Island Orys Aýdarma

Island tili-álemdegi eń kóne tilderdiń biri jáne ǵasyrlar boıy Islandıa halqynyń mádenıeti men ózindik ereksheligin anyqtaýǵa kómektesti. Osylaısha, ıslandıalyqtarmen iskerlik nemese lázzat alý úshin sóılesetin kez kelgen adam úshin Island tiline senimdi jáne dál aýdarma qyzmetine qol jetkizý mańyzdy.

Kásibı ıslandıalyq aýdarmashylar tildiń núanstaryn túsinedi, bul óte qıyn bolýy múmkin, óıtkeni ısland tili shved jáne Norveg sıaqty basqa skandınav tilderine uqsas, biraq aıyrmashylyǵy bar. Dıalekt Islandıanyń ártúrli aımaqtarynda da ózgerýi múmkin, bul ana tilinde sóılemeıtinder úshin odan da qıyn. Jaqsy aýdarmashy onyń aýdarmasy mátinniń týra maǵynasyn ǵana emes, sonymen birge kez-kelgen mádenı nemese aımaqtyq kontekstti de kórsetetinine kóz jetkizedi.

Sońǵy jyldary ıslandıalyq aýdarmanyń kásibı qyzmetteri qol jetimdi bola bastady. Aýdarma búrosy qazirgi ýaqytta Islandıa aýdıtorıasymen qujattar men veb-saıttar sıaqty jazbasha túrde, sondaı-aq beıneler men aýdıojazbalar sıaqty aýdıovızýaldy formalar arqyly baılanysýǵa kómektesetin qyzmetterdi usynady. Mundaı qyzmetter ásirese dál jáne senimdi aýdarym qajet bolatyn halyqaralyq deńgeıde jumys isteıtin kompanıalar úshin óte mańyzdy.

Alaıda, Island tilinen aýdarma boıynsha kásibı qyzmetter Island tiline nemese odan aqparat berýdi qajet etetinderdiń barlyǵyna paıdaly. Mysaly, ısland tilinde jazylǵan kitaptar men qoljazbalar keń aýdıtorıaǵa aýdarylýy múmkin. Sol sıaqty, ıslandıalyq emes shyǵarmalardy ısland tilinde sóıleıtinderge berýge bolady, bul olarǵa búkil álemnen ádebıetterge, jańalyqtarǵa jáne ıdeıalarǵa qol jetkizýge múmkindik beredi.

Jalpy, Island tilinen aýdarma boıynsha kásibı qyzmetter ısland tilinde sóıleıtinder men jahandyq aýdıtorıa arasyndaǵy baǵa jetpes baılanysty qamtamasyz etedi. Osylaısha, bul qyzmetter Islandıa aýdıtorıasymen tıimdi qarym-qatynas jasaǵysy keletin kez kelgen adam úshin óte mańyzdy.

Island tilinde qaı elder sóıleıdi?

Islandıa tek Islandıada sóıleıdi, degenmen Soltústik Amerıkadan kelgen keıbir ımıgranttar ony ekinshi til retinde qoldanatyny belgili.

Island tiliniń tarıhy qandaı?

Island tili-eski skandınav tilimen tyǵyz baılanysy bar jáne 9 ǵasyrdan beri ıslandıalyqtar sóılep kele jatqan Soltústik German tili. Bul alǵash ret 12 ǵasyrda eski skandınav tilinde jazylǵan ıslandıalyq dastandarda jazylǵan.
14 ǵasyrǵa qaraı Islandıa Islandıanyń basym tiline aınaldy jáne jańa gramatıka men sózdik qoryn damyta otyryp, eski skandınavıalyq tamyrlarynan alshaqtaı bastady. Bul úderis 1550 jyly Islandıada lúteranızm basym bolǵan kezde reformasıamen jedeldedi, bul Dat jáne nemis tilderinen tildi túbegeıli ózgertken dinı mátinderdiń aǵymyna ákeldi.
19 ǵasyrda Islandıa ındýstrıalana bastady jáne aǵylshyn jáne Dat tilderinen keıbir sózderdi qabyldady. Tildi standarttaý qozǵalysy 20 ǵasyrdyń basynda, 1907-1908 jyldardaǵy alǵashqy emle reformalarynan bastaldy. Bul 1908 jyly biryńǵaı standartty Island tiliniń (ıslenska) qurylýyna ákelip soqtyrdy, bul odan ári reformalar jasaýǵa múmkindik berdi.
20 ǵasyrdyń aıaǵynda til odan da úlken ózgeristerge ushyrady, qazirgi zamanǵy qaryz sózder men tehnologıaǵa qatysty termınder engizildi, sonymen qatar femınıstik qozǵalystardy sıpattaý úshin genderlik beıtarap termınder engizildi. Búgingi kúni ısland tili áli de damyp keledi jáne salystyrmaly túrde ózgerissiz qalady, birtindep ózgerip otyratyn mádenıet pen qorshaǵan ortany beıneleıtin jańa sózderdi qabyldaıdy.

