Galısıa Armán Aýdarma

Galıs tilinen aýdarma: biregeı Pıreneı tilin ashý

Galısıa-Ispanıanyń soltústik-batys aımaǵynan jáne Portýgalıanyń Galısıa dep atalatyn ońtústik-batys aımaǵynan shyqqan jáne Terra de Santágo (Áýlıe Djeıms jerleri) dep atalatyn roman tili. Sondaı-aq, ony Pıreneı túbeginiń basqa bólikterindegi keıbir sheteldik galısıalyqtar aıtady. Óziniń erekshe dıalektileri men Santágo-de-Kompostelaǵa aparatyn ortaǵasyrlyq qajylyq jolymen baılanysy arqyly Galısıa ǵasyrlar boıy erekshe mádenıet pen ózindik erekshelikpen baılanysty boldy.

Galısıa-Galısıa mádenıetin baǵalaǵysy keletinder úshin óte mańyzdy til, óıtkeni kóptegen jazýshylar, aqyndar men tanymal ánder osy tilde jazylǵan. Sondyqtan dúnıe júzindegi kóptegen adamdar úshin bul tildi túsiný mańyzdy. Osy sebepti sońǵy jyldary Galısıa tilinen orys tiline aýdarmalarǵa suranys artty.

Kásibı galısıalyq aýdarmashylar mátinniń maǵynasyn dál jetkizý úshin bastapqy jáne aýdarylǵan tildi tereń bilýi kerek, sonymen qatar tildiń mádenı fonymen tanys bolýy kerek. Olar tildiń negizgi uǵymdaryn, órnekterin jáne jargon termınderin anyqtaı alýy kerek, sonymen qatar qorytyndy aýdarmadaǵy órnekterdiń ózektiligin qamtamasyz etýi kerek.

Dástúr boıynsha, qujattar men mátinderdi Galısıa tiline nemese odan aýdarý kóbinese tildi arnaıy túsinýdi qajet etetin kúrdeli jumys boldy. Alaıda, tehnologıanyń damýymen osy tilge mamandandyrylǵan jáne adam men mashınalyq aýdarmalardy qamtamasyz etetin aýdarma qyzmetteriniń sany artyp keledi.

Qyzmet provaıderin tańdaǵanda, galısıadan aýdarma tájirıbesi bar adamdy, sondaı-aq tildiń ártúrli dıalektilerin jaqsy biletin adamdy tańdaý mańyzdy. Kásibı aýdarmashylar tildi tereń túsinedi jáne kóbinese qatelikterge beıim mashınalyq aýdarmaǵa qaraǵanda senimdi aýdarmany qamtamasyz ete alady.

Jalpy, sapaly aýdarma qyzmetterin izdeý kezinde galısıadan dál jáne kásibı aýdarmalardy usyna alatyn senimdi jetkizýshini tabý úshin zertteý júrgizý mańyzdy. Osylaısha siz Galıch mádenıetin jáne olardyń erekshe tilin baǵalaı alasyz.

Galısıa tilinde qaı elder sóıleıdi?

Galısıa-Ispanıanyń soltústik-batysyndaǵy Galısıa avtonomdy qaýymdastyǵynda sóıleıtin roman tili. Sondaı-aq, Ispanıanyń basqa bólikterindegi, sondaı-aq Portýgalıa men Argentınanyń keıbir bólikterindegi keıbir ımıgranttar qaýymy sóıleıdi.

Galısıa tiliniń tarıhy qandaı?

