Белорусси Удмурт Куҫар

Беларусь - хӗвелтухӑҫ европӑри ҫӗршыв, Российӑпа, Украинӑпа, Польшӑпа, Литвапа тата Латвипе чикӗленнӗскер. Документсене, литературӑна тата веб-сайтсене белорусси чӗлхипе куҫарни белоруссемпе ытти халӑхсем хушшинче кӑна мар, ҫӗршывра та пӗтӗм тӗнчери хутшӑнӑвӑн пӗлтерӗшлӗ пайӗ пулса тӑрать. Халӑх пур чухне 10 миллион ҫынна яхӑн ҫак тӗрлӗ ҫӗршыври обществӑн пур сийӗпе те тухӑҫлӑ хутшӑнас тесен белорусси чӗлхине тухӑҫлӑн куҫарма пӗлни кирлӗ.

Беларусин официаллӑ чӗлхи белорусси шутланать, икӗ тӗп меслет пур, вӗсенчен иккӗшӗ те куҫарнӑ чухне час-часах усӑ кураҫҫӗ: латин алфавитӗпе кириллица. Латин алфавитӗ Латыньрен, Рим империйӗнчен килет, унпа хӗвеланӑҫ енчи нумай ҫӗршывсенче усӑ курать; вӑл поляксен алфавитӗпе тачӑ ҫыхӑнса тӑрать. Ҫав вӑхӑтрах грек алфавитӗнчен пулнӑ кириллицӑна монахсем тунӑ, вӑл вырӑс чӗлхипе тачӑ ҫыхӑннӑ тата Хӗвелтухӑҫ Европӑпа Вӑтаҫӗр Азири нумай ҫӗршывсенче усӑ курать.

Пуҫламӑш текст пӗлтерӗшне тӗп-тӗрӗс каласа парас тесен, белорусси тӑлмачӗн икӗ алфавитне те лайӑх ӑнланса илмелле. Тӑлмачӑн та белорусси грамматикипе лексикине, белорусси культурине тӗплӗ куҫарас тесен питӗ лайӑх пӗлмелле.

Тӑлмачӑ чӗлхине ӑнланать тата пӗлтерӗве тӗпӗ-йӗрӗпе каласа пама пултарать пулсан, акӑлчанларан белоруссие е белоруссирен акӑлчанла куҫарасси ытла кӑткӑсах мар. Анчах та ку задача белоруссирен нимӗҫ, француз е испани чӗлхине куҫарас текенсемшӗн кӑшт кӑткӑсрах. Ҫакӑ куҫаруҫӑна белорусси чӗлхинче ҫук сӑмахсемпе е пуплевсемпе усӑ курса куҫарма ыйтнипе ҫыхӑннӑ.

Белоруссири куҫаруҫӑсем тӗл пулакан тепӗр ыйту-чылай сӑмахсемпе пуплевсене контекстран темиҫе куҫару илме пултарни пулса тӑрать. Кунсӑр пуҫне хӑш-пӗр чухне акӑлчан тата белорусси чӗлхисенче питех те пӗлтерӗшлӗ сӑмахсем пур, ҫавӑнпа та тӑлмачӑн ҫак уйрӑмлӑх ҫинчен пӗлмелле тата куҫарӑва тивӗҫлӗ йӗркепе тӳрлетӳсем кӗртмелле.

Юлашкинчен, белорусси чӗлхине куҫарсан культура контекчӗ ҫине тимлӗ пӑхни, кӳрентерекен е культурӑллӑ туйӑмсӑр терминсенчен е сӑмахсенчен пӑрӑнни питӗ кирлӗ. Белорусси чӗлхипе пӗлтерӗве тӗп-тӗрӗс пӗлтерес тесен, тӑлмачӑн чӗлхе нюансӗсемпе, унӑн грамматика тытӑмӗсемпе тата белорусси обществин культура контекчӗпе паллашмалла.

