Маори ҫыннисем Баск Куҫар

Маори Ҫӗнӗ Зеландин тӗп чӗлхи тата маори халӑхӗн официаллӑ чӗлхи пулса тӑрать. Ун ҫинче Пӗтӗм Тӗнчипе 130 000 ҫын ытла калаҫаҫҫӗ, пуринчен ытла Ҫӗнӗ Зеландин Ҫурҫӗр тата Кӑнтӑр утравӗсем ҫинче. Маори полинези чӗлхи шутланать, вӑл маори культурипе еткерӗшӗн кирлӗ. Юлашки ҫулсенче маорине куҫарма пулӑшни маори халӑхӗпе хутшӑнасшӑн, е ҫак чӗлхе ҫинчен ытларах пӗлесшӗн тӑрӑшакан предприятисем, организацисем тата уйрӑм ҫынсем хушшинче ытларах та ытларах палӑрса тӑраҫҫӗ.

Маори куҫарӑвӗ-кӑткӑс процесс, мӗншӗн тесен чӗлхе контекстран вӑйлӑ килет, лару-тӑрӑва кура хӑвӑрт улшӑнма пултарать. Акӑ мӗншӗн профессиллӗ тӑлмача тара тытмалла, вӑл чӗлхене пӗлет, унӑн нюансӗсене ӑнланать. Маорин профессиллӗ куҫаруҫисем час-часах чӗлхе ҫӳрекенсем пулса тӑраҫҫӗ тата чӗлхе культура анспекчӗсен енӗпе анлӑ хатӗрленеҫҫӗ.

Маори чӗлхине куҫарас кӑткӑслӑха пула ку хаклӑ пулма пултарать. Анчах вӑл пурпӗрех тӑрать. Эсир тӗрӗс куҫару илетӗр кӑна мар, культура хушшинчи хутшӑнӑва лайӑхлатӑр, пӗр-пӗрне ӑнланулӑха ӳстерӗр тата хутшӑнусене тарӑнлатӑр.

Маори чӗлхипе куҫараканпа ӗҫленӗ чухне контекста май килнӗ таран ытларах памалла. Ҫакӑ палӑртнӑ аудиторие, тӗллеве тата ытти кирлӗ информацие шута илет. Ку сирӗн куҫару тӗрӗс те ӑнланмалла пуласса шантарма пулӑшӗ.

Пӗтӗмӗшпе илсен, маори чӗлхипе куҫару пулӑшӑвӗ культура хушшинчи уйрӑмлӑха ҫӗнтерсе бизнеспа общество валли ҫӗнӗ майсем уҫма пулӑшать. Маори чӗлхинчи профессиллӗ тӑлмача тара тытса, эсир хӑвӑр пӗлтерӗве тӗрӗс те хисеплесе парасса шанма пултаратӑр.

Хӑш ҫӗршывсенче маори чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Маори - Ҫӗнӗ Зеландин официаллӑ чӗлхи. Ун ҫинче Австралинчи, Канадӑри ТАТА АПШРИ маори общинисем те калаҫаҫҫӗ.

Маори чӗлхин историйӗ мӗнле?

Маори чӗлхипе калаҫаҫҫӗ, ҫӗнӗ Зеландире 800 ҫул ытла усӑ кураҫҫӗ, ҫакӑ ӑна тӗнчери чи аслӑ чӗлхесенчен пӗри тӑвать. Вӑл мӗнле йӑхран тухнине 13 ӗмӗрте пӗрремӗш хут утрав ҫине килнӗ полинези мигранчӗсен чӗлхине илсе пӗлме пулать. Вӑл ытти чӗлхесемпе тата диалектсемпе ассимилизациленнӗҫемӗн ҫак чӗлхе ӗмӗр-ӗмӗрех эволюциленӗ тата хӑйӗн уйрӑмлӑхӗсене туяннӑ. Христиансен миссионерӗсем текстсене маори чӗлхи ҫине куҫарма тытӑниччен ҫак чӗлхе 1800 ҫул пуҫламӑшӗнче нумай йӑла-йӗркепе ҫырлахнӑ. Ҫӗнӗ Зеландие демократипе национализм патне пынӑ май 1900-мӗш ҫулсен варринче чӗлхене официаллӑ статус панӑ, вӑл Ҫӗнӗ Зеландин наци идентлӑхӗн пӗлтерӗшлӗ пайӗ пулса тӑнӑ. Паян маори чӗлхи унчченхи пекех пӗтӗм ҫӗршывӗпе анлӑн усӑ курать тата пӗтӗм ҫӗршыври шкулсенче вӗрентет.