Galısıa tili-Ispanıanyń soltústik-batysynda 2 mıllıonnan astam adam sóıleıtin portýgal tilimen tyǵyz baılanysty roman tili. Ol 12 ǵasyrda Kastılıa men Leon hrıstıan patshalyqtary arasynda bólingen ortaǵasyrlyq Galısıa patshalyǵynan bastaý alady. Til 19-20 ǵasyrlarda standarttaý jáne modernızasıalaý prosesinen ótti, nátıjesinde "standartty Galısıa" nemese "Galısıa-portýgal"dep atalatyn resmı standartty til jasaldy. Bul tildi 1982 jyldan bastap Ispanıa memleketi resmı túrde moıyndady jáne Galısıa avtonomıalyq aımaǵynda ıspan tilimen birge resmı bolyp tabylady. Bul til álemniń birneshe elderinde, ásirese Argentına, Brazılıa, Ýrýgvaı, Meksıka jáne Venesýela sıaqty Latyn Amerıkasy elderinde sóıleıdi.

Galısıa tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Rozalıa De Kastro (1837-1885): galısıadaǵy eń tanymal aqyndardyń biri bolyp sanalady.
2. Ramon Otero Pedraıo (1888-1976): jazýshy, lıngvıs jáne mádenı qaıratker, ol "Galısıa tiliniń ákesi"retinde tanymal.
3. Alfonso h El Sabıo (1221-1284): Kastılıa men Leon koroli, ol Galısıa tilinde mátinder jazdy jáne onyń ádebı dástúrin damytýda mańyzdy ról atqardy.
4. Manýel Kýrros Henrıkes (1851-1906): Galısıanyń qazirgi Qaıta órleý dáýirine jatqyzylǵan aqyn jáne prozashy.
5. Marıa Vıktorıa Moreno (1923-2013): qazirgi Galısıa tilinde jazbasha sóıleýdiń jańa standartyn jasaǵan jáne onyń evolúsıasy týraly ártúrli eńbekter jarıalaǵan lıngvıs.

Galısıa tiliniń qurylymy qalaı jumys isteıdi?

Galısıa qurylymy ıspan, Katalan jáne portýgal sıaqty basqa roman tilderine uqsas. Onyń sýbekt-etistik-obekt sózderiniń reti bar jáne ótkendi, búgindi jáne bolashaqty kórsetý úshin etistik shaqtarynyń jıyntyǵyn paıdalanady. Zat esimderdiń Jynysy (erkek nemese áıel), al syn esimder olar sıpattaıtyn zat esimderge sáıkes keledi. Ústeýlerdiń eki túri bar: minez-qulyqty bildiretinder jáne ýaqytty, oryndy, jıilikti jáne sandy bildiretinder. Tilde kóptegen esimdikter, predlogtar men jalǵaýlar bar.

Galısıany eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Negizgi sózder men sóz tirkesterin úırenińiz: sálemdesý, ózińizdi tanystyrý, adamdarmen tanysý jáne qarapaıym áńgimelerdi túsiný sıaqty negizgi sózder men sóz tirkesterin úırenýden bastańyz.
2. Gramatıkalyq erejelerdi úırenińiz: negizderdi meńgergennen keıin, etistikterdiń konúgasıasy, shaq, baǵynyńqy formalar jáne t.b. sıaqty kúrdeli gramatıkalyq erejelerdi úırenýdi bastańyz.
3. Kitaptar men maqalalardy oqyńyz: Galısıa tilinde jazylǵan kitaptardy nemese maqalalardy alyńyz jáne oqyńyz. Bul sózdik qoryńyzdy jáne aıtylý sezimin damytýǵa kelgende shynymen kómektesedi.
4. Ana tilinde sóıleıtinderdi tyńdańyz: galısıalyq podkasttardy nemese beınelerdi tyńdańyz, fılmder men teleshoýlardy kórińiz nemese jattyǵý úshin basqa adamdy tabyńyz.
5. Sóıleńiz, sóıleńiz, sóıleńiz: úırenýdiń eń jaqsy tásili-múmkindiginshe sóıleý tilin úırený. Dosyńyzben nemese jalǵyz bolsańyz da, naqty áńgimelerde bilgenderińizdi qoldanýǵa tyrysyńyz.

