Grýzın Nepal Aýdarma

Grýzın tili-Kavkaz aımaǵyndaǵy eń kóne jazbasha jáne aýyzeki tilderdiń biri. Onyń ózindik alfavıti bar jáne kúrdeli gramatıkasymen jáne kúrdeli konúgasıa júıesimen tanymal. Nátıjesinde, grýzın tiline aýdarma grýzındermen ana tilinde sóıleskisi keletin búkil álemdegi adamdar úshin mańyzdy qyzmet bolyp tabylady.

Grýzın tiline aýdarmalar tájirıbeli aýdarmashyny qajet etedi, óıtkeni tildi bógde adamdar túsiný qıyn. Grýzın tilinen kásibı aýdarmashylar óte jaqsy jazý daǵdylaryna ıe bolýy kerek jáne Grýzıanyń mádenıeti men dıalektilerin tereń túsinýi kerek. Olar sondaı-aq sózderdiń maǵynasyn jazbasha da, aýyzsha da dál jetkize bilýi kerek.

Grýzın tilinen basqa tilderge aýdarǵanda dáldik mańyzdy. Jaqsy aýdarma mátinniń núanstary men kontekstin eskerýi kerek, sonda ol anyq jáne túsinikti bolady. Kásibı aýdarmashy mádenı siltemeler men órnekterdi túpnusqa mátinge múmkindiginshe jaqyn saqtaıdy.

Grýzın tilinen basqa tilderge aýdarý qıyn, óıtkeni tilde basqa tilderde joq kóptegen sózder bar. Mysaly, grýzın tilinen aǵylshyn tiline aýdarǵanda, aýdarmashy grýzın sóziniń maǵynasyn onyń tutastyǵyn joǵaltpaı jaqsy jetkizetin durys aǵylshyn sózin nemese sóz tirkesin tabýy kerek. Bul qıyn bolýy múmkin, óıtkeni grýzın tilindegi keıbir órnekterdiń basqa tilderde tikeleı balamasy joq.

Grýzın tili keń taralmaǵandyqtan, grýzın tiline sapaly aýdarmany tabý qıyn bolýy múmkin. Grýzın tiline naqty aýdarmalardy usyný úshin tájirıbesi men biliktiligi bar bedeldi aýdarma búrosymen nemese aýdarmashymen jumys isteý mańyzdy.

Grýzın tiliniń kúrdeliligin túsine otyryp, kásibı aýdarmashy mátinniń mánin kórsetetin jáne bastapqy maǵynasyna sáıkes keletin joǵary sapaly aýdarmany qamtamasyz ete alady. Tájirıbeli grýzın aýdarmashysynyń kómegimen siz qujatta qoldanylatyn termınder men sóz tirkesteriniń dál jáne túsinikti ekenine kóz jetkize alasyz.

Grýzın tilinde qaı elder sóıleıdi?

Grýzın tili negizinen Grýzıada, sondaı-aq Ázirbaıjan, Armenıa jáne Reseı sıaqty Kavkaz aımaǵynyń basqa bólikterinde sóıleıdi. Ol Túrkıada, Iranda, Sırıada jáne Gresıada da aıtylady.

Grýzın tiliniń tarıhy qandaı?

Grýzın tili-negizinen Grýzıada 4 mıllıonǵa jýyq adam sóıleıtin kartvel tili. Bul Grýzıanyń resmı tili jáne búkil Kavkazda lıngva franka retinde qoldanylady. Grýzın tiliniń tarıhyn bizdiń eramyzdyń 4 ǵasyrynan bastap, Asomtavrýlı dep atalatyn alǵashqy grýzın alfavıti jasalǵan kezde baıqaýǵa bolady. Bul alfavıtten keıin áli kúnge deıin qoldanylyp kele jatqan Mhedrýlı alfavıti paıda boldy. 9 ǵasyrda grýzınder armán jazýyn qabyldaı bastady. Keıinirek, 19 ǵasyrda grýzın tili grek alfavıtiniń grýzın nusqasyn qabyldady. Keńestik kezeńde bul til búkil eldegi mektepterde orys tilimen qatar oqytyldy. Keńes Odaǵy ydyraǵannan keıin grýzın tilin qoldaný aıtarlyqtaı ósti jáne qazirgi ýaqytta bul til tanymal bolyp keledi.

