Chývash Bırma Aýdarma

Chývash aýdarmasy, Chývash translıterasıasy dep te atalady, chývash tilinde sóılesý úshin qoldanylatyn aýdarmanyń mamandandyrylǵan túri. Bul til Reseı men Ýkraınanyń keıbir aımaqtarynda turatyn chývash halqynyń týǵan jeri. Bul mıllıonnan astam adam sóıleıtin túrki tilderiniń biri, ony aýdarma úshin mańyzdy tilge aınaldyrady.

Chývash tilinen nemese odan durys aýdarý úshin translıterasıanyń kúrdeli formalaryn túsiný óte mańyzdy. Sebebi Chývash alfavıti latyn alfavıtinen erekshelenedi, ol negizinen eýropalyq tilder úshin qoldanylady. Nátıjesinde, sıaqty kırıll áripteri bar sózder A, B, K, Ý, oqyrmanǵa túsinikti bolý úshin olardyń latyn balamalaryna aınalýy kerek.

Chývash tiline aýdarý prosesi birneshe kezeńnen turady. Birinshiden, aýdarmashy bastapqy jáne maqsatty tilderdi jaqsy bilýi kerek. Olar sóılemniń qurylymyn, bastapqy tildiń maǵynasy men aıtylýyn túsinýi kerek. Sodan keıin olar gramatıkalyq erejeler men maqsatty til sóılemderiniń qurylymyn eskere otyryp, ony maqsatty tilde durys jetkize alýy kerek.

Aýdarma aıaqtalǵannan keıin aýdarmashy túpnusqa mátindi aýdarylǵan nusqamen Muqıat salystyrýy kerek. Bul aýdarmanyń dál bolýyn jáne josparlanǵan habarlamany durys jetkizýin qamtamasyz etedi. Aýdarmashy sonymen qatar kez-kelgen mádenı siltemeler men jargon sózderdiń aýdarmasynyń durystyǵyna kóz jetkizý úshin qosymsha tekserýler júrgizýge jaýapty.

Chývash tilin úırengisi keletinder úshin onlaın jáne ýnıversıtetterde ártúrli kýrstar bar. Degenmen, tildi úırený Chývash tiline aýdarmany tolyq túsinýdi qamtamasyz etpeıtinin túsiný mańyzdy. Translıterasıanyń qyr-syryn kóp jyldyq tájirıbe men berilgendiktiń arqasynda ǵana ıgerýge bolady.

Tutastaı alǵanda, Chývash tiline aýdarý-eger siz Chývash halqymen qarym-qatynas jasaǵyńyz kelse, meńgerýińiz kerek mańyzdy daǵdy. Durys kózqaras pen bilimniń arqasynda bul kóp ýaqytty qajet etedi, biraq paıda ákeledi.

Chývash tilinde qaı elder sóıleıdi?

Chývash tili negizinen Reseıdiń Chývash Respýblıkasynda, sondaı-aq Reseıdegi Marıı El, Tatarstan jáne Ýdmýrtıanyń keıbir aýdandarynda, sondaı-aq Qazaqstan men Ýkraınada sóıleıdi.

Chývash tiliniń tarıhy qandaı?

Chývash tili-Reseı Federasıasynda shamamen 1,5 mıllıon adam sóıleıtin túrki tili. Bul túrki tilderiniń oǵyr tarmaǵynyń tiri qalǵan jalǵyz ókili. Tarıhı turǵydan bul til negizinen Reseıdiń Edil aımaǵynda ornalasqan Chývashıa Respýblıkasy dep atalatyn aýdandarda aıtyldy.
Chývash tiliniń qujattalǵan tarıhyn 13 ǵasyrdan bastaýǵa bolady, eń alǵashqy jazbasha eskertýler 14-15 ǵasyrlardaǵy qoljazbalardan tabylǵan. Bul qoljazbalardyń kópshiligi ýaqyt óte kele tildiń aıtarlyqtaı ózgeriske ushyraǵanyn kórsetedi. 15 ǵasyrda Chývash tiline Altyn Ordanyń kórshiles tatar tili qatty áser etti jáne eski tatar alfavıtimen jazyldy.
18 ǵasyrda Chývash alfavıtin orys ǵalymy Semen Remezov qurdy, ol ony kırıllısaǵa negizdedi. Bul jańa alfavıt 19 ǵasyrdyń basynda alǵashqy basylǵan Chývash kitaptaryn jasaý úshin qoldanyldy. 19 ǵasyrdyń aıaǵynda chývash tili Reseı ımperıasynyń resmı tili retinde tanyldy jáne osy kezeńde basqa da ádebı shyǵarmalar jasaldy.
Chývash tilinde olar qazirgi kezde de sóıleı beredi, sonymen qatar Chývashıa Respýblıkasynyń keıbir mektepterinde sabaq beredi. Sondaı-aq, Reseıde de, shetelde de tildi saqtaý jáne nasıhattaý boıynsha belsendi kúsh-jiger jumsalýda.