Задача мӗнле пулнине пӑхмасӑр белорусси чӗлхине куҫарасси кӑткӑс предприяти пулма пултарать, анчах кирлӗ пӗлӳсемпе опыт пулсан вӑл ӑнӑҫлӑ пулма пултарать. Чӗлхе мӗнле пулнине ӑнланса тата культура контекчӗн пӗлтерӗшне йышӑнса, белоруссири опытлӑ тӑлмач чӗлхе уйрӑлӑвне ҫӗнтерсе пысӑк ҫыхӑну йӗркелеме пулӑшма пултарать.

Хӑш ҫӗршывсенче белорусси чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Белорусси чӗлхипе ытларах Беларусире тата Раҫҫей, Украина, Литва, Латвипе Польша районӗсенче калаҫаҫҫӗ.

Белорусси чӗлхин историйӗ мӗнле?

Белорусси халӑхӗн малтанхи чӗлхи авалхи хӗвелтухӑҫ-славян чӗлхи пулнӑ. Ку чӗлхе 11 ӗмӗрте пуҫланса Кайнӑ, киев Русь тапхӑрӗ 13 ӗмӗрте пӗтсе ларичченех чӗлхе пулнӑ. Ҫав вӑхӑт хушшинче вӑл славянла тата ытти чӗлхесен вӑйӗпе усӑ курса пурӑннӑ.
13-14 ӗмӗрсенче чӗлхе белорусси чӗлхин ҫурҫӗр тата кӑнтӑр диалекчӗсем икӗ тӗрлӗ диалекта пайланма пуҫланӑ. Кӑнтӑр диалекчӗ Литовский Аслӑ княжествӑра усӑ куракан литература чӗлхин никӗсӗ пулса тӑнӑ, каярахпа вӑл ҫӗршывӑн официаллӑ чӗлхи пулса тӑнӑ.
Мускав тапхӑрӗнче, 15 ӗмӗртен пуҫласа, белорусси чӗлхи вырӑссен малаллах витӗм кӳнӗ, хальхи белорусси чӗлхи хӑйӗн кӳлеписене туянма пуҫланӑ. 16-17-мӗш ӗмӗрсенче чӗлхене кодификацилеме тата стандартизацилеме хӑтланса пӑхнӑ, анчах ку вӑйсем юлашкинчен ӑнӑҫсӑр пулнӑ.
19-мӗш ӗмӗрте белорусси чӗлхи калаҫу тата литература чӗрӗлсе тӑрассине тӳссе ирттернӗ. 1920-мӗш ҫулсенче ӑна Совет Союзӗн официаллӑ чӗлхисенчен пӗри тесе йышӑннӑ. Анчах 1930-мӗш ҫулсенчи сталинла репрессисем ҫак чӗлхепе усӑ курассине кӗскетме илсе пынӑ. Ӑна 1960-мӗш ҫулсен вӗҫӗнче чӗртсе тӑратнӑ, Ҫавӑнтанпа де-факт Беларуси официаллӑ чӗлхипе пулса тӑнӑ.

