Chývash Malaıalam Aýdarma

Chývash aýdarmasy, Chývash translıterasıasy dep te atalady, chývash tilinde sóılesý úshin qoldanylatyn aýdarmanyń mamandandyrylǵan túri. Bul til Reseı men Ýkraınanyń keıbir aımaqtarynda turatyn chývash halqynyń týǵan jeri. Bul mıllıonnan astam adam sóıleıtin túrki tilderiniń biri, ony aýdarma úshin mańyzdy tilge aınaldyrady.

Chývash tilinen nemese odan durys aýdarý úshin translıterasıanyń kúrdeli formalaryn túsiný óte mańyzdy. Sebebi Chývash alfavıti latyn alfavıtinen erekshelenedi, ol negizinen eýropalyq tilder úshin qoldanylady. Nátıjesinde, sıaqty kırıll áripteri bar sózder A, B, K, Ý, oqyrmanǵa túsinikti bolý úshin olardyń latyn balamalaryna aınalýy kerek.

Chývash tiline aýdarý prosesi birneshe kezeńnen turady. Birinshiden, aýdarmashy bastapqy jáne maqsatty tilderdi jaqsy bilýi kerek. Olar sóılemniń qurylymyn, bastapqy tildiń maǵynasy men aıtylýyn túsinýi kerek. Sodan keıin olar gramatıkalyq erejeler men maqsatty til sóılemderiniń qurylymyn eskere otyryp, ony maqsatty tilde durys jetkize alýy kerek.

Aýdarma aıaqtalǵannan keıin aýdarmashy túpnusqa mátindi aýdarylǵan nusqamen Muqıat salystyrýy kerek. Bul aýdarmanyń dál bolýyn jáne josparlanǵan habarlamany durys jetkizýin qamtamasyz etedi. Aýdarmashy sonymen qatar kez-kelgen mádenı siltemeler men jargon sózderdiń aýdarmasynyń durystyǵyna kóz jetkizý úshin qosymsha tekserýler júrgizýge jaýapty.

Chývash tilin úırengisi keletinder úshin onlaın jáne ýnıversıtetterde ártúrli kýrstar bar. Degenmen, tildi úırený Chývash tiline aýdarmany tolyq túsinýdi qamtamasyz etpeıtinin túsiný mańyzdy. Translıterasıanyń qyr-syryn kóp jyldyq tájirıbe men berilgendiktiń arqasynda ǵana ıgerýge bolady.

Tutastaı alǵanda, Chývash tiline aýdarý-eger siz Chývash halqymen qarym-qatynas jasaǵyńyz kelse, meńgerýińiz kerek mańyzdy daǵdy. Durys kózqaras pen bilimniń arqasynda bul kóp ýaqytty qajet etedi, biraq paıda ákeledi.

Chývash tilinde qaı elder sóıleıdi?

Chývash tili negizinen Reseıdiń Chývash Respýblıkasynda, sondaı-aq Reseıdegi Marıı El, Tatarstan jáne Ýdmýrtıanyń keıbir aýdandarynda, sondaı-aq Qazaqstan men Ýkraınada sóıleıdi.

Chývash tiliniń tarıhy qandaı?

Chývash tili-Reseı Federasıasynda shamamen 1,5 mıllıon adam sóıleıtin túrki tili. Bul túrki tilderiniń oǵyr tarmaǵynyń tiri qalǵan jalǵyz ókili. Tarıhı turǵydan bul til negizinen Reseıdiń Edil aımaǵynda ornalasqan Chývashıa Respýblıkasy dep atalatyn aýdandarda aıtyldy.
Chývash tiliniń qujattalǵan tarıhyn 13 ǵasyrdan bastaýǵa bolady, eń alǵashqy jazbasha eskertýler 14-15 ǵasyrlardaǵy qoljazbalardan tabylǵan. Bul qoljazbalardyń kópshiligi ýaqyt óte kele tildiń aıtarlyqtaı ózgeriske ushyraǵanyn kórsetedi. 15 ǵasyrda Chývash tiline Altyn Ordanyń kórshiles tatar tili qatty áser etti jáne eski tatar alfavıtimen jazyldy.
18 ǵasyrda Chývash alfavıtin orys ǵalymy Semen Remezov qurdy, ol ony kırıllısaǵa negizdedi. Bul jańa alfavıt 19 ǵasyrdyń basynda alǵashqy basylǵan Chývash kitaptaryn jasaý úshin qoldanyldy. 19 ǵasyrdyń aıaǵynda chývash tili Reseı ımperıasynyń resmı tili retinde tanyldy jáne osy kezeńde basqa da ádebı shyǵarmalar jasaldy.
Chývash tilinde olar qazirgi kezde de sóıleı beredi, sonymen qatar Chývashıa Respýblıkasynyń keıbir mektepterinde sabaq beredi. Sondaı-aq, Reseıde de, shetelde de tildi saqtaý jáne nasıhattaý boıynsha belsendi kúsh-jiger jumsalýda.

