Татаар Азербайджанский. Тылбаастаа

Татаар - Татарстан Республикатыгар Российскай Федерация састаабыгар киирэр Татарстан Республикатыгар киирэр тыл. Бу түүр тыла, атын түүр тылларыгар чугас, турок, узбек, казах тыла. Онно Азербайджан, Украина, Казахстан сорох чаастарыгар эмиэ этэллэр. Татаар тыла Татарстан официальнай тыл буолар уонна үөрэх уонна государственнай управление эйгэтигэр туһаныллар.

Арассыыйа империята кэҥээн, татаар тыла Татарстан састаабыгар киирбит оройуоннарга оскуолаларга булгуччулаах буолла. Ол гынан баран 1990- с сылларга төрөөбүт тылбыт төрөөбүт тылын чөлүгэр түһэриигэ кыһамньы ууруллубута.

Дьыала тылбааска тиийдэҕинэ хас да варианнардаах, татаар тылыгар докумуоннары тылбаастыан баҕарар дьоҥҥо тоҕоостоох. Татаар тылыгар тылбаасчыт-татаар тылыттан профессиональнай тылбаасчыт наймыламмыт ньыма. Тыл Ньурбаларын кытта билсиһэр буолан, итинтэн ордуктаах дьыала. Профессиональнай тылбаасчыттар юридическай, медицинскэй уонна финансовай тылбаас курдук туһааннаах уобаластарга уопуттаах, онон чопчу тылбааһы хааччыйыахтарын сөп.

Атын вариант-автоматизированнай тылбаас программатын туһаныы. Бу программалар тыл носуоһа суох дьоҥҥо көмөлөһөргө, докумуону түргэнник уонна чуолкайдык тылбаастыырга ананаллар. Кинилэр тылы уонна этиини биир тылтан атын тылга сыһыарыы алгоритмнарын туһаналлар. Ол эрээри, бу программалар тылбаасчыт докумуонун бэрэбиэркэлээһин курдук чуолкайа суох буолуон сөп.

Онлайн- тылбаас сулууспалара английскай татаардары кытта чуолкай тылбааһы хааччыйар кыахтаахтар. Бу өҥөлөр үгүстүк чэпчэки вариант буолаллар эрээри, профессиональнай тылбаасчыт өҥөтүн да иһин хаачыстыбатын мэктиэлиир кыахтара суох. Татаар тылыгар тылбаас түргэн уонна чэпчэки быһаарыыны көрдүүгүт буоллар, үчүгэй вариант буолуон сөп. Ол эрээри, авторитетнай сервиһи сөпкө хааччыйарга туһанаргыт наадалаах.

Татаар тылын тылбаастыырга ханнык маршруту талбыккытыттан тутулуга суох, кыаллар проблемалары инникигэ куоттарарга чуолкай сорук турар. Профессиональнай тылбаас, быраабыла курдук, бу сыалы ситиһии бастыҥ ньыматынан буолар, ол гынан баран ороскуотун кытта проблема үөскүүр буоллаҕына, онлайн-тылбаас эбэтэр компьютернай программалар өҥөлөрө көмөлөһүөн сөп.

Татарстыы тылынан саҥаралларый?

Татаар тылыгар сүрүннээн Арассыыйаҕа, онно 6 мөлүйүөнтэн тахса киһи баар дииллэр. Онно Азербайджан, Казахстан, Кыргызстан, Турция уонна Туркменистан курдук атын дойдуларга эмиэ этэллэр.

Татаар тылын историята хайдаҕый?

