Qazaq (latyn) Afrıkandyqtar Aýdarma

Qazaq (latyn) aýdarmasy kóbinese iskerlik jáne zańdy qujattar úshin, aǵylshyn nemese basqa tilderdi bilmeıtin qazaq tilinde sóıleıtinderge Aýyzsha aýdarma jasaý úshin nemese qazaq tilinde sóıleıtin aýdıtorıamen dál qarym-qatynas jasaý úshin qoldanylady. Qazaqstanda latyn álipbıi qazaq tiliniń resmı jazý júıesi bolyp tabylady, al kırıllısa áli de keıbir salalarda keńinen qoldanylady.

Búgingi tańda qujattardy qazaq tilinen (latyn álipbıinen) jáne oǵan sapaly aýdarýǵa únemi ósip kele jatqan suranys bar. Kásibı aýdarmashy qazaq tilimen jáne onyń gramatıkasymen tanys bolýy, sondaı-aq túpnusqa tilin jaqsy túsinýi tıis. Bastapqy til aýdarma tilimen birdeı bolmaǵan kezde kúrdeli mátinder men qujattardy aýdarý kúrdelene túsedi.

Aýdarmashy sapaly aýdarmany oryndaýǵa tyrysatyn tildiń sıntaksısin, emlesin jáne ıdıomalaryn jaqsy bilýi kerek. Qazaq tiline (latyn álipbıine) aýdarýdyń mańyzdy aspektisi-qujattyń durys túsindirilmeýin qamtamasyz etý úshin aýdarmashyǵa dáldiktiń joǵary deńgeıin saqtaý qajet.

Aýdarmashynyń aımaqtyń mádenıeti men tarıhyn túsinýi óte mańyzdy, sondyqtan onyń aýdarmasy dál ǵana emes, sonymen qatar aımaqtyń kontekstin de kórsetedi. Mundaı túsinik aýdarmashyǵa tildiń durys qoldanylǵanyna jáne mátindegi kez-kelgen mádenı siltemelerdiń durys túsindirilgenine kóz jetkizip, naqty aýdarma jasaýǵa kómektesedi.

Dáldik ásirese dáldikti qajet etetin zańdy qujattardy aýdarý kezinde óte mańyzdy. Kásibı aýdarmashy aýdarma kezinde týyndaýy múmkin kez kelgen yqtımal máselelerdi anyqtap, túpkilikti ónim usynylǵanǵa deıin olardy sheshe alýy kerek.

Qorytyndylaı kele, kásibı aýdarmashy ózi aýdarýǵa tyrysatyn tildi jaqsy túsinýi kerek, sonymen qatar sapaly qazaq (latyn) aýdarmasyn jasaý úshin aımaqtyń mádenıeti men tarıhyn tereń bilýi kerek.

Qaı elderde qazaq (latyn) tilinde sóıleıdi?

Latyn álipbıimen jazylǵan qazaq tilinde Qazaqstan halqynyń kópshiligi, sondaı-aq Mońǵolıa, Qytaı, Aýǵanstan, Iran, Túrkıa, Túrikmenstan jáne Ózbekstanda sóıleıdi.

Qazaq (latyn) tiliniń tarıhy qandaı?

Qazaq tili-negizinen Qazaqstanda sóıleıtin túrki tili jáne eldiń resmı tili bolyp tabylady. Bul sonymen qatar Mońǵolıadaǵy Baıan-Olgıı provınsıasyndaǵy eki resmı tildiń biri. Qazaq tili-ejelgi túrki tilderiniń biri jáne onyń jazbasha tarıhyn Mońǵolıadaǵy Orhon jazýlarynda qoldanylǵan 8 ǵasyrǵa deıin baıqaýǵa bolady. Ǵasyrlar boıy til damyp, Qazaqstannyń ózgermeli mádenı jáne saıası ortasyna beıimdeldi.
Bastapqyda qazaq tili arab tilimen jazylǵan, biraq 1930 jyldary, Keńes zamanynda, ózgertilgen latyn tili tilge arnalǵan standartty jazý júıesi retinde qabyldandy. Latyn qazaq álipbıi 32 áripten turady jáne qysqa jáne uzyn daýysty dybystarǵa, sondaı-aq tildiń basqa da erekshe dybystaryna arnalǵan jeke áripterdi qamtıdy. 2017 jyly latyn qazaq álipbıi sál ózgertilip, qazir 33 áripten turady.