Chývash tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Mıhaıl Vasılevıch Iakovlev-tildiń alǵashqy keshendi gramatıkasyn jasaǵan Chývash memlekettik pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń lıngvısi jáne profesory.
2. Iakov Kostúkov-lıngvıs jáne Chývash memlekettik pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń profesory, kóptegen eńbekterdi redaksıalaý jáne jarıalaý arqyly tildi modernızasıalaýǵa úles qosty.
3. Nıkolaı Zıberov-Chývash tiline latyn grafıkasyn engizýge qosqan úlken úles.
4. Vasılıı Peskov-1904 jyly Chývash tilinen alǵashqy mektep oqýlyǵyn jasaǵan muǵalim.
5. Oleg Bessonov-tildiń ártúrli dıalektilerin biriktirý úshin jumys istegen zamanaýı standartty Chývash tilin damytýdaǵy yqpaldy tulǵa.

Chývash tiliniń qurylymy qalaı?

Chývash tili túrki tilder otbasyna jatady. Bul sózderdiń túbir sózge birqatar prefıkster men jurnaqtar qosý arqyly jasalatynyn bildiretin aglútınatıvti til. Sózderdiń reti, ádette, sýbekt-obekt-etistik, sóılem ishindegi sózderdiń salystyrmaly túrde erkin reti bar. Zat esimder eki túrge bólinedi jáne sandy, jaǵdaıdy jáne senimdilikti kórsetý úshin synyptyq jurnaqtardy paıdalanady. Etistikter sóılemniń taqyrybyna sáıkes keledi jáne shaq pen aspektige baılanysty jalǵanady.

Chývash tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Alfavıt, aıtylý jáne negizgi gramatıka sıaqty tildiń negizderin úırenýden bastańyz. Internettegi birneshe keremet resýrstar bar, mysaly Chuvash.org nemese Chuvash.eu bul sizge kómektese alady.
2. Aýyzeki sózder men sóz tirkesteriniń negizin tez qurý úshin ana tilinde sóıleıtin aýdıo jazbalar men sóılem mysaldaryn qoldanyńyz. Radıo baǵdarlamalaryn tyńdańyz jáne chývash tilinde fılmder men telebaǵdarlamalardy kórińiz. Erkin bolý jáne oǵan yńǵaıly bolý úshin til úırenýge kirisińiz.
3. Ana tilinde sóıleıtindermen jeke nemese onlaın forýmdarda úırengenderińizdi oryndańyz. Bul Sizge jergilikti núanstardy túsinýge jáne mádenıet týraly túsinik alýǵa kómektesedi.
4. Sózdik pen gramatıkany jaqsartý úshin Chývash tilindegi kitaptar men gazetterdi oqyńyz. Neǵurlym kóp oqysańyz, túsinigińiz ben gramatıkańyz soǵurlym jaqsy bolady.
5. Sońynda, oqýyńyzdy chývash tilinde mátin jazý, Chývash onlaın forýmdaryna qatysý jáne emtıhanǵa daıyndyq sıaqty árekettermen tolyqtyryńyz. Bul sizge tildi myqtap meńgerýge kómektesedi.

Malaıalam-Úndistanda sóıleıtin jáne baı mádenı muraǵa ıe til. Bul tilde Úndistanda da, shetelde de 35 mıllıonnan astam adam sóıleıdi. Jahandanýdyń ósýimen malaıalamdaǵy aýdarma qyzmetteriniń mańyzdylyǵyn asyra baǵalaý qıyn. Kóptildi qarym-qatynas qajettiligi artyp kele jatqandyqtan, uıymdar malaıalam tilindegi senimdi jáne dál aýdarmalardy qamtamasyz etý úshin bilikti mamandardy izdeıdi.

