Белорусси Турккӑ Куҫар

Беларусь - хӗвелтухӑҫ европӑри ҫӗршыв, Российӑпа, Украинӑпа, Польшӑпа, Литвапа тата Латвипе чикӗленнӗскер. Документсене, литературӑна тата веб-сайтсене белорусси чӗлхипе куҫарни белоруссемпе ытти халӑхсем хушшинче кӑна мар, ҫӗршывра та пӗтӗм тӗнчери хутшӑнӑвӑн пӗлтерӗшлӗ пайӗ пулса тӑрать. Халӑх пур чухне 10 миллион ҫынна яхӑн ҫак тӗрлӗ ҫӗршыври обществӑн пур сийӗпе те тухӑҫлӑ хутшӑнас тесен белорусси чӗлхине тухӑҫлӑн куҫарма пӗлни кирлӗ.

Беларусин официаллӑ чӗлхи белорусси шутланать, икӗ тӗп меслет пур, вӗсенчен иккӗшӗ те куҫарнӑ чухне час-часах усӑ кураҫҫӗ: латин алфавитӗпе кириллица. Латин алфавитӗ Латыньрен, Рим империйӗнчен килет, унпа хӗвеланӑҫ енчи нумай ҫӗршывсенче усӑ курать; вӑл поляксен алфавитӗпе тачӑ ҫыхӑнса тӑрать. Ҫав вӑхӑтрах грек алфавитӗнчен пулнӑ кириллицӑна монахсем тунӑ, вӑл вырӑс чӗлхипе тачӑ ҫыхӑннӑ тата Хӗвелтухӑҫ Европӑпа Вӑтаҫӗр Азири нумай ҫӗршывсенче усӑ курать.

Пуҫламӑш текст пӗлтерӗшне тӗп-тӗрӗс каласа парас тесен, белорусси тӑлмачӗн икӗ алфавитне те лайӑх ӑнланса илмелле. Тӑлмачӑн та белорусси грамматикипе лексикине, белорусси культурине тӗплӗ куҫарас тесен питӗ лайӑх пӗлмелле.

Тӑлмачӑ чӗлхине ӑнланать тата пӗлтерӗве тӗпӗ-йӗрӗпе каласа пама пултарать пулсан, акӑлчанларан белоруссие е белоруссирен акӑлчанла куҫарасси ытла кӑткӑсах мар. Анчах та ку задача белоруссирен нимӗҫ, француз е испани чӗлхине куҫарас текенсемшӗн кӑшт кӑткӑсрах. Ҫакӑ куҫаруҫӑна белорусси чӗлхинче ҫук сӑмахсемпе е пуплевсемпе усӑ курса куҫарма ыйтнипе ҫыхӑннӑ.

Белоруссири куҫаруҫӑсем тӗл пулакан тепӗр ыйту-чылай сӑмахсемпе пуплевсене контекстран темиҫе куҫару илме пултарни пулса тӑрать. Кунсӑр пуҫне хӑш-пӗр чухне акӑлчан тата белорусси чӗлхисенче питех те пӗлтерӗшлӗ сӑмахсем пур, ҫавӑнпа та тӑлмачӑн ҫак уйрӑмлӑх ҫинчен пӗлмелле тата куҫарӑва тивӗҫлӗ йӗркепе тӳрлетӳсем кӗртмелле.

Юлашкинчен, белорусси чӗлхине куҫарсан культура контекчӗ ҫине тимлӗ пӑхни, кӳрентерекен е культурӑллӑ туйӑмсӑр терминсенчен е сӑмахсенчен пӑрӑнни питӗ кирлӗ. Белорусси чӗлхипе пӗлтерӗве тӗп-тӗрӗс пӗлтерес тесен, тӑлмачӑн чӗлхе нюансӗсемпе, унӑн грамматика тытӑмӗсемпе тата белорусси обществин культура контекчӗпе паллашмалла.

Задача мӗнле пулнине пӑхмасӑр белорусси чӗлхине куҫарасси кӑткӑс предприяти пулма пултарать, анчах кирлӗ пӗлӳсемпе опыт пулсан вӑл ӑнӑҫлӑ пулма пултарать. Чӗлхе мӗнле пулнине ӑнланса тата культура контекчӗн пӗлтерӗшне йышӑнса, белоруссири опытлӑ тӑлмач чӗлхе уйрӑлӑвне ҫӗнтерсе пысӑк ҫыхӑну йӗркелеме пулӑшма пултарать.

