Азербайджанский. Мальтийскай Тылбаастаа

Азербайджан тылыгар тылбаас аан дойду айанньыттарыгар киэҥник биллибит ураты гибрид тыллаах- өстөөх уонна култууралаах омук тыллара үөскээбиттэрэ. Азербайджан хас да араас Илиҥҥи уонна киин Азиатскай тыллары кириэстии ааҕыллар, ону ааһан региону кытта бодоруһарга дьулуспут компанияларга солбуллубат өҥөлөрү оҥорор.

Азербайджан тыла Соҕуруу Кавказка уонна киин Азияҕа, ордук Азербайджан Республикатыгар 10 мөлүйүөннээх региональнай тыл буолар. Кини турецкай тылы кытта ыкса сибээстээх уонна урукку Советскай Союз атын чаастарыгар киэҥник тарҕаммыт. Азербайджан, Азербайджан, Беларусь, Молдова, Казахстан уонна Кыргызстан дойдуларыгар киллэрэн, эһиги региоҥҥа бизнеһи ыытар былааннааххыт туһунан дьоһун суолталаах тыл буолар.

Азербайджан тыла атын да көрүҥнэриттэн тылбаастанар хас да аспектар бааллар. Бу икки сурук- Бичик уонна икки хардарыта өйдөбүнньүк диалектар ситимнэригэр киирэр уустук тыл. Бу хас биирдии тыл тус уратылаах, уратылаах буолан, Азербайджан уонна да атын тыллары кытта үлэлиир тылбаасчыттарга судургута суох буолуон сөп. Холобур, эр дьон үс варианнарыгар диэри (эр киһи, дьахтар уонна орто биис уустара), ону ааһан тыл тутатына судургута суох буолуон сөп. Ону таһынан чопчу этиилэртэн тутулуга суох хас да ньымалар бааллар, онон чопчу уонна көдьүүстээх тылбаас сөптөөх тоннаны уонна культурнай элеменнэри таба туттуу сатабылын көрдөрөр.

Ити кэмҥэ Азербайджан тыла туроктары кытта ыкса сибээстээх, олор ортолоругар уопсай тыл, өйдөбүллэр элбэхтэр. Ити ханнык баҕарар тылы кытта билсиһэн, атын киһини талан, кинилэри үлэнэн туроктарга тылбаастаан үлэлииргэ көҥүллэнэр.

Эһиги региоҥҥа бараргытыттан тутулуга суох, эбэтэр бизнеһи салайаҕыт дуу, Азербайджаҥҥа көһөрүү өҥөтө эһиги уопуккутуттан муҥутуур көдьүүһэ эһиэхэ көмөлөһүөҕэ. Тылларын икки ардыларыгар уопуттаах носители кытта үлэлэһэн, эһиги иһитиннэриигит чопчу уонна профессиональнай рыногы кытта сибээстээх буоларыгар уонна икки өттүттэн барыстаах сыһыаны тутаргытыгар көмөлөһүөххүтүн сөп.

Азербайджан тылын ханнык дойдуларга этэллэрий?

Азербайджаҥҥа уонна Иран сорох чаастарыгар сүрүннээн Россия, Турция, Ирак, Грузия уонна Сирия курдук дойдуларга этэллэр.

Азербайджан тылын историята хайдаҕый?

Азербайджан тылын историята биһиги эрабыт 8 үйэтигэр тахсар, огузтар (тюрк) омуктар киин Азияҕа аан бастаан олохсуйбуттар. 13- с үйэҕэ Азербайджан бүтүн региоҥҥа Персия култууратын уонна тыл улахан киинэ буолбута. 19- с үйэҕэ нуучча- перс сэриилэрин саҕана Азербайджан тылын туһаныы Арассыыйа империятын нуучча тылын туһатыгар хам баттаммыта. ССРС ыһыллыытын кэнниттэн, Азербайджан, Азербайджан тыла дойду официальнай тылынан билиниллибитэ.
Ол кэмтэн ыла аҕыйах реформа ылыллан, тылы тыыннаах хаалларыыга уонна салгыы стандартизацияҕа туһаайыллыбыт тыл политиката ылыллыбыта. Бу билигин мөлүйүөнүнэн киһи Азербайджаҥҥа, Грузия уонна Иран курдук регион атын дойдуларыгар тыл сөргүтүүгэ тирэҕирэр. Ону таһынан Азербайджан тыла аан дойду үрдүнэн киэҥник тарҕанар омук тыла эмиэ элбээн иһэр.