Malaıalam-óziniń jazýy bar dravıd tili. Bul Úndistannyń Kerala shtatynyń resmı tili, sonymen qatar Úndistannyń resmı tili retinde tanylǵan 23 tildiń biri. Basqa tilder sıaqty, malaıalam da sóıleıtin aımaqqa baılanysty keıbir ózgeristerge ıe. Sondyqtan malaıalam tilindegi aýdarma salasyna tereńirek úńilgisi keletinder osy aımaqtyq varıasıalardy Muqıat túsinýi kerek.

Malaıalam tilindegi aýdarmalarǵa suranystyń artýy malaıalam tilinde sóıleıtin aımaqtardaǵy kásipkerlermen, jahandyq uıymdarmen jáne memlekettik organdarmen qarym-qatynas jasaý qajettiligine baılanysty. Bul malaıalam tilinde marketıńtik materıaldardy jasaýdan bastap zańdy qujattar men veb - saıt mazmunyn aýdarýǵa deıin kez kelgen nárseni qamtýy múmkin. Malaıalamadaǵy bilikti aýdarmashylar, eger olar osy tilge qatysty mádenı núanstardy túsinse, ásirese iskerlik jáne marketıńtik aýdarmalarǵa qatysty bolsa, qosymsha artyqshylyqqa ıe.

Malaıalammen bilikti aýdarmashy bolý úshin malaıalamdy da (onyń barlyq nusqalarynda) jáne aýdarma tilin jetik bilý kerek. Sonymen qatar, jazbasha qarym - qatynastyń myqty daǵdylary, egjeı-tegjeıge nazar aýdarý jáne belgilengen merzimde jumys isteı bilý-bul barlyq qajetti qasıetter. Eger siz eki tilde de ana tilinde sóılemeıtin bolsańyz, aýdarma nemese lıngvısıka dárejesi paıdaly bolýy múmkin, biraq bul árdaıym qajet emes.

Uıymdar kóptildi qoljetimdilikti qamtamasyz etýge kóbirek kóńil bóletindikten, malaıalam aýdarmashylaryna suranys arta beredi. Tıisti biliktilikpen kez kelgen adam osy qarqyndy damyp kele jatqan salanyń bir bóligi bola alady jáne álemdi ózara baılanysty etýge úles qosa alady.

Malaıalam tilinde qaı elder sóıleıdi?

Malaıalam negizinen Úndistanda, Kerala shtatynda, sondaı-aq kórshiles Karnataka men Tamılnad Shtattarynda sóıleıdi. Sondaı-aq, Bahreın, Fıdjı, Izraıl, Malaızıa, Katar, Sıngapýr, Birikken Arab Ámirlikteri men Ulybrıtanıadaǵy shaǵyn dıaspora sóıleıdi.

Malaıalam tiliniń tarıhy qandaı?

Malaıalam tiliniń alǵashqy jazbasha rastaýy IX ǵasyr ǵalymdarynyń eńbekterinde kezdesedi, mysaly, "Ramacharıtam" jazǵan Iraıanman Tampı. 12 ǵasyrǵa qaraı bul til sanskrıt negizindegi ádebıette qoldanylatyn jáne qazirgi Keralanyń ońtústik aımaqtarynda keń taralǵan ádebı tilge aınaldy.
Shamamen 14 ǵasyrdan bastap nammalvar jáne Kýlashehara Alvar sıaqty aqyndar ózderiniń dinı shyǵarmalary úshin malaıalamdy qoldandy. Tildiń bul erte túri Tamıl tilinen de, sanskrıtten de erekshelendi. Oǵan týlý men kannada sıaqty basqa tilderdiń termınderi de engizildi.
16 ǵasyrda Ramaıana men Mahabharata týnchattý Evjýtachannyń sanskrıtten malaıalamǵa aýdarmasy bul tildi odan ári tanymal etti. Kelesi birneshe ǵasyrlarda Jazýshylar malaıalamnyń ártúrli dıalektilerinde shyǵarmalar jazdy. Bul portýgal, aǵylshyn, fransýz jáne goland tilderindegi sózderdi biriktiretin qazirgi malaıalamnyń paıda bolýyna ákeldi.
Sodan beri malaıalam Kerala shtatynda resmı tilge aınaldy jáne ómirdiń barlyq salalarynda, sonyń ishinde bilim berý, basqarý, buqaralyq aqparat quraldary men dinde qoldanylady. Ol sondaı-aq poezıa, pesalar jáne qysqa áńgimeler sıaqty jańa ádebı janrlardy jasaý úshin paıdalanyldy jáne qazirgi álemde damýyn jalǵastyrýda.

