Grek Qyrǵyz Aýdarma

Ejelgi lıngvısıkalyq salalardyń biri retinde grek tilinen aýdarma ǵasyrlar boıy komýnıkasıanyń mańyzdy bóligi boldy. Grek tiliniń uzaq tarıhy bar jáne qazirgi tilderge aıtarlyqtaı áser etedi, bul ony halyqaralyq qarym-qatynastyń mańyzdy elementine aınaldyrady. Grek tilinen aýdarmashylar mádenıetter arasyndaǵy alshaqtyqty joıýda jáne mátinniń maǵynasyn dál kórsetýde sheshýshi ról atqarady.

Grek tilinen aýdarma ádette jańa grek tilinen basqa tilge aýdarylady. Bul sonymen qatar Birikken Ulttar Uıymynda jáne basqa halyqaralyq uıymdarda qoldanylatyn eń kóp taralǵan tilderdiń biri. Nátıjesinde grek tilinen aýdarmashylarǵa suranys artyp keledi.

Grek tili-kóptegen aımaqtyq jáne tarıhı varıasıalary bar keremet kúrdeli til. Nátıjesinde tájirıbeli aýdarmashylar mátinniń boljamdy maǵynasyn dál jetkizý úshin durys sózderdi tańdaı bilýi kerek. Sonymen qatar, olar aýdarmalarynyń ózekti jáne maǵynaly bolyp qalýyn qamtamasyz etý úshin grek tilin qoldaný evolúsıasy týraly habardar bolýy kerek.

Tildiń qyr-syryn túsinýden basqa, aýdarmashylar túpnusqa mátinniń úni men konotasıasyn jaqsyraq jetkizý úshin jargon jáne ıdıomalar sıaqty ártúrli mádenı aspektilermen tanys bolýy kerek. Kontekstke baılanysty keıbir sózder bir tilde ekinshi tilge qaraǵanda múldem basqa maǵynaǵa ıe bolýy múmkin.

Jalpy, grek tilinen jaqsy aýdarmashy tabysty Halyqaralyq joba men qymbat túsinbeýshilik arasyndaǵy aıyrmashylyqty jasaı alady. Aýdarmashyny jaldaý kezinde kásiporyndar grek tiliniń núanstaryn, sondaı-aq kez-kelgen aımaqtyq dıalektilerdi túsinetin tájirıbeli mamanmen jumys jasaıtyndyǵyna kóz jetkizýi kerek.

Saıyp kelgende, grek tilinen aýdarý – durys oryndalǵan kezde – jahandyq ekonomıkada tabysqa jetýdiń keremet qundy quraly. Tıisti seriktespen kásiporyndar olardyń Joldaýy dál beriletinine senimdi bola alady, bul olarǵa mádenı aıyrmashylyqtardy jeńýge jáne tıimdi halyqaralyq yntymaqtastyqtyń paıdasyn kórýge múmkindik beredi.

Qaı elder grek tilinde sóıleıdi?

Grek-Gresıa men Kıprdiń resmı tili. Sondaı-aq, Albanıa, Bolgarıa, Soltústik Makedonıa, Rýmynıa, Túrkıa jáne Ýkraınadaǵy shaǵyn qaýymdastyqtar sóıleıdi. Grek tilinde búkil álem boıynsha, sonyń ishinde Amerıka Qurama Shtattary, Avstralıa jáne Kanada boıynsha kóptegen sheteldikter men dıasporalar qaýymdastyqtary sóıleıdi.

Grek tiliniń tarıhy qandaı?

Grek tiliniń uzaq jáne baı tarıhy bar, ol Mıken dáýirinen (b.z. d. 1600-1100 jj.), ol ellındik tildiń alǵashqy túri bolǵan kezden bastalady. Ejelgi grek tili úndieýropalyq tilder otbasynyń tarmaǵy boldy jáne barlyq zamanaýı eýropalyq tilderdiń negizi bolyp sanalady. Ejelgi grek tilinde jazylǵan eń alǵashqy ádebıet bizdiń dáýirimizge deıingi 776 jyly poezıa men áńgimeler túrinde paıda bola bastady. Klasıkalyq kezeńde (b.z. d. 5-4 ǵasyrlar) grek tili jetildirilip, qazirgi grek tiliniń negizi bolyp tabylatyn óziniń klasıkalyq formasyna ıe boldy.
Grek tilinde bizdiń eramyzdyń 5 ǵasyryna deıin qandaı da bir túrde sóıledi, ol kóptegen jaǵdaılarda demotıkalyq túrge kóshti, ol áli kúnge deıin Gresıanyń resmı tili retinde qoldanylady. Vızantıa dáýirinde (b.z. 400-1453 jj.) Shyǵys Rım ımperıasyndaǵy negizgi til Grek tili boldy. Vızantıa ımperıasy qulaǵannan keıin grek tili quldyraý kezeńin bastan ótkerdi. Tek 1976 jyly grek tili resmı túrde eldiń resmı tiline aınaldy. Búgingi tańda grek tili Eýropadaǵy eń kóp taralǵan tilderdiń biri bolyp tabylady, onyń sóıleýshileri 15 mıllıonǵa jýyq.

