Cheh Ýdmýrt Aýdarma

Cheh tili-álemdegi eń qyzyqty tilderdiń biri. 10 mıllıonnan astam adam sóıleıdi jáne Chehıa mádenıetiniń mańyzdy bóligi bolyp tabylady. Cheh aýdarmasyn paıdalaný osy mańyzdy naryqqa jetý úshin Sizdiń bıznesińizdiń, veb-saıtyńyzdyń nemese komýnıkasıalaryńyzdyń durys ornalasýyn qamtamasyz etýdiń tamasha tásili bolýy múmkin.

Cheh aýdarmashysynyń qyzmetteri týraly sheshim qabyldamas buryn, Cheh tilinen dál aýdarýdyń qıyndyqtaryn túsiný mańyzdy. Bastaý úshin, cheh tili-slaván tili, ıaǵnı onyń ózindik erekshe gramatıkalyq qurylymy, basqa alfavıti jáne birneshe dıalektileri bar. Bul sátti aýdarma úshin aýdarmashylar cheh tilin de, olar aýdarylatyn aýdarma tilin de jaqsy bilýi kerek degendi bildiredi.

Eger Sizge senimdi aýdarma qyzmeti qajet bolsa, cheh tilinde tájirıbesi bar kompanıany izdeý kerek. Olar naqty jáne mádenı erekshelikterdi eskeretin aýdarmalardy usyna alýy kerek. Jaqsy aýdarmashy sonymen qatar mazmundy lokalızasıalaý jáne onyń mádenıetke sáıkes keletinine kóz jetkizý úshin jergilikti mádenıet týraly tereń bilimge ıe bolady.

Aýdarma sapasy cheh tiline aýdarma qyzmetin tańdaýda da mańyzdy. Aýdarmashylar habardy túpnusqa mátinniń únine nemese nıetine nuqsan keltirmesten anyq jáne dál jetkize alýy kerek. Jarıalamas buryn, aýdarmanyń cheh tilinde sóıleıtin adamnyń dáldigine tekserilgenine kóz jetkizý mańyzdy.

Aqyrynda, jaqsy Cheh aýdarma qyzmeti tapsyrystyń jyldam oryndalýyn qamtamasyz etedi. Lokalızasıaǵa qatysty ýaqyt árqashan sheshýshi ról atqarady, sondyqtan siz tańdaǵan qyzmet sapaǵa nuqsan keltirmesten belgilengen merzimde usynylatynyna kóz jetkizýińiz kerek.

Cheh tiline aýdarýǵa keletin bolsaq, til men mádenıettiń núanstaryn túsinetin kásibı qyzmetti tabý mańyzdy. Durys aýdarma qyzmetterin qoldana otyryp, siz ózińizdiń mazmunyńyzdyń dál lokalızasıalanýyn, tıimdi jetkizilýin jáne cheh tilinde sóıleıtin halyqtyń jaqsy qabyldaýyn qamtamasyz ete alasyz.

Cheh tilinde qaı elder sóıleıdi?

Cheh tilinde negizinen Chehıada sóıleıdi. Avstrıa, Germanıa, Vengrıa, Polsha, Slovakıa jáne Ýkraınada da cheh tilinde sóıleıtin halyq kóp. Sondaı-aq, Avstralıa, Kanada, Horvatıa, Fransıa, Italıa, Rýmynıa, Serbıa jáne Amerıka Qurama Shtattary sıaqty basqa elderde az adamdar sóıleıdi.

Cheh tiliniń tarıhy qandaı?

Cheh tili-úndieýropalyq tilder otbasyna kiretin batys slaván tili. Ol slovak tilimen óte tyǵyz baılanysty jáne Chehıanyń resmı tili bolyp tabylady. Ǵasyrlar boıy bul tilge latyn, nemis jáne polák tilderi qatty áser etti.
Bul tildiń alǵashqy dáleli qazirgi Chehıa aýmaǵynda alǵash ret qujattalǵan 10 ǵasyrdan bastalady. Ol kezde bul til bogemıalyq dep ataldy jáne negizinen Bogemıa aımaǵynda aıtyldy. 11-12 ǵasyrlarda ol eski slaván tilinen damydy, degenmen ol túpnusqa tiliniń keıbir erekshelikterin saqtap qaldy.
14 ǵasyrda cheh tili jazbasha túrde qoldanyla bastady jáne tildiń erte nusqasy paıda boldy orta Cheh. Osy ýaqyt ishinde til latyn, nemis jáne polák tilderiniń áserinen birneshe ózgeriske ushyrady jáne birtindep qazirgi cheh tiline aınaldy.
1882 jyly cheh lıngvısi Chenek Sıbrt óziniń Cheh gramatıkasyn jarıalady, ol tildi standarttaýǵa negiz boldy. Keıinirek bul til 1943 jylǵy Cheh emlesi týraly Zańǵa sáıkes birtutas boldy, ol búkil Chehıa úshin ortaq jazbasha til qurdy.
Sodan beri til damı berdi jáne búginde Chehıa men Slovakıada 9 mıllıonnan astam adam sóıleıdi.

