Khmer Qyrǵyz Aýdarma

Khmer tili-Kambodjanyń resmı tili, búkil álem boıynsha 16 mıllıonnan astam adam sóıleıdi. Til avstroazıalyq tilder otbasyna jatady, oǵan Vetnam jáne Mon-khmer, mysaly, khmer jáne mon-mon tilderi kiredi. Khmer tili óziniń jazý júıesiniń arqasynda Ońtústik-Shyǵys Azıadaǵy týystarynyń arasynda erekshe. Kambodjadaǵy azamattyq soǵys kezinde basqarýshy Komýnıstik partıamen tarıhı baılanysy úshin "khmer qyzyldary" dep atalatyn khmer alfavıti sıllabıkalyq jazý úshin daýyssyz áripter men dıakrıtıkterdiń tirkesimin qoldanady.

Dıakrıtıkanyń bolýyna qaramastan, khmer jazýyn basqa Shyǵys Azıa tilderimen salystyrǵanda úırený ońaı. Áripter rettelgen, bul oqýdy jeńildetedi. Bul basqa tilderge aýdarmalarmen salystyrǵanda khmer tiline aýdarýdy jeńildetýge kómektesedi.

Khmer tilinen aýdarma qyzmetteri Kambodjada týrızm men iskerlik múmkindikterdiń ósýine baılanysty suranysqa ıe. Nátıjesinde aǵylshyn jáne khmer tilderi arasyndaǵy alshaqtyqty joıýǵa kómektesetin kóptegen aýdarma kompanıalary paıda boldy.

Khmer tilindegi aýdarma kompanıasyn tańdaǵanda aýdarmashynyń tájirıbesin jáne onyń til týraly bilimin eskerý qajet. Sondaı-aq, aýdarmashynyń mádenıetti jaqsy biletinine jáne tildiń basqa jaǵdaıda nazardan tys qalýy múmkin keıbir núanstaryn bólip kórsetetinine kóz jetkizý mańyzdy.

Sonymen qatar, aýdarma kompanıasynyń dál jáne ýaqtyly aýdarmalardy usynatynyna kóz jetkizý mańyzdy. Bul Kambodjadaǵy kásiporyndarmen nemese jeke tulǵalarmen qarym-qatynas kezinde sheshýshi bolýy múmkin. Dáldik iskerı qujattar men kelisimsharttar úshin mańyzdy, sondyqtan khmer tilinen senimdi aýdarmashylarǵa aqsha salǵan jón.

Sońynda, básekege qabiletti baǵany usynatyn aýdarma kompanıasyn tabý mańyzdy. Kóptegen kompanıalar khmer tilinen aýdarma qyzmetin usynatyndyqtan, eń jaqsy mámileni alý úshin dúken aralap, baǵalardy salystyrǵan jón.

Khmer tilinen aýdarma qyzmetteri Kambodjada bıznes júrgizgisi keletin jeke adamdar men bıznes úshin baǵa jetpes bolýy múmkin. Tıisti aýdarmashynyń kómegimen olar qarym-qatynastyń dál jáne mádenı dástúrlerge sáıkes kelýin qamtamasyz ete alady. Sondyqtan, eger sizge qajettilik týyndasa, khmer tilinen aýdarma qyzmetterine júginýden tartynbańyz.

Khmer tilinde qaı elder sóıleıdi?

Khmer tili negizinen Kambodjada sóıleıdi. Ol basqa eldermen qatar Vetnam men Taılandta da sóıleıdi.

Khmer tiliniń tarıhy qandaı?

Khmer tili-Kambodjada, Vetnamda, Taılandta jáne Fransıada shamamen 16 mıllıon adam sóıleıtin avstroazıalyq til. Bul bizdiń dáýirimizdiń birinshi ǵasyrynan beri aımaqta qoldanylyp kele jatqan Kambodjanyń resmı tili..
Khmer tilindegi eń alǵashqy jazýlar bizdiń zamanymyzdyń 7 ǵasyryna jatady, biraq bul til áldeqaıda uzaq ómir súrgen bolýy múmkin. VII ǵasyrǵa deıingi ǵasyrlarda khmer ımperıasynda sanskrıt tilinde sóıleıtin Úndistan halqy basym boldy. 8 ǵasyrǵa qaraı khmer tili bólek dıalekt retinde erekshelene bastady.
Khmer tiline 9 ǵasyrda Úndistannyń ońtústiginen úndi býdda mısıonerleri ákelgen palı tili qatty áser etti. Palı men sanskrıttiń áseri aımaqtyń avstroazıalyq tilimen úılesip, qazirgi khmer tilin týdyrdy.
Sodan beri khmer tili tanymal bola bastady jáne qazirgi ýaqytta Kambodjada eń kóp taralǵan til bolyp tabylady. Bul sonymen qatar Ońtústik-Shyǵys Azıa memleketteri qaýymdastyǵynyń (ASEAN) resmı tilderiniń biri.

