Cheh Qyrǵyz Aýdarma

Cheh tili-álemdegi eń qyzyqty tilderdiń biri. 10 mıllıonnan astam adam sóıleıdi jáne Chehıa mádenıetiniń mańyzdy bóligi bolyp tabylady. Cheh aýdarmasyn paıdalaný osy mańyzdy naryqqa jetý úshin Sizdiń bıznesińizdiń, veb-saıtyńyzdyń nemese komýnıkasıalaryńyzdyń durys ornalasýyn qamtamasyz etýdiń tamasha tásili bolýy múmkin.

Cheh aýdarmashysynyń qyzmetteri týraly sheshim qabyldamas buryn, Cheh tilinen dál aýdarýdyń qıyndyqtaryn túsiný mańyzdy. Bastaý úshin, cheh tili-slaván tili, ıaǵnı onyń ózindik erekshe gramatıkalyq qurylymy, basqa alfavıti jáne birneshe dıalektileri bar. Bul sátti aýdarma úshin aýdarmashylar cheh tilin de, olar aýdarylatyn aýdarma tilin de jaqsy bilýi kerek degendi bildiredi.

Eger Sizge senimdi aýdarma qyzmeti qajet bolsa, cheh tilinde tájirıbesi bar kompanıany izdeý kerek. Olar naqty jáne mádenı erekshelikterdi eskeretin aýdarmalardy usyna alýy kerek. Jaqsy aýdarmashy sonymen qatar mazmundy lokalızasıalaý jáne onyń mádenıetke sáıkes keletinine kóz jetkizý úshin jergilikti mádenıet týraly tereń bilimge ıe bolady.

Aýdarma sapasy cheh tiline aýdarma qyzmetin tańdaýda da mańyzdy. Aýdarmashylar habardy túpnusqa mátinniń únine nemese nıetine nuqsan keltirmesten anyq jáne dál jetkize alýy kerek. Jarıalamas buryn, aýdarmanyń cheh tilinde sóıleıtin adamnyń dáldigine tekserilgenine kóz jetkizý mańyzdy.

Aqyrynda, jaqsy Cheh aýdarma qyzmeti tapsyrystyń jyldam oryndalýyn qamtamasyz etedi. Lokalızasıaǵa qatysty ýaqyt árqashan sheshýshi ról atqarady, sondyqtan siz tańdaǵan qyzmet sapaǵa nuqsan keltirmesten belgilengen merzimde usynylatynyna kóz jetkizýińiz kerek.

Cheh tiline aýdarýǵa keletin bolsaq, til men mádenıettiń núanstaryn túsinetin kásibı qyzmetti tabý mańyzdy. Durys aýdarma qyzmetterin qoldana otyryp, siz ózińizdiń mazmunyńyzdyń dál lokalızasıalanýyn, tıimdi jetkizilýin jáne cheh tilinde sóıleıtin halyqtyń jaqsy qabyldaýyn qamtamasyz ete alasyz.

Cheh tilinde qaı elder sóıleıdi?

Cheh tilinde negizinen Chehıada sóıleıdi. Avstrıa, Germanıa, Vengrıa, Polsha, Slovakıa jáne Ýkraınada da cheh tilinde sóıleıtin halyq kóp. Sondaı-aq, Avstralıa, Kanada, Horvatıa, Fransıa, Italıa, Rýmynıa, Serbıa jáne Amerıka Qurama Shtattary sıaqty basqa elderde az adamdar sóıleıdi.

Cheh tiliniń tarıhy qandaı?