Cheh tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Ian Gýs (shamamen 1369-1415): Cheh dinı reformatory, fılosofy jáne Pragadaǵy Charlz ýnıversıtetiniń teologıa pániniń oqytýshysy Ian Gýs Cheh tiliniń damýyna qatty áser etti. Onyń ýaǵyzdary men yqpaldy eńbekteri cheh tilinde jazylyp, Chehıadaǵy resmı til mártebesin nyǵaıtýǵa kómektesti.
2. Vaslav Gladkıı (1883-1949): áıgili Cheh lıngvısi jáne Pragadaǵy Charlz ýnıversıtetiniń slaván tilderiniń profesory, Vaslav Gladkıı cheh tilindegi kóptegen eńbekterdiń, sonyń ishinde Cheh gramatıkasy men emlesiniń avtory. Ol sondaı-aq 1926 jyly qabyldanǵan jáne búginde Cheh tiliniń resmı standarty bolyp qala beretin Chehoslovakıanyń memlekettik til normasyn jasaýǵa úlken úles qosty.
3. Bojena Nemsova (1820-1862): "Babıchka" (áje) romanymen tanymal Bojena Nemsova Chehıanyń ulttyq jańǵyrý qozǵalysyndaǵy mańyzdy tulǵa jáne cheh tilinde kóp jazǵan alǵashqy avtorlardyń biri boldy. Onyń jumysy Cheh ádebı tiliniń paıda bolýyna yqpal etti jáne onyń ádebıette qoldanylýyn keńinen nasıhattaýǵa kómektesti.
4. Iozef Iýngman (1773-1847): aqyn jáne lıngvıs, Iozef Iýngman qazirgi cheh tilin qalyptastyrýda mańyzdy ról atqardy. Ol cheh tiline nemis, ıtalán jáne fransýz sıaqty basqa tilderden kóptegen sózderdi engizip, cheh tilin ádebı til retinde qalyptastyrýǵa kómektesken.
5. Prokop Dıvısh (1719-1765): Lıngvıs jáne polıglot, Prokop Dıvısh Cheh lıngvısıkasynyń negizin qalaýshylardyń biri bolyp sanalady. Ol salystyrmaly lıngvısıka, gramatıka jáne fonologıa boıynsha kóp jazdy jáne cheh tilin reformalaýǵa kómektesip, oǵan resmı jazýǵa kóbirek múmkindik berdi.

Cheh tiliniń qurylymy qalaı?

Cheh tili-batys slaván tili, ıaǵnı ol polák, slovak jáne orys sıaqty basqa slaván tilderimen bir otbasyna jatady. Onyń basqa tildermen salystyrǵanda ony erekshe etetin birneshe erekshe sıpattamalary bar.
Cheh tili-fleksıalyq til, ıaǵnı sózder sóılemdegi qyzmetine qaraı pishinin ózgertedi. Onyń quramynda agglútınasıa bar, ıaǵnı prefıkster men jurnaqtar sózderge jańa sózder jasaý úshin nemese maǵynanyń núanstaryn bildirý úshin qosylady. Cheh tilinde jeti jaǵdaı bar (aǵylshyn tilinen aıyrmashylyǵy, onda tek ekeýi sýbekt pen obekt). Jeti jaǵdaı zat esimderge, esimdikterge, syn esimderge jáne sandarǵa áser etedi jáne sóılemdegi sózdiń rólin kórsetedi.
Aqyrynda, cheh tili-bul óte fonetıkalyq til, jazbasha jáne aýyzsha sózder arasynda bir-birine sáıkes keledi. Bul sózderdiń maǵynasyn túsinbesten ony úırenýdi jáne aıtýdy salystyrmaly túrde jeńildetedi.

