Баск Арча Куҫар

Баск куҫарӑвӗ - чӗлхе-ҫӑварӑн хӑйне евӗрлӗ облаҫӗ, унта баск чӗлхинчен, авалхи чӗлхерен, сӑмахсенче пиреней ҫурутравӗн ҫурҫӗрӗнче пурӑнакан пысӑках мар халӑх калаҫать, урӑх чӗлхепе куҫараҫҫӗ. Баск чӗлхи хӑйӗн тӑван регионӗсен тулашӗнче анлӑ сарӑлман пулин те, документсемпе пӗлтерӳсене ку чӗлхене ӗҫ валли те, харпӑр хӑй тӗллевӗсем валли те куҫарас кӑмӑл ӳсет.

Ытти чӗлхесене куҫарассинчен баск чӗлхине уйӑракан факторсем те пур. Пӗрремӗшӗнчен, вӑл тӗнчери пӗр-пӗринпе ҫывӑх тӑванлӑ е пӗрпеклӗ мар нииндоевропӑри чӗлхе. Ҫакӑ тӑлмачсен чӗлхине тарӑн ӑнланмаллине тата тӗплӗ куҫарусене пурнӑҫлама пысӑк квалификаци пуррине пӗлтерет. Иккӗмӗшӗнчен, баск чӗлхи нумай диалект тата акцентсем пур, вӗсем географи районӗн чиккисенче те палӑрма пултараҫҫӗ. Ку чӗлхе нюансӗсене тӗп-тӗрӗс ӑнланас тесен культура пӗлӗвӗсен шайне палӑртмалла.

Баск чӗлхинчен тӑлмача шыранӑ чухне вӑл квалификаци кирлӗ пулнине ӗненӗр. Вӗсен тӑван чӗлхене ирӗклӗн тыткаламалла, культурӑна нумай пӗлмелле тата ҫак облаҫри ӗҫ опычӗсене пӗлмелле. Кунсӑр пуҫне вӗсен грамматикӑна, синтаксиса тата чӗлхе запасне тарӑн ӑнланмалла. Ку текстӑн ҫутҫанталӑк пӗлтерӗшне тӗрӗс куҫарусемпе упраса хӑварни пӗлтерӗшлӗ.

Документсене ҫӑвартан куҫарма хушса, баск чӗлхинчен куҫаракансем тӳрӗ трансляцисем, аудиозапиҫсем тата обществӑн ытти формисем валли ҫӑварпа куҫарас енӗпе пулӑшу пама пултараҫҫӗ. Хӑшпӗр чухне куҫару ятарлӑ пӗлӳ ыйтакан объектсем е палӑксем валли те кирлӗ пулма пултарать.

Юлашкинчен ҫакна палӑртмалла: баск чӗлхи сайра та арпашӑннӑ. Ҫавна пула чӑваш халӑхӗн чӗлхине, культурине тата диалекчӗсене лайӑх пӗлекен профессионалсене тӗп-тӗрӗс куҫарма пулӑшмалла. Вӗсем пулӑшнипе предприятисем те баск чӗлхипе ытти чӗлхесем хушшинчи уйрӑмлӑха ҫӗнтерме пултараҫҫӗ, ҫакӑ коммуникацие лайӑх ӑнланма тата лайӑхлатма пулӑшать.

Хӑш ҫӗршывсенче баск чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Баск чӗлхипе ытларах Испанин Ҫурҫӗрӗнче, Басксен Ҫӗршывӗнче калаҫаҫҫӗ, анчах Унта Наваррӑра (Испани) Тата Францин баск провинцийӗсенче те калаҫаҫҫӗ.

Баск чӗлхин историйӗ мӗнле?