Маори чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Апиран Нгата Сэр: Вӑл маорирен (1905-1943) парламентӑн пӗрремӗш членӗ пулнӑ, ӑна патшалӑх вӗренӗвӗнче официаллӑ усӑ курнипе тата кӗнекесене ҫак чӗлхе ҫине куҫарнипе маори чӗлхине ҫӗнӗрен чӗртекен вӑй пулса тӑнӑ.
2. Хироа Рангӗсем (Питер Хенаре сэр): Вӑл маорин чи паллӑ лидерӗ, маори те, пакеха та культура ӗҫне хутшӑннӑ, ҫавӑн пекех маори чӗлхипе обществӑн пур сферисенче те усӑ курма пулӑшнӑ.
3. Майра Минхинник: вӑл маори, фестиваль тата вӗренӳ майӗсене аталантарма пысӑк витӗм кӳчӗ, ҫавӑн пекех 1987 ҫулхи маори чӗлхипе Комисси Ҫинчен Калакан Саккуна туса хатӗрлеме витӗм кӳчӗ.
4. Кокакай Хипанго Дама: Вӑл Ҫӗнӗ Зеландин Верховнӑй судья пулса тӑнӑ маори ятлӑ пӗрремӗш хӗрарӑм пулнӑ, вӑл маори чӗлхине ҫӗнӗрен чӗртсе яма пулӑшнипе палӑрса тӑнӑ.
5. Леш Таура Вир тата Леш Рео Маори (Маори чӗлхипе Комисси): маори чӗлхипе калаҫакан Комисси маори чӗлхине малалла куҫарас тата упрас тӗлӗшпе ӗҫлет. 1987 ҫулта йӗркеленнӗренпе Комисси ҫӗнӗ ресурссене, вӗрентӳ тата вӗренӳ пуҫарӑвӗсен меслечӗсене туса хатӗрлеме чӗлхене ҫӗнӗрен чӗртсе тӑратас ӗҫре пысӑк вырӑн йышӑнчӗ.

Маори чӗлхин структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Маори чӗлхи-полинези чӗлхи, унӑн структури глаголсен йышӗпе тата сахал йышӗпе характерланать. Унта синтетика грамматики пекех паллӑ сӑмахсене палӑртма суффикс системипе усӑ кураҫҫӗ. Ҫавӑн пекех вӑл ӑс-тӑнлӑ сӑмахсене вӗрентме усӑ куракан сасӑсемпе слогсен анлӑ спектрне тытса тӑрать. Сӑмахсен йӗрки, уйрӑм пойндекстерсенче ҫирӗп пулма пултарать пулин те, ирӗклӗ.

Маори чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Маори чӗлхипе культурине тиенӗр: маори чӗлхин урокӗсене килнӗренпе Пуҫлӑр, Вӗсем Аотеаро ҫинчен Вананга е сирӗн iwi чӗлхӗр ҫинчен вӗрентекеннисем пек. Маори чӗлхипе йӑли-йӗркипе усӑ куракан культура контектне ӑнланни кирлӗ.
2. Итлӗр, пӑхӑр та маори чӗлхипе мӗн май килнӗ таран ытларах вулӑр: маори чӗлхипе радио тупӑр (СӐМАХРАН RNZ m Санскori), маори чӗлхипе телевизон программисемпе фильмсене пӑхӑр, кӗнекесене, комикссене, калавсене маори чӗлхипе вулӑр, хӑвӑр мӗн илтнине, мӗн курнине тепӗр хут калӑр.
3. Чӗлхепе калаҫнӑ чухне практикӑра усӑ курӑр: ҫемье е туссем пек маори чӗлхипе калаҫакансемпе хутшӑнма е рео маорипе коханг валли мероприятисем (ачасене маори чӗлхине вӗрентекен центрсем) ҫӳреме тӑрӑшӑр.
4. Сире вӗренме пулӑшакан онлайн-ресурссемпе усӑ курӑр: маори чӗлхин словарӗсем, пичет тата аудиоуркӑсем, Уoutube каналӗсемпе социаллӑ сетьсенчи ушкӑнсем нумай Онлайн-ресурссемпе Усӑ курӑр, вӗсем маори чӗлхине вӗренекенсене нумай пулӑшаҫҫӗ.
5. Савӑнӑр: чӗлхене Вӗренни интереслӗ те усӑллӑ ӗҫ пулмалла, ҫавӑнпа та тӗрӗслеве ан парӑнӑр – утӑм хыҫҫӑн утӑм тӑвӑр та ҫул ҫӳренипе киленӗр!

