Белорусси Казах (латиница) Куҫар

Беларусь - хӗвелтухӑҫ европӑри ҫӗршыв, Российӑпа, Украинӑпа, Польшӑпа, Литвапа тата Латвипе чикӗленнӗскер. Документсене, литературӑна тата веб-сайтсене белорусси чӗлхипе куҫарни белоруссемпе ытти халӑхсем хушшинче кӑна мар, ҫӗршывра та пӗтӗм тӗнчери хутшӑнӑвӑн пӗлтерӗшлӗ пайӗ пулса тӑрать. Халӑх пур чухне 10 миллион ҫынна яхӑн ҫак тӗрлӗ ҫӗршыври обществӑн пур сийӗпе те тухӑҫлӑ хутшӑнас тесен белорусси чӗлхине тухӑҫлӑн куҫарма пӗлни кирлӗ.

Беларусин официаллӑ чӗлхи белорусси шутланать, икӗ тӗп меслет пур, вӗсенчен иккӗшӗ те куҫарнӑ чухне час-часах усӑ кураҫҫӗ: латин алфавитӗпе кириллица. Латин алфавитӗ Латыньрен, Рим империйӗнчен килет, унпа хӗвеланӑҫ енчи нумай ҫӗршывсенче усӑ курать; вӑл поляксен алфавитӗпе тачӑ ҫыхӑнса тӑрать. Ҫав вӑхӑтрах грек алфавитӗнчен пулнӑ кириллицӑна монахсем тунӑ, вӑл вырӑс чӗлхипе тачӑ ҫыхӑннӑ тата Хӗвелтухӑҫ Европӑпа Вӑтаҫӗр Азири нумай ҫӗршывсенче усӑ курать.

Пуҫламӑш текст пӗлтерӗшне тӗп-тӗрӗс каласа парас тесен, белорусси тӑлмачӗн икӗ алфавитне те лайӑх ӑнланса илмелле. Тӑлмачӑн та белорусси грамматикипе лексикине, белорусси культурине тӗплӗ куҫарас тесен питӗ лайӑх пӗлмелле.

Тӑлмачӑ чӗлхине ӑнланать тата пӗлтерӗве тӗпӗ-йӗрӗпе каласа пама пултарать пулсан, акӑлчанларан белоруссие е белоруссирен акӑлчанла куҫарасси ытла кӑткӑсах мар. Анчах та ку задача белоруссирен нимӗҫ, француз е испани чӗлхине куҫарас текенсемшӗн кӑшт кӑткӑсрах. Ҫакӑ куҫаруҫӑна белорусси чӗлхинче ҫук сӑмахсемпе е пуплевсемпе усӑ курса куҫарма ыйтнипе ҫыхӑннӑ.

Белоруссири куҫаруҫӑсем тӗл пулакан тепӗр ыйту-чылай сӑмахсемпе пуплевсене контекстран темиҫе куҫару илме пултарни пулса тӑрать. Кунсӑр пуҫне хӑш-пӗр чухне акӑлчан тата белорусси чӗлхисенче питех те пӗлтерӗшлӗ сӑмахсем пур, ҫавӑнпа та тӑлмачӑн ҫак уйрӑмлӑх ҫинчен пӗлмелле тата куҫарӑва тивӗҫлӗ йӗркепе тӳрлетӳсем кӗртмелле.

Юлашкинчен, белорусси чӗлхине куҫарсан культура контекчӗ ҫине тимлӗ пӑхни, кӳрентерекен е культурӑллӑ туйӑмсӑр терминсенчен е сӑмахсенчен пӑрӑнни питӗ кирлӗ. Белорусси чӗлхипе пӗлтерӗве тӗп-тӗрӗс пӗлтерес тесен, тӑлмачӑн чӗлхе нюансӗсемпе, унӑн грамматика тытӑмӗсемпе тата белорусси обществин культура контекчӗпе паллашмалла.