Armán tiline aýdarma qazirgi álemdik naryqta barǵan saıyn qundy bola túsýde. Elder bir-birimen belsendi qarym-qatynas jasaı otyryp, jazbasha aýdarma qyzmetteri úlken suranysqa ıe ekeni belgili boldy. Armán tili-búkil álem boıynsha 6 mıllıonnan astam adam sóıleıtin til jáne ol kóptegen ártúrli halyqtar mádenıetiniń mańyzdy bóligi bolyp tabylady. Bul ony basqa elderdegi tutynýshylarmen baılanys ornatýǵa kómektesetin qundy bıznes quralyna aınaldyrady.

Armán tiline aýdarma qyzmetteriniń suranysqa ıe bolýynyń sebepteriniń biri-olardyń elder men tilder arasyndaǵy baılanys alshaqtyqtaryn joıý qabileti. Armenıa Eýropa men Azıa arasyndaǵy qıylysta ornalasqan, ıaǵnı ol ártúrli mádenıetter men tildermen jıi qıylysady. Tildiń ózi de óte erekshe, bul ony kórshi tilderden ońaı ajyratýǵa múmkindik beredi. Bul jiberilgen habarlamalardyń maqsatty aýdıtorıaǵa dál jetkizilýin qamtamasyz etýge kómektesedi.

Onyń mádenı mańyzdylyǵynan basqa, armán tilin qarym-qatynas tili retinde qoldanýdyń kóptegen praktıkalyq artyqshylyqtary bar. Bul ártúrli jaǵdaılarda qoldanýǵa bolatyn ońaı beıimdeletin til. Sonymen qatar, bul úırenýge salystyrmaly túrde qarapaıym til, ıaǵnı til tájirıbesi az adamdar bul tildi qoldanýda óte sátti bola alady. Sonymen qatar, keıbir basqa tilderden aıyrmashylyǵy, armán tiliniń uzaq jazbasha tarıhy bar, ıaǵnı til úırenýshilerge kómektesetin kóptegen baspa materıaldary men resýrstar bar.

Aqyrynda, armán aýdarmashylary úlken tájirıbe men senimdilikke ıe. Tildiń tanymaldyǵy artqan saıyn aýdarma mamandarynyń sany da artyp keledi. Kóptegen aýdarmashylar belgili bir salalarǵa mamandanǵan, ıaǵnı bıznes olardyń qajettilikterine sáıkes keletin aýdarmashyny taba alady. Tildiń núanstaryn túsiný tájirıbesi bul aýdarmashylardy óz habarlamalaryn beıtanys tilde dál jetkizýge tyrysatyn kompanıalar úshin baǵa jetpes etedi.

Jalpy, armán tiline aýdarma halyqaralyq deńgeıde bıznes júrgizetin kásiporyndar, mekemeler jáne jeke tulǵalar úshin óte qundy aktıv bolyp tabylady. Bul kóptegen qarym-qatynas múmkindikterin ashyp qana qoımaıdy, sonymen qatar Mádenıetter men ulttar arasyndaǵy mádenı kópir retinde qyzmet etedi. Jahandanýdyń ósýimen armán aýdarmashylary men aýdarma qyzmetterine degen qajettilik óse beredi.

Armán tilinde qaı elder sóıleıdi?

Armán tili-Armenıa men Taýly Qarabahtaǵy resmı til. Sondaı-aq, Reseı, Amerıka Qurama Shtattary, Lıvan, Fransıa, Grýzıa, Sırıa, Iran jáne Túrkıa sıaqty kóptegen elderdegi armán dıasporasynyń ókilderi sóıleıdi.

Armán tiliniń tarıhy qandaı?