Хӑш ҫӗршывсенче белорусси чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Белорусси чӗлхипе ытларах Беларусире тата Раҫҫей, Украина, Литва, Латвипе Польша районӗсенче калаҫаҫҫӗ.

Белорусси чӗлхин историйӗ мӗнле?

Белорусси халӑхӗн малтанхи чӗлхи авалхи хӗвелтухӑҫ-славян чӗлхи пулнӑ. Ку чӗлхе 11 ӗмӗрте пуҫланса Кайнӑ, киев Русь тапхӑрӗ 13 ӗмӗрте пӗтсе ларичченех чӗлхе пулнӑ. Ҫав вӑхӑт хушшинче вӑл славянла тата ытти чӗлхесен вӑйӗпе усӑ курса пурӑннӑ.
13-14 ӗмӗрсенче чӗлхе белорусси чӗлхин ҫурҫӗр тата кӑнтӑр диалекчӗсем икӗ тӗрлӗ диалекта пайланма пуҫланӑ. Кӑнтӑр диалекчӗ Литовский Аслӑ княжествӑра усӑ куракан литература чӗлхин никӗсӗ пулса тӑнӑ, каярахпа вӑл ҫӗршывӑн официаллӑ чӗлхи пулса тӑнӑ.
Мускав тапхӑрӗнче, 15 ӗмӗртен пуҫласа, белорусси чӗлхи вырӑссен малаллах витӗм кӳнӗ, хальхи белорусси чӗлхи хӑйӗн кӳлеписене туянма пуҫланӑ. 16-17-мӗш ӗмӗрсенче чӗлхене кодификацилеме тата стандартизацилеме хӑтланса пӑхнӑ, анчах ку вӑйсем юлашкинчен ӑнӑҫсӑр пулнӑ.
19-мӗш ӗмӗрте белорусси чӗлхи калаҫу тата литература чӗрӗлсе тӑрассине тӳссе ирттернӗ. 1920-мӗш ҫулсенче ӑна Совет Союзӗн официаллӑ чӗлхисенчен пӗри тесе йышӑннӑ. Анчах 1930-мӗш ҫулсенчи сталинла репрессисем ҫак чӗлхепе усӑ курассине кӗскетме илсе пынӑ. Ӑна 1960-мӗш ҫулсен вӗҫӗнче чӗртсе тӑратнӑ, Ҫавӑнтанпа де-факт Беларуси официаллӑ чӗлхипе пулса тӑнӑ.

Белорусси чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Франциск Сорина (1485-1541): Час-часах "белорусси литературин Ашшӗ" теекенскер, Сорина латыньпе чех тексчӗсенчен белорусси чӗлхипе христианла текстсен пӗрремӗш издатель тата куҫаруҫи пулнӑ. Ӑна белорусси чӗлхине ҫӗнӗрен чӗртсе тӑратасси тата пулас писательсем ҫак чӗлхепе ӗҫлеме хавхалантарасси тесе ҫыраҫҫӗ.
2. Симеон Полоцкий (1530-1580): Богослов, поэт тата философ, Полоцкий чӗлхе, истори, культура, тӗн тата географи енӗпе нумай тӗрлӗ ӗҫӗсемпе паллӑ. Вӑл белорусси литературин каноника произведенийӗсем пулса тӑнӑ темиҫе текст ҫырчӗ.
3. Янка Шыва Кӗнӗ (1882-1942): Поэтпа драматург, шыва белоруссипе те, вырӑс чӗлхипе те ҫырнӑ, белоруссири 20 ӗмӗрти чи паллӑ поэт пекех паллӑ.
4. Якуб Колас (1882-1956): Поэт тата прозаик, Колас ҫӗршывӑн хӗвеланӑҫ пайӗнче калаҫакан белорусси чӗлхин диалекчӗпе ҫырнӑ, чӗлхене нумай ҫӗнӗ сӑмахсем, сӑмахсем кӗртнӗ.
5. Василь Быков (1924-2003): Поэт, драматург, сценарист тата дисседент, Быков совет оккупацийӗ вӑхӑтӗнче Беларусьре пурнӑҫ ҫинчен ҫырса кӑтартнӑ калавсем, пьесӑсемпе сӑвӑсем ҫырнӑ. Унӑн произведенийӗсенчен нумайӑшӗ хальхи белорусси литературинче чи пӗлтерӗшли шутланать.