Задача мӗнле пулнине пӑхмасӑр белорусси чӗлхине куҫарасси кӑткӑс предприяти пулма пултарать, анчах кирлӗ пӗлӳсемпе опыт пулсан вӑл ӑнӑҫлӑ пулма пултарать. Чӗлхе мӗнле пулнине ӑнланса тата культура контекчӗн пӗлтерӗшне йышӑнса, белоруссири опытлӑ тӑлмач чӗлхе уйрӑлӑвне ҫӗнтерсе пысӑк ҫыхӑну йӗркелеме пулӑшма пултарать.

Хӑш ҫӗршывсенче белорусси чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Белорусси чӗлхипе ытларах Беларусире тата Раҫҫей, Украина, Литва, Латвипе Польша районӗсенче калаҫаҫҫӗ.

Белорусси чӗлхин историйӗ мӗнле?

Белорусси халӑхӗн малтанхи чӗлхи авалхи хӗвелтухӑҫ-славян чӗлхи пулнӑ. Ку чӗлхе 11 ӗмӗрте пуҫланса Кайнӑ, киев Русь тапхӑрӗ 13 ӗмӗрте пӗтсе ларичченех чӗлхе пулнӑ. Ҫав вӑхӑт хушшинче вӑл славянла тата ытти чӗлхесен вӑйӗпе усӑ курса пурӑннӑ.
13-14 ӗмӗрсенче чӗлхе белорусси чӗлхин ҫурҫӗр тата кӑнтӑр диалекчӗсем икӗ тӗрлӗ диалекта пайланма пуҫланӑ. Кӑнтӑр диалекчӗ Литовский Аслӑ княжествӑра усӑ куракан литература чӗлхин никӗсӗ пулса тӑнӑ, каярахпа вӑл ҫӗршывӑн официаллӑ чӗлхи пулса тӑнӑ.
Мускав тапхӑрӗнче, 15 ӗмӗртен пуҫласа, белорусси чӗлхи вырӑссен малаллах витӗм кӳнӗ, хальхи белорусси чӗлхи хӑйӗн кӳлеписене туянма пуҫланӑ. 16-17-мӗш ӗмӗрсенче чӗлхене кодификацилеме тата стандартизацилеме хӑтланса пӑхнӑ, анчах ку вӑйсем юлашкинчен ӑнӑҫсӑр пулнӑ.
19-мӗш ӗмӗрте белорусси чӗлхи калаҫу тата литература чӗрӗлсе тӑрассине тӳссе ирттернӗ. 1920-мӗш ҫулсенче ӑна Совет Союзӗн официаллӑ чӗлхисенчен пӗри тесе йышӑннӑ. Анчах 1930-мӗш ҫулсенчи сталинла репрессисем ҫак чӗлхепе усӑ курассине кӗскетме илсе пынӑ. Ӑна 1960-мӗш ҫулсен вӗҫӗнче чӗртсе тӑратнӑ, Ҫавӑнтанпа де-факт Беларуси официаллӑ чӗлхипе пулса тӑнӑ.

Белорусси чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Франциск Сорина (1485-1541): Час-часах "белорусси литературин Ашшӗ" теекенскер, Сорина латыньпе чех тексчӗсенчен белорусси чӗлхипе христианла текстсен пӗрремӗш издатель тата куҫаруҫи пулнӑ. Ӑна белорусси чӗлхине ҫӗнӗрен чӗртсе тӑратасси тата пулас писательсем ҫак чӗлхепе ӗҫлеме хавхалантарасси тесе ҫыраҫҫӗ.
2. Симеон Полоцкий (1530-1580): Богослов, поэт тата философ, Полоцкий чӗлхе, истори, культура, тӗн тата географи енӗпе нумай тӗрлӗ ӗҫӗсемпе паллӑ. Вӑл белорусси литературин каноника произведенийӗсем пулса тӑнӑ темиҫе текст ҫырчӗ.
3. Янка Шыва Кӗнӗ (1882-1942): Поэтпа драматург, шыва белоруссипе те, вырӑс чӗлхипе те ҫырнӑ, белоруссири 20 ӗмӗрти чи паллӑ поэт пекех паллӑ.
4. Якуб Колас (1882-1956): Поэт тата прозаик, Колас ҫӗршывӑн хӗвеланӑҫ пайӗнче калаҫакан белорусси чӗлхин диалекчӗпе ҫырнӑ, чӗлхене нумай ҫӗнӗ сӑмахсем, сӑмахсем кӗртнӗ.
5. Василь Быков (1924-2003): Поэт, драматург, сценарист тата дисседент, Быков совет оккупацийӗ вӑхӑтӗнче Беларусьре пурнӑҫ ҫинчен ҫырса кӑтартнӑ калавсем, пьесӑсемпе сӑвӑсем ҫырнӑ. Унӑн произведенийӗсенчен нумайӑшӗ хальхи белорусси литературинче чи пӗлтерӗшли шутланать.