Баск чӗлхи-Испанипе Францире пин ҫул хушши басксен ҫӗршывӗнче тата Наваррӑн регионӗсенче каланӑ историллӗ чӗлхе. Баск чӗлхи изоляциленӗ; унӑн лингвистикӑллӑ тӑванӗсем, аквитанири темиҫе тӗрлӗ енсӗр пуҫне, урӑх ҫук. Пирӗн эрӑри 5 ӗмӗрте баск чӗлхипе асӑнни чи малтан паллӑ, анчах вӑл пурӑннине унччен те ҫирӗплетсе парать. Вӑтам ӗмӗрсенче баск чӗлхи суту-илӳ чӗлхипе анлӑн усӑ курнӑ, кивҫен илнӗ нумай сӑмахсене урӑх чӗлхесене, уйрӑмах испанипе француз чӗлхисене кӗртнӗ. Анчах та юлашки ҫӗр ҫул хушшинче ҫак чӗлхепе усӑ курасси чакма пуҫларӗ. 20 ӗмӗр тӗлне баск чӗлхи Ҫӗршывӑн чылай районӗнче баскпа усӑ курма тухнӑ, хӑш-пӗр регионсенче вара унпа саккунсӑр та усӑ курнӑ. Ҫак тапхӑр каллех 20-мӗш ӗмӗр вӗҫӗнче, чӗлхепе кӑсӑкланни чӗлхене хӳтӗлес тата популяризацилес енӗпе мерӑсем йышӑнни патне илсе пынӑ чухне пулнӑ. Шкулсенче тата патшалӑх службисенче баск чӗлхипе усӑ курассине анлӑлатас енӗпе вӑй хунӑ, хальхи вӑхӑтра ӑна Баск Ҫӗршывӗнчи хӑш-пӗр шкулсенче вӗрентеҫҫӗ. Ку чӗлхепе массӑллӑ информаци, литература тата пурнӑҫлакан искусство хатӗрӗсенче те анлӑн усӑ кураҫҫӗ. Апла пулин те баск чӗлхи ҫухалассипе хӑратать, Паян Вара Ҫӗршыври халӑхӑн 33 процентне яхӑн баскпа калаҫма пултараҫҫӗ.

Баск чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Арана Сабино (1865-1903): баск националисчӗ, политик тата писатель. Вӑл баск чӗлхине ҫӗнӗрен чӗртнӗшӗн юхӑм пионерӗ пулнӑ, ӑна баск чӗлхипе правописанин стандартлӑ тытӑмне туса хурасси тесе ҫырса хураҫҫӗ.
2. Чӗрӗлсе тӑнӑ Мария Де Азкуэ (1864-1951): лингвистпа лексикограф, баскпа испанири пӗрремӗш словарӗн авторӗ.
3. Бернардо Эсторнес Ласа (1916-2008): баск литературин паллӑ профессорӗ, писатель тата поэт. Вӑл хальхи баск орфографине туса хатӗрленӗ.
4. Митчелен тухатмӑшӗ (1915-1997): лингвист тата баск филологийӗн профессорӗ. Вӑл хальхи баск лигвистикин никӗслевҫисенчен пӗри пулнӑ.
5. Пелло Эрротета (1954 ҫулта ҫуралнӑ): писатель, драматург тата баск литературин профессорӗ. Вӑл баск культури ҫинчен нумай ҫырнӑ, баск чӗлхипе литературӑра усӑ курнине пропагандӑланӑ.

Баск чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Баск чӗлхи агглютинативлӑ чӗлхе пулса тӑрать, ку вӑл нюанссене пӗлтерӗшлӗ сӑмахсем ҫумне суффикссемпе приставкӑсем хушнине пӗлтерет. Синтаксис ытларах тытӑмри тематика комментарийӗ шутланать, унта тема пӗрремӗш вырӑнта тӑрать, ун хыҫҫӑн тӗп содержани кирлӗ. Ҫавӑн пекех глаголпа пуҫламӑш структура тӗлӗшпе те туртӑм пур. Баск чӗлхинче икӗ глагол флексийӗ пур: пӗри-хальхи тата иртнӗ вӑхӑтри, ҫавӑн пекех виҫӗ тайлӑм (пӗлтерӗшлӗ, ссылкӑра, хушуллӑ). Кунсӑр пуҫне чӗлхе пур классенче те пур, ҫав классем сӑмахра тата чӑн-чӑн йӑхра тӗп-тӗрӗс палӑраҫҫӗ.