Саха тылын сайдыытыгар саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Мирза Фатали Ахундов-Азербайджан суруйааччыта, драматург, философ уонна педагог. Кини үлэтин 19- с уонна 20- с үйэ саҥатыгар национальнай уһуктууга сабыдыаллаабыта.
2. Мамед Сид Ордубин-кини билиҥҥи Азербайджан литературатын аҕатынан, ону таһынан саамай биллэр пионерынан ааҕыллар.
3. Мухаммад Мухаммед Физули- Азербайджан поэта уонна 16 үйэ суруйааччыта. Кинини классическай Азербайджан литературатын төрүттээччинэн ааҕаллар.
4. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам 20- с үйэ саҥатыгар Саха тылын сайдыытыгар сүҥкэн суолталаах фигура этэ. Кини Азербайджан тылын сайыннарыыга актыыбынай кыттыылааҕа уонна алфавиты айыыга дьоһун оруолу оонньообута.
5. 12 үйэ алын сүһүөх поэта, бүтүн литератураҕа саамай сүдү поэт - романтик быһыытынан киэҥник биллэр. Кини француз уонна нуучча курдук атын тылларга суруйбута уонна үлэлэриттэн сорохторо атын тылларга тылбаастаммыттара. Кини поэзията Азербайджан култууратыгар улаханнык сабыдыаллаабыта.

Азербайджан тылын структурата хайдах оҥоһулунна?

Азербайджан тыла уустук структуралаах. Бу агглютинативнай тыл, ол аата тыл суолтата уларыйарыгар олоҕуран суффикстары эбэр. Бу процесс агглютинация диэн ааттанар. Холобур, "тыл-" (суруйабын) "тыл-м" (мин суруйабын) буолар. Тылы уонна суффикстар тыл балаһыанньатыттан көрөн быһаарыллыбыт аһаҕас дорҕооннору кытта дьүөрэлэһиэхтээхтэр. Грамматическай Азербайджан тыла икки көлүөнэттэн, үс падежтан уонна сэттэ бириэмэттэн турар.

Саха тылын ордук сөпкө үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Алфавиты кытта билсиһииттэн саҕалааҥ. Азербайджан тыла Латинскай графикаҕа олоҕурбут алфавитынан туһаныллар, ол 33 буукубаттан турар.
2. Онлайн учебник эбэтэр онлайн үөрэх пособиетын Булуҥ, тыл төрдүн үөрэтэргэ. Грамматика, этии структурата уонна тыл саппааһа - бу барыта тыл өйдөбүлүгэр улахан суолталаах.
3. Тыл үөрэтиигэ тиэкистээх буолуҥ. Азербайджан бизга записи, видео ва фильмлар озорбойжонлик ва узбекистонга эшитиб, унга эшитганлар.
4. Практикаланыҥ. Туохха үөрэммиккитин барытын өйдөөн-дьүүллээн сылдьыҥ. Улэҕитин- хамнаскытын урдэтэргэ уонна тылгытын уерэтэргэ кедьуустээхтик кыттаргытыгар кедьуустээхтик кыттаргытыгар көмөлөһүҥ.
5. Репетиторы кытта үлэлээ. Репетитор эһиэхэ бэйэтин тэтимигэр уонна эһиги прогрессаргытын сыаналыырга көмөлөһүөн сөп. Кинилэр эмиэ ханнык баҕарар ыйытыыларгытыгар рекомендация биэриэхтэрин, эппиэттиэхтэрин сөп.
6. Онлайн ресурсалары туһаныҥ. Эһиги үөрэххитин эбии киллэрэр кыахтаах онлайн уруоктар уонна ресурсалар элбэхтэр.