Island tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Snorrı Stýrlýson (1178-1241): aty ańyzǵa aınalǵan ıslandıalyq aqyn, tarıhshy jáne saıasatker, onyń shyǵarmashylyǵy ısland tili men ádebıetine qatty áser etti.
2. Djonas Hallgrımson (1807-1845): qazirgi Islandıa poezıasynyń atasy dep jıi aıtylatyn ıslandıalyq aqyn. Onyń lırıkalyq shyǵarmalary qazirgi Island tilin qalyptastyryp, jańa sózder men termınderdi engizdi.
3. Djon Arnason (1819-1888): 1852 jyly Islandıanyń alǵashqy jan-jaqty sózdigin qurastyrǵan jáne jarıalaǵan ıslandıalyq ǵalym.
4. Eınar Benedıktson (1864-1940): qazirgi Islandıa ádebıetin qalyptastyrýǵa kómektesken jáne odan ári oǵan halyq mádenıetiniń elementterin engizgen áıgili Island jazýshysy jáne aqyny.
5. Klaýs Fon Sek (1861-1951): birinshi bolyp Island tilin egjeı-tegjeıli sıpattaǵan jáne Islandıany basqa German tilderimen salystyrǵan nemis lıngvısi.

Island tiliniń qurylymy qalaı?

Island tili-bul eldegi alǵashqy skandınavıalyq qonystanýshylardyń tili-eski skandınav tilinen shyqqan Soltústik German tili. Tildiń qurylymy onyń germandyq tamyrlaryn kórsetedi; ol sýbekt-etistik-obekt sózderiniń retin, sondaı-aq kúshti fleksıalyq morfologıany qoldanady. Sondaı-aq onyń úsh tuqymy (erkek, áıel jáne orta tektes) jáne tórt jaǵdaıy (nomınatıvti, aıyptaýshy, deratıvti jáne genıtatıvti) bar. Ol sondaı-aq ıslandıalyq zat esimderdiń, etistikterdiń jáne syn esimderdiń eki túrli formasy bar ekenin kórsetetin gramatıkalyq qosarlanýdy qamtıdy: jekeshe jáne kópshe. Sonymen qatar, aýytqý ısland tilinde jıi kezdesedi jáne sanǵa, jaǵdaıǵa, senimdilikke jáne ıelenýge qatysty qoldanylady.

Island tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Oqýǵa mindetteme alyńyz: tildi úırenýge qansha ýaqyt bólgińiz keletinin sheshińiz jáne oǵan ózińizdi arnańyz. Kún saıyn jańa sózdi nemese gramatıkalyq erejeni úırený nemese kún saıyn Island tilindegi kitaptan Paraq oqýǵa umtylý sıaqty naqty maqsattar qoıyńyz.
2. Sizge sáıkes keletin resýrstardy tabyńyz: ınternette oqý tájirıbeńizdi jaqsartý úshin paıdalanýǵa bolatyn kóptegen resýrstar bar. Tildiń gramatıkalyq qurylymyna nazar aýdaratyn oqýlyqty tabý jáne tyńdaý men aıtylý tájirıbesi úshin aýdıo nemese beıne jazbalardy paıdalaný paıdaly bolýy múmkin.
3. Únemi jattyǵý jasańyz: tilge degen senimdilikti arttyrý jáne bilgenderińizdi umytpaǵanyńyzǵa kóz jetkizý úshin únemi jattyǵýdy umytpańyz. Siz onlaın sabaqtarǵa jazyla alasyz, ıslandıalyq suhbattasýshyny onlaın taba alasyz nemese dostaryńyzben tájirıbe jasaı alasyz.
4. Islandıa mádenıetine enińiz: ıslandıalyq fılmder men teleshoýlardy kórý, ıslandıalyq kitaptar men jýrnaldardy oqý jáne ıslandıalyq Mádenı is - sharalarǵa qatysý-til men mádenıetti sezinýdiń tamasha tásilderi.
5. Odan lázzat alyńyz: tildi úırený qyzyqty bolýy kerek! Islandıalyq til buralýlary men ıdıomalaryn qoldanyp kórińiz nemese onlaın til oıyndaryn oınaý arqyly kóńil kóterińiz.