Баск чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Вӗренӳ ресурсӗсене, учебниксемпе онлайн-курссене инвестици хывӑр. Баск чӗлхи - Европӑри авалхи чӗлхесенчен пӗри, ӑна ҫителӗклӗ ресурссӑр вӗренме те йывӑр.
2. Радиопрограммӑсене итлӗр, телешоу пӑхӑр та баск чӗлхипе кӗнекесем вулӑр. Ҫакӑ сире чӗлхене лайӑхрах ӑнланма тата вӑл мӗнле усӑ курнине чӑн тӗслӗхсемпе паллаштарма пулӑшӗ.
3. Занятисене ҫӳрӗр. Вырӑнти университетсемпе организацисем хӑш чухне чӗлхе курсӗ е баск чӗлхипе репетиторство сӗнеҫҫӗ. Ҫак занятисем час-часах чӗлхе ҫӳрекенсемпе калаҫма тата практика опычӗ илме лайӑх майсем параҫҫӗ.
4. Калаҫура усӑ курӑр. Баск чӗлхипе калани ансат пулма пултарать. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсен регулярлӑ практики тата чӗнсе калани сире чӗлхене лайӑхрах вӗренме пулӑшать.
5. Хӑйпе калаҫакана тупӑр. Баскла калаҫакан, эрнере пӗрре те пулин сирӗнпе калаҫма хатӗр ҫынна тупӑр. Хӑйпе калаҫакан ҫын пурри мотивацие лайӑх сыхласа хӑварма тата чӗлхене контекстра вӗренме пултарать.

Сунданский - Индонезири чи сарӑлнӑ чӗлхесенчен пӗри. Вӑл австронези чӗлхин пӗр пайӗ пулса тӑрать, Унта Сунд регионӗнче 40 миллион ытла ҫын калаҫать. Нумай ҫул хушши ҫак чӗлхе нумай лингвистсемпе ученӑйсене тӗпчесе вӗренмелли япала пулнӑ, ҫавӑнпа та унӑн культурӑллӑ пуян истори пулнӑ, вӑл ӗмӗр-ӗмӗрех тымарӗсем ӑшне путнӑ.

Арча чӗлхинчен куҫарни ҫак чӗлхене хисепленин тата йышӑннин пӗлтерӗшлӗ пайӗ пулса тӑрать. Пӗтӗм тӗнчипе чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсен йышӗ пысӑках мар пулнине шута илсе, материалсемпе ресурссене арча чӗлхипе тупма пултарнине пӗлмелле, вӑл пуриншӗн те ҫутӑ та ӑнланмалла пултӑр.

Арча чӗлхине куҫармалли темиҫе тӗрлӗ меслет пур, материал мӗнле типпа куҫнинчен килет. Сӑмахран, тӗн тексчӗсем тӗн символикине тата ритуалӗсене тӗп-тӗрӗс пӗлни кирлӗ. Пӗтӗмӗшле куҫарусем час-часах чӗлхе носителӗсене пурнӑҫлама пултарнӑ вӑхӑтра уйрӑм тӗслӗхсенче асӑннӑ облаҫра специализациленӗ пӗлӳ паракан професси тӑлмачӗсем час-часах кирлӗ.

Палӑртмалла, арча чӗлхинчен куҫарни сӑмах кӑна мар. Чӗлхе культура пайӗ пулнӑран унта нюанс нумай, материалсене арча чӗлхине ӑнӑҫлӑ куҫарас тесен вӗсене шута илмелле. Ҫакӑ чӗлхепе тытса тӑма пӗлӳпе опыт шайне, ҫавӑн пекех вырӑнти йӑласемпе культурӑсене ӑнланма хушать.