Белорусси чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Франциск Сорина (1485-1541): Час-часах "белорусси литературин Ашшӗ" теекенскер, Сорина латыньпе чех тексчӗсенчен белорусси чӗлхипе христианла текстсен пӗрремӗш издатель тата куҫаруҫи пулнӑ. Ӑна белорусси чӗлхине ҫӗнӗрен чӗртсе тӑратасси тата пулас писательсем ҫак чӗлхепе ӗҫлеме хавхалантарасси тесе ҫыраҫҫӗ.
2. Симеон Полоцкий (1530-1580): Богослов, поэт тата философ, Полоцкий чӗлхе, истори, культура, тӗн тата географи енӗпе нумай тӗрлӗ ӗҫӗсемпе паллӑ. Вӑл белорусси литературин каноника произведенийӗсем пулса тӑнӑ темиҫе текст ҫырчӗ.
3. Янка Шыва Кӗнӗ (1882-1942): Поэтпа драматург, шыва белоруссипе те, вырӑс чӗлхипе те ҫырнӑ, белоруссири 20 ӗмӗрти чи паллӑ поэт пекех паллӑ.
4. Якуб Колас (1882-1956): Поэт тата прозаик, Колас ҫӗршывӑн хӗвеланӑҫ пайӗнче калаҫакан белорусси чӗлхин диалекчӗпе ҫырнӑ, чӗлхене нумай ҫӗнӗ сӑмахсем, сӑмахсем кӗртнӗ.
5. Василь Быков (1924-2003): Поэт, драматург, сценарист тата дисседент, Быков совет оккупацийӗ вӑхӑтӗнче Беларусьре пурнӑҫ ҫинчен ҫырса кӑтартнӑ калавсем, пьесӑсемпе сӑвӑсем ҫырнӑ. Унӑн произведенийӗсенчен нумайӑшӗ хальхи белорусси литературинче чи пӗлтерӗшли шутланать.

Белорусси чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Белорусси чӗлхи хӗвелтухӑҫ славян чӗлхисен ушкӑнне кӗрет, вырӑс тата украина чӗлхисемпе тачӑ ҫыхӑнса тӑрать. Ку вӑл тӗрлӗ калӑпӑшлӑ чӗлхе, ҫавӑн пекех агглютинативлӑ чӗлхе, кӑткӑс сӑмахсемпе сӑмах ҫаврӑнӑшӗсене ытти сӑмахсемпе морфемӑсем ҫумне аффикссем хушма йӗркеленине пӗлтерет. Грамматика тӗлӗшӗнчен ҫакӑ ытларах SOV (субъект-глагол) сӑмах йӗркипе арҫынпа хӗрарӑм ӑрӑвӗсемпе тата нумай падежсемпе усӑ курать. Сӑмах-юмах енчен, ку славян чӗлхи, чехсемпе поляксен хӑш-пӗр витӗмӗсемпе ҫыхӑнса тӑрать.

Белорусси чӗлхине мӗнле тӗрӗс вӗрентмелле?

1. Официаллӑ чӗлхе курсне иртӗр: эсир белорусси чӗлхине чӑнласах вӗренетӗр пулсан, лайӑх меслет онлайн - е куҫӑмлӑ чӗлхе курсӗ пулса тӑрать. Чӗлхе курсӗ сире чӗлхе никӗсне вӗренме тата сирӗн хӑнӑхусене аталантарма структура пама пултарать.
2. Тарӑн шухӑша путни: чӑннипе чӗлхене вӗренес тата вӗсене ирӗклӗн алла илес Тесен, сирӗн чӗлхене путса ларас тесен, мӗн май килнӗ таран ытларах вӑхӑт ирттермелле. Белорусси музыкине итлӗр, белорусси фильмӗсемпе телешоуне пӑхӑр, белорусси кӗнекисене, блогсемпе статйисене вулӑр — сире белорусси чӗлхипе илтме тата усӑ курма пулӑшакан пур япалана та вулӑр.
3. Практика: чӗлхене алла Илес Тесен калаҫма тата чӗлхене итлеме вӑхӑта сая ямалла. Чӗлхепе калаҫура усӑ курма темиҫе май пур — эсир чӗлхе ушкӑнӗпе хутшӑнма, чӗлхе партнерне тупма е чӗлхе вӗрентмелли приложенисемпе усӑ курма пултаратӑр.
4. Эсир урӑхла ҫыхӑну илетӗр: эсир калаҫура тата аудиторире вӗреннӗ хыҫҫӑн, эсир унпа тӗрӗс усӑ курнине ӗненес тесен, каялла ҫыхӑну илмелле. Эсир чӗлхене вӗренмелли приложенисемпе усӑ курма пултаратӑр, чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсенчен каялла ҫыхӑну илме е хӑвӑра уйрӑм рекомендацисем тата каялла ҫыхӑнтарма пултаракан онлайн-репетитор тупма пултаратӑр.