Orys tili-erekshe gramatıkasy men sıntaksısi bar kúrdeli til. Bul Reseıdiń de, Táýelsiz Memleketter Dostastyǵynyń da (TMD), burynǵy keńestik respýblıkalardyń aımaqtyq uıymynyń resmı tili. Orys tilinde búkil álem boıynsha 180 mıllıonnan astam adam sóıleıdi jáne ol álemdegi eń kóp taralǵan 10 tildiń qataryna kiredi. Ol sondaı-aq dıplomatıa, saýda jáne tehnologıa sıaqty ártúrli salalardaǵy mańyzdylyǵyna baılanysty burynǵy Keńes Odaǵynda qarym-qatynas tili bolyp sanalady.

Onyń halyqaralyq arenada keńinen qoldanylýyn jáne mańyzdylyǵyn eskere otyryp, orys tiline jáne odan aýdarma qajetti daǵdy bolyp tabylady. Bul mádenı núanstardy eskere otyryp, bastapqy maǵynany dál jetkizýdi jáne konteksttiń dáldigin qamtamasyz etýdi talap etedi. Onyń kúrdeliligi men tildi tereń túsiný qajettiligine baılanysty joǵary sapaly aýdarmalardy oryndaý úshin tájirıbeli kásibı aýdarmashy qajet.

Orys tiline aýdarý kóbinese zańdy kelissózder, qarjyǵa qatysty qujattar jáne marketıńtik materıaldar sıaqty iri iskerlik operasıalarda qajet. Reseıde nemese TMD-nyń basqa elderinde jumys isteıtin kompanıalar tıimdi baılanys úshin, ásirese olardyń veb-saıttary men kontent-marketıńi úshin naqty aýdarmalardy qajet etedi. Osy salada tájirıbesi bar bilikti aýdarmashy boljamdy habarlamanyń dál jetkizilýin jáne qabyldanýyn qamtamasyz ete alady.

Beıresmı áńgimeler sıaqty kishigirim aýdarmalar úshin Internette qol jetimdi ártúrli avtomattandyrylǵan quraldar bar. Bul quraldar til týraly negizgi túsinikti qamtamasyz ete alady, biraq kásibı aýdarmashyǵa tán dáldik pen kontekst týraly túsinik joq. Sondyqtan aýdarma qyzmetteriniń qandaı túrin qoldaný kerektigi týraly sheshim qabyldamas buryn materıaldyń maqsaty men kúrdeliligin eskerý mańyzdy.

Qorytyndylaı kele, orys tildi álemdegi kompanıalar men jeke tulǵalar arasyndaǵy sátti qarym-qatynas úshin orys tiline dál jáne senimdi aýdarma qajet. Kásibı aýdarmashyny paıdalaný boljamdy habarlamanyń iskerlik, jeke nemese basqa maqsattarda berilýin jáne túsinilýin qamtamasyz etedi. Sonymen qatar, tildiń kúrdeliligi aýdarmanyń barlyq máselelerin sheshý úshin joǵary bilikti mamandardy tartýdyń mańyzdylyǵyn kórsetedi.

Qaı elderde orys tilinde sóıleıdi?

Reseı, Belarýs, Qazaqstan, Qyrǵyzstan, Ýkraına, Estonıa, Latvıa, Lıtva, Moldova, Tájikstan, Lıtva, Ózbekstan, Ázirbaıjan, Armenıa, Túrikmenstan, Grýzıa jáne Abhazıada orys tilinde sóıleıdi.

Orys tiliniń tarıhy qandaı?

Orys tili slaván tilderiniń úsh tarıhı kishi tobynyń biri-shyǵys slaván tilinen bastaý alady. 9 ǵasyrda qazirgi Reseı, Ýkraına jáne Belarýs terıtorıasynyń kóp bóligin mekendegen shyǵys slaván taıpalary osy tilde sóıledi jáne jazdy. Osy ýaqyt ishinde shirkeý slavándary ádebı, dinı jáne ákimshilik maqsattar úshin jazbasha til retinde qyzmet ete bastady, olardyń ornyna erterek grek jáne latyn.
10 ǵasyrǵa qaraı shyǵys slaván tili birtindep qazirgi orys tiline aınaldy, oǵan ortaǵasyrlyq bolgar jáne serb tilderi áser etti, olarǵa shirkeý slaván tili qatty áser etti. 11 ǵasyrda Kıev Rýsi kezeńiniń basty ádebı týyndysy - alǵashqy shejire-ejelgi shyǵys slaván tilinde jazylǵan.
14-15 ǵasyrlar boıy orystar óz aýmaqtaryn keńeıtýdi jalǵastyrdy, saıyp kelgende Tynyq muhıtyna jetti jáne osylaısha kóptegen basqa tildermen jáne mádenıettermen baılanysta boldy. Orystar osy basqa tilderdiń áserin qalpyna keltirip, olardy óz tilderine engizip, qazirgi orys tili dep atalatyn nárseni jasady.
17 ǵasyrdan bastap Orys tili "ádebı orys"dep atalatyn tilde jazǵan Aleksandr Pýshkın men Ivan Týrgenev sıaqty yqpaldy avtorlardyń eńbekteriniń arqasynda damı bastady. Tildiń bul jańa, kúrdeli túri tez taraldy jáne kóp uzamaı saıasattyń, ádebıettiń, ǵylymnyń jáne mádenıettiń tańdaýly tiline aınaldy.
Búgingi tańda orys tili slaván tilderiniń ishindegi eń keń taraǵany bolyp tabylady, onyń sóıleýshileri 145 mıllıonnan astam adam jáne Birikken Ulttar Uıymynyń resmı tilderiniń biri bolyp tabylady.