Cheh tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Cheh gramatıkasy men aıtylymynyń negizderin úırenýden bastańyz. Til negizderin úırenýge kómektesetin kóptegen kitaptar men onlaın resýrstar bar.
2. Sózdik qoryna enińiz. Túsinýdiń negizin qalaýdy bastaý úshin negizgi sóz tirkesterin jáne jıi qoldanylatyn sózderdi úırenińiz.
3. Ózińizdi kúrdeli taqyryptarda synap kórińiz. Kúrdeli sóılemderdi, etistik formalaryn jáne ártúrli shaqtardy jattyqtyrý arqyly sóıleý jáne jazý tilińizdi shyńdańyz.
4. Ana tilinde sóıleıtinderdi tyńdap, sheteldik fılmderdi kórińiz. Tildiń aıtylýy men túsinigin jetildirý úshin Cheh aksenti men jargonyn tyńdaý jáne úırený úshin teledıdar baǵdarlamalary, radıostansıalar jáne podkasttar sıaqty buqaralyq aqparat quraldaryn zertteńiz.
5. Cheh tilinde sóıleıtin elde ýaqyt ótkizińiz. Bul til men mádenıetke tolyǵymen enýdiń eń jaqsy tásili. Eger bul múmkin bolmasa, ana tilinde sóıleıtindermen sóılesýge nemese Cheh tildi toptarmen nemese qaýymdastyqtarmen sóılesýge tyrysyńyz.

Ýdmýrt aýdarmasy - mátinderdi bir tilden ýdmýrt tiline aýdarý prosesi. Ýdmýrt tili-ortalyq Reseıde ornalasqan ýdmýrt Respýblıkasynda turatyn ýdmýrttar sóıleıtin fın-ýgor tili. Bul tildiń baı tarıhy men mádenıeti bar, sonymen qatar ýdmýrt Respýblıkasynda resmı til bolyp tabylady. Bul til álemniń kóptegen bólikterinde jetkiliksiz usynylǵan dep sanaýǵa bolady, biraq bul belgili bir aımaqtyń týmasy nemese ýdmýrt halqynyń tili, mádenıeti men tarıhyna qyzyǵýshylyq tanytqandar úshin mańyzdy til bolyp qala beredi.

Ýdmýrt tiline aýdarýǵa keletin bolsaq, sapaly aýdarmalar jasaýdy qamtamasyz etý mańyzdy. Muny tildik jáne mádenı kontekstke ıe tájirıbeli ýdmýrt aýdarmashylarynyń kómegimen jasaýǵa bolady. Aýdarmashy naqty aýdarmalar jasaý úshin tildiń gramatıkasyn, emlesin jáne semantıkasyn túsine bilýi kerek. Sonymen qatar, olar mátindi túpnusqaǵa múmkindiginshe jaqyndatý úshin sózderdiń keńeıýi men núanstaryn dál qoldana bilýi kerek.

Ýdmýrt tiline aýdarý mádenıetter arasyndaǵy alshaqtyqty joıýǵa kómektesedi jáne ártúrli aımaqtardaǵy adamdarǵa bir-birin túsinýge múmkindik beredi. Muny is júzinde kez-kelgen salaǵa, sonyń ishinde bızneske, ádebıetke jáne buqaralyq aqparat quraldaryna qoldanýǵa bolady. Ony ýdmýrt halqynyń mádenıeti men tarıhyn saqtaý úshin de qoldanýǵa bolady, bul keń aýdıtorıaǵa olardyń áńgimeleri men daýystaryn tyńdaýǵa múmkindik beredi.

Jalpy, ýdmýrt tiline aýdarý ýdmýrt halqynyń tili men mádenıetin túsinýdiń keremet paıdaly quraly bola alady. Ýdmýrt mátinderin túsiný arqyly bul keń aýdıtorıaǵa ýdmýrt halqynyń tili men mádenıetin baǵalaýǵa jáne olardyń tájirıbesin qabyldaýǵa múmkindik beredi. Sonymen qatar, bul mádenıetter arasyndaǵy túsinistikke yqpal etýdiń jáne bir-birińiz týraly kóbirek bilýdiń tamasha tásili bolýy múmkin.

Ýdmýrt tilinde qaı elder sóıleıdi?

Ýdmýrt tili negizinen Reseıdiń Edil aımaǵynda ornalasqan ýdmýrt Respýblıkasynda sóıleıdi. Ol sondaı-aq Reseıdiń basqa bólikterindegi shaǵyn qaýymdastyqtarda, sondaı-aq Qazaqstan, Belarýs jáne Fınlándıa sıaqty kórshi elderde sóıleıdi.