Khmer tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Prea Ang Eng (17 ǵ.): khmer tarıhyndaǵy mańyzdy tulǵa, Prea Ang Eng tildi saqtaý men nasıhattaýda mańyzdy ról atqarǵan birneshe eńbekter jazdy. Ol Ońtústik-Shyǵys Azıada alǵashqy baspa mashınasyn qurǵan, sonymen qatar khmer tiliniń jazbasha nusqasyn engizgen.
2. Kimniń Chankırıri (19 ǵasyrdyń aıaǵy): kimniń Chankırıri khmer tiliniń qazirgi damýyndaǵy eń mańyzdy tulǵalardyń biri bolyp sanalady. Ol osy ýaqytqa deıin qoldanylyp kele jatqan devanagarı jazýyna negizdelgen jazý júıesin jasady jáne emle men gramatıkany standarttaýǵa jaýapty boldy.
3. Thong Hı (20 ǵasyrdyń basy): Thong Hı khmer sózdigin jasaýdaǵy jańashyl jumysymen tanymal. Onyń sózdigi 1923 jyly jaryq kórdi jáne áli kúnge deıin khmer tiline silteme retinde keńinen qoldanylady.
4. Qurmetti Chýon Nat (20 ǵ.): Vat Botým Vaddaı ǵıbadathanasynyń rektory, Qurmetti Chýon NAT khmer tilin saqtaý jáne nasıhattaý jónindegi jumysy úshin úlken qurmetke ıe. Ol khmer tilinde býddıstik ilimmen alǵashqylardyń biri bolyp bólisti jáne kóbinese khmer mádenıetin saqtaýǵa kómektesken.
5. Haı Kantýl (21 ǵasyr): búgingi kúnge deıin khmer tilindegi eń yqpaldy tulǵalardyń biri, Haı Kantýl - profesor jáne lıngvıs, ol khmer tilin bilim berýde qoldanýdy nasıhattaý úshin tynymsyz jumys istedi. Ol khmer tili boıynsha birneshe oqýlyqtar ázirledi jáne khmer quqyǵyn qorǵaýshy bolyp tabylady.

Khmer tiliniń qurylymy qalaı jumys isteıdi?

Khmer tili-MON-khmer sýbfamılıasyna jatatyn avstroazıalyq til. Bul sózderdiń sýbektıvti-etistik-Obektilik reti bar jáne predlogtardyń ornyna keıingi sózderdi qoldanatyn analıtıkalyq til. Onda ár túrli prefıkster, jurnaqtar jáne ınfıksıvti aınalymdar bar baı affıks júıesi bar. Onyń zat esimderi sanmen, al etistikter bet, San, aspekt, daýys jáne kóńil - kúımen belgilenedi. Sondaı-aq, ártúrli mánderdi ajyratý úshin qoldanylatyn bes tondy tonaldy júıe bar.

Khmer tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Alfavıtti úırenýden bastańyz: khmer tili abýgıd álipbıin qoldana otyryp jazylǵan aksar khmer, sondyqtan áriptermen jáne olardyń ártúrli formalarymen tanysýdan bastaý kerek. Alfavıtti úırenýge kómektesetin resýrstardy Internetten taba alasyz.
2. Negizgi sózdik qoryn meńgerińiz: alfavıtpen tanysqannan keıin khmer tilindegi negizgi sózder men sóz tirkesterin úırený úshin jumys isteı bastańyz. Sózderdi izdeý jáne aıtylý tájirıbesi úshin onlaın sózdikterdi, oqýlyqtardy jáne qoldanbalardy paıdalanýǵa bolady.
3. Sabaqqa jazylyńyz: eger siz tildi durys úırenip jatqanyńyzǵa kóz jetkizgińiz kelse, jergilikti mektepte nemese ýnıversıtette khmer tilindegi sabaqtarǵa jazylyńyz. Sabaqqa qatysý sizge suraqtar qoıýǵa jáne nusqaýshymen jattyǵýǵa múmkindik beredi.
4. Ana tilinde sóıleıtinderdi tyńdańyz: khmer tilinde qalaı sóıleıtinin bilý úshin ana tilinde sóıleıtinderdi tyńdaýǵa biraz ýaqyt jumsaýǵa tyrysyńyz. Siz khmer tilindegi teleshoýlardy nemese fılmderdi kóre alasyz, podkasttardy tyńdaı alasyz nemese sol tildegi ánderdi taba alasyz.
5. Jazý jáne sóıleý jattyǵýlaryn oryndańyz: til týraly negizgi túsinikke ıe bolǵannan keıin, khmer tilinde jazý jáne sóıleý jattyǵýlaryn bastańyz. Osy tilde oqýdy bastańyz jáne ana tilinde sóıleıtindermen sóılesýge tyrysyńyz. Bul Sizge ózińizge degen senimdilikti arttyrýǵa jáne daǵdylaryńyzdy damytýǵa kómektesedi.