Chývash tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Mıhaıl Vasılevıch Iakovlev-tildiń alǵashqy keshendi gramatıkasyn jasaǵan Chývash memlekettik pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń lıngvısi jáne profesory.
2. Iakov Kostúkov-lıngvıs jáne Chývash memlekettik pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń profesory, kóptegen eńbekterdi redaksıalaý jáne jarıalaý arqyly tildi modernızasıalaýǵa úles qosty.
3. Nıkolaı Zıberov-Chývash tiline latyn grafıkasyn engizýge qosqan úlken úles.
4. Vasılıı Peskov-1904 jyly Chývash tilinen alǵashqy mektep oqýlyǵyn jasaǵan muǵalim.
5. Oleg Bessonov-tildiń ártúrli dıalektilerin biriktirý úshin jumys istegen zamanaýı standartty Chývash tilin damytýdaǵy yqpaldy tulǵa.

Chývash tiliniń qurylymy qalaı?

Chývash tili túrki tilder otbasyna jatady. Bul sózderdiń túbir sózge birqatar prefıkster men jurnaqtar qosý arqyly jasalatynyn bildiretin aglútınatıvti til. Sózderdiń reti, ádette, sýbekt-obekt-etistik, sóılem ishindegi sózderdiń salystyrmaly túrde erkin reti bar. Zat esimder eki túrge bólinedi jáne sandy, jaǵdaıdy jáne senimdilikti kórsetý úshin synyptyq jurnaqtardy paıdalanady. Etistikter sóılemniń taqyrybyna sáıkes keledi jáne shaq pen aspektige baılanysty jalǵanady.

Chývash tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Alfavıt, aıtylý jáne negizgi gramatıka sıaqty tildiń negizderin úırenýden bastańyz. Internettegi birneshe keremet resýrstar bar, mysaly Chuvash.org nemese Chuvash.eu bul sizge kómektese alady.
2. Aýyzeki sózder men sóz tirkesteriniń negizin tez qurý úshin ana tilinde sóıleıtin aýdıo jazbalar men sóılem mysaldaryn qoldanyńyz. Radıo baǵdarlamalaryn tyńdańyz jáne chývash tilinde fılmder men telebaǵdarlamalardy kórińiz. Erkin bolý jáne oǵan yńǵaıly bolý úshin til úırenýge kirisińiz.
3. Ana tilinde sóıleıtindermen jeke nemese onlaın forýmdarda úırengenderińizdi oryndańyz. Bul Sizge jergilikti núanstardy túsinýge jáne mádenıet týraly túsinik alýǵa kómektesedi.
4. Sózdik pen gramatıkany jaqsartý úshin Chývash tilindegi kitaptar men gazetterdi oqyńyz. Neǵurlym kóp oqysańyz, túsinigińiz ben gramatıkańyz soǵurlym jaqsy bolady.
5. Sońynda, oqýyńyzdy chývash tilinde mátin jazý, Chývash onlaın forýmdaryna qatysý jáne emtıhanǵa daıyndyq sıaqty árekettermen tolyqtyryńyz. Bul sizge tildi myqtap meńgerýge kómektesedi.