Qazaq (latyn) tilin úırenýge eń kóp úles qosqan top-5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Abaı Qunanbaıuly (1845-1904) – qazaq halqynyń ádebı danyshpany, qazaq tiline arnalǵan latyn jazý júıesin jańǵyrtyp, ony 19 ǵasyrdyń aıaǵynda engizgen.
2. Maǵjan Jumabaev (1866-1919) – qazaq tilin romanızasıalaýdyń basty jaqtaýshysy boldy. Ol Abaı isin jalǵastyryp, qazirgi qazaq latyn álipbıin jasaýǵa jaýapty.
3. Baýyrjan Momyshuly (1897-1959) – qazaq tilin birtutas, standarttalǵan tilge aınaldyrǵan Qazaqstannyń belgili jazýshysy, aqyny jáne saıasatkeri.
4. Muhtar Áýezov (1897-1961) – yqpaldy qazaq jazýshysy, Áýezov Qazaq tili men onyń mádenıetin damytýǵa adal boldy. Ol latyn jazýyn nasıhattaı otyryp, qazaq tilinde kóptegen eńbekter jazdy.
5. Kenjeǵalı Bólegenov (1913-1984) – Bólegenov iri lıngvıs jáne qazaq tiliniń damýyndaǵy kórnekti tulǵa boldy. Ol kóptegen oqýlyqtarmen, sózdiktermen jáne gramatıkalarmen jumys istep, qazaq tilin jazýǵa kómektesti.

Qazaq (latyn) tiliniń qurylymy qalaı?

Qazaq (latyn) tiliniń qurylymy negizinen túrik tiliniń qurylymyna negizdelgen. Onyń fonologıasy daýysty dybystardyń úılesimdiligimen, daýyssyzdardyń jıyrylýynyń joǵary deńgeıimen jáne ashyq býyndarǵa artyqshylyqpen sıpattalady. Gramatıkalyq turǵydan bul óte aglútınatıvti til, onda zat esimder men syn esimderde kóptegen affıkster men ártúrli fleksıalyq paradıgmalar bolady. Onyń etistik júıesi de óte kúrdeli, eki etistik júıesi (turaqty jáne kómekshi), prefıkster, jurnaqtar jáne kúrdeli aspekt pen kóńil-kúı júıesi bar. Qazaq tiliniń jazý júıesi (latyn álipbıi) latyn álipbıine negizdelgen.

Qazaq (latyn) tilin qalaı durys úırenýge bolady?

1. Álipbıdi úırenińiz. Qazaq álipbıi latyn álipbıimen jazylǵan, sondyqtan sizge 26 árip pen soǵan baılanysty dybystardy úırený qajet bolady.
2. Negizgi gramatıkamen tanysyńyz. Muny til negizderi týraly kitaptardy úırený nemese YouTube beıneleri sıaqty onlaın resýrstardy qaraý arqyly jasaýǵa bolady.
3. Aýyzeki sóıleýge mashyqtanyńyz. Bul til keń taralmaǵandyqtan, sizge sóıleıtin adamdy nemese tájirıbe úshin onlaın aýdıo kýrsty tabý qajet bolýy múmkin.
4. Sapaly oqý materıaldaryna ınvestısıa salyńyz. Bul oqýlyqtar, aýdıo nemese beıne kýrstar, tipti veb - saıttar men qosymshalar bolýy múmkin.
5. Ana tilinde sóıleıtinderdi múmkindiginshe jıi tyńdańyz. Siz tildiń jalpymýaǵyna úırenýge kómektesetin mýzykany, teleshoýlardy, beınelerdi jáne podkasttardy paıdalana alasyz.
6. Ózińizdi synap kórińiz. Jańa leksıkany úırenińiz jáne ony áńgimelerde qoldanýǵa mashyqtanyńyz. Mátinderdi jazyp, daýystap oqyp kórińiz.
7. Bas tartpańyz! Til úırený-bul uzaq proses, sondyqtan shydamdy bolyńyz jáne odan lázzat alyńyz!

Afrıkaans-bul negizinen Ońtústik Afrıka, Namıbıa jáne Botsvanada 7 mıllıonǵa jýyq adam sóıleıtin til. Bul til goland tilinen shyqqandyqtan, onyń kóptegen erekshe sıpattamalary bar, bul aǵylshyn tiline aýdarýdy qıyndatady.