Белорусси чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Белорусси чӗлхи хӗвелтухӑҫ славян чӗлхисен ушкӑнне кӗрет, вырӑс тата украина чӗлхисемпе тачӑ ҫыхӑнса тӑрать. Ку вӑл тӗрлӗ калӑпӑшлӑ чӗлхе, ҫавӑн пекех агглютинативлӑ чӗлхе, кӑткӑс сӑмахсемпе сӑмах ҫаврӑнӑшӗсене ытти сӑмахсемпе морфемӑсем ҫумне аффикссем хушма йӗркеленине пӗлтерет. Грамматика тӗлӗшӗнчен ҫакӑ ытларах SOV (субъект-глагол) сӑмах йӗркипе арҫынпа хӗрарӑм ӑрӑвӗсемпе тата нумай падежсемпе усӑ курать. Сӑмах-юмах енчен, ку славян чӗлхи, чехсемпе поляксен хӑш-пӗр витӗмӗсемпе ҫыхӑнса тӑрать.

Белорусси чӗлхине мӗнле тӗрӗс вӗрентмелле?

1. Официаллӑ чӗлхе курсне иртӗр: эсир белорусси чӗлхине чӑнласах вӗренетӗр пулсан, лайӑх меслет онлайн - е куҫӑмлӑ чӗлхе курсӗ пулса тӑрать. Чӗлхе курсӗ сире чӗлхе никӗсне вӗренме тата сирӗн хӑнӑхусене аталантарма структура пама пултарать.
2. Тарӑн шухӑша путни: чӑннипе чӗлхене вӗренес тата вӗсене ирӗклӗн алла илес Тесен, сирӗн чӗлхене путса ларас тесен, мӗн май килнӗ таран ытларах вӑхӑт ирттермелле. Белорусси музыкине итлӗр, белорусси фильмӗсемпе телешоуне пӑхӑр, белорусси кӗнекисене, блогсемпе статйисене вулӑр — сире белорусси чӗлхипе илтме тата усӑ курма пулӑшакан пур япалана та вулӑр.
3. Практика: чӗлхене алла Илес Тесен калаҫма тата чӗлхене итлеме вӑхӑта сая ямалла. Чӗлхепе калаҫура усӑ курма темиҫе май пур — эсир чӗлхе ушкӑнӗпе хутшӑнма, чӗлхе партнерне тупма е чӗлхе вӗрентмелли приложенисемпе усӑ курма пултаратӑр.
4. Эсир урӑхла ҫыхӑну илетӗр: эсир калаҫура тата аудиторире вӗреннӗ хыҫҫӑн, эсир унпа тӗрӗс усӑ курнине ӗненес тесен, каялла ҫыхӑну илмелле. Эсир чӗлхене вӗренмелли приложенисемпе усӑ курма пултаратӑр, чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсенчен каялла ҫыхӑну илме е хӑвӑра уйрӑм рекомендацисем тата каялла ҫыхӑнтарма пултаракан онлайн-репетитор тупма пултаратӑр.

Казахла (латинла) куҫару час-часах ӗҫлӗ тата юридически документсем валли, казах чӗлхине ҫӳрекенсем валли, акӑлчан чӗлхине е ытти чӗлхесене пӗлменскерсем валли, е казах калаҫакан аудиторипе тӗплӗ хутшӑнма усӑ курать. Казахстанра латиница казах чӗлхи ҫырӑвӗн официаллӑ системи шутланать, ҫав вӑхӑтрах кириллица хӑш-пӗр облаҫсенче халӗ те анлӑн усӑ курать.

