Эльфийский (синдарин) Идиш Күчерү

Идиш борынгы тел, аның тамырлары 10 гасыр Германиясенә барып тоташа, гәрчә Үзәк һәм Көнчыгыш Европада бу телдә урта гасырлардан бирле сөйләшәләр. Бу берничә телнең, беренче чиратта немец, Иврит, арамей һәм славян телләренең кушылмасы. Идиш кайвакыт диалект буларак карала, ләкин чынлыкта ул үз синтаксисы, морфологиясе һәм сүзлек запасы булган тулы хокуклы тел. Бу телне куллану гасырлар дәвамында диаспора, ассимиляция һәм социаль шартларның үзгәрүе аркасында кимегән, ләкин бүген дә бу телдә кайбер илләрдәге күп кенә православие яһүдләре сөйләшә.

Идиш рәсми тел статусына ия булмаса да, әле дә бу телдә сөйләшүчеләр аның лингвистик һәм мәдәни максатлар өчен никадәр мөһим булуын беләләр. Шуңа күрә бөтен дөньяда идиш теленә тәрҗемә итү хезмәтләре ярдәмендә телне сакларга омтылган кешеләр бар. Тәрҗемәчеләр идиш телен аңлаучылар һәм моны эшләмәүчеләр арасындагы упкынны җиңәргә ярдәм итәләр.

Идиш теленнән тәрҗемә итү хезмәтләре Идиш теленең бер өлеше булган Иврит терминнарын табарга ярдәм итә ала, мәсәлән, Изге язмалардан алынган сүзләр яки дини гореф-гадәтләрне билгеләү өчен кулланылган фразалар. Тәрҗемә ярдәмендә бу изге сүзләр Идиш телендә язылуга яки сөйләмгә тиешенчә кертелергә мөмкин. Бу телне белмәгән кешеләр өчен идиш теленә тәрҗемә итү мөмкинлеге бик файдалы булырга мөмкин.

Идиш теленә Документлар тәрҗемәләре тарих дәвамында күп өлкәләрдә кулланылган, мәсәлән, миграция, дин, әдәбият, лингвистика һәм Яһүд тарихы. Шуңа күрә еврей һәм немец телләрендә сертификатланган квалификацияле Идиш тәрҗемәчеләрен табу мөһим. Телнең үзеннән тыш, бу белгечләр төрле әсәрләрнең мәдәниятен, контекстын һәм шартларын белергә тиеш, шулай итеп аларның тәрҗемәләре беренчел ниятне төгәл чагылдыра.

Идиш теленә тәрҗемәләр телне өйрәнергә тырышучыларга зур ярдәм генә түгел, ә аны исән калдырырга да ярдәм итә. Идиш сүзләрен һәм әйтемнәрен башка телләргә күчерергә ярдәм итеп, тәрҗемәләр телнең бөтенләй юкка чыгуын булдырмаска ярдәм итә. Квалификацияле тәрҗемәчеләр ярдәмендә идиш исән һәм сәламәт булып кала, яһүд халкының мәдәнияте һәм традицияләренә тәрәзә ача.

Кайсы илләрдә идиш телендә сөйләшәләр?

Идиш телендә нигездә Кушма Штатлар, Израиль, Россия, Белоруссия, Украина, Польша һәм Венгриянең яһүд җәмгыятьләрендә сөйләшәләр. Бу телдә шулай ук Франция, Аргентина, Австралия, Көньяк Африка, Канада һәм башка илләрдә яһүдләр саны азрак сөйләшә.

Идиш теленең тарихы нинди?