Баск куҫарӑвӗ - чӗлхе-ҫӑварӑн хӑйне евӗрлӗ облаҫӗ, унта баск чӗлхинчен, авалхи чӗлхерен, сӑмахсенче пиреней ҫурутравӗн ҫурҫӗрӗнче пурӑнакан пысӑках мар халӑх калаҫать, урӑх чӗлхепе куҫараҫҫӗ. Баск чӗлхи хӑйӗн тӑван регионӗсен тулашӗнче анлӑ сарӑлман пулин те, документсемпе пӗлтерӳсене ку чӗлхене ӗҫ валли те, харпӑр хӑй тӗллевӗсем валли те куҫарас кӑмӑл ӳсет.

Ытти чӗлхесене куҫарассинчен баск чӗлхине уйӑракан факторсем те пур. Пӗрремӗшӗнчен, вӑл тӗнчери пӗр-пӗринпе ҫывӑх тӑванлӑ е пӗрпеклӗ мар нииндоевропӑри чӗлхе. Ҫакӑ тӑлмачсен чӗлхине тарӑн ӑнланмаллине тата тӗплӗ куҫарусене пурнӑҫлама пысӑк квалификаци пуррине пӗлтерет. Иккӗмӗшӗнчен, баск чӗлхи нумай диалект тата акцентсем пур, вӗсем географи районӗн чиккисенче те палӑрма пултараҫҫӗ. Ку чӗлхе нюансӗсене тӗп-тӗрӗс ӑнланас тесен культура пӗлӗвӗсен шайне палӑртмалла.

Баск чӗлхинчен тӑлмача шыранӑ чухне вӑл квалификаци кирлӗ пулнине ӗненӗр. Вӗсен тӑван чӗлхене ирӗклӗн тыткаламалла, культурӑна нумай пӗлмелле тата ҫак облаҫри ӗҫ опычӗсене пӗлмелле. Кунсӑр пуҫне вӗсен грамматикӑна, синтаксиса тата чӗлхе запасне тарӑн ӑнланмалла. Ку текстӑн ҫутҫанталӑк пӗлтерӗшне тӗрӗс куҫарусемпе упраса хӑварни пӗлтерӗшлӗ.

Документсене ҫӑвартан куҫарма хушса, баск чӗлхинчен куҫаракансем тӳрӗ трансляцисем, аудиозапиҫсем тата обществӑн ытти формисем валли ҫӑварпа куҫарас енӗпе пулӑшу пама пултараҫҫӗ. Хӑшпӗр чухне куҫару ятарлӑ пӗлӳ ыйтакан объектсем е палӑксем валли те кирлӗ пулма пултарать.

Юлашкинчен ҫакна палӑртмалла: баск чӗлхи сайра та арпашӑннӑ. Ҫавна пула чӑваш халӑхӗн чӗлхине, культурине тата диалекчӗсене лайӑх пӗлекен профессионалсене тӗп-тӗрӗс куҫарма пулӑшмалла. Вӗсем пулӑшнипе предприятисем те баск чӗлхипе ытти чӗлхесем хушшинчи уйрӑмлӑха ҫӗнтерме пултараҫҫӗ, ҫакӑ коммуникацие лайӑх ӑнланма тата лайӑхлатма пулӑшать.

Хӑш ҫӗршывсенче баск чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Баск чӗлхипе ытларах Испанин Ҫурҫӗрӗнче, Басксен Ҫӗршывӗнче калаҫаҫҫӗ, анчах Унта Наваррӑра (Испани) Тата Францин баск провинцийӗсенче те калаҫаҫҫӗ.

Баск чӗлхин историйӗ мӗнле?

Баск чӗлхи-Испанипе Францире пин ҫул хушши басксен ҫӗршывӗнче тата Наваррӑн регионӗсенче каланӑ историллӗ чӗлхе. Баск чӗлхи изоляциленӗ; унӑн лингвистикӑллӑ тӑванӗсем, аквитанири темиҫе тӗрлӗ енсӗр пуҫне, урӑх ҫук. Пирӗн эрӑри 5 ӗмӗрте баск чӗлхипе асӑнни чи малтан паллӑ, анчах вӑл пурӑннине унччен те ҫирӗплетсе парать. Вӑтам ӗмӗрсенче баск чӗлхи суту-илӳ чӗлхипе анлӑн усӑ курнӑ, кивҫен илнӗ нумай сӑмахсене урӑх чӗлхесене, уйрӑмах испанипе француз чӗлхисене кӗртнӗ. Анчах та юлашки ҫӗр ҫул хушшинче ҫак чӗлхепе усӑ курасси чакма пуҫларӗ. 20 ӗмӗр тӗлне баск чӗлхи Ҫӗршывӑн чылай районӗнче баскпа усӑ курма тухнӑ, хӑш-пӗр регионсенче вара унпа саккунсӑр та усӑ курнӑ. Ҫак тапхӑр каллех 20-мӗш ӗмӗр вӗҫӗнче, чӗлхепе кӑсӑкланни чӗлхене хӳтӗлес тата популяризацилес енӗпе мерӑсем йышӑнни патне илсе пынӑ чухне пулнӑ. Шкулсенче тата патшалӑх службисенче баск чӗлхипе усӑ курассине анлӑлатас енӗпе вӑй хунӑ, хальхи вӑхӑтра ӑна Баск Ҫӗршывӗнчи хӑш-пӗр шкулсенче вӗрентеҫҫӗ. Ку чӗлхепе массӑллӑ информаци, литература тата пурнӑҫлакан искусство хатӗрӗсенче те анлӑн усӑ кураҫҫӗ. Апла пулин те баск чӗлхи ҫухалассипе хӑратать, Паян Вара Ҫӗршыври халӑхӑн 33 процентне яхӑн баскпа калаҫма пултараҫҫӗ.