Qyrǵyz tiline aýdarý Qazaqstan men Qytaı shekarasynda ornalasqan Ortalyq Azıa memleketi Qyrǵyzstandaǵy jeke tulǵalar men kásiporyndar úshin tildik kedergiler arqyly qarym-qatynas jasaýdyń mańyzdy quraly bolyp tabylady. Qyrǵyz tilimen tanys emes adamdar úshin bul Qyrǵyzstannyń resmı tili, biraq orys tili de keń taralǵan. Qyrǵyz-túrki tili, ony mońǵol, túrik, ózbek jáne qazaq tilderimen baılanystyrady.

Qujattardy bir tilden ekinshi tilge dál aýdara alatyn kásibı aýdarmashylardyń bolýy Bıznestiń sáttiligi men halyqaralyq qatynastar úshin óte mańyzdy. Qyrǵyz tiline aýdarýdyń kásibı qyzmetteri Qyrǵyzstan turǵyndaryna bir-birin jáne óz shekaralarynan tys álemdi jaqsy túsinýge kómektesý arqyly ártúrli mádenıetter arasyndaǵy baılanys alshaqtyqtaryn joıýǵa kómektesedi.

Qyrǵyz tilindegi aýdarmalar kóbinese zańdy jáne qarjylyq qujattar, sondaı-aq medısınalyq jazbalar, iskerlik kelisimsharttar, marketıńtik materıaldar jáne bilim berý resýrstary sıaqty memlekettik qujattar úshin qoldanylady. Qujattardy nemese veb-mazmundy qyrǵyz tiline nemese odan aýdarý qajet bolǵanda, kásibı aýdarmashylar dáldikti qamtamasyz etý úshin til týraly bilimderin jáne onyń biregeı mádenı kontekstin paıdalanady.

Kásiporyndar kóbinese halyqaralyq marketıńtik strategıalardy ilgeriletý úshin qyrǵyz tiline aýdarma qyzmetterine súıenedi. Lokalızasıalanǵan aýdarymdar kompanıalarǵa jańa naryqtarǵa shyǵýǵa kómektesedi, bul klıenttermen berik qarym-qatynas ornatýdy jáne satylymdy arttyrýdy jeńildetedi. Aýdarmashylar tondaǵy, ádet-ǵuryptaǵy jáne jargondaǵy aıyrmashylyqtardy eskere otyryp, túpnusqa habarlamany dál jetkizýi kerek.

Sonymen qatar, jeke aýdarymdar Qyrǵyzstandaǵy ımıgranttar men bosqyndarǵa jańa mádenıetine ońaı enýge kómektesedi. Ómirlik mańyzdy qujattar men sertıfıkattardyń kásibı aýdarmalary otbasylarǵa densaýlyq saqtaý, bilim berý jáne basqa da negizgi qyzmetterge qol jetkizýdi jeńildetedi.

Qyrǵyz tiline aýdarý iskerlik, bilim berý nemese jeke sebepter boıynsha Qyrǵyzstanda jumys isteıtin nemese turatyn kez kelgen adam úshin óte mańyzdy. Aýdarylǵan qujattardyń durystyǵyna jáne mádenı erekshelikterdiń esebine kepildik berý úshin eldiń mádenıetin túsinetin bilikti aýdarmashyny tabý mańyzdy.

Qaı elderde qyrǵyz tilinde sóıleıdi?

Qyrǵyz tilinde negizinen Qyrǵyzstanda jáne Ortalyq Azıanyń basqa bólikterinde, sonyń ishinde Ońtústik Qazaqstan, Tájikstan, Ózbekstan, Soltústik Aýǵanstan, qıyr batys Qytaı jáne Reseı Respýblıkasynyń shalǵaı aýdandarynda sóıleıdi. Sonymen qatar, Túrkıada, Mońǵolıada jáne Koreı túbeginde etnıkalyq qyrǵyz halqynyń shaǵyn oshaqtary bar.

Qyrǵyz tiliniń tarıhy qandaı?