Белорусси чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Белорусси чӗлхи хӗвелтухӑҫ славян чӗлхисен ушкӑнне кӗрет, вырӑс тата украина чӗлхисемпе тачӑ ҫыхӑнса тӑрать. Ку вӑл тӗрлӗ калӑпӑшлӑ чӗлхе, ҫавӑн пекех агглютинативлӑ чӗлхе, кӑткӑс сӑмахсемпе сӑмах ҫаврӑнӑшӗсене ытти сӑмахсемпе морфемӑсем ҫумне аффикссем хушма йӗркеленине пӗлтерет. Грамматика тӗлӗшӗнчен ҫакӑ ытларах SOV (субъект-глагол) сӑмах йӗркипе арҫынпа хӗрарӑм ӑрӑвӗсемпе тата нумай падежсемпе усӑ курать. Сӑмах-юмах енчен, ку славян чӗлхи, чехсемпе поляксен хӑш-пӗр витӗмӗсемпе ҫыхӑнса тӑрать.

Белорусси чӗлхине мӗнле тӗрӗс вӗрентмелле?

1. Официаллӑ чӗлхе курсне иртӗр: эсир белорусси чӗлхине чӑнласах вӗренетӗр пулсан, лайӑх меслет онлайн - е куҫӑмлӑ чӗлхе курсӗ пулса тӑрать. Чӗлхе курсӗ сире чӗлхе никӗсне вӗренме тата сирӗн хӑнӑхусене аталантарма структура пама пултарать.
2. Тарӑн шухӑша путни: чӑннипе чӗлхене вӗренес тата вӗсене ирӗклӗн алла илес Тесен, сирӗн чӗлхене путса ларас тесен, мӗн май килнӗ таран ытларах вӑхӑт ирттермелле. Белорусси музыкине итлӗр, белорусси фильмӗсемпе телешоуне пӑхӑр, белорусси кӗнекисене, блогсемпе статйисене вулӑр — сире белорусси чӗлхипе илтме тата усӑ курма пулӑшакан пур япалана та вулӑр.
3. Практика: чӗлхене алла Илес Тесен калаҫма тата чӗлхене итлеме вӑхӑта сая ямалла. Чӗлхепе калаҫура усӑ курма темиҫе май пур — эсир чӗлхе ушкӑнӗпе хутшӑнма, чӗлхе партнерне тупма е чӗлхе вӗрентмелли приложенисемпе усӑ курма пултаратӑр.
4. Эсир урӑхла ҫыхӑну илетӗр: эсир калаҫура тата аудиторире вӗреннӗ хыҫҫӑн, эсир унпа тӗрӗс усӑ курнине ӗненес тесен, каялла ҫыхӑну илмелле. Эсир чӗлхене вӗренмелли приложенисемпе усӑ курма пултаратӑр, чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсенчен каялла ҫыхӑну илме е хӑвӑра уйрӑм рекомендацисем тата каялла ҫыхӑнтарма пултаракан онлайн-репетитор тупма пултаратӑр.

Турккӑсен - Вӑтаҫӗр Азири тымарсемлӗ авалхи чӗрӗ чӗлхе, вӑл пин ҫул шутланать, пӗтӗм тӗнчипе миллионшар ҫынпа усӑ курать. Турккӑсен чӗлхи сайра тӗл пулакан ют ҫӗршыв чӗлхипе ҫыхӑннӑ пулин те ҫыру куҫарӑвӗн пулӑшӑвӗпе интересленесси, уйрӑмах Хӗвеланӑҫ Европӑра ӳссе пынӑ, мӗншӗн тесен ҫӗршыв глобализациленнӗҫемӗн пӗр-пӗринпе ҫыхӑнса пырать.

Хӑйӗн вӑрӑм та кӑткӑс историне пула турккӑсен тӗнчери чи уҫӑмлӑ чӗлхесенчен пӗри, культура тата синтаксис нюансӗсемпе, унӑн уйрӑм грамматикипе лексикинче сӑнарланнӑ. Ҫак сӑлтавпа тӑлмача чӗлхе йӑтса ҫӳрекен профессионалсемпе тивӗҫтермелле, вӗсем чӗлхене лайӑх пӗлеҫҫӗ, сӑмах тӗрӗс те таркӑн пулччӑр.