Мальт тылын тылбаастааһын сирэйтэн соҕуруу байҕалга барар Мальт тылын уонна культуратын өйдүүргэ кыаҕы биэрэр. Мальт официальнай тылынан Латинскай буукубаларынан суруллубут мальт тыла буолар. Мальти тыла араб курдук эрээри, кини сорох уратылардаах, ол иһин тыл муннуга буолбат, мальтийскайы тылбааһа суох өйдүүрэ уустук.

Мальт тыла финикянист уонна римлян иннилэрин диэки барар уһун историялаах. Итальянскай, английскай уонна французскай курдук атын тыллар Саха тылын сайдыытыгар үйэ тухары сабыдыаллаабыттара. Ол иһин тыл ис кыаҕын толору өйдүүрүн туһугар мальтийскайдыы тылбааһы ылыы улахан суолталаах.

Дьыала чопчу тылбаас ыларыгар тиийдэҕинэ, аҕыйах тоҕоостоох варианнар бааллар. Суругунан тылбаас профессиональнай сулууспалара ханнык баҕарар докумуону эбэтэр тиэкиһи тылынан тылбаастыырга, дьыалабыай докумуоннартан саҕалаан СГУ уонна медицинскэй докумуоннартан саҕалаан өҥөнү биэриэхтэрин сөп. Тылбаас профессиональнай сулууспатын кытта үлэ барыта текси бастакы өйдөбүлү, өйү- санааны тутуһан чопчу быһаарыллыа диэн мэктиэлиир.

Ордук экономическай варианы көрдүүгүтүнэ, онлайн- тылбаас өҥөтө элбэх веб- сайт баар. Бу веб- сайты мальтийскайы киллэрэн туран араас тылларга тылбаастыыллар. Онлайн- тылбаас сулууспалара чуолкай тылбаастаныахтарын сөп эрээри, кинилэр культурнай нэилиэктэри барытын учуоттуур кыахтара суох. Онон цифровой тылбаастар мальтиоҥҥа судургу докумуоннары уонна тиэкистэри туһаныахха ордук.

Дьэ, онлайн нууччалыы тылдьыт, бэчээттэммит да көрүҥнэригэр сөп түбэһэр мальтийскай- английскай тылдьыттар элбэхтэр. Бу тылдьыттар эһиэхэ чуолкай тылбаастары, ону тэҥэ грамматикаҕа уонна айымньыга туһалаах сүбэлэри биэриэхтэрин сөп. Тылдьыт тылбаастара көдьүүстээх буолуон сөп эрээри, быраабыла курдук, кээмэйинэн хааччахтан уонна уустук докумуоннарга туһаныллыа суохтаах.

Ханнык тииптээх тылбаастан тутулуга суох, эһиги наадаҕытыгар сөптөөх быһаарыыны булуохтааххыт. Профессиональнай тылбаас сулууспалара эһиэхэ үрдүк тылбаастары биэриэхтэрин сөп, онлайн сервиһэ тылбаас уонна тылдьыттар базовай тылбаастарга туһалаах буолуон сөп. Эһиги талыыгытыттан тутулуга суох, нууччалыы тылбаас эһиэхэ Мальт тылын уонна культуратын өйдүүргэ көмөлөһүөн сөп.

Мальтийскай тылынан ханнык дойдуларга саҥаралларый?

Мальтийскай тылынан ордук Мальт тылынан саҥараллар, ол гынан баран манна Австралия, Канада, Германия, Италия, холбоһуктаах Штаттар уонна атын дойдуларга мальт диаспоратын чилиэннэрэ этэллэр.

Мальт тылын историята хайдаҕый?