Куҫару пулӑшӑвӗсӗр пуҫне арча чӗлхине хальхи условисенче чӗрӗ те активлӑ упраса хӑварма ытти майсем те пур. Чи кирлӗ япаласенчен пӗри-Интернетра арча чӗлхипе ҫӑмӑллӑнах усӑ курма май парасси. Ку вӑл Интернетпа хутшӑнакан кирек кам та усӑ курма пултаракан веб-словарьсем тата ытти материалсем туса хурассине пӗлтерет. Чӗлхе малалла аталаннӑ май ҫакӑн пек ресурссем чӗлхе актуаллӑхне тата унӑн йӑтса ҫӳрекенсен нушисене тивӗҫтерме пулӑшаҫҫӗ.

Арча чӗлхинчен куҫарни хальхи тӗнчери динамикӑллӑ та чӗрӗ чӗлхе юлассине тивӗҫтермелли пӗлтерӗшлӗ пай пулса тӑрать. Профессионалсем те, чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсем те тӑрӑшнипе чӗлхе ҫӗршывра вӑй-халпа мӑнаҫлӑх ҫӑлкуҫӗ пулса тӑма, ҫавӑн пекех культура хушшинчи коммуникацие лайӑхлатма пулӑшать.

Хӑш ҫӗршывсенче арча чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Арча чӗлхипе Бантенпа Хӗвеланӑҫ Ява индонези провинцийӗсенче, Ҫавӑн пекех Вӑтаҫӗр Явӑн хӑш-пӗр пайӗсенче калаҫаҫҫӗ. Ун ҫинче индонези, Сингапура тата Малайзин ытти пайӗсенче пурӑнакан этника арчисен пысӑках мар йышӗ те пур.

Арча чӗлхин историйӗ мӗнле?

Арча чӗлхи - австроези чӗлхи, ун тӑрӑх, хак панӑ тӑрӑх, Хӗвеланӑҫ Ява тата Индонезири Бантен провинцийӗсенче пурӑнакан 30 миллион ҫын калаҫать. Ку вӑл яванский хыҫҫӑн ҫӗршывра анлӑ сарӑлнӑ иккӗмӗш чӗлхе, 14 ӗмӗртен пуҫласа вӑл патша ҫуртӗнчи литература чӗлхи пулса тӑрать. Арча чӗлхинчи чи паллӑ ҫырусене пирӗн эрӑри 11 ӗмӗре параҫҫӗ, ку чӗлхе сахалтан та 1500 ҫул пурӑнать тесе шутлаҫҫӗ. Сундан чӗлхи австронези чӗлхисен тата яван тата бали чӗлхисен хӗвеланӑҫӗнчи малайпа полинези турачӗсен пӗр пайӗ пулса тӑрать. Арданский кулленхи обществӑшӑн коммерци чӗлхи пек, ҫавӑн пекех йӑлана кӗнӗ ташӑсенче, пуканесен театрӗнче (Ваянг голек) мӗлкесен (Ваянг голек) тата сулинг кечи пӗлекен халӑх сӑввинче паллӑ музыкӑпа усӑ курать. Ку чӗлхепе вӗренӳ учрежденийӗсенче ӗмӗр-ӗмӗрех усӑ курнӑ, кивӗ алҫырӑвӗсене час-часах арча е яван чӗлхисен хутӑшӗсем ҫине ҫырнӑ.