Armán tiliniń ejelgi tarıhy bar, ol bizdiń dáýirimizge deıingi 5 ǵasyrdyń basynda, ol alǵash ret eski armán túrinde jazylǵan kezden bastalady. Bul eń kóne úndi-eýropalyq tilderdiń biri jáne Armenıa Respýblıkasynyń resmı tili bolyp tabylady. Tilge Armán patshalyǵy men onyń mádenıeti qatty áser etti jáne onyń kóptegen termınderi áli kúnge deıin qoldanylady.
Ǵasyrlar boıy til birqatar evolúsıalardan ótti, sonymen qatar grek, latyn, parsy jáne túrik sıaqty basqa tilderdiń yqpalynda boldy. 19 ǵasyrda armán tili aıtarlyqtaı jandandy, óıtkeni sol kezdegi ǵalymdar búkil armán dıasporasynda jáne odan tys jerlerde qoldanýǵa bolatyn standarttalǵan nusqany jasaý úshin kóp jumys jasady.
Búginde bul tilde 8 mıllıonǵa jýyq adam sóıleıdi jáne Amerıka Qurama Shtattaryndaǵy, Kanadadaǵy, Germanıadaǵy, Fransıadaǵy jáne Reseıdegi kóptegen armán qaýymdastyqtarynyń negizgi tili bolyp tabylady. Ol birneshe hrıstıandyq konfesıalarda lıtýrgıalyq til retinde de qoldanylady.

Armán tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Mesrop Mashtos-armán alfavıtin jasaýshy 2. Movses Horenası-armán tarıhy men ádebıetiniń izashary 3. Ovanes Týmanán-aqyn, proza jazýshysy jáne qoǵam qaıratkeri 4. Grıgor Narekası-9 ǵasyrdaǵy mıstıkalyq aqyn 5. Mkrtıch Nagash-qazirgi armán ádebıetiniń alǵashqy jazýshylarynyń biri

Armán tiliniń qurylymy qalaı?

Armán tiliniń qurylymy aglútınatıvti, ıaǵnı sózderdi ózgertý jáne gramatıkalyq erekshelikterdi bildirý úshin affıksterdi nemese jurnaq tárizdi prefıksterdi qoldanady. Qurylymdyq jaǵynan armán tili úndieýropalyq tilder otbasynyń basqa tilderine uqsas. Onda kóptegen zat esimder, kóńil-kúıler men etistik shaqtary, sondaı-aq esimdikter men etistik formalarynyń edáýir sany bar. Armán tilinde daýyssyz mýtasıalardyń keń júıesi bar.

Armán tilin qalaı durys úırenýge bolady?

1. Armán tiliniń jaqsy kýrsyn tabyńyz. Eger siz ony jaqyn jerden taba alsańyz, onlaın nemese betpe-bet kýrsty izdeńiz. Kýrstyń jan-jaqty ekenine jáne gramatıka, sóılem qurylymy men sózdik qorynyń negizderin qamtıtynyna kóz jetkizińiz.
2. Armán tilin úırenýge kirisińiz. Armán fılmderi men teleshoýlaryn kórińiz, armán mýzykasyn tyńdańyz, armán kitaptary men gazetterin oqyńyz jáne armán tilinde sóıleıtindermen sóılesýge tyrysyńyz.
3. Jattyǵý, jattyǵý, jattyǵý. Qatelikter jiberýden qoryqpańyz, bul úırenýdiń jalǵyz joly. Kún saıyn birneshe mınýt bolsa da, armán tilin úırenýge ýaqyt bólińiz.
4. Nusqaýlyq retinde onlaın resýrstardy paıdalanyńyz. Internette armán tilin úırenýge kómektesetin kóptegen resýrstar bar. Tildi oqytýǵa arnalǵan veb-saıttar men forýmdardy, sondaı-aq paıdaly qoldanbalar men podkasttardy izdeńiz.
5. Bilimińizdi tekserý úshin kartalardy paıdalanyńyz. Armán sózdiginiń sózdik kartalaryn jasańyz jáne progresti baǵalaý úshin ózińizdi únemi tekserip otyryńyz.
6. Basqa oqýshylarmen sóılesińiz. Armán tilin úırenetin basqa adamdarmen onlaın nemese jeke sóılesińiz. Sol tildi Úırenetin basqa bireýmen sóılesý sizdi yntalandyrýǵa jáne qatysýǵa kómektesedi.