Cheh tili-úndieýropalyq tilder otbasyna kiretin batys slaván tili. Ol slovak tilimen óte tyǵyz baılanysty jáne Chehıanyń resmı tili bolyp tabylady. Ǵasyrlar boıy bul tilge latyn, nemis jáne polák tilderi qatty áser etti.
Bul tildiń alǵashqy dáleli qazirgi Chehıa aýmaǵynda alǵash ret qujattalǵan 10 ǵasyrdan bastalady. Ol kezde bul til bogemıalyq dep ataldy jáne negizinen Bogemıa aımaǵynda aıtyldy. 11-12 ǵasyrlarda ol eski slaván tilinen damydy, degenmen ol túpnusqa tiliniń keıbir erekshelikterin saqtap qaldy.
14 ǵasyrda cheh tili jazbasha túrde qoldanyla bastady jáne tildiń erte nusqasy paıda boldy orta Cheh. Osy ýaqyt ishinde til latyn, nemis jáne polák tilderiniń áserinen birneshe ózgeriske ushyrady jáne birtindep qazirgi cheh tiline aınaldy.
1882 jyly cheh lıngvısi Chenek Sıbrt óziniń Cheh gramatıkasyn jarıalady, ol tildi standarttaýǵa negiz boldy. Keıinirek bul til 1943 jylǵy Cheh emlesi týraly Zańǵa sáıkes birtutas boldy, ol búkil Chehıa úshin ortaq jazbasha til qurdy.
Sodan beri til damı berdi jáne búginde Chehıa men Slovakıada 9 mıllıonnan astam adam sóıleıdi.

Cheh tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Ian Gýs (shamamen 1369-1415): Cheh dinı reformatory, fılosofy jáne Pragadaǵy Charlz ýnıversıtetiniń teologıa pániniń oqytýshysy Ian Gýs Cheh tiliniń damýyna qatty áser etti. Onyń ýaǵyzdary men yqpaldy eńbekteri cheh tilinde jazylyp, Chehıadaǵy resmı til mártebesin nyǵaıtýǵa kómektesti.
2. Vaslav Gladkıı (1883-1949): áıgili Cheh lıngvısi jáne Pragadaǵy Charlz ýnıversıtetiniń slaván tilderiniń profesory, Vaslav Gladkıı cheh tilindegi kóptegen eńbekterdiń, sonyń ishinde Cheh gramatıkasy men emlesiniń avtory. Ol sondaı-aq 1926 jyly qabyldanǵan jáne búginde Cheh tiliniń resmı standarty bolyp qala beretin Chehoslovakıanyń memlekettik til normasyn jasaýǵa úlken úles qosty.
3. Bojena Nemsova (1820-1862): "Babıchka" (áje) romanymen tanymal Bojena Nemsova Chehıanyń ulttyq jańǵyrý qozǵalysyndaǵy mańyzdy tulǵa jáne cheh tilinde kóp jazǵan alǵashqy avtorlardyń biri boldy. Onyń jumysy Cheh ádebı tiliniń paıda bolýyna yqpal etti jáne onyń ádebıette qoldanylýyn keńinen nasıhattaýǵa kómektesti.
4. Iozef Iýngman (1773-1847): aqyn jáne lıngvıs, Iozef Iýngman qazirgi cheh tilin qalyptastyrýda mańyzdy ról atqardy. Ol cheh tiline nemis, ıtalán jáne fransýz sıaqty basqa tilderden kóptegen sózderdi engizip, cheh tilin ádebı til retinde qalyptastyrýǵa kómektesken.
5. Prokop Dıvısh (1719-1765): Lıngvıs jáne polıglot, Prokop Dıvısh Cheh lıngvısıkasynyń negizin qalaýshylardyń biri bolyp sanalady. Ol salystyrmaly lıngvısıka, gramatıka jáne fonologıa boıynsha kóp jazdy jáne cheh tilin reformalaýǵa kómektesip, oǵan resmı jazýǵa kóbirek múmkindik berdi.

Cheh tiliniń qurylymy qalaı?