Арча чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Сундари, "сундан поэзийӗн Амӑшӗ" текенскер, арча поэзийӗн чаплӑ поэзийӗ пулнӑ, 1700-мӗш ҫулсенче арча чӗлхине поэзилле формӑна кӗртни тесе ҫыраҫҫӗ.
2. А.А. Марамис (1914-1995), писатель, тӑлмач тата лингвист, арча чӗлхипе пӗлӳ калӑпӑшне самаях анлӑлатнӑ, чӗлхе вӗренӗвӗн пӗрремӗш арча академине никӗсленӗ.
3. Дардири М.Ариеф (1917-1996), паллӑ поэт, яванран сундана паха произведенисене куҫарнӑ, 20 ӗмӗрте ку чухнехи арча литература чӗлхине аталантарас ӗҫе хӑйӗн тӳпе хывнӑ.
4. Х.Кесманто Профессор (1929-2016), активист тата ученӑй, пур типсен чӗлхипе литературине халалланӑ бандунг университетӗнче литература факультетне никӗсленӗ, арча чӗлхи ҫинчен ҫырнӑ нумай кӗнекесемпе журнал статйисен авторӗ.
5. Сурьяди (р.1934), сундари паллӑ поэт тата общество деятелӗ, арча чӗлхипе те, индонези чӗлхипе те нумай ҫырнӑ, арча халӑхӗн йӑли-йӗркипе культури ҫинчен хӑйсен ӗҫӗсемшӗн пысӑк хисепре.

Арча чӗлхин тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Арча чӗлхи - австроези чӗлхи, ун ҫинче 39 миллиона яхӑн ҫын, Пуринчен ытла Ява утравӗн хӗвеланӑҫ пайӗнче Индонезире калаҫаҫҫӗ. Вӑл австронези ҫемйин малайпа полинези ушкӑнне кӗрет, яван, мадурез тата бали чӗлхисемпе тачӑ ҫыхӑнса тӑрать.
Арча - SVO (субъект-глагол-объект) чӗлхе. Глаголсем хӑйсен аргуменчӗсемпе пит-куҫ, хисеп тата ӑру терминӗсенче килӗшеҫҫӗ. Чӗрчунсем падеж ҫине пӗшкӗнмеҫҫӗ, вӗсенче паллӑ е паллӑ мар артикльсем ҫук. Виҫӗ йӑх (арҫын, хӗрарӑм тата вӑтам) тата икӗ число (пӗртен-пӗр тата йышлӑ) пур. Сундан чӗлхи глагол аффиксӗсен чылай кӑткӑс наборӗпе, вӑхӑтлӑх маркерсемпе аспектурӑллӑ ытти маркерсене те кӗртет. Чӗлхе те сӑмах йӗркипе, пӗлтерӗшлӗ меслетпе усӑ курать.

Сундан чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Арча чӗлхине тӑхӑнса ҫӳрекен ҫынна тупӑр та унпа яланах хутшӑнӑр. Эсир унпа калаҫакан ҫын пулни, пӗр-пӗрне вӗренме пулӑшни лайӑхрах.
2. Ҫак чӗлхе ҫинчен темиҫе кӗнеке е аудиоматериал илӗр те ӑна хӑвӑр тӗллӗн вӗренме тытӑнӑр. Лайӑх ресурссене грамматика, учебниксем, ӗҫ тетрачӗсемпе аудиозаписӗсем кӗртеҫҫӗ.
3. Чӗлхе курсне е уйрӑм репетиторсемпе занятисене ҫырӑнӑр, вӗсем персонализациленӗ вӗрентӗве тата каялла ҫыхӑнӑва тивӗҫтерме пултараҫҫӗ.
4. Эсир хатӗр пулсан, индонезие кайса килӗр те чӗлхене туллин тиесе пӑхӑр. Ҫапла вара, эсир чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫнине итлесе тата вӗсемпе калаҫнине итлесе чӗлхене вӗренме пултаратӑр.
5. Онлайн-ресурссемпе, веб-сайтсемпе, форумсемпе тата социаллӑ сетьсемпе усӑ курӑр, чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе ҫыхӑну тытӑр тата вӗрентӳре пулӑшакан хушма материалсемпе усӑ курӑр.