Bırma aýdarmasy: mádenıetter arasyndaǵy kópir

Bul jahandanǵan álemde Mádenıetter men tilderdiń ártúrliligin túsiný mindetti bolyp tabylady. Bırma-Azıada jáne búkil álemde sóıleıtin kóptegen tilderdiń biri jáne kóptegen kásiporyndar men uıymdar úshin óz klıentterimen jaqsy qarym-qatynas jasaý úshin Bırmany túsiný mańyzdy. Sondyqtan Bırma tiline dál jáne senimdi aýdarmaǵa qol jetkizý óte mańyzdy.

Bırma tiline aýdarý ártúrli elderdiń, Mádenıetter men tilderdiń kásiporyndary, uıymdary men adamdary arasyndaǵy alshaqtyqty joıýǵa kómektesedi. Bul adamdardy baılanystyrýǵa, baılanys ornatýǵa jáne yntymaqtastyqqa kómektesý arqyly biriktiredi. Bırma tili-búkil álem boıynsha kem degende 33 mıllıon adam sóıleıtin Mánma tili. Bırma tili Mánmanyń resmı tili bolǵanymen, Karen, mon, kachın, rakhaın, shan jáne va sıaqty kóptegen basqa tilderde sóıleıdi. Sondyqtan, eger siz jergilikti turǵyndarmen shynymen baılanys ornatqyńyz kelse, Bırmadan basqa osy basqa tilderdi túsiný mańyzdy.

Bırmanyń eń dál jáne senimdi aýdarmasyn alý úshin Bırmada jáne Mánmada qoldanylatyn basqa tilderde tájirıbesi bar kásibı aýdarma qyzmetimen yntymaqtasý mańyzdy. Kásibı aýdarmashylar sertıfıkattalǵan jáne Bırma tilin de, sóıleıtin mádenıetti de jaqsy túsinýi kerek. Olar sondaı-aq til men jargonnyń núanstarymen tanys bolýy kerek. Bul aýdarmanyń dál jáne qatesiz bolýyn jáne tipti usaq-túıekterdiń de jiberilmeýin qamtamasyz etýge kómektesedi.

Bırma tilindegi kásibı aýdarmaǵa qol jetimdiliktiń bolýy bıznes pen uıymdarǵa keń aýdıtorıany tartýǵa kómektesedi. Mádenıet pen tildi túsiný arqyly kásiporyndar men uıymdar óz klıentterimen jaqsy qarym-qatynas ornata alady, bul oń baılanystar ornatý jáne sátti nátıjelerge qol jetkizý múmkindigin arttyrady.

Jalpy, Bırma tiline aýdarma Mánmadan jáne Bırma tilinde sóıleıtin basqa elderden kelgen adamdarmen bıznes júrgizýdiń mańyzdy bóligi bolyp tabylady. Til men mádenıetti túsiný arqyly kásiporyndar men uıymdar jahandyq ekonomıkanyń ósýine jáne órkendeýine kómektesý úshin tutynýshylarmen jaqsyraq baılanys ornatyp, yntymaqtasa alady.

Qaı elder Bırma tilinde sóıleıdi?

Bırma-Mánmanyń resmı tili (buryn Bırma dep atalǵan). Bul aımaqtyń basqa elderinde, sonyń ishinde Bangladeshte, Úndistanda jáne Taılandta aıtylady.

Bırma tiliniń tarıhy qandaı?