Мальт тыла олус уһун уонна араас историялаах, ону биһиги эрабыт 10- с үйэтин иннин биэрэллэр. Хотугу Африка, француз, Испан уонна английскай тыллары күүстээх сабыдыаллаабыт сикико- Арабскай диалектартан арахсыбыта дииллэр. Мальт арыыта бэйэтин историятын былаһын тухары араас держава былааһынан сылдьарын быһыытынан, тылы оккупациялаабыт арыыны туттаран араас тылы, этиилэри хомуйбут. Мальт тыла Европаҕа биир уһулуччулаах тыл буолар, кини лексиконо кини историятын сорҕото буолар бары культуралар элеменнэрэ бааллар.

Мальт тылын үөрэтиигэ саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1) Микиэль Антон Вассали (1764-1829): "мальт тылын аҕата" диэн ааттаах, Вассали мальт лингвиһэ, философ уонна филолог этэ.
2) Дан Карм Псайл (1871-1961): Поэт уонна Мальт бастакы национальнай поэта, Псала мальтийскай тылынан элбэхтик суруйбута уонна тылга кэккэ саҥа тыллары уонна тыллары киэҥник тарҕатыыга эппиэтинэстээх этэ.
3) Гузе Мушат Аззопарди (1927-2007): Саха тылын лингвист уонна чинчийээччи, Аззопарди мальтийскай тылынан элбэхтик суруйбута, ону тэҥэ тыл лингвистическэй уонна литературоведческай чинчийиини ыыппыта.
4) Антон ван Лир (1905-1992): аҕабыыт - иезит, Ван Лир сүүрбэһис үйэ Саха тылын уонна литературатын уобалаһыгар биир биллэр фигурата этэ уонна бу тылга таба суруйуу чуолкай тиһигин тэрийии иһин эппиэтинэстээх.
5) Джо Фригиери (1936-2020): мальтийский поэт уонна суруйааччы, Фигиери английскайдыы да, мальтийскайдыы да элбэхтик суруйбута уонна аныгы мальтийскай тыл сайдарыгар улахан кылааты киллэрбитэ, ону тэҥэ мальт поэзиятын биир бастыҥ автордарынан ааҕыллыбыта.

Мальт тылын структурата хайдах оҥоһулунна?

Мальт тылын структурата араб тылыгар маарынныыр,онно үс дьүөрэлээх тылтан турар. Француз уонна Италия тылларыгар күүстээх сабыдыаллаах, кыра артикль иннигэр баар уонна хас да сыһыарыылаах сыһыарыылаах тыллар бааллар. Мальт тыла эмиэ икки чыыһылалаах, ол аата аат даҕааһын, даҕааһын уонна туохтуурдар биирдиилээн ахсааҥҥа эбэтэр иккилии көрүҥҥэ сөп түбэһиэхтэрин сөп.

Мальт тыла ордук сөптөөх ньыманан хайдах үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Мальтийскай грамматиканы уонна айымньыны үөрэтииттэн саҕалааҥ. Грамматика быраабылатын быһаарар онлайн ресурсалары уонна үөрэх пособиеларын көрдөөҥ,ону тэҥэ тылы таба суруйуу хайдах сөпкө этэрин.
2. Тыл атастаһыытыгар эбэтэр практикаҕа партнеру Булуҥ. Сахалыы саҥарар киһини кытта кэпсэтии-бастыҥ ньыма.
3. Ыччаттарга радио, киинэлэри уонна телевизионнай программалары истиэҕиҥ. Тылгытыгар болҕомтоҕутун ууруҥ, эһиги тугу истибиккитин хатылыаххыт.
4. Тыл пленарнай саппааһыгар уонна грамматикаҕа сыһыаран туһаныҥ. Тылы үөрүйэхтэрин туттуу структуралаах буолуон сөп.
5. Хас да мальт доҕотторун илдьэ барыҥ. Бу, биллэн турар, тыл үөрэхтээхтэрин кытта бодоруһуу, ону тэҥэ эһиэхэ көмөлөһөргө бэлэммит атын омук тылын илдьэ сылдьар бастыҥ ньыма.
6. Оҕолоххутуна, Мальтаҕа сылдьыҥ. Тылга, культураҕа уонна Мальт дьонноругар тиэйиҥ. Онон тылгытын быдан түргэнник баһылыаххыт!