Cheh tili-batys slaván tili, ıaǵnı ol polák, slovak jáne orys sıaqty basqa slaván tilderimen bir otbasyna jatady. Onyń basqa tildermen salystyrǵanda ony erekshe etetin birneshe erekshe sıpattamalary bar.
Cheh tili-fleksıalyq til, ıaǵnı sózder sóılemdegi qyzmetine qaraı pishinin ózgertedi. Onyń quramynda agglútınasıa bar, ıaǵnı prefıkster men jurnaqtar sózderge jańa sózder jasaý úshin nemese maǵynanyń núanstaryn bildirý úshin qosylady. Cheh tilinde jeti jaǵdaı bar (aǵylshyn tilinen aıyrmashylyǵy, onda tek ekeýi sýbekt pen obekt). Jeti jaǵdaı zat esimderge, esimdikterge, syn esimderge jáne sandarǵa áser etedi jáne sóılemdegi sózdiń rólin kórsetedi.
Aqyrynda, cheh tili-bul óte fonetıkalyq til, jazbasha jáne aýyzsha sózder arasynda bir-birine sáıkes keledi. Bul sózderdiń maǵynasyn túsinbesten ony úırenýdi jáne aıtýdy salystyrmaly túrde jeńildetedi.

Cheh tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Cheh gramatıkasy men aıtylymynyń negizderin úırenýden bastańyz. Til negizderin úırenýge kómektesetin kóptegen kitaptar men onlaın resýrstar bar.
2. Sózdik qoryna enińiz. Túsinýdiń negizin qalaýdy bastaý úshin negizgi sóz tirkesterin jáne jıi qoldanylatyn sózderdi úırenińiz.
3. Ózińizdi kúrdeli taqyryptarda synap kórińiz. Kúrdeli sóılemderdi, etistik formalaryn jáne ártúrli shaqtardy jattyqtyrý arqyly sóıleý jáne jazý tilińizdi shyńdańyz.
4. Ana tilinde sóıleıtinderdi tyńdap, sheteldik fılmderdi kórińiz. Tildiń aıtylýy men túsinigin jetildirý úshin Cheh aksenti men jargonyn tyńdaý jáne úırený úshin teledıdar baǵdarlamalary, radıostansıalar jáne podkasttar sıaqty buqaralyq aqparat quraldaryn zertteńiz.
5. Cheh tilinde sóıleıtin elde ýaqyt ótkizińiz. Bul til men mádenıetke tolyǵymen enýdiń eń jaqsy tásili. Eger bul múmkin bolmasa, ana tilinde sóıleıtindermen sóılesýge nemese Cheh tildi toptarmen nemese qaýymdastyqtarmen sóılesýge tyrysyńyz.

Qyrǵyz tiline aýdarý Qazaqstan men Qytaı shekarasynda ornalasqan Ortalyq Azıa memleketi Qyrǵyzstandaǵy jeke tulǵalar men kásiporyndar úshin tildik kedergiler arqyly qarym-qatynas jasaýdyń mańyzdy quraly bolyp tabylady. Qyrǵyz tilimen tanys emes adamdar úshin bul Qyrǵyzstannyń resmı tili, biraq orys tili de keń taralǵan. Qyrǵyz-túrki tili, ony mońǵol, túrik, ózbek jáne qazaq tilderimen baılanystyrady.

Qujattardy bir tilden ekinshi tilge dál aýdara alatyn kásibı aýdarmashylardyń bolýy Bıznestiń sáttiligi men halyqaralyq qatynastar úshin óte mańyzdy. Qyrǵyz tiline aýdarýdyń kásibı qyzmetteri Qyrǵyzstan turǵyndaryna bir-birin jáne óz shekaralarynan tys álemdi jaqsy túsinýge kómektesý arqyly ártúrli mádenıetter arasyndaǵy baılanys alshaqtyqtaryn joıýǵa kómektesedi.

Qyrǵyz tilindegi aýdarmalar kóbinese zańdy jáne qarjylyq qujattar, sondaı-aq medısınalyq jazbalar, iskerlik kelisimsharttar, marketıńtik materıaldar jáne bilim berý resýrstary sıaqty memlekettik qujattar úshin qoldanylady. Qujattardy nemese veb-mazmundy qyrǵyz tiline nemese odan aýdarý qajet bolǵanda, kásibı aýdarmashylar dáldikti qamtamasyz etý úshin til týraly bilimderin jáne onyń biregeı mádenı kontekstin paıdalanady.