Турккӑсенчен е турккӑсенчен куҫарнӑ чухне чӗлхе слангпа идиом тӑп-тулли пулнине шута илмелле. Унсӑр пуҫне стандартлӑ ҫыру версийӗ ҫумне нумай диалект пур, ҫавӑнпа та вырӑнти произведение тата тӗллев аудиторийӗн словарь запасне уйрӑмах тимлӗх уйӑрмалла.

Турккӑ чӗлхине куҫарнипе ҫыхӑннӑ тепӗр ыйтӑва ку чӗлхере суффикссен питӗ тӗп системи татса парать. Кашни саспаллине грамматика правилипе килӗшӳллӗн улӑштарма пултараҫҫӗ; ҫак правилӑсемпе тӗрӗс усӑ курма опытлӑ тӑлмач кирлӗ.

Пӗтӗмӗшпе илсен, турккӑсен-кӑткӑс та илемлӗ чӗлхе, ҫӑвартан пуян йӑла-йӗрке, ӑна тӗрӗс куҫарма ӑста алӑ кирлӗ. Квалификациллӗ тӑлмачӑ сирӗн документсем тӗрӗк чӗлхипе е унсӑрах хӑйсен малтанхи пӗлтерӗшне упраса хӑварнине ӗненме пултарать.

Хӑш ҫӗршывсенче тӗрӗк чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Тӗрӗк чӗлхипе ытларах Турцире, Ҫавӑн пекех Кипр, Ирак, Болгарире, Грецире Тата Германире калаҫаҫҫӗ.

Тӗрӗк чӗлхин историйӗ мӗнле?

Тӗрӗк чӗлхи алтай чӗлхисен ҫемйин турачӗ пулса тӑрать. Вӑл хальхи Турци территорийӗнче пирӗн эрӑри пӗрремӗш пин ҫуллӑхӑн пӗрремӗш ӗмӗрӗсенче куҫса ҫӳрекен йӑхсен чӗлхинчен тухнӑ тесе шутлаҫҫӗ. Чӗлхе вӑхӑт иртнӗҫемӗн аталаннӑ, Вӑл Ҫывӑхри Хӗвелтухӑҫпа Вӑтаҫӗр Азири чӗлхесен хӑвачӗпе, араб, перси тата грек чӗлхисен витӗмӗпе аталанса пынӑ.
Тӗрӗк чӗлхин чи ир пулакан форми 13 ӗмӗре яхӑн пулнӑ тата Анатолин ҫак тапхӑрта ытларах пайне ҫӗнсе илнӗ тӗрӗк-сельджуксем ҫумне хушса ҫырӑннӑ. Вӗсем усӑ курнӑ чӗлхене "староанатолипе турккӑсен" тенӗ, унта персипе арабсен заемствисем нумай пулнӑ.
Осман империйӗн тапхӑрӗнче (14 - мӗшӗнчен пуҫласа 19 ӗмӗрччен) стамбул диалекчӗ ҫинче никӗсленнӗ стандартизациллӗ чӗлхе тухнӑ, вӑл общество шайӗнче тата империн регионӗсенче усӑ курма пуҫланӑ. Ҫакна османла-турккӑлла чӗлхе пӗлнӗ, вӑл араб, перси тата грек чӗлхисенчен нумай сӑмах илнӗ. Ӑна арабсен ҫыххипе ҫырнӑ.
1928 ҫулта Ататюрк, хальхи Турккӑсен Республикине никӗслекенскер, тӗрӗк чӗлхи валли ҫӗнӗ алфавит хывнӑ, араб ҫырулӑхне модификациленӗ латин алфавитӗпе улӑштарнӑ. Ку революци турккӑсен чӗлхинче тунӑ, ӑна вӗренессипе усӑ курассине ансатлатнӑ. Паян турккӑ чӗлхипе Пӗтӗм Тӗнчипе 65 миллион ытла ҫын калаҫать, Вӑл ӑна Европӑри чи сарӑлнӑ чӗлхесенчен пӗри тӑвать.