Bırma tili-tıbet-bırma jáne Mon-khmer sıaqty basqa tilderge qatysty Shyǵys Úndi-Araı tili. Ol bizdiń dáýirimizge deıingi 2 ǵasyrdan bastap qazirgi Mánma aýmaǵynda ómir súrgen pú men Mon órkenıetinen bastaý alady.E. bırma tili osy tilderden, sondaı-aq 9-10 ǵasyrlarda býdda mısıonerleri engizgen palı men sanskrıtten damydy.
11 ǵasyrdan bastap Bırma kóptegen aýlalar men ǵıbadathanalarda qoldanylatyn ádebı tilge aınaldy. 14 ǵasyrdyń ortasyna qaraı bul til Bırma Ava Koróldiginiń sotynyń resmı tiline aınaldy. Kelesi birneshe ǵasyrlarda ony qoldaný búkil elge taralyp, 1511 jyly týngý astanasynyń resmı tiline aınaldy.
19 ǵasyrǵa qaraı Bırma jazýy aıtarlyqtaı ózgerdi jáne bul til Resmı qujattar men poezıa úshin qoldanyldy. Brıtandyq otarshyldyq kezeńinde aǵylshyn tili eldegi negizgi tilge aınaldy, al Bırma ádebıeti aǵylshyn tiliniń órnekterimen aralasa bastady. Osy jyldar ishinde til qazirgi zamanǵa beıimdelip, sheteldik kózderden, sonyń ishinde aǵylshyn tilinen Jańa órnekter men sózderdi qosty.

Bırma tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Doktor Ko Aýng: Bırmanyń jetekshi lıngvıseriniń biri jáne Bırma tilinde kóptegen kitaptar men maqalalar jazǵan jemisti ǵalym.
2. Vý Chıt Maýng: Vý Chıt Maýng 1964 jyldan 1971 jylǵa deıin Ulybrıtanıadaǵy Bırmanyń Elshisi boldy, osy ýaqyt ishinde ol Ulybrıtanıada bırma tili men mádenıetin nasıhattaýǵa kóp kúsh jumsady.
3. Vý Tan: Vý Tan Birikken Ulttar Uıymynyń úshinshi Bas hatshysy qyzmetin atqarǵan jetekshi Bırma dıplomaty boldy. Onyń jumysy Bırmanyń saqtalýy men tanymal bolýymen erekshelenedi.
4. Dow sow Mya Twin: Dow sow Mya Twin-áıgili Bırma jazýshysy jáne aqyny jáne Bırma tilin damytý men tanymal etýdegi mańyzdy tulǵa.
5. Ý Teın Tın: Ý Teın Tın bırma tili men onyń ádebıetin qoldaný men túsinýdi nasıhattaý úshin kóp jumys istegen kórnekti Bırma lıngvısi boldy.

Bırma qurylymy qalaı jumys isteıdi?

Bırma-bul tonaldy til, ıaǵnı bir sózdiń aıtylatyn tonyna baılanysty ár túrli maǵynaǵa ıe bolýy múmkin. Bul analıtıkalyq til, ıaǵnı sóz tártibi maǵynany berý úshin maǵynaly sózder (zat esimder men etistikter) sıaqty mańyzdy emes. Til býynynyń qurylymy-CVC (daýyssyz-daýysty-daýyssyz dybys) jáne til devanagarıdiń Úndi jazýyna uqsas arnaıy qarippen jazylǵan.

Bırma tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Onlaın kýrstan bastańyz: Rosetta Stone nemese Pimsleur sıaqty Bırma tilin úırenýge bolatyn kóptegen onlaın kýrstar bar. Bul kýrstar qurylymdyq sabaqtardy usynady jáne gramatıkadan sózdik qoryna deıin barlyǵyn qamtıdy.
2. Tárbıeshini tabyńyz: eger siz Bırma tilin tezirek úırengińiz kelse jáne negizderden asyp ketkińiz kelse, jeke tárbıeshini tabýdy qarastyryńyz. Tárbıeshi jeke, maqsatty oqytýdy qamtamasyz ete alady jáne sizge óz qarqynyńyzben úırenýge kómektesedi.
3. Oqyńyz, tyńdańyz jáne kórińiz: kez-kelgen tildi erkin meńgerý úshin siz ony oqýdy, tyńdaýdy jáne sóıleýdi úırenýińiz kerek. Bırma kitaptary men oqý jýrnaldaryn tabyńyz, Bırma shoýlary men fılmderin kórińiz jáne Bırma ánderin tyńdańyz.
4. Baspen súńgý: tilge tolyq súńgýge eshteńe jetpeıdi – jáne Bırma da erekshelik emes. Til daǵdylaryn shynymen jaqsartý úshin Bırmaǵa barýdy jáne ana tilinde sóıleıtindermen ýaqyt ótkizýdi qarastyryńyz.