Grýzın tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Ivane Djavahıshvılı-qazirgi grýzın fılologıasynyń negizin qalaǵan lıngvıs jáne ǵalym.
2. Djordj Merchýle-qazirgi grýzın emlesin jasaǵan ǵalym.
3. Akakıı Seretelı-kóptegen batys shyǵarmalaryn grýzın tiline aýdarǵan aqyn jáne qoǵam qaıratkeri.
4. Sýlhan-Saba Orbelıanı-sheteldik sózderdi, ádebı órnekter men termınderdi engizý arqyly grýzın tiliniń baılyǵyn Keńeıtken aqyn jáne lıngvıs.
5. Grıgol Peradze-grýzın gramatıkasy boıynsha eńbekteri qazirgi lıngvısıkalyq zertteýlerdiń negizin qalaǵan ǵalym.

Grýzın tiliniń qurylymy qalaı?

Grýzın tili aglútınatıvti til bolyp tabylady, ıaǵnı ol sózderdi qalyptastyrý úshin affıksterdi (prefıkster men qosymshalar) qoldanady. Ol sondaı-aq turaqty jáne turaqty emes fleksıalyq jáne týyndy úlgileri bar kúrdeli zat esimder men etistikter júıesine ıe. Grýzın tili 33 áripten turatyn óziniń alfavıtimen jazylǵan. Til sonymen qatar tynys alatyn jáne tynys almaıtyn daýyssyz dybystardy ajyratady, bul ony oryndalatyn birneshe tilderdiń birine aınaldyrady.

Grýzın tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Negizderden bastańyz. Grýzın alfavıtin, aıtylýyn jáne gramatıkanyń negizgi erejelerin bilińiz. 2. Tyńdaý daǵdylaryńyzdy damytyńyz. Ana tilinde sóıleıtinderdi tyńdap, aıtylymyńyzdy jattyqtyryńyz. 3. Sózdik qoryńyzdy keńeıtińiz. Qarapaıym sózderdi, sóz tirkesterin jáne sóılemderdi úırenińiz. 4. Oqý men jazýdy úırenińiz. Grýzın tilindegi kitaptardy, onlaın kýrstardy, jýrnaldardy nemese gazetterdi paıdalanyńyz. 5. Aýyzeki tilde jattyǵýdy umytpańyz. Ana tilinde sóıleıtindermen baılanysyńyz jáne tildi úırený úshin onlaın resýrstardy paıdalanyńyz. 6. Grýzın mádenıetine enińiz. Grýzın tilinde fılmder kórińiz, mýzyka tyńdańyz nemese kitap oqyńyz.

Nepal tiline aýdarma: mádenıetter arasyndaǵy naqty baılanysty qamtamasyz etý

Nepal mádenı baı jáne alýan túrli el bolǵandyqtan, onyń turǵyndary arasyndaǵy naqty baılanys qıyn bolýy múmkin. Búkil elde 92-den astam túrli Nepal dıalektileri sóıleıtindikten, kóptegen mádenıetter aýdarylmaǵan kúıinde qalady jáne olardyń arasyndaǵy qarym-qatynasty múmkin etpeıtin tildik kedergiler týdyrady. Munda Nepal tiline aýdarma paıdaly bolady.

Nepal tiline aýdarma qyzmetteri bul olqylyqtyń ornyn toltyrýǵa jáne Nepal tiline naqty aýdarmalardy qamtamasyz etýge baǵyttalǵan. Osylaısha, bul qyzmetter barlyq mádenıetter arasyndaǵy qarym-qatynastyń ashyq jáne tıimdi bolýyn qamtamasyz etedi. Bireý aǵylshyn nemese basqa tilden Nepal tiline aýdarǵanda, bul onymen tanys emes adamdarǵa dál sol habardy jetkizýge kómektesedi.

Bul aýdarmalar mádenıetterge alys qashyqtyqta baılanysýǵa kómektesý úshin ǵana emes, sonymen qatar saýda jasaý, marshrýttardy tabý nemese jańa klıenttermen kelisimshartqa otyrý sıaqty kúndelikti tapsyrmalardy oryndaý úshin de paıdaly. Aýdarmanyń dáldigi árkimniń ne aıtylǵanyn nemese oqylǵanyn túsinýin qamtamasyz etedi, bul jalpy komýnıkasıanyń jaqsarýyna ákeledi.