Kásiporyndar kóbinese halyqaralyq marketıńtik strategıalardy ilgeriletý úshin qyrǵyz tiline aýdarma qyzmetterine súıenedi. Lokalızasıalanǵan aýdarymdar kompanıalarǵa jańa naryqtarǵa shyǵýǵa kómektesedi, bul klıenttermen berik qarym-qatynas ornatýdy jáne satylymdy arttyrýdy jeńildetedi. Aýdarmashylar tondaǵy, ádet-ǵuryptaǵy jáne jargondaǵy aıyrmashylyqtardy eskere otyryp, túpnusqa habarlamany dál jetkizýi kerek.

Sonymen qatar, jeke aýdarymdar Qyrǵyzstandaǵy ımıgranttar men bosqyndarǵa jańa mádenıetine ońaı enýge kómektesedi. Ómirlik mańyzdy qujattar men sertıfıkattardyń kásibı aýdarmalary otbasylarǵa densaýlyq saqtaý, bilim berý jáne basqa da negizgi qyzmetterge qol jetkizýdi jeńildetedi.

Qyrǵyz tiline aýdarý iskerlik, bilim berý nemese jeke sebepter boıynsha Qyrǵyzstanda jumys isteıtin nemese turatyn kez kelgen adam úshin óte mańyzdy. Aýdarylǵan qujattardyń durystyǵyna jáne mádenı erekshelikterdiń esebine kepildik berý úshin eldiń mádenıetin túsinetin bilikti aýdarmashyny tabý mańyzdy.

Qaı elderde qyrǵyz tilinde sóıleıdi?

Qyrǵyz tilinde negizinen Qyrǵyzstanda jáne Ortalyq Azıanyń basqa bólikterinde, sonyń ishinde Ońtústik Qazaqstan, Tájikstan, Ózbekstan, Soltústik Aýǵanstan, qıyr batys Qytaı jáne Reseı Respýblıkasynyń shalǵaı aýdandarynda sóıleıdi. Sonymen qatar, Túrkıada, Mońǵolıada jáne Koreı túbeginde etnıkalyq qyrǵyz halqynyń shaǵyn oshaqtary bar.

Qyrǵyz tiliniń tarıhy qandaı?

Qyrǵyz tiliniń uzaq jáne kúrdeli tarıhy bar. Bul Ortalyq Azıanyń proto-túrki tilinen shyqqan shyǵys túrki tili. Bul til týraly eń alǵashqy jazbasha dálelder 8 ǵasyrdan bastap ejelgi túrki alfavıtimen jazylǵan Orhon jazbalarynda kezdesedi.
Qyrǵyz tiline kórshi tilder-uıǵyr jáne mońǵol tilderi qatty áser etti. 16 ǵasyrda qyrǵyz tili ádebı tilge aınaldy, al qyrǵyz tiliniń alǵashqy sózdigi 1784 jyly jazyldy. Til 19 ǵasyrda damı berdi, al 1944 jyly qyrǵyz tili Qyrǵyzstannyń resmı tili boldy.
1928 jyly qyrǵyz tiliniń jazý júıesin standarttaǵan Biryńǵaı alfavıt dep atalatyn belgileý júıesi engizildi. Sodan beri qyrǵyz tili aýyzeki jáne jazbasha túrde damydy. Qazirgi ýaqytta latyn jáne Kırıll alfavıtteri tildiń zamanaýı jazbasha túri úshin qoldanylǵanymen, dástúrli arab qaraǵashtary áli kúnge deıin qyrǵyz tilinde Qasıetti mátinder jazý úshin qoldanylady.
Búginde qyrǵyz tilinde Qyrǵyzstanda, Qazaqstanda, Tájikstanda, Ózbekstanda jáne Qytaıda 5 mıllıonnan astam adam sóıleıdi.