Malaıalam tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Evjýtachan (Týnchattý Ramanýjan Evjýtachan dep te atalady) – qazirgi Malaıalam ádebıetiniń negizin qalaǵan malaıalam tiliniń alǵashqy iri aqyny.
2. Kýmaran Asan-qazirgi Malaıalam ádebıetiniń trıýmvırat aqyndarynyń biri. Ol" Vına Pový", "Nalını" jáne "Chıntavıstaıa Shámala'.
3. Ýlrık s Parameshvara Aıer-óziniń alǵashqy jarıalanǵan shyǵarmasymen tanymal Malaıalam aqyny 'Kaváanýshasanam'. Ol sondaı-aq malaıalam poezıasyna zamanaýı kózqaras ákelgeni úshin esepteledi.
4. Vallathol Naraıana Menon sonymen qatar qazirgi Malaıalam ádebıetiniń trıýmvırat aqyndarynyń biri. Ol "Handa Kavás" jáne "Dýravasta"sıaqty birneshe klasıkalyq shyǵarmalar jazdy.
5. G. Shankara Kýrýp - "orý Djýdha malaıalam" jáne "Vıshvadarshanam" sıaqty shyǵarmalarymen tanymal, ol malaıalam ádebıeti úshin Djnanpıt syılyǵynyń alǵashqy ıegeri boldy.

Malaıalam tiliniń qurylymy qalaı?

Malaıalam tili aglútınatıvti til bolyp tabylady, ıaǵnı ol joǵary affıksasıaǵa ıe jáne jańa sózderdi qalyptastyrý úshin sózderdi nemese sóz tirkesterin baılanystyrýǵa beıim. Bul múmkindik ony óte mánerli tilge aınaldyrady, bul sóıleýshige kúrdeli ıdeıalardy aǵylshyn tilinde qajet bolǵannan az sózdermen jetkizýge múmkindik beredi. Malaıalamda v2 sózderiniń reti bar, ıaǵnı etistik sóılemde ekinshi orynǵa qoıylady, biraq bul qatań saqtalmaıdy. Sondaı-aq, osy tilde kezdesetin jiktik jalǵaýlar men gerýndtar sıaqty birqatar basqa gramatıkalyq qurylymdar bar.

Malaıalam tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Malaıalam tilinde jazylǵan kitaptar men materıaldardy júkteýden bastańyz. Internette tegin PDF faıldaryn, elektrondyq kitaptardy jáne aýdıo faıldardy tabý ońaı.
2. Malaıalam tilinde sóıleıtinderdiń aýdıo jazbalaryn tabyńyz. Ana tilinde sóıleıtinderdiń qalaı aıtylatynyn tyńdaý-ony erkin meńgerýdiń mańyzdy joly.
3. Ana tilimen sóılesýdi úırený úshin My language Exchange nemese Conversation Exchange sıaqty til almasý saıttaryn paıdalanyńyz.
4. Madras Ýnıversıteti nemese Kaıralı Malaıalam sıaqty ýnıversıtetter usynatyn tegin onlaın kýrstardy paıdalanyńyz.
5. Jergilikti til mektebine nemese oqý ortalyǵyna sabaqqa jazylýdy qarastyryńyz.
6. Tildi jaqsyraq bilý úshin Malaıalam fılmderi men teleshoýlaryn qarańyz.
7. Mańyzdy sózder men sóz tirkesterin este saqtaýǵa kómektesetin kartalardy paıdalanyńyz.
8. Siz úırengen jańa sózder men sóılemder jazylǵan dápterdi saqtańyz jáne olardy jıi qarap shyǵyńyz.
9. Malaıalam tilinde ózińizben múmkindiginshe jıi sóılesińiz.
10. Sońynda, dostaryńyzben jáne otbasyńyzben kúndelikti sóılesýlerde osy tildi qoldanýdyń joldaryn tabyńyz.