Til goland tilimen tyǵyz baılanysty bolǵandyqtan, afrıkandyqtarǵa aýdarý bir sózdi ekinshisine aýystyrýdan góri kóp nárseni talap etedi, óıtkeni kóptegen núanstar men stılısıkalyq elementterdi eskerý qajet. Mysaly, goland tilinde belgili bir jynysqa qatysty esimdikter qoldanylady, al afrıkalyqtar muny jasamaıdy; sonymen qatar, goland tilinde zat esimder bas árippen jazylady, al afrıkalyqtar ádette joq.

Afrıkandyqtardy aǵylshyn tiline aýdarýdyń qıyndyqtarynan basqa, eki el arasynda náziktik pen túsinýshilikti qajet etetin kóptegen mádenı aıyrmashylyqtar bar. Osy núanstardy túsiný arqyly ǵana aýdarmashy túpnusqa mátinniń maǵynasyn túsine alady.

Afrıkandyqtarǵa aýdarý kezinde eki til men mádenıetke de tanys bilikti aýdarmashyny qoldaný mańyzdy. Bul dáldikke, sondaı-aq Avtorlyq quqyq týraly zań sıaqty zańnamalyq talaptarǵa sáıkestikke kepildik beredi.

Afrıkandyqtarmen jumys isteýge jańadan kelgender úshin aýdarmanyń dáldigin qamtamasyz etý úshin til týraly negizgi bilim qajet. Kásibı aýdarmashy tildiń gramatıkalyq qurylymymen, sóıleý burylystarymen jáne ıdıomalarmen tanys bolýy kerek.

Tehnıkalyq qujattar nemese zańdy kelisimsharttar sıaqty kúrdeli aýdarmalar úshin dál jáne dáıekti nátıjelerdi qamtamasyz etý úshin aýdarmashylar tobyn jaldaý tıimdi.

Afrıkandyqtarǵa kóshý prosesi bir qaraǵanda kúrdeli bolyp kórinýi múmkin, biraq durys quraldar men bilim bolǵan kezde ony salystyrmaly túrde ońaı jasaýǵa bolady. Afrıkaans jáne aǵylshyn tilderin biletin kásibı aýdarmashyny jaldaý arqyly siz aǵylshyn tilindegi aýdarmalaryńyzdyń dáldigi men sapasyn qamtamasyz etesiz.

Afrıkandyqtar qaı elderde sóıleıdi?

Afrıkandyqtar negizinen Ońtústik Afrıka men Namıbıada sóıleıdi, Botsvana, Zımbabve, Zambıa jáne Angolada tasymaldaýshylardyń shaǵyn toptary bar. Sondaı-aq, Avstralıa, Amerıka Qurama Shtattary, Germanıa jáne Nıderlandydaǵy sheteldikterdiń edáýir bóligi sóıleıdi.

Afrıkaans tiliniń tarıhy qandaı?

Afrıkaans tili uzaq jáne kúrdeli tarıhqa ıe. Bul goland tilinen damyǵan Ońtústik Afrıka tili, ony golandıalyq shyǵys Úndistan kompanıasynyń qonystanýshylary sol kezde golandıalyq Keıp kolonıasy dep ataǵan. Onyń tamyry 17 ǵasyrda, Keıp kolonıasyndaǵy golandıalyq qonystanýshylar goland tilin qarym-qatynas tili retinde qoldanǵan kezde jatyr. Ol keıp goland dep atalatyn osy qonystanýshylar sóıleıtin goland dıalektilerinen damydy. Onda malaı, portýgal, nemis, fransýz, koı jáne bantý áserleri de bar.
Bul til bastapqyda "Keıp Goland" nemese "as úı goland"dep ataldy. Ol 1925 jyly resmı túrde táýelsiz til retinde tanyldy. Onyń damýyn eki kezeńge bólýge bolady: aýyzsha jáne jazbasha.
Onyń damýynyń bastapqy kezeńderinde afrıkaans tómen áleýmettik mártebemen baılanysty boldy jáne bul nadandyqtyń belgisi retinde qarastyryldy. Ýaqyt óte kele bul ózgerdi jáne afrıkaans teńdik tili retinde qarastyryla bastady, ásirese 1960 jyldary aparteıdke qarsy qozǵalys qabyldaǵan kezde.
Búgingi tańda afrıkalyqtar Ońtústik Afrıka men Namıbıa boıynsha 16 mıllıonnan astam sóıleıdi jáne Ońtústik Afrıkadaǵy 11 resmı tildiń biri (sonymen qatar fakúltatıvti til). Ońtústik Afrıkadan tys jerlerde bul til Avstralıada, Amerıka Qurama Shtattarynda jáne Belgıada da aıtylady. Sonymen qatar, til kóbinese latyn álipbıimen jazylady, degenmen keıbir avtorlar dástúrli goland emlesin qoldanýdy jón kóredi.