Удмуртла куҫару - текстсене пӗр чӗлхерен удмуртла куҫарасси. Удмурт чӗлхи-вӑтаҫӗр Раҫҫейри Удмурт Республикинче пурӑнакан удмуртсем калакан финн-угор чӗлхи. Ку чӗлхе пуян историпе культурӑллӑ, ҫавӑн пекех удмурт Республикинче официаллӑ чӗлхе шутланать. Ҫак чӗлхене тӗнчери нумай пайсенче ҫителӗксӗр тесе шутлама пулать пулин те вӑл ҫак регионта ҫуралса ӳснӗ е чӗлхепе, культурӑпа тата удмурт халӑхӗн историйӗпе кӑсӑкланакансемшӗн унчченхи пекех пӗлтерӗшлӗ чӗлхе шутланать.

Ӗҫ удмуртла куҫару патне ҫитсен пахалӑхлӑ куҫарусем йӗркелессине тивӗҫтермелле. Ҫакна удмурт чӗлхин опытлӑ куҫаруҫисем пулӑшнипе тума пулать, вӗсем чӗлхепе культура контектне пӗлеҫҫӗ. Тӑлмачӑн грамматикӑна, орфографие тата чӗлхе семантикине тӗрӗс куҫарусем тума пӗлмелле. Унсӑр пуҫне, текст оригинал патне май килнӗ таран ҫывӑх пултӑр тесен, вӗсен сӑмахсен анлӑлӑхӗпе тата нюансӗсемпе тӗп-тӗрӗс усӑ курма пӗлмелле.

Удмуртла куҫару культура хушшинчи уйрӑмлӑха ҫӗнтерме тата тӗрлӗ регионти ҫынсене пӗр-пӗрне ӑнланма шанчӑк пама пултарать. Ҫакӑ, бизнес, литература тата массӑллӑ информаци хатӗрӗсене шута илсе, кирек мӗнле облаҫпа та усӑ курма пултарать. Ҫавӑн пекех вӑл удмурт халӑхӗн культурӑпа историне упраса хӑварас тӗлӗшпе те усӑ курма пултарать, унӑн историйӗпе сассине анлӑрах аудиторие илтме май парать.

Пӗтӗмӗшпе илсен, удмуртла куҫару удмурт халӑхӗн чӗлхипе культурине ӑнланмалли калама ҫук усӑллӑ инструмент пулма пултарать. Удмурт тексчӗсене ӑнланса, ҫакӑ удмурт халӑхӗн чӗлхипе культурине хаклама тата вӗсен опытне йышӑнма май парать. Кунсӑр пуҫне, ҫакӑ культурӑсене ӑнланма тата пӗр-пӗрне ытларах пӗлме май парать.

Хӑш ҫӗршывсенче удмуртла калаҫаҫҫӗ?

Удмурт чӗлхипе ытларах Раҫҫей Атӑлҫи Тӑрӑхӗнчи Удмурт Республикинче калаҫаҫҫӗ. Ун ҫинче раҫҫейӗн ытти пайӗсенче, Ҫавӑн пекех Казахстан, Беларусь тата Финлянди йышши кӳршӗри ҫӗршывсенче те пысӑках мар общинӑсенче калаҫаҫҫӗ.

Удмурт чӗлхин историйӗ мӗнле?

Удмурт чӗлхи урал чӗлхин членӗ, финн-угор чӗлхипе тачӑ ҫыхӑннӑ. Унта 680 000 ҫынна яхӑн, ытларах Удмурт Республикинче (Раҫҫей) тата ун таврашӗнче калаҫаҫҫӗ. Унӑн ҫыруне 18 ӗмӗрте вырӑс православи священникӗсем кодификациленӗ, вӗсем кириллица ҫинче никӗсленнӗ ҫыру системине йӗркеленӗ. Ҫырӑвӑн ҫак системи 19-мӗшпе 20-мӗш ӗмӗрсем хушшинче тата анлӑланчӗ, ҫӗнелчӗ, ҫакӑ хальхи ҫырулӑх патне илсе ҫитерчӗ. Удмурт чӗлхине удмурт пурӑнакан регионсенче, ҫавӑн пекех шкулсемпе университетсенче вӗрентеҫҫӗ.