Ýdmýrt tiliniń tarıhy qandaı?

Ýdmýrt tili Oral tilder otbasynyń múshesi jáne fın-ýgor tilderimen tyǵyz baılanysty. Onda shamamen 680 000 adam sóıleıdi, negizinen ýdmýrt Respýblıkasynda (Reseı) jáne onyń aınalasynda. Onyń jazbasha formasyn 18 ǵasyrda kırıllısaǵa negizdelgen jazý júıesin qurǵan orys pravoslavıelik dinı qyzmetkerleri kodıfıkasıalady. Bul jazý júıesi 19-20 ǵasyrlarda odan ári keńeıtilip, jetildirilip, zamanaýı jazýdyń paıda bolýyna ákeldi. Ýdmýrt tili áli kúnge deıin ýdmýrt qonystanǵan aımaqtarda qoldanylady, sonymen qatar mektepter men ýnıversıtetterde oqytylady.

Ýdmýrt tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Vasılıı Ivanovıch Alymov-ýdmýrt tiliniń lıngvısi jáne kóptegen eńbekteriniń avtory, ol tildiń sońǵy gramatıkasyn jazǵan jáne búgingi kúnge deıin qoldanylyp kele jatqan kóptegen erejeler men konvensıalardy belgilegen.
2. Vácheslav Ivanovıch Ivanov-ǵalym jáne ýdmýrt tili men mádenıeti boıynsha kóptegen eńbekterdiń, sonyń ishinde tildiń jan-jaqty gramatıkasy men ýdmýrt poezıasynyń qurylymyn zertteýdiń avtory.
3. Nına Vıtalevna Kırsanova-Rodıonova-jazbasha ýdmýrt tiliniń ınnovatory, ol alǵashqy kitaptardy osy tilde jazdy jáne alǵashqy ýkraın-ýdmýrt sózdigin jasady.
4. Mıhaıl Romanovıch Pavlov-ýdmýrt tili, ádebıeti jáne fólklory salasyna qosqan jemisti úlesimen tanymal, ol aımaqtyń baıyrǵy ánderin alǵashqylardyń biri bolyp jazdy jáne qujattady.
5. Olga Valerıanovna Fedorova-Lojkına - ýdmýrt tili men mádenıetin alǵashqylardyń biri bolyp oqydy, ýdmýrt tilinde alǵashqy gazetter shyǵardy jáne gramatıka men basqa da oqý materıaldaryn jazdy.

Ýdmýrt tiliniń qurylymy qalaı jumys isteıdi?

Ýdmýrt tili-fın jáne eston tilderimen tyǵyz baılanysty Oral tili jáne onyń komı-Zyrán jáne Perm tilderine keıbir uqsastyqtary bar. Onyń qurylymy aglútınatıvti morfologıamen sıpattalady, ıaǵnı sózder ártúrli maǵynalar men uǵymdar úshin affıksterdi qosý arqyly jasalady. Til daýysty dybystardyń tán úılesimdiligimen jáne zat esimderdiń kúrdeli septik júıesimen erekshelenedi. Etistikterdiń konúgasıasy óte kúrdeli, ár túrli kóńil-kúılermen, aspektilermen jáne shaqtarmen, sondaı-aq kemeldi jáne jetilmegen formalar arasyndaǵy túbegeıli aıyrmashylyqpen.

Ýdmýrt tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Tilmen tanysýdan bastańyz. Alfavıt pen aıtylym týraly bilip, gramatıka týraly negizgi túsinik alyńyz.
2. Jergilikti ýdmýrt resýrstaryn oqyp, tyńdańyz. Jergilikti jańalyqtardy tyńdap, sol tildegi mýzyka men teledıdar baǵdarlamalaryn tyńdańyz.
3. Ýdmýrt tilinde sóıleý jáne jazý jattyǵýlaryn jasańyz. Til seriktesin tabyńyz nemese tájirıbe alý úshin onlaın forýmdar men chattardy paıdalanyńyz.
4. Ýdmýrt tili kýrsynan ótińiz. Ýdmýrt kýrstaryn usynatyn kóptegen til ınstıtýttary bar jáne siz olardy Internetten taba alasyz.
5. Mádenıet pen tilge enińiz. Ýdmýrtıaǵa baryńyz jáne jergilikti dıalektiler men mádenıet týraly kóbirek bilý úshin ana tilinde sóıleıtindermen sóılesińiz.