Паян казах чӗлхинчен (латиница) документсене пахалӑхлӑ куҫарма тата ун ҫине те тӑтӑшах ӳссе пыракан ыйту пур. Професси тӑлмачи казах чӗлхипе тата унӑн грамматикипе паллашнӑ пек, оригинал чӗлхине те лайӑх ӑнланмалла. Кӑткӑс текстсемпе документсен куҫарӑвӗ куҫару чӗлхипе идентлӑ пулмасан кӑткӑсрах пулса тӑрать.

Тӑлмачӑн паха куҫарӑва пурнӑҫлама тӑрӑшакан синтаксиспа орфографипе тата чӗлхе идиомӗсемпе лайӑх усӑ курмалла. Казахла (латиница) куҫарӑвӑн пӗлтерӗшлӗ анспекторӗ-куҫаруҫӑн документа тӗрӗс мар ӑнлантармасса шантарас тесен ҫӳллӗ шайра тӗп-тӗрӗс тытса пымалли.

Ҫавӑн пекех регион культурипе историне тӑлмачӑ ӑнланни, унӑн куҫарӑвӗ тӗрӗс кӑна мар, регион контектне те палӑртни те пӗлтерӗшлӗ. Ҫакӑн пек ӑнланни тӑлмача чӗлхепе тӗрӗс усӑ курнине, текстра кирек мӗнле культура ссылкисене те тӗрӗс интерпретациленине ӗненсе тӗрӗс куҫарма пулӑшать.

Сӑмах юридически документсене куҫарасси ҫинчен пынӑ чухне тӗп-тӗрӗс пулни уйрӑмах кирлӗ. Професси тӑлмачи куҫарнӑ чухне сиксе тухма пултаракан кирек мӗнле проблемӑсене те тупса палӑртма тата вӗсене вӗҫне ҫитерме пултарать.

Юлашкинчен профессиллӗ тӑлмачӑ хӑй куҫарма тӑрӑшакан чӗлхене лайӑх ӑнланмалла, ҫавӑн пекех казах (латинла) куҫарас тесен регион культурипе историне тарӑн пӗлӳ илмелле.

Хӑш ҫӗршывсенче казах (латин) чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Латиница ҫырнӑ казах чӗлхипе Казахстанри нумай халӑх, ҫавӑн пекех Монголире, Китайра, Афганистанра, Иранра, Турцире, Туркменистанра тата Узбекистанра калаҫать.

Казах (латин чӗлхин) историйӗ мӗнле?

Казах чӗлхи - тӗрӗк чӗлхи, унпа Ытларах Казахстанра калаҫаҫҫӗ, ҫӗршывӑн официаллӑ чӗлхи шутланать. Вӑл Ҫавӑн пекех Монголири Баян-Олгий провинцийӗнчи икӗ официаллӑ чӗлхерен пӗри. Казахла - тӗрӗксен авалхи чӗлхисенчен пӗри, унӑн ҫыруллӑ историне вӑл Монголири орхонла ҫырусенче хӑҫан усӑ курнине 8 ӗмӗрччен йӗрлесе тупма пулать. Казахстанри культурӑпа политика хутлӑхне улӑштараканнине чӗлхе ӗмӗр-ӗмӗрех аталаннӑ, таптанӑ.
Чи малтанах казах чӗлхине араб чӗлхи ҫырнӑ, анчах 1930-мӗш ҫулсенче, совет саманинче, модификациленӗ латиницӑна чӗлхе валли ҫырнӑ стандартлӑ тытӑм вырӑнне йышӑннӑ. Латин казах алфавичӗ 32 саспаллинчен тӑрать, кӗске те вӑрӑм сасӑллӑ уйрӑм саспаллисене, ҫавӑн пекех чӗлхен ытти уйрӑм сасӑсене хӑй ӑшне кӗртет. 2017 ҫулта латин казах алфавитне кӑштах улӑштарнӑ, халӗ 33 саспалли кӗртет.