Qyrǵyz tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Shyńǵys Aıtmatov (1928-2008): qyrǵyzdyń eń uly avtorlarynyń biri retinde tanymal, ol qyrǵyz tilinde birqatar shyǵarmalar jazdy jáne onyń ádebı formasyn damytqan.
2. Sholponbek Esenov (1891-1941): qyrǵyz tiliniń alǵashqy izasharlarynyń biri, ol qyrǵyz tilinde alǵashqy gazet shyǵardy jáne tildiń jazbasha túriniń tanymal jańashyly boldy.
3. Orosbek Toqtoǵazıev (1904-1975): qyrǵyz tiliniń zamanaýı standartty nusqasyn ázirleýdegi taǵy bir mańyzdy tulǵa. Ol kóptegen oqýlyqtar jazdy jáne osy til úshin sóz qoldanýdy damytýǵa kómektesti.
4. Alıchan Ashymqanov (1894-1974): ómirin qyrǵyz tili men dıalektileri týraly zertteýler men maqalalar jazýǵa arnaǵan kórnekti lıngvıs.
5. Ázimbek Beknazarov (1947 - qazirgi ýaqytqa deıin): qyrǵyz tili salasyndaǵy bedel dep sanalatyn, ol tildi jańǵyrtýǵa jáne jańa sózder men jazý stılderin jasaýǵa jaýapty boldy.

Qyrǵyz tiliniń qurylymy qalaı?

Qyrǵyz tili-dástúrli túrde úsh dıalektke bólinetin túrki tili: Soltústik, Ortalyq jáne Ońtústik. Bul aglútınatıvti til, ıaǵnı ol túbir sózderge jurnaqtar qosý arqyly kúrdeli sózderdi quraıdy. Qyrǵyz tilinde jurnaqtarǵa emes, prefıksterge basa nazar aýdarylady, bul oǵan qısyndy qurylym beredi. Sıntaksıstik turǵydan qyrǵyz tili ádette sov (sýbekt-obekt-etistik) bolyp tabylady jáne kóptegen túrki tilderi sıaqty etistik-aqyrly qurylymǵa ıe. Sondaı-aq, tilde ár túrli dybystar nemese ıntonasıalar sózderge múldem basqa maǵyna bere alatyn aıqyn fonematıkalyq aspekt bar.

Qyrǵyz tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Tildiń negizderin úırenýden bastańyz. Siz qyrǵyz tiliniń negizderimen tanystyratyn kóptegen onlaın nemese betpe - bet kýrstardy taba alasyz. Buǵan negizgi sózdik pen gramatıka, jalpy sóz tirkesteri men negizgi sandar kiredi.
2. Ana tiliniń jazbalaryn tyńdańyz. Qyrǵyz tilinde sóıleıtinderdiń áńgimeleri men jazbalaryn tyńdaý sizge tildiń qalaı sóıleıtinin jaqsy túsinýge kómektesedi.
3. Osy tilde seriktespen sóılesýge mashyqtanyńyz. Qyrǵyz tilinde sóıleıtin adamdy taýyp, onymen osy tilde sóılesýge mashyqtanyńyz. Bul sizdiń sóılesý daǵdylaryńyzdy damytýdyń mańyzdy qadamy.
4. Kitaptar, sózdikter jáne onlaın quraldar sıaqty resýrstardy paıdalanyńyz. Bul tildi úırenýge kómektesetin kóptegen resýrstar bar. Buǵan kitaptar, sózdikter, gramatıkalyq anyqtamalyqtar jáne t.b. kiredi.
5. Kóńil kóterýdi umytpańyz. Tildi úırený qyzyqty bolýy kerek. Fılmderdi kórýge, kitap oqýǵa jáne ana tilindegi is-sharalarǵa ýaqyt bólińiz. Bul oqý prosesin áldeqaıda jaǵymdy jáne paıdaly etedi.