Удмурт чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Василий Иванович Алымов-лингвист тата удмурт чӗлхипе нумай ӗҫсен авторӗ, вӑл чӗлхе грамматикине тӗплӗ ҫырса, халиччен усӑ куракан нумай правилӑсемпе условисене вырнаҫтарнӑ.
2. Вячеслав Иванович Иванов - удмурт чӗлхипе культура енӗпе нумай ӗҫсен авторӗ, ҫав шутра чӗлхе грамматикипе удмурт поэзийӗн тытӑмӗнчи тӗпчевсен пӗтӗмӗшле грамматики.
3. Нина Витальевна Кирсанова-Родионова - удмурт чӗлхи енӗпе ҫӗнӗ ҫын, вӑл ҫак чӗлхепе пӗрремӗш кӗнекесем ҫырчӗ те украинла-удмуртла пӗрремӗш словарь турӗ.
4. Михаил Романович Павлов - удмурт чӗлхипе литературӑпа фольклор облаҫне хӑйӗн тухӑҫлӑ тӳпе Хывнипе Паллӑ ҫын, вӑл регионти тӗп халӑхсен юррисене ҫырса, документласа ҫырнисенчен пӗри пулнӑ.
5. Ольга Валериановна Федорова-Ложкина - удмурт чӗлхипе культурине вӗренекен пӗрремӗш ҫынсенчен пӗри, вӑл удмуртла пӗрремӗш хаҫатсем кӑларнӑ, грамматикӑпа ытти вӗренӳ материалӗсем ҫырнӑ.

Удмурт чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Удмурт чӗлхи - урал чӗлхи, финсемпе эстон чӗлхисемпе тачӑ ҫыхӑнса тӑраканскер, вӑл коми - зырянскипе пермяк чӗлхипе пӗрпекрех. Унӑн тытӑмӗ агглютинативлӑ морфологи пулса тӑрать, ку вӑл сӑмахсем тӗрлӗ пӗлтерӗшлӗ тата ӑнлану валли аффикссем йӗркеленипе пулса тӑнине пӗлтерет. Чӗлхе уҫӑ сасӑсемпе кӑткӑс туртӑмсен пӗрпеклӗхӗпе уйрӑлса тӑрать. Глаголсем питӗ кӑткӑс, тӗрлӗ туртӑмсемпе, аспектсемпе, вӑхӑчӗ-вӑхӑчӗпе, ҫавӑн пекех туса ҫитереймен формӑсем хушшинчи никӗслӗ уйрӑмлӑхсемпе ҫыхӑнса тӑраҫҫӗ.

Удмурт чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Чӗлхепе паллашма пуҫлӑр. Алфавитпа произведени ҫинчен пӗлӗр, ҫавӑн пекех грамматика ҫинчен база представлени илетӗр.
2. Удмурт ресурсӗсене вулӑр та итлӗр. Кунти хыпарсене итлӗр те музыкӑпа телеграммӑсене ҫак чӗлхепе каласа хатӗрлӗр.
3. Удмуртла калаҫу тата ҫыру чӗлхипе усӑ курӑр. Чӗлхе партнерне тупӑр е онлайн-форумсемпе тата практикӑпа усӑ курӑр.
4. Удмурт чӗлхине вӗренӗр. Удмурт чӗлхин курсне сӗнекен чӗлхе институчӗсем нумай, эсир вӗсене онлайн тупма пултаратӑр.
5. Культурӑпа чӗлхене тиенӗр. Удмуртие кайса чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫӑр, вырӑнти диалектсемпе культура ҫинчен ытларах пӗлӗр.