Orys tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Ivan Týrgenev (1818-1883) – orys tilin qoldanýdy tanymal etken jáne ulttyq ádebıettiń damýyna úles qosqan prozashy, aqyn jáne dramatýrg.
2. Aleksandr Sergeevıch Pýshkın (1799-1837) – qazirgi orys ádebıetiniń negizin qalaýshy jáne orys poezıasynyń ákesi.
3. Nıkolaı Karamzın (1766-1826) – orys tilinde kóp jazǵan jáne orys mádenıetine aıtarlyqtaı úles qosqan aqyn jáne tarıhshy.
4. Vladımır Dal (1801-1872) – lıngvıs, leksıkograf jáne orys tiliniń alǵashqy tolyq sózdigin qurastyrýshy.
5. Aleksandr Blok (1880-1921) – HH ǵasyrdyń basyndaǵy orys ádebı sahnasynyń jetekshi qaıratkerleriniń biri jáne orys poezıasyndaǵy eń tanymal shyǵarmalardyń avtory.

Orys tiliniń qurylymy qalaı?

Orys tiliniń qurylymy negizinen aglútınatıvti jáne analıtıkalyq prınsıpterdiń úılesýine negizdelgen. Agglútınasıa-bul morfemalar nemese sózderdiń bólikteri birtutas uǵymdy bildiretin bir sóz jasaý úshin biriktiriletin proses. Analıtıkalyq qurylymdar ony túsinýdi jeńildetý úshin bir uǵymdy jeke sózderge bólýdi qamtıdy. Orys tilinde jurnaqtar kóbinese jynys, jaǵdaı, San, aspekt, ýaqyt jáne menshik sıaqty ártúrli gramatıkalyq kategorıalarǵa silteme jasaý úshin qoldanylady. Orys tilinde zat esimder men syn esimderde alty túrli jaǵdaı bolýy múmkin. Til sıntaksısi pasıvti sóılemder, baǵynyńqy sóılemder jáne kúrdeli etistik formalary júıesimen óte erekshe.

Orys tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Naqty úmitter men maqsattar qoıyńyz: orys tilin túsiný keıde aýyr bolyp kórinýi múmkin, biraq eger siz ózińizge naqty úmitter men maqsattar qoısańyz, jetistikke jete alasyz. Til úırený saparyńyzdy basqarylatyn kezeńderge bólińiz jáne ózińizge shydamdy bolyńyz.
2. Oqý seriktesin tabyńyz: onlaın oqytý seriktesin nemese orys tilinde sóıleıtin dosyńyzdy tabyńyz, ol sizge sóıleý jáne aıtylý jattyǵýlaryn jasaýǵa kómektesedi.
3. Orys mádenıetine enińiz: kitap oqyńyz, fılmder men teleshoýlardy kórińiz, podkasttar men mýzykany tyńdańyz jáne til men onyń mádenı konteksti arasynda baılanys ornatýǵa tyrysyńyz.
4. Orys tilindegi sabaqtarǵa qatysyńyz: orys tilindegi betpe-bet nemese onlaın sabaqtar negizderdi úırenýdiń jáne muǵalimnen nemese ana tilinen Keri baılanys alýdyń tamasha tásili bolýy múmkin.
5. Kartochkalar jasańyz: orys tilindegi eń kóp taralǵan sózder men sóz tirkesteri bar kartalar jasańyz. Bul tildi bekitýge jáne ony este saqtaýdy jeńildetýge kómektesedi.
6. Til úırený qoldanbasyn paıdalanyńyz: Duolingo, Memrise jáne Rosetta Stone sıaqty til úırený qoldanbalary orys tilin úırenýdiń tamasha quraldary bolyp tabylady. Olar sizge biraz qurylym beredi jáne tildi basqarylatyn bólikterge bólýge kómektesedi.
7. Praktıka, praktıka, praktıka: orys tilin shynymen meńgerýdiń jalǵyz joly-ony múmkindiginshe jıi qoldaný. Daǵdylaryńyzdy jaqsartý úshin únemi oqý, jazý, tyńdaý jáne sóıleý jattyǵýlaryn jasańyz.