Grek tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Gomer-grek tili men ádebıetiniń atasy bolyp sanalady, onyń "Ilıada" jáne "Odısseıa" epostary batys ádebıetiniń negizgi shyǵarmalary bolyp tabylady.
2. Platon - ejelgi fılosof grek tiline jańa ıdeıalardy, sózder men termınderdi engizgen.
3. Arıstotel-ol fılosofıa men Ǵylym týraly óziniń týǵan grek tilinde kóp jazyp qana qoımaı, keıbireýler ony tildi birinshi bolyp kodıfıkasıalady dep sanaıdy.
4. Gıppokrat-medısınanyń atasy retinde belgili, ol medısınalyq termınologıaǵa úlken áser etip, grek tilinde kóp jazdy.
5. Demosfen-bul uly spıker kóptegen sóıleýlerdi, sóıleý burylystaryn jáne basqa da shyǵarmalardy qosa alǵanda, grek tilinde Muqıat jazdy.

Grek qurylymy qalaı jumys isteıdi?

Grek qurylymy óte ózgermeli, ıaǵnı sózder sóılemdegi róline qaraı pishinin ózgertedi. Mysaly, zat esimder, syn esimder men esimdikter sandy, jynysty jáne jaǵdaıdy kórsetý úshin eńkeıýi kerek. Etistikter ýaqytty, daýysty jáne kóńil-kúıdi bildirý úshin jalǵanady. Sonymen qatar, sózderdegi býyndar jıi kezdesetin kontekstke baılanysty ártúrli ózgeristerge ushyraıdy.

Grek tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Grek tiliniń jaqsy negizgi kýrsyn satyp alyńyz: grek tiliniń jaqsy kirispe kýrsy sizge til týraly jalpy túsinik beredi jáne gramatıka, aıtylý jáne sózdik sıaqty negizderdi úıretedi.
2. Alfavıtti este saqtańyz: grek alfavıtin úırený-grek sózderi men sóz tirkesterin túsinýdiń alǵashqy qadamy. Bas áripterdi de, kishi áripterdi de úırenip, aıtylymǵa mashyqtanyńyz.
3. Jalpy sózder men sóz tirkesterin úırenińiz: eń kóp taralǵan grek sóz tirkesteri men sóz tirkesterin tabýǵa tyrysyńyz. Buǵan sálemdesý jáne "Sálemetsiz be", "qosh bol", "ótinemin", "rahmet", "ıá" jáne "joq"sıaqty paıdaly sózder kiredi.
4. Grek mýzykasyn tyńdańyz: grek mýzykasyn tyńdaý tildiń aıtylýyn, rıtaǵyn jáne ıntonasıasyn meńgerýge kómektesedi. Bul sizge tildi úırenýdiń organıkalyq ádisin usynady, óıtkeni ol sizdi naqty áńgimeler men jaǵdaılarmen tanystyrady.
5. Ana tilinde sóıleýshimen jattyǵý: eger siz grek tilinde sóıleıtin adamǵa qol jetkize alsańyz, onymen tildi jattyqtyrý óte mańyzdy. Daýystap aıtý jáne grek tilinde sóılesý sizge tildi tez úırenýge jáne jibergen qatelikterińizdi túzetýge múmkindik beredi.
6. Tildik sabaqtarǵa jazylyńyz: eger siz grek tilinde sóıleıtin adamǵa qol jetkize almasańyz, tildik sabaqtarǵa jazylý - tildi úırenýdiń tamasha tásili. Sizdi bir qaıyqta sizben birge júrgen adamdar qorshap alady jáne bul sizge tájirıbe jasaýǵa jáne til týraly suraqtar qoıýǵa múmkindik beredi.
7. Grek ádebıetin oqyńyz: klasıkalyq jáne zamanaýı grek ádebıetin oqý Sizge til týraly túsinik beredi jáne onyń núanstaryn tereńirek túsinýge múmkindik beredi.
8. Grek fılmderi men teleshoýlaryn qarańyz: grek fılmderi men teleshoýlaryn kórý sizdi kúndelikti áńgimede tilmen tanystyrady, osylaısha siz onyń qalaı sóıleıtinin túsine bastaı alasyz.
9. Gresıaǵa saıahat jasańyz: tildi úırenýdiń eń jaqsy tásili-mádenıet pen qorshaǵan ortaǵa ený. Gresıaǵa barý sizge kúndelikti ómirde tildi úırenýge jáne aımaqtyq dıalektilermen tanysýǵa múmkindik beredi.