Тӗрӗк чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Мустаф Кемаль Ататюрк: Тӗрӗк Республикин Никӗслевҫипе пӗрремӗш президентне турккӑсен чӗлхинче радикаллӑ реформсем ирттересси, алфавита ансатлатни, тӗрӗксен эквиваленчӗсемпе ют ҫӗршыв сӑмахӗсене улӑштарни тата вӗрентме тата чӗлхепе усӑ курма активлӑн пулӑшни тесе ҫыраҫҫӗ.
2. Ахмет Джевдет: Осман ученӑйӗ Ахмет Джевдет хальхи турккӑсен пӗрремӗш словарьне ҫырнӑ, унта арабсемпе перси заеманийӗсем нумай кӗнӗ, турккӑсен сӑмахӗсемпе пуплевӗсен стандартлӑ пӗлтерӗшӗсем пулнӑ.
3. Зия Ушаклыгиль халачӗ: 20 ӗмӗр пуҫламӑшӗнче Паллӑ романиста Ушаклыгиле осман поэчӗн 16 ӗмӗрти поэчӗн поэт стилӗпе интересленни, ҫавӑн пекех сӑмахсен тата риториллӗ ыйтусен вӑййи пек литература меслечӗсемпе усӑ курни тесе шутлаҫҫӗ.
4. Реджеп Тайип Эрдоган: Турци президенчӗ Эрдоган Наци идентлӑхне малалла тӑсас ӗҫре хӑйӗн сӑмахӗсемпе тата общество пурнӑҫӗнче тӗрӗк чӗлхипе усӑ курассипе пысӑк вырӑн йышӑнчӗ.
5. Бедри Рахми Эйбоглу: ку чухнехи тӗрӗк поэзийӗн 1940 ҫултанпа ертсе пыракан фигурисенчен пӗри, эйбоглу хӗвеланӑҫ литературӑпа традицисен элеменчӗсене турккӑсен литературине кӗртме, ҫавӑн пекех турккӑсен кулленхи лексикипе усӑ курма пулӑшнӑ.

Тӗрӗк чӗлхин тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Турккӑсен агглютинативлӑ чӗлхи вӑл аффикссемпе (сӑмах вӗҫӗсемпе) ытларах информаци тата нюанс сӑмахӗсемпе усӑ курнине пӗлтерет. Унта Та Субъект-объект-глагол сӑмахӗсен йӗрки пур. Турккӑсен чӗлхи те уҫӑ сасӑсен йышӗпе тата уҫӑ сасӑсен вӑрӑмӑшӗпе уйрӑлса тӑрать. Унта та килӗшӳллӗ темиҫе ушкӑн, ҫавӑн пекех слогсем ҫине икӗ тӗрлӗ ударени пур.

Тӗрӗк чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Алфавитпа база грамматики йышши чӗлхе никӗсӗсене вӗренме тытӑнӑр. 2. Тӗрӗк чӗлхин курсӗ пек тӳлевсӗр онлайн-ресурссемпе, такансемпе тата видеопа усӑ курӑр, пӗлӗве анлӑлатӑр. 3. Хӑвӑр валли занятисен регулярлӑ графикне тӑвӑр, эрнере пӗр хут ҫеҫ мар чӗлхене вӗренме сӑмах парӑр. 4. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе е чӗлхе улӑштарӑвӗн программисемпе турккӑлла калаҫӑр. 5. Карточкӑсемпе тата асра юлмалли ытти майсемпе усӑ курӑр, вӗсем сире уҫҫи сӑмахӗсене тата пуплевсене астуса юлма пулӑшӗҫ. 6. Турккӑсен музыкине итлӗр те тӗрӗксен фильмӗсене пӑхӑр, культура ҫинчен ытларах пӗлес, аудиторин хӑнӑхӑвӗсене лайӑхлатас тесе. 7. Хӑвӑр мӗн пӗлнине шӑратса сыпма тата практикациленме вӑхӑт парас тесе, яланах тӑхтав тӑвӑр. 8. Йӑнӑшсем тума ан хӑрӑр; йӑнӑшсем-вӗрентӳ процесӗн пӗр пайӗ. 9. Хӑвӑра тӗрӗслесе пӑхӑр, мӗн те пулин ҫӗннине туса пӑхӑр та хӑвӑрӑн чиккӗрсене уҫӑр. 10. Вӗренӳ вӑхӑтӗнче киленӗр!