Nepal tiline aýdarma jasaý iskerlik qatynastarǵa qatysty da mańyzdy. Tildi túsiný jáne mámileniń egjeı-tegjeıleri men nátıjelerin dál jetkize bilý sáttilik pen sátsizdik arasyndaǵy aıyrmashylyqty bildirýi múmkin. Sonymen qatar, týrızm men marketıńke qatysty Nepal tiline aýdarmalar qajet, sondyqtan kelýshiler paıdaly aqparatqa qol jetkize alady jáne qajet bolýy múmkin taýarlardy satyp alady.

Nepal tiline aýdarmalar jergilikti mádenıet pen ádet-ǵurypty zertteý úshin de qajet. Salt-dástúrler, dástúrler, nanymdar jáne tildik núanstar sıaqty belgili bir náziktikterdi túsiný zertteýshilerge mádenıet pen adamdardyń óz ómirlerin qalaı ótkizetini týraly jaqsy túsinik bere alady.

Aqyrynda, Nepal tiline aýdarma Nepaldyń mádenıeti men murasyn saqtaýǵa kelgende mańyzdy. Tildi túsiný jáne tıimdi qarym-qatynas jasaý mádenıetti nasıhattaýǵa jáne taratýǵa jáne ony bolashaq urpaq úshin tiri qaldyrýǵa kómektesedi.

Jalpy, Nepal tiline aýdarý mádenıetter arasyndaǵy qarym-qatynastyń ashyq jáne tıimdi bolýyn qamtamasyz etýdiń baǵa jetpes quraly bolyp tabylady. Osy qyzmetterdiń kómegimen mádenıetter arasyndaǵy baılanys ońaıyraq, jyldamyraq jáne dálirek bolýy múmkin. Bul daqyldar arasyndaǵy alshaqtyqty joıýǵa kómektesedi jáne barlyǵyna ashyq jáne ónimdi orta jasaıdy.

Nepal tilinde qaı elder sóıleıdi?

Nepal tili negizinen Nepalda jáne Úndistannyń keıbir bólikterinde, sonyń ishinde Sıkkım, Assam, Batys Bengalıa, Batys Bengalıadaǵy Dardjılıng okrýgi, Megalaıa, Arýnachal-Pradesh, Sambalpýr, Odısha, Bıhar jáne Ońtústik Delıde sóıleıdi. Ol Býtan men Mánmada da aıtylady.

Nepal tiliniń tarıhy qandaı?

Nepal tiliniń tarıhyn 12 ǵasyrdan bastaýǵa bolady, onyń alǵashqy jazbasha mátinderi Úndi jazbalarynda tabylǵan. Ol úndieýropalyq tilder otbasynyń úndi-arıı tarmaǵynyń bóligi bolyp tabylady jáne hındı, marathı jáne bengalı sıaqty basqa tildermen tyǵyz baılanysty. Nepal tili bastapqyda Úndistannyń Nepal aımaǵynda paıda boldy, sodan keıin "Kotır" nemese "Gorhapatra" dep atalady jáne 19 ǵasyrdyń aıaǵynda sýbkontınenttiń basqa bólikterine tarala bastady.
19 ǵasyrda kóptegen gýrhalar Úndi sýbkontınentiniń birneshe aımaqtaryna saıahattap, qonystandy, óz tilderin - Nepal tilin alyp keldi. Keıinnen bul tildi Brıtandyq Radj qabyldady jáne otarshyl Úndistannyń resmı tilderiniń birine aınaldy. 1947 jyly Nepal Ulybrıtanıadan táýelsizdik alǵannan keıin Nepal úkimeti Nepaldy resmı til retinde qabyldaýǵa sheshim qabyldady jáne 20 ǵasyrdyń ortasynda ol búkil elge tarala bastady.
Qazirgi ýaqytta Nepal tilinde Ana tili retinde 16 mıllıon adam sóıleıdi, negizinen Nepalda jáne Úndistannyń, Bangladeshtiń, Býtannyń jáne Mánmanyń bólikterinde. Bul tilde júzdegen gazetter shyǵarylady jáne ol Nepaldyń ártúrli aımaqtyq úkimetteriniń resmı tili retinde de qoldanylady.