Татаар тыла, Казан татаар Татарстан Республикатыгар, Российскай Федерация регионугар этиллэр түүр тылларынан эмиэ биллэр. Онно эмиэ Россия атын чаастарыгар, Узбекистаҥҥа уонна Казахстаҥҥа этэллэр. Татаар тылын историята 10- с үйэҕэ киирэр, волж булгунньахтары ислам ылыммыт уонна билиҥҥи татаардар буолбуттар. Кыһыл көмүс орудиеҕа (13-15 сс.) таатталар монгол баһылыыр- көһүлүүр тыллара уонна татаардар тыллара монгол уонна перс тылларыгар улаханнык сабыдыаллаабыттара. Тыл үйэтин тухары түүр тылын атын диалектарын, ону тэҥэ араб уонна перс киирии тылларыттан улахан уларыйыылар тахсыталаабыттара. Ол түмүгэр кини чугас аймахтарыттан уратылаах, регионнааҕы кэпсэтиилэр тахсыбыттара. Татаар тылыгар суруйбут бастакы кинигэтэ "Диванъ- И Люгати Т- тюрк"диэн ааттаах 1584 с. бэчээттэммитэ. 19- с үйэттэн саҕалаан татаар тыла Россия империятыгар, онтон Сэбиэскэй Союзка билиниллибитэ. Татарстаҥҥа сэбиэскэй кэмҥэ официальнай статуһу ылбыта эрээри, сталинскай кэмҥэ баттатыыга түбэспитэ. 1989 с. татаар алфавита кириллицаттан латиницаҕа солбуйуллубута, онтон 1998 сыллаахха Татарстан Республиката официальнай тыллары кэпсээбитэ. Бүгүн бу тылынан Арассыыйаҕа 8 мөлүйүөн кэриҥэ носители, сүрүннээн тутар общиналар ортолоругар кэпсииллэр.

Саха тылын сайдыытыгар саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Габдулла Тукай (1850-1913): татаар поэта уонна драматург, узбек, нуучча уонна татаар тылларыгар суруйбут уонна татаар тылын уонна литературатын популяризациялааһыҥҥа сүҥкэн оруолу оонньообут.
2. Аляскя миргазизи (17 үйэ): татаар суруйааччыта, татаар тылын грамматикатын автора, поэтическай сурук ураты стилин ырытыыга суруллар.
3. Тегахир Асканави (1885-1951): татаар учуонайа уонна лингвиһэ, Саха тылын сайдыытын быһаарар суолталаах.
4. Машаммедья Зарняев (19 үйэ): татаар суруйааччыта уонна поэт бастакы татаар тылдьытын суруйбута уонна татаар тылын стандартыгар көмөлөспүтэ.
5. Ильдар Файзи (1926-2007): татаар суруйааччы уонна суруналыыс, уонунан кэпсээннэри уонна кинигэлэри суруйан, татаар тылын сөргүтүүгэ боччумнаах кылааты киллэрбит татаар тылын.

Тутар тыл структурата хайдах оҥоһулунна?

Татаар тылын структурата иерархична, типовой агглютинативнай морфологиялаах. Онно түөрт падежка (ааттаах- суоллаах, родительнай, винительнай уонна локативнай) уонна үс биис ууһа (эр киһи, дьахтар уонна орто). Туохтуурдар сирэйдэринэн, ахсааннарынан, киэннэринэн арахсаллар, онтон аат түһүккэ, ахсааҥҥа киирэллэр. Тылга бөһүөлэктэр уонна частицалар уустук системалара баар, кинилэр аспектарын, хайысха уонна модальность курдук ньымалары хабыахтарын сөп.

Татаар тыла ордук сөптөөх ньыманан хайдах үөрэтэҕитий?

1. Хаачыстыбалаах материалга – Интернеккэ уонна кинигэ маҕаһыыннарыгар татаар тылын үөрэтиигэ ураты ресурсалар баалларын итэҕэтиҥ, онон эһиги саамай хаачыстыбалаах матырыйаалгытыгар киириэххит диэн эрэниэҕиҥ.
2. Алфавиты кытта билсиҥ – татаар тыла кириллицаҕа суруллубутун быһыытынан, сэдэх алфавиты кытта билсибиккит, тыл үөрэтиигэ киириэн иннинэ итэҕэйиэҕиҥ.
3. Тылы уонна охсууну үөрэтиҥ-татаар тылыгар аһаҕас дорҕооннор уонна сүһүөхтэригэр охсуу уустук системата туһаныллар, онон саҥарыы уонна охсуу уонна охсуу икки ардыларыгар араастаһыыны билэргэ үөрэниҥ.
4. Сүрүн грамматическай быраабылалары уонна структуралары кытта билсиҥ – базовай грамматика уонна этии структураларын үчүгэй өйдөбүллэрэ ханнык баҕарар тылы баһылааһыҥҥа киирэллэр.
5. Истиҥ, көрүҥ уонна ааҕыҥ-истии, көрүү уонна ааҕыы эһиэхэ тыл дорҕоонугар үөрүйэх көмөлөһүөҕэ, ону тэҥэ тылдьыт саппааһын уонна фразтары кытта үлэҕэ сыһыарыллыаҕа.
6. Кэпсэтиини ыытыҥ - ханнык баҕарар тылы үөрэтэргэ бастыҥ ньыма. Бастаан бытааннык саҥарарга кыһаллыҥ, алҕаһы оҥорорго толлумаҥ.