Afrıkaans tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Ian Krıstıan Smýts (1870-1950): ol Afrıkadaǵy ádebıettiń damýynda jáne ómirdiń barlyq salalarynda tildi tanymal etýde mańyzdy ról atqarǵan kórnekti Ońtústik Afrıka memleket qaıratkeri boldy.
2. S. J. Dý Týa (1847-1911): ol Ońtústik Afrıkada resmı til retinde qalyptasýyna qosqan eleýli úlesi úshin "afrıkaanstyń ákesi" retinde tanymal.
3. D. f. Malan (1874-1959): ol Ońtústik Afrıkanyń birinshi premer-mınıstri boldy jáne 1925 jyly afrıkalyqtardy resmı til retinde resmı moıyndady.
4. T. T. V. Mofokeng (1893-1973): ol afrıkalyqtarǵa ádebıetti damytýǵa jáne nasıhattaýǵa kómektesken tanymal aǵartýshy, aqyn, jazýshy jáne sheshen boldy.
5. K. p. Hýgenhaýt (1902-1972): ol afrıkaanstaǵy qazirgi ádebıetke qatty áser etken óleńder, pesalar, áńgimeler men romandar jazǵandyqtan, afrıkaanstaǵy ádebıettiń izasharlarynyń biri bolyp sanalady.

Afrıkaans tiliniń qurylymy qalaı jumys isteıdi?

Afrıkaans tili jeńildetilgen, túzý qurylymǵa ıe. Ol goland tilinen shyqqan jáne onyń kóptegen erekshelikterimen bólisedi. Afrıkandyqtardyń gramatıkalyq jynysy joq, tek eki etistik shaqtaryn qoldanady jáne etistikterdi negizgi shablondar jıyntyǵymen biriktiredi. Sondaı-aq, fleksıalar óte az, sózderdiń kópshiligi barlyq jaǵdaılar men sandar úshin biryńǵaı formada bolady.

Afrıkaans tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Afrıka gramatıkasynyń negizderimen tanysýdan bastańyz. Kirispe gramatıka sabaqtaryn ótkizetin kóptegen onlaın resýrstar bar nemese siz bastaýǵa kómektesetin kitaptar nemese basqa materıaldar satyp ala alasyz.
2. Afrıkaans fılmderin, teleshoýlaryn jáne radıobaǵdarlamalaryn kórý arqyly tyńdaý daǵdylaryńyzdy jattyqtyryńyz. Bul sizge kóbirek sózder men sóz tirkesterin, sondaı-aq aıtylymdy úırenýge kómektesedi.
3. Jazylǵan kitaptardy, gazetterdi jáne jýrnaldardy oqyńyz afrıkaans. Bul sizge til týraly kóbirek bilýge jáne gramatıka men aıtylymǵa yńǵaıly bolýǵa kómektesedi.
4. Ana tilinde sóıleıtindermen sóılesýge mashyqtaný úshin Afrıkadaǵy sóılesý tobyna qosylyńyz. Bul basqa adamdarmen qarym-qatynas kezinde ózińizdi senimdi sezinýge kómektesedi.
5. Jańa sózder men sóz tirkesterin úırenýge kómektesetin kartalar men qoldanbalardy paıdalanyńyz. Bul sizdiń turaqty oqý sabaqtaryńyzdy tolyqtyrýdyń tamasha tásili.
6. Múmkindiginshe tildik kýrstarǵa qatysyńyz. Qurylymdyq sabaqtarǵa qatysý tildi jaqsyraq túsinýdiń jáne basqa oqýshylarmen jattyǵýdyń tamasha tásili bolýy múmkin.