Qyrǵyz tiliniń uzaq jáne kúrdeli tarıhy bar. Bul Ortalyq Azıanyń proto-túrki tilinen shyqqan shyǵys túrki tili. Bul til týraly eń alǵashqy jazbasha dálelder 8 ǵasyrdan bastap ejelgi túrki alfavıtimen jazylǵan Orhon jazbalarynda kezdesedi.
Qyrǵyz tiline kórshi tilder-uıǵyr jáne mońǵol tilderi qatty áser etti. 16 ǵasyrda qyrǵyz tili ádebı tilge aınaldy, al qyrǵyz tiliniń alǵashqy sózdigi 1784 jyly jazyldy. Til 19 ǵasyrda damı berdi, al 1944 jyly qyrǵyz tili Qyrǵyzstannyń resmı tili boldy.
1928 jyly qyrǵyz tiliniń jazý júıesin standarttaǵan Biryńǵaı alfavıt dep atalatyn belgileý júıesi engizildi. Sodan beri qyrǵyz tili aýyzeki jáne jazbasha túrde damydy. Qazirgi ýaqytta latyn jáne Kırıll alfavıtteri tildiń zamanaýı jazbasha túri úshin qoldanylǵanymen, dástúrli arab qaraǵashtary áli kúnge deıin qyrǵyz tilinde Qasıetti mátinder jazý úshin qoldanylady.
Búginde qyrǵyz tilinde Qyrǵyzstanda, Qazaqstanda, Tájikstanda, Ózbekstanda jáne Qytaıda 5 mıllıonnan astam adam sóıleıdi.

Qyrǵyz tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Shyńǵys Aıtmatov (1928-2008): qyrǵyzdyń eń uly avtorlarynyń biri retinde tanymal, ol qyrǵyz tilinde birqatar shyǵarmalar jazdy jáne onyń ádebı formasyn damytqan.
2. Sholponbek Esenov (1891-1941): qyrǵyz tiliniń alǵashqy izasharlarynyń biri, ol qyrǵyz tilinde alǵashqy gazet shyǵardy jáne tildiń jazbasha túriniń tanymal jańashyly boldy.
3. Orosbek Toqtoǵazıev (1904-1975): qyrǵyz tiliniń zamanaýı standartty nusqasyn ázirleýdegi taǵy bir mańyzdy tulǵa. Ol kóptegen oqýlyqtar jazdy jáne osy til úshin sóz qoldanýdy damytýǵa kómektesti.
4. Alıchan Ashymqanov (1894-1974): ómirin qyrǵyz tili men dıalektileri týraly zertteýler men maqalalar jazýǵa arnaǵan kórnekti lıngvıs.
5. Ázimbek Beknazarov (1947 - qazirgi ýaqytqa deıin): qyrǵyz tili salasyndaǵy bedel dep sanalatyn, ol tildi jańǵyrtýǵa jáne jańa sózder men jazý stılderin jasaýǵa jaýapty boldy.

Qyrǵyz tiliniń qurylymy qalaı?

Qyrǵyz tili-dástúrli túrde úsh dıalektke bólinetin túrki tili: Soltústik, Ortalyq jáne Ońtústik. Bul aglútınatıvti til, ıaǵnı ol túbir sózderge jurnaqtar qosý arqyly kúrdeli sózderdi quraıdy. Qyrǵyz tilinde jurnaqtarǵa emes, prefıksterge basa nazar aýdarylady, bul oǵan qısyndy qurylym beredi. Sıntaksıstik turǵydan qyrǵyz tili ádette sov (sýbekt-obekt-etistik) bolyp tabylady jáne kóptegen túrki tilderi sıaqty etistik-aqyrly qurylymǵa ıe. Sondaı-aq, tilde ár túrli dybystar nemese ıntonasıalar sózderge múldem basqa maǵyna bere alatyn aıqyn fonematıkalyq aspekt bar.

Qyrǵyz tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Tildiń negizderin úırenýden bastańyz. Siz qyrǵyz tiliniń negizderimen tanystyratyn kóptegen onlaın nemese betpe - bet kýrstardy taba alasyz. Buǵan negizgi sózdik pen gramatıka, jalpy sóz tirkesteri men negizgi sandar kiredi.
2. Ana tiliniń jazbalaryn tyńdańyz. Qyrǵyz tilinde sóıleıtinderdiń áńgimeleri men jazbalaryn tyńdaý sizge tildiń qalaı sóıleıtinin jaqsy túsinýge kómektesedi.
3. Osy tilde seriktespen sóılesýge mashyqtanyńyz. Qyrǵyz tilinde sóıleıtin adamdy taýyp, onymen osy tilde sóılesýge mashyqtanyńyz. Bul sizdiń sóılesý daǵdylaryńyzdy damytýdyń mańyzdy qadamy.
4. Kitaptar, sózdikter jáne onlaın quraldar sıaqty resýrstardy paıdalanyńyz. Bul tildi úırenýge kómektesetin kóptegen resýrstar bar. Buǵan kitaptar, sózdikter, gramatıkalyq anyqtamalyqtar jáne t.b. kiredi.
5. Kóńil kóterýdi umytpańyz. Tildi úırený qyzyqty bolýy kerek. Fılmderdi kórýge, kitap oqýǵa jáne ana tilindegi is-sharalarǵa ýaqyt bólińiz. Bul oqý prosesin áldeqaıda jaǵymdy jáne paıdaly etedi.