Qyrǵyz tiline aýdarý Qazaqstan men Qytaı shekarasynda ornalasqan Ortalyq Azıa memleketi Qyrǵyzstandaǵy jeke tulǵalar men kásiporyndar úshin tildik kedergiler arqyly qarym-qatynas jasaýdyń mańyzdy quraly bolyp tabylady. Qyrǵyz tilimen tanys emes adamdar úshin bul Qyrǵyzstannyń resmı tili, biraq orys tili de keń taralǵan. Qyrǵyz-túrki tili, ony mońǵol, túrik, ózbek jáne qazaq tilderimen baılanystyrady.

Qujattardy bir tilden ekinshi tilge dál aýdara alatyn kásibı aýdarmashylardyń bolýy Bıznestiń sáttiligi men halyqaralyq qatynastar úshin óte mańyzdy. Qyrǵyz tiline aýdarýdyń kásibı qyzmetteri Qyrǵyzstan turǵyndaryna bir-birin jáne óz shekaralarynan tys álemdi jaqsy túsinýge kómektesý arqyly ártúrli mádenıetter arasyndaǵy baılanys alshaqtyqtaryn joıýǵa kómektesedi.

Qyrǵyz tilindegi aýdarmalar kóbinese zańdy jáne qarjylyq qujattar, sondaı-aq medısınalyq jazbalar, iskerlik kelisimsharttar, marketıńtik materıaldar jáne bilim berý resýrstary sıaqty memlekettik qujattar úshin qoldanylady. Qujattardy nemese veb-mazmundy qyrǵyz tiline nemese odan aýdarý qajet bolǵanda, kásibı aýdarmashylar dáldikti qamtamasyz etý úshin til týraly bilimderin jáne onyń biregeı mádenı kontekstin paıdalanady.

Kásiporyndar kóbinese halyqaralyq marketıńtik strategıalardy ilgeriletý úshin qyrǵyz tiline aýdarma qyzmetterine súıenedi. Lokalızasıalanǵan aýdarymdar kompanıalarǵa jańa naryqtarǵa shyǵýǵa kómektesedi, bul klıenttermen berik qarym-qatynas ornatýdy jáne satylymdy arttyrýdy jeńildetedi. Aýdarmashylar tondaǵy, ádet-ǵuryptaǵy jáne jargondaǵy aıyrmashylyqtardy eskere otyryp, túpnusqa habarlamany dál jetkizýi kerek.

Sonymen qatar, jeke aýdarymdar Qyrǵyzstandaǵy ımıgranttar men bosqyndarǵa jańa mádenıetine ońaı enýge kómektesedi. Ómirlik mańyzdy qujattar men sertıfıkattardyń kásibı aýdarmalary otbasylarǵa densaýlyq saqtaý, bilim berý jáne basqa da negizgi qyzmetterge qol jetkizýdi jeńildetedi.

Qyrǵyz tiline aýdarý iskerlik, bilim berý nemese jeke sebepter boıynsha Qyrǵyzstanda jumys isteıtin nemese turatyn kez kelgen adam úshin óte mańyzdy. Aýdarylǵan qujattardyń durystyǵyna jáne mádenı erekshelikterdiń esebine kepildik berý úshin eldiń mádenıetin túsinetin bilikti aýdarmashyny tabý mańyzdy.

Qaı elderde qyrǵyz tilinde sóıleıdi?

Qyrǵyz tilinde negizinen Qyrǵyzstanda jáne Ortalyq Azıanyń basqa bólikterinde, sonyń ishinde Ońtústik Qazaqstan, Tájikstan, Ózbekstan, Soltústik Aýǵanstan, qıyr batys Qytaı jáne Reseı Respýblıkasynyń shalǵaı aýdandarynda sóıleıdi. Sonymen qatar, Túrkıada, Mońǵolıada jáne Koreı túbeginde etnıkalyq qyrǵyz halqynyń shaǵyn oshaqtary bar.

Qyrǵyz tiliniń tarıhy qandaı?