Баск чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Арана Сабино (1865-1903): баск националисчӗ, политик тата писатель. Вӑл баск чӗлхине ҫӗнӗрен чӗртнӗшӗн юхӑм пионерӗ пулнӑ, ӑна баск чӗлхипе правописанин стандартлӑ тытӑмне туса хурасси тесе ҫырса хураҫҫӗ.
2. Чӗрӗлсе тӑнӑ Мария Де Азкуэ (1864-1951): лингвистпа лексикограф, баскпа испанири пӗрремӗш словарӗн авторӗ.
3. Бернардо Эсторнес Ласа (1916-2008): баск литературин паллӑ профессорӗ, писатель тата поэт. Вӑл хальхи баск орфографине туса хатӗрленӗ.
4. Митчелен тухатмӑшӗ (1915-1997): лингвист тата баск филологийӗн профессорӗ. Вӑл хальхи баск лигвистикин никӗслевҫисенчен пӗри пулнӑ.
5. Пелло Эрротета (1954 ҫулта ҫуралнӑ): писатель, драматург тата баск литературин профессорӗ. Вӑл баск культури ҫинчен нумай ҫырнӑ, баск чӗлхипе литературӑра усӑ курнине пропагандӑланӑ.

Баск чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Баск чӗлхи агглютинативлӑ чӗлхе пулса тӑрать, ку вӑл нюанссене пӗлтерӗшлӗ сӑмахсем ҫумне суффикссемпе приставкӑсем хушнине пӗлтерет. Синтаксис ытларах тытӑмри тематика комментарийӗ шутланать, унта тема пӗрремӗш вырӑнта тӑрать, ун хыҫҫӑн тӗп содержани кирлӗ. Ҫавӑн пекех глаголпа пуҫламӑш структура тӗлӗшпе те туртӑм пур. Баск чӗлхинче икӗ глагол флексийӗ пур: пӗри-хальхи тата иртнӗ вӑхӑтри, ҫавӑн пекех виҫӗ тайлӑм (пӗлтерӗшлӗ, ссылкӑра, хушуллӑ). Кунсӑр пуҫне чӗлхе пур классенче те пур, ҫав классем сӑмахра тата чӑн-чӑн йӑхра тӗп-тӗрӗс палӑраҫҫӗ.

Баск чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Вӗренӳ ресурсӗсене, учебниксемпе онлайн-курссене инвестици хывӑр. Баск чӗлхи - Европӑри авалхи чӗлхесенчен пӗри, ӑна ҫителӗклӗ ресурссӑр вӗренме те йывӑр.
2. Радиопрограммӑсене итлӗр, телешоу пӑхӑр та баск чӗлхипе кӗнекесем вулӑр. Ҫакӑ сире чӗлхене лайӑхрах ӑнланма тата вӑл мӗнле усӑ курнине чӑн тӗслӗхсемпе паллаштарма пулӑшӗ.
3. Занятисене ҫӳрӗр. Вырӑнти университетсемпе организацисем хӑш чухне чӗлхе курсӗ е баск чӗлхипе репетиторство сӗнеҫҫӗ. Ҫак занятисем час-часах чӗлхе ҫӳрекенсемпе калаҫма тата практика опычӗ илме лайӑх майсем параҫҫӗ.
4. Калаҫура усӑ курӑр. Баск чӗлхипе калани ансат пулма пултарать. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсен регулярлӑ практики тата чӗнсе калани сире чӗлхене лайӑхрах вӗренме пулӑшать.
5. Хӑйпе калаҫакана тупӑр. Баскла калаҫакан, эрнере пӗрре те пулин сирӗнпе калаҫма хатӗр ҫынна тупӑр. Хӑйпе калаҫакан ҫын пурри мотивацие лайӑх сыхласа хӑварма тата чӗлхене контекстра вӗренме пултарать.