Азербайджан тылыгар тылбаас аан дойду айанньыттарыгар киэҥник биллибит ураты гибрид тыллаах- өстөөх уонна култууралаах омук тыллара үөскээбиттэрэ. Азербайджан хас да араас Илиҥҥи уонна киин Азиатскай тыллары кириэстии ааҕыллар, ону ааһан региону кытта бодоруһарга дьулуспут компанияларга солбуллубат өҥөлөрү оҥорор.

Азербайджан тыла Соҕуруу Кавказка уонна киин Азияҕа, ордук Азербайджан Республикатыгар 10 мөлүйүөннээх региональнай тыл буолар. Кини турецкай тылы кытта ыкса сибээстээх уонна урукку Советскай Союз атын чаастарыгар киэҥник тарҕаммыт. Азербайджан, Азербайджан, Беларусь, Молдова, Казахстан уонна Кыргызстан дойдуларыгар киллэрэн, эһиги региоҥҥа бизнеһи ыытар былааннааххыт туһунан дьоһун суолталаах тыл буолар.

Азербайджан тыла атын да көрүҥнэриттэн тылбаастанар хас да аспектар бааллар. Бу икки сурук- Бичик уонна икки хардарыта өйдөбүнньүк диалектар ситимнэригэр киирэр уустук тыл. Бу хас биирдии тыл тус уратылаах, уратылаах буолан, Азербайджан уонна да атын тыллары кытта үлэлиир тылбаасчыттарга судургута суох буолуон сөп. Холобур, эр дьон үс варианнарыгар диэри (эр киһи, дьахтар уонна орто биис уустара), ону ааһан тыл тутатына судургута суох буолуон сөп. Ону таһынан чопчу этиилэртэн тутулуга суох хас да ньымалар бааллар, онон чопчу уонна көдьүүстээх тылбаас сөптөөх тоннаны уонна культурнай элеменнэри таба туттуу сатабылын көрдөрөр.

Ити кэмҥэ Азербайджан тыла туроктары кытта ыкса сибээстээх, олор ортолоругар уопсай тыл, өйдөбүллэр элбэхтэр. Ити ханнык баҕарар тылы кытта билсиһэн, атын киһини талан, кинилэри үлэнэн туроктарга тылбаастаан үлэлииргэ көҥүллэнэр.

Эһиги региоҥҥа бараргытыттан тутулуга суох, эбэтэр бизнеһи салайаҕыт дуу, Азербайджаҥҥа көһөрүү өҥөтө эһиги уопуккутуттан муҥутуур көдьүүһэ эһиэхэ көмөлөһүөҕэ. Тылларын икки ардыларыгар уопуттаах носители кытта үлэлэһэн, эһиги иһитиннэриигит чопчу уонна профессиональнай рыногы кытта сибээстээх буоларыгар уонна икки өттүттэн барыстаах сыһыаны тутаргытыгар көмөлөһүөххүтүн сөп.

Азербайджан тылын ханнык дойдуларга этэллэрий?

Азербайджаҥҥа уонна Иран сорох чаастарыгар сүрүннээн Россия, Турция, Ирак, Грузия уонна Сирия курдук дойдуларга этэллэр.

Азербайджан тылын историята хайдаҕый?