Qyrǵyz tiliniń uzaq jáne kúrdeli tarıhy bar. Bul Ortalyq Azıanyń proto-túrki tilinen shyqqan shyǵys túrki tili. Bul til týraly eń alǵashqy jazbasha dálelder 8 ǵasyrdan bastap ejelgi túrki alfavıtimen jazylǵan Orhon jazbalarynda kezdesedi.
Qyrǵyz tiline kórshi tilder-uıǵyr jáne mońǵol tilderi qatty áser etti. 16 ǵasyrda qyrǵyz tili ádebı tilge aınaldy, al qyrǵyz tiliniń alǵashqy sózdigi 1784 jyly jazyldy. Til 19 ǵasyrda damı berdi, al 1944 jyly qyrǵyz tili Qyrǵyzstannyń resmı tili boldy.
1928 jyly qyrǵyz tiliniń jazý júıesin standarttaǵan Biryńǵaı alfavıt dep atalatyn belgileý júıesi engizildi. Sodan beri qyrǵyz tili aýyzeki jáne jazbasha túrde damydy. Qazirgi ýaqytta latyn jáne Kırıll alfavıtteri tildiń zamanaýı jazbasha túri úshin qoldanylǵanymen, dástúrli arab qaraǵashtary áli kúnge deıin qyrǵyz tilinde Qasıetti mátinder jazý úshin qoldanylady.
Búginde qyrǵyz tilinde Qyrǵyzstanda, Qazaqstanda, Tájikstanda, Ózbekstanda jáne Qytaıda 5 mıllıonnan astam adam sóıleıdi.

Qyrǵyz tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Shyńǵys Aıtmatov (1928-2008): qyrǵyzdyń eń uly avtorlarynyń biri retinde tanymal, ol qyrǵyz tilinde birqatar shyǵarmalar jazdy jáne onyń ádebı formasyn damytqan.
2. Sholponbek Esenov (1891-1941): qyrǵyz tiliniń alǵashqy izasharlarynyń biri, ol qyrǵyz tilinde alǵashqy gazet shyǵardy jáne tildiń jazbasha túriniń tanymal jańashyly boldy.
3. Orosbek Toqtoǵazıev (1904-1975): qyrǵyz tiliniń zamanaýı standartty nusqasyn ázirleýdegi taǵy bir mańyzdy tulǵa. Ol kóptegen oqýlyqtar jazdy jáne osy til úshin sóz qoldanýdy damytýǵa kómektesti.
4. Alıchan Ashymqanov (1894-1974): ómirin qyrǵyz tili men dıalektileri týraly zertteýler men maqalalar jazýǵa arnaǵan kórnekti lıngvıs.
5. Ázimbek Beknazarov (1947 - qazirgi ýaqytqa deıin): qyrǵyz tili salasyndaǵy bedel dep sanalatyn, ol tildi jańǵyrtýǵa jáne jańa sózder men jazý stılderin jasaýǵa jaýapty boldy.

Qyrǵyz tiliniń qurylymy qalaı?

Qyrǵyz tili-dástúrli túrde úsh dıalektke bólinetin túrki tili: Soltústik, Ortalyq jáne Ońtústik. Bul aglútınatıvti til, ıaǵnı ol túbir sózderge jurnaqtar qosý arqyly kúrdeli sózderdi quraıdy. Qyrǵyz tilinde jurnaqtarǵa emes, prefıksterge basa nazar aýdarylady, bul oǵan qısyndy qurylym beredi. Sıntaksıstik turǵydan qyrǵyz tili ádette sov (sýbekt-obekt-etistik) bolyp tabylady jáne kóptegen túrki tilderi sıaqty etistik-aqyrly qurylymǵa ıe. Sondaı-aq, tilde ár túrli dybystar nemese ıntonasıalar sózderge múldem basqa maǵyna bere alatyn aıqyn fonematıkalyq aspekt bar.

Qyrǵyz tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Tildiń negizderin úırenýden bastańyz. Siz qyrǵyz tiliniń negizderimen tanystyratyn kóptegen onlaın nemese betpe - bet kýrstardy taba alasyz. Buǵan negizgi sózdik pen gramatıka, jalpy sóz tirkesteri men negizgi sandar kiredi.
2. Ana tiliniń jazbalaryn tyńdańyz. Qyrǵyz tilinde sóıleıtinderdiń áńgimeleri men jazbalaryn tyńdaý sizge tildiń qalaı sóıleıtinin jaqsy túsinýge kómektesedi.
3. Osy tilde seriktespen sóılesýge mashyqtanyńyz. Qyrǵyz tilinde sóıleıtin adamdy taýyp, onymen osy tilde sóılesýge mashyqtanyńyz. Bul sizdiń sóılesý daǵdylaryńyzdy damytýdyń mańyzdy qadamy.
4. Kitaptar, sózdikter jáne onlaın quraldar sıaqty resýrstardy paıdalanyńyz. Bul tildi úırenýge kómektesetin kóptegen resýrstar bar. Buǵan kitaptar, sózdikter, gramatıkalyq anyqtamalyqtar jáne t.b. kiredi.
5. Kóńil kóterýdi umytpańyz. Tildi úırený qyzyqty bolýy kerek. Fılmderdi kórýge, kitap oqýǵa jáne ana tilindegi is-sharalarǵa ýaqyt bólińiz. Bul oqý prosesin áldeqaıda jaǵymdy jáne paıdaly etedi.