Казах (латинла) чӗлхине вӗренме чи пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Абай Кунанбайули (1845-1904) – казах халӑхӗн литература генийӗ, ӑна казах чӗлхи валли латинла ҫыру тытӑмне ҫӗнетме тата ӑна 19 ӗмӗр вӗҫӗнче ӗҫе кӗртме хушса ҫыраҫҫӗ.
2. Магжан Жумабаев (1866-1919) - казах чӗлхине латинизацилессин тӗп енӗ пулнӑ. Вӑл Абай ӗҫне малалла тӑсать, казахри хальхи латин алфавитне тӑвассишӗн ответ тытать.
3. Бауыржан Самантышулы (1897-1959) - паллӑ писатель, Казахстанри поэт тата политик, казах чӗлхи пӗрлӗхлӗ, стандартизациллӗ чӗлхе ҫаврӑннине ҫирӗплетекенскер.
4. Мухтар Ауэзов (1897-1961) - казахсен паллӑ писателӗ, Ауэзов казах чӗлхипе унӑн культурине аталантарма пикеннӗ. Латин ҫырулӑхне саркаласа, вӑл казах чӗлхипе нумай ӗҫ ҫырнӑ.
5. Кенгегенсем Булгенов (1913-1984) - Булгенов казах чӗлхине аталантарас тӗлӗшпе пысӑк лингвист тата паллӑ фигура пулнӑ. Казахла ҫыру ҫырма пулӑшса, вӑл нумай учебник, словарьсем, грамматикӑсем туса ӗҫленӗ.

Казах (латин чӗлхин) структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Казах (латин) чӗлхин структури тӗрӗк чӗлхин тытӑмӗнче самаях никӗсленнӗ. Унӑн фонологийӗ уҫӑ сасӑсен килӗшӳлӗхӗпе, килӗшӳсене кӗскетессипе тата уҫӑ сӑмахсене ытларах хисепленипе килӗшсе тӑрать. Грамматика тӗлӗшӗнчен ку питӗ агглютинативлӑ чӗлхе, унта пӗлтерӗшлӗ тата паллӑ ячӗллӗ нумай аффикс тата коллективлӑ парадигмӑсем пур. Унӑн глагол системи те чылаях кӑткӑс, икӗ глагол системи (яланхи тата пулӑшакан), приставкӑсем, суффикссем тата анспект тата тайлӑмӑн кӑткӑс системи. Казах чӗлхи (латиница) ҫырӑвӗн системине латин алфавитӗнче никӗсленӗ.

Казах (латин) чӗлхине мӗнле тӗрӗс вӗрентмелле?

1. Алфавит вӗренӗр. Казах алфавитне латиница ҫырнӑ, ҫавӑнпа та сирӗн 26 саспаллине тата вӗсемпе ҫыхӑннӑ сасӑсене вӗренмелле пулать.
2. Базӑри грамматикӑпа паллашӑр. Ҫакна эсир чӗлхе никӗсӗсем ҫинчен ҫырнӑ кӗнекесене тишкерсе е Уoutube видеороликсем пек онлайн-ресурссене пӑхса тухнӑ чухне тума пултаратӑр.
3. Калаҫура усӑ курӑр. Ку чӗлхе анлӑ сарӑлман пирки, тен, сирӗн унта калаҫакан ҫынна е онлайн-аудиокурс тупмалла пулӗ.
4. Пахалӑхлӑ вӗренӳ материалӗсене инвестици хывӑр. Вӗсем учебниксем, аудио - видеокурссем е веб-сайтсемпе приложенисем те пулма пултараҫҫӗ.
5. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсене мӗн май килнӗ таран ытларах итлӗр. Эсир музыкӑпа, телешоупа, видеопа тата такансемпе усӑ курма пултаратӑр, вӗсем сире чӗлхен пӗрлехи ритмне хӑнӑхма пулӑшӗҫ.
6. Хӑвӑра тӗрӗслӗр. Ҫӗнӗ лексикӑна вӗренӗр, унпа калаҫура усӑ курӑр. Текстсене ҫырса илсе сасӑпа вулама хӑтланса пӑхӑр.
7. Ан парӑнӑр! Чӗлхене вӗренесси - вӑраха тӑсӑлакан процесс, ҫавӑнпа та чӑтӑмлӑх пухӑр та савӑнӑр!