Азербайджан тылын историята биһиги эрабыт 8 үйэтигэр тахсар, огузтар (тюрк) омуктар киин Азияҕа аан бастаан олохсуйбуттар. 13- с үйэҕэ Азербайджан бүтүн региоҥҥа Персия култууратын уонна тыл улахан киинэ буолбута. 19- с үйэҕэ нуучча- перс сэриилэрин саҕана Азербайджан тылын туһаныы Арассыыйа империятын нуучча тылын туһатыгар хам баттаммыта. ССРС ыһыллыытын кэнниттэн, Азербайджан, Азербайджан тыла дойду официальнай тылынан билиниллибитэ.
Ол кэмтэн ыла аҕыйах реформа ылыллан, тылы тыыннаах хаалларыыга уонна салгыы стандартизацияҕа туһаайыллыбыт тыл политиката ылыллыбыта. Бу билигин мөлүйүөнүнэн киһи Азербайджаҥҥа, Грузия уонна Иран курдук регион атын дойдуларыгар тыл сөргүтүүгэ тирэҕирэр. Ону таһынан Азербайджан тыла аан дойду үрдүнэн киэҥник тарҕанар омук тыла эмиэ элбээн иһэр.

Саха тылын сайдыытыгар саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Мирза Фатали Ахундов-Азербайджан суруйааччыта, драматург, философ уонна педагог. Кини үлэтин 19- с уонна 20- с үйэ саҥатыгар национальнай уһуктууга сабыдыаллаабыта.
2. Мамед Сид Ордубин-кини билиҥҥи Азербайджан литературатын аҕатынан, ону таһынан саамай биллэр пионерынан ааҕыллар.
3. Мухаммад Мухаммед Физули- Азербайджан поэта уонна 16 үйэ суруйааччыта. Кинини классическай Азербайджан литературатын төрүттээччинэн ааҕаллар.
4. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам 20- с үйэ саҥатыгар Саха тылын сайдыытыгар сүҥкэн суолталаах фигура этэ. Кини Азербайджан тылын сайыннарыыга актыыбынай кыттыылааҕа уонна алфавиты айыыга дьоһун оруолу оонньообута.
5. 12 үйэ алын сүһүөх поэта, бүтүн литератураҕа саамай сүдү поэт - романтик быһыытынан киэҥник биллэр. Кини француз уонна нуучча курдук атын тылларга суруйбута уонна үлэлэриттэн сорохторо атын тылларга тылбаастаммыттара. Кини поэзията Азербайджан култууратыгар улаханнык сабыдыаллаабыта.

Азербайджан тылын структурата хайдах оҥоһулунна?

Азербайджан тыла уустук структуралаах. Бу агглютинативнай тыл, ол аата тыл суолтата уларыйарыгар олоҕуран суффикстары эбэр. Бу процесс агглютинация диэн ааттанар. Холобур, "тыл-" (суруйабын) "тыл-м" (мин суруйабын) буолар. Тылы уонна суффикстар тыл балаһыанньатыттан көрөн быһаарыллыбыт аһаҕас дорҕооннору кытта дьүөрэлэһиэхтээхтэр. Грамматическай Азербайджан тыла икки көлүөнэттэн, үс падежтан уонна сэттэ бириэмэттэн турар.

Саха тылын ордук сөпкө үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Алфавиты кытта билсиһииттэн саҕалааҥ. Азербайджан тыла Латинскай графикаҕа олоҕурбут алфавитынан туһаныллар, ол 33 буукубаттан турар.
2. Онлайн учебник эбэтэр онлайн үөрэх пособиетын Булуҥ, тыл төрдүн үөрэтэргэ. Грамматика, этии структурата уонна тыл саппааһа - бу барыта тыл өйдөбүлүгэр улахан суолталаах.
3. Тыл үөрэтиигэ тиэкистээх буолуҥ. Азербайджан бизга записи, видео ва фильмлар озорбойжонлик ва узбекистонга эшитиб, унга эшитганлар.
4. Практикаланыҥ. Туохха үөрэммиккитин барытын өйдөөн-дьүүллээн сылдьыҥ. Улэҕитин- хамнаскытын урдэтэргэ уонна тылгытын уерэтэргэ кедьуустээхтик кыттаргытыгар кедьуустээхтик кыттаргытыгар көмөлөһүҥ.
5. Репетиторы кытта үлэлээ. Репетитор эһиэхэ бэйэтин тэтимигэр уонна эһиги прогрессаргытын сыаналыырга көмөлөһүөн сөп. Кинилэр эмиэ ханнык баҕарар ыйытыыларгытыгар рекомендация биэриэхтэрин, эппиэттиэхтэрин сөп.
6. Онлайн ресурсалары туһаныҥ. Эһиги үөрэххитин эбии киллэрэр кыахтаах онлайн уруоктар уонна ресурсалар элбэхтэр.