Идиш-үз тамырлары белән урта немец теленә барып тоташкан һәм бөтен дөнья буенча ашкеназ яһүдләре сөйләшкән тел. Ул 9 гасырда оешканнан бирле, хәзерге Германия һәм Төньяк Франция территориясендә яһүд җәмгыятьләре чәчәк атканнан бирле, яһүд-ашкеназларның Төп теле булып хезмәт итә. Бу берничә телнең катнашмасы, шул исәптән иврит һәм арамей, шулай ук славян, роман һәм урта Герман диалектлары.
Идиш беренче тапкыр Европа яһүдләре арасында 12 гасырда популяр була, ул традицион язма форма буларак түгел, ә нигездә сөйләм теле буларак кулланыла башлый. Бу яһүд халкының урнашуы белән бәйле булган, алар еш кына географик яктан бер-берсеннән аерылып торганнар һәм, шулай итеп, вакыт узу белән төрле диалектлар үстергәннәр. 15-16 гасырлар дәвамында идиш бөтен Европа буйлап тарала, Европа яһүдләре арасында аралашу теле булып китә.
Идиш шулай ук яһүдләр яшәгән җирле телләргә көчле йогынты ясаган, шуңа күрә бөтен Европа, Африка һәм Америкада төрле диалектлар барлыкка килгән. Эчке аермаларга карамастан, Идиш диалектларының гомуми грамматикасы, синтаксисы һәм стандарт сүзлек запасы бар, өстәвенә кайбер диалектларга иврит, ә башкаларына соңрак телләр көчле йогынты ясаган.
19 гасырда Идиш телендә әдәбият чәчәк ата, һәм бу телдә күп китаплар һәм журналлар басыла. Әмма Антисемитизм үсеше, Икенче бөтендөнья сугышыннан соң күп кенә яһүдләрнең күченүе һәм Кушма Штатларда инглиз телен өстенлек итүче тел буларак кабул итү идишның сөйләм теле буларак түбән төшүенә китергән. Бүгенге көндә миллионлаган кеше Идиш телендә сөйләшә, нигездә Төньяк Америкада һәм Израилдә, әмма бу тел элеккечә киң кулланылмый.

Идиш телен үстерүгә иң зур өлеш керткән иң яхшы 5 кеше арасында кем бар?

1. Элиэзер Бен-Иегуда (18581922): бен-Иегудага борынгы еврей теленең яңадан торгызылуын таныйлар, ул моны ивритка күп Идиш сүзләрен кертеп эшләгән дә. Ул шулай ук беренче булып заманча Иврит сүзлеген төзегән һәм бу тел буенча мәкаләләр һәм китаплар язган.
2. Шолом-Алейхем (18591916): Алейхем Көнчыгыш Европадагы яһүдләр тормышы турында язган Идиш телендә танылган язучы булган. Аның әсәрләре, шул исәптән" Тевье Сөтчесе " идишны бөтен дөньяга популярлаштырырга һәм таратырга ярдәм итә.
3. Хаим грейд (19101982): грейд танылган романчы һәм идиш телендә шагыйрь булган. Аның яһүд тормышының авырлыклары турында сөйләгән әсәрләре идиш телендә иң яхшы әдәбият әсәрләренең берсе булып санала.
4. Макс вайнрайх (18941969): лингвист, профессор, Вильнюста, Литвада YIVO яһүд тикшеренүләре институтына нигез салучы һәм директоры, вайнрайх бөтен гомерен идишны өйрәнүгә һәм популярлаштыруга багышлый.
5. Ицик Мангер (19001969): Мангер Идиш телендә шагыйрь һәм 20 гасырның иң бөек язучыларының берсе булган. Ул телнең яңадан торгызылуына һәм модернизациясенә зур йогынты ясаган.

Идиш теленең структурасы ничек төзелгән?

Идиш структурасы немец теле структурасына охшаш диярлек. Ул субъект-фигыль-объект тәртибендә төзелгән сүзләрдән, фразалардан һәм җөмләләрдән тора. Идиш, кагыйдә буларак, немец теленә караганда кыскарак, анда артикльләр, алгы сүзләр һәм буйсыну берлекләре азрак кулланыла. Идиш телендә немец телендә кебек фигыльләрнең бәйләнеш системасы юк, һәм фигыльләрнең кайбер вакытлары немец телендәгеләрдән аерыла. Идиш телендә шулай ук берничә өстәмә кисәкчәләр һәм немец телендә булмаган башка элементлар бар.

Идиш телен иң дөрес юл белән ничек өйрәнергә?

Идиш телен өйрәнүнең иң яхшы ысулы-бу телгә баш белән чуму. Бу Идиш телендә сөйләшүләр тыңлау, Идиш телендә китаплар һәм газеталар уку, шулай ук Идиш телендә фильмнар һәм телетапшырулар карау дигәнне аңлата. Сез шулай ук җирле иҗтимагый үзәктә, университетта яки онлайнда Идиш курсларына языла аласыз. Аны тел ияләре белән сөйләшергә өйрәнегез, бу сезгә әйтелешкә һәм грамматикага күнегергә ярдәм итәчәк. Ниһаять, Идиш-Инглиз сүзлеген һәм фигыль таблицаларын саклагыз, бу сезгә килеп чыгарга мөмкин булган сорауларга җавап бирергә ярдәм итәчәк.