tilin ózińiz úırenińiz.
2. Horvat tilin tyńdańyz: Horvat podkasttary men shoýlaryn tyńdaý - til úırenýdiń jáne onymen jaqynyraq tanysýdyń eń jaqsy tásilderiniń biri. YouTube-te naqty aıtylý jáne gramatıka sabaqtary bar kóptegen beıneler bar-múmkindiginshe qarańyz!
3. Ana tilinde sóıleýshimen jattyǵý: ana tilinde sóıleýshimen sóılesý - tildi úırenýdiń eń paıdaly jáne qyzyqty tásilderiniń biri. Siz tildik seriktesti jelide nemese óz qalańyzda ońaı taba alasyz.
4. Horvat ádebıetin oqyńyz: Horvat tilindegi kitaptardy, maqalalar men jýrnaldardy taýyp, olardy únemi oqyp otyryńyz. Sizge sáıkes janrdy taýyp kórińiz jáne oqýdy bastańyz!
5. Sózdik qoryn úırený úshin kartalardy paıdalanyńyz: kartalar jańa sózderdi úırenýge kelgende, ásirese Horvat sıaqty tilder úshin tamasha qural bolyp tabylady, munda bir sózge qatysty kóptegen ártúrli sózder bar.
6. Ózińizdi batyryńyz: tildi meńgerýdiń eń jaqsy tásili - oǵan basyńyzdy batyrý - múmkindiginshe Horvatıaǵa baryńyz nemese horvat tilinde fılmder kórińiz jáne mýzyka tyńdańyz.
7. Kóńil kóterińiz: Horvat tilin úırený qyzyqty jáne paıdaly áreket bolýy múmkin-bul prosesti jaqsy kóretinińizge kóz jetkizińiz jáne ózińizge tym kóp qysym jasamańyz.