Nepal tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Bhanýbhakta Acharıa: alǵashqy epıkalyq poemany Nepal tilinde jazǵan jáne negizinen Nepal tiliniń damýyna jaýapty aqyn.
2. Bıshveshvor Prasad Koırala: Nepaldy demokratıalyq respýblıkaǵa aınaldyrýda mańyzdy ról atqarǵan Nepaldyń burynǵy premer-mınıstri. Ol sonymen qatar Nepal tilinde óleńder men basqa da shyǵarmalar jazdy.
3. Lakshmı Prasad Devkota: negizinen Nepal tilinde jazǵan aqyn, dramatýrg jáne romanıs. Ol Nepal ádebıeti tarıhyndaǵy eń yqpaldy tulǵa bolyp sanalady.
4. Manohar Shresta: Nepal tilin búkil álemge taratý úshin kóp jumys istegen jýrnalıs. Ol sonymen qatar Nepal tilindegi birneshe kitaptardyń avtory.
5. Dharma Ratna Iamı: Nepal tilindegi eń keremet shyǵarmalardy jazǵan aqyn, dramatýrg jáne romanıs. Ony kóbinese "qazirgi Nepal ádebıetiniń atasy"dep ataıdy.

Nepal tiliniń qurylymy qalaı jumys isteıdi?

Nepal tiliniń qurylymy basqa úndi-arıı tilderine óte uqsas. Ol sýbekt-obekt-etistik (SOV) sózderiniń retin ustanady, ıaǵnı aldymen sýbekt, odan keıin obekt, sodan keıin etistik keledi. Ol baı aglútınatıvti morfologıaǵa ıe jáne hındı jáne bengalı sıaqty basqa Ońtústik Azıa tilderine uqsas jumys isteıdi. Bul morfologıalyq baılyq Nepal tiliniń kóptegen aspektilerinde kórinedi: etistik konúgasıalary, shaqtar, zat esimder jáne esimdikter. Sonymen qatar, Nepal tilinde tóbeler men taýlarda sóıleıtinderden Teraı jazyqtaryna deıingi birneshe túrli dıalektiler bar.

Nepal tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Nepal tili kýrsynan ótińiz: Nepal tili kýrsynan ótý-tildi eń durys jolmen úırenýdiń eń jaqsy tásilderiniń biri. Kásibı nusqaýshylardyń kómegimen siz tildiń negizgi erejeleri men qoldanylýy týraly naqty túsinik alasyz.
2. Tájirıbe úshin onlaın / Mobıldi qosymshalardy paıdalanyńyz: Nepal tilin úırenýge kómektesetin kóptegen onlaın / mobıldi qosymshalar bar. Bul qoldanbalar tildi túsinýdi jaqsartýǵa kómektesetin ınteraktıvti vıktorınalar, aýdıovızýaldy sabaqtar, kartalar jáne t.b. sıaqty ártúrli múmkindikterdi usynady.
3. Nepal fılmderi men shoýlaryn qarańyz: til úırenýdiń taǵy bir tamasha tásili - Nepal fılmderi men shoýlaryn kórý. Bul sizge til men mádenıetke enýdiń tamasha ádisin usynady. Bul sizdiń túsinigińizdi jaqsartýǵa ǵana emes, sonymen qatar jańa sózder men sóz tirkesterin úırenýge kómektesedi.
4. Nepal tilinde oqý jáne jazý: Nepal tilinde oqý jáne jazý mańyzdy áreket bolyp tabylady, óıtkeni ol sizge tildiń qurylymy men onyń gramatıkalyq erejeleri týraly túsinik alýǵa múmkindik beredi. Siz Nepal tilinde gazet, jýrnal jáne kitap oqýdan bastaı alasyz.
5. Nepal tilinde sóıleýge mashyqtanyńyz: barlyq basqa is-sharalarǵa qaramastan, Nepal tilin meńgerý tájirıbesi tildi meńgerýdiń kilti bolyp tabylady. Ana tilinde sóıleıtindermen sóılesýdi umytpańyz jáne olarmen sóılesýge tyrysyńyz. Siz sondaı-aq tildi úırenýdiń tamasha tásili bolyp tabylatyn onlaın til almasý forýmdaryna qosyla alasyz.