Dat Belarýs Aýdarma

Dat tilinen aýdarma: qyzmetke sholý

Dat tili Danıanyń resmı tili bolyp tabylady jáne Grenlandıa men Farer araldarynda da keńinen qoldanylady. Nátıjesinde Dat tiline aýdarma qyzmetteri bıznes úshin de, jeke adamdar úshin de mańyzdy quralǵa aınalýda.uzaq jáne ańyzǵa aınalǵan tarıhynyń arqasynda dat tili dat mádenıeti men biregeıliginiń negizi bolyp tabylady jáne ony basqa elder de qabyldady.

Eń qarapaıym deńgeıde Dat tiline aýdarý mátindi bir tilden ekinshi tilge túrlendirýdi qamtıdy. Bul proses Dat tiliniń núanstary men kúrdeliligin túsinetin jáne aıtylǵandardy dál túsindire alatyn bilikti aýdarmashylardy qajet etedi. Aýdarma qyzmetteriniń eń kóp taralǵan túrlerine qujattardy aýdarý, veb-saıttar men baǵdarlamalyq jasaqtamany lokalızasıalaý, konferensıalarda Aýyzsha aýdarma, medıany lokalızasıalaý, aýdıo jáne beıne transkrıpsıasy jáne zańdy aýdarma jatady. Aýdarylǵan qujattyń dáldigi aýdarmashynyń jumys sapasyna baılanysty.

Dat tilinen aýdarmashyny tańdaǵanda onyń bilimi men tájirıbesiniń deńgeıin eskerý qajet. Aýdarmashy Dat tiliniń barlyq aspektilerin óte jaqsy bilýi kerek jáne onymen baılanysty mádenıet pen ádet-ǵuryptar týraly túsinikke ıe bolýy kerek. Olar sondaı-aq túpnusqa qujatty aýdarma tilinde dál jáne tıimdi kórsete bilýi kerek.

Qujattardy aýdarý kezinde aýdarmanyń dáldigi men sapasyna áser etetin birneshe faktorlar bar. Aıta ketý kerek, kúrdeli zańdyq nemese tehnıkalyq termınologıasy bar qujattar qarapaıym qujattarǵa qaraǵanda joǵary quzyrettilik dárejesin talap etedi. Sonymen qatar, aýdarmashy dáldikti qamtamasyz etý úshin qarastyrylyp otyrǵan pán boıynsha mamandandyrylǵan bilimge ıe bolýy kerek.

Veb-saıtty nemese baǵdarlamalyq jasaqtamany oqshaýlaý kezinde birneshe negizgi faktorlardy eskerý qajet. Veb-saıt nemese baǵdarlamalyq jasaqtama maqsatty aýdıtorıaǵa beıimdelip, onyń tili men mádenıetin eskere otyryp lokalızasıalanýy kerek. Mazmun dál ǵana emes, sonymen qatar sharlaý ońaı, paıdalanýshyǵa yńǵaıly jáne estetıkalyq tartymdy bolýy kerek. Sonymen qatar, lokalızasıa prosesinde maqsatty aýdıtorıa kezdesetin kez-kelgen mádenı núanstar eskerilýi kerek.

Konferensıalardaǵy Aýyzsha aýdarma ártúrli tilderde sóıleıtin eki nemese odan da kóp adamdar arasyndaǵy áńgimelerdi tyńdaý jáne túsiný úshin bilikti aýdarmashyny qajet etedi. Aýdarmashy habarlamanyń tutastyǵyn saqtaı otyryp, áńgimeni dál túsindire bilýi kerek.

Medıany lokalızasıalaý aýdıo jáne vızýaldy materıaldardy aýdarma tiline aýdarýdy qamtıdy. Aýdarmanyń bul túri bastapqy jáne maqsatty tilderdi Muqıat túsinýdi talap etedi.

Aýdıo jáne beıne jazbalardyń transkrıpsıasy aýdıo jazbalardy alyp, olardy jazbasha mátinge aınaldyrýdy qamtıdy. Kóshirýshi jazbada qoldanylatyn tildi, sondaı-aq boljamdy maǵynany jaqsy túsinýi kerek.

Aqyrynda, zańdy aýdarma kelisimsharttar, sot jazbalary, sot sheshimderi jáne zańdar sıaqty zańdy qujattardy aýdarýdy qamtıdy. Aýdarmashylar osy qujattarmen baılanysty zańdy termınologıany túsinip, mátinniń maǵynasyn dál túsindire bilýi kerek.

Qysqasha aıtqanda, danıalyq aýdarma qyzmetteri kompanıalar men jeke tulǵalarǵa Dat tildi áriptesterimen tıimdi baılanys ornatýǵa múmkindik beredi. Tabysty aýdarma jáne dál túsindirý úshin bilikti jáne tájirıbeli aýdarmashylar qajet. Aýdarmashyny tańdaǵanda, kompanıalar men jeke tulǵalar aýdarmashynyń bilimi men tájirıbesiniń deńgeıin, sondaı-aq aýdarǵysy keletin qujattyń túrin eskerýi kerek.

Dat tilinde qaı elder sóıleıdi?

Dat tili negizinen Danıada jáne Germanıanyń keıbir aýdandarynda jáne Farer araldarynda sóıleıdi. Norvegıa, Shvesıa jáne Kanadadaǵy shaǵyn qaýymdastyqtar da az sóıleıdi.

Dat tiliniń tarıhy qandaı?

Dat tiliniń myń jyldan astam tarıhy bar, eski skandınavıalyq jáne basqa da tarıhqa deıingi Soltústik germandyq dıalektilerden bastaý alady. Vıkıngter kezinde dat tili qazirgi Danıa men Shvesıanyń ońtústiginde sóıleıtin negizgi til boldy. Ol shamamen 16 ǵasyrǵa deıin Danıanyń resmı tili retinde qoldanyla berdi jáne birtindep qazirgi Dat tiline aınaldy. 1800 jyldardyń ortasyna qaraı dat tili Danıada nemis tilinen keıingi ekinshi eń kóp taralǵan til boldy. Sodan beri til birqatar fonologıalyq, morfologıalyq jáne leksıkalyq ózgeristerge ushyrady. Búgingi tańda dat tili Danıanyń da, Farerdiń de ulttyq tili bolyp tabylady jáne búkil álem boıynsha 6 mıllıonǵa jýyq adam sóıleıdi.

Dat tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. N. F. S. Grýndtvıg (1783-1872): "qazirgi Dat tiliniń ákesi" degen atpen belgili Grýndtvıg Danıanyń kóptegen ulttyq ánderin jazdy jáne qazirgi tildiń qalyptasýyna kómektesti.
2. Adam Elenshleger (1779-1850): aqyn jáne dramatýrg, ol "ørnen" (búrkit) sıaqty kóptegen Dat termınderi úshin sózder jasaǵan dep esepteledi.
3. Rasmýs Rask (1787-1832): fılolog jáne lıngvıs, Rask 1900 jyldarǵa deıin keńinen qoldanylǵan dat tilinde jazý júıesin jasady.
4. Iakob Pıter Mınster (1775-1854): yqpaldy lúterandyq teolog jáne aqyn, ol dat tilinde kóp jazdy jáne ony jańa sózder men sóz tirkesterimen baıytty.
5. Knýd Holbell (1909-1969): "Dat tiliniń reformatory" degen atpen tanymal Holbell tilge jańa erejeler men termınologıany engizýge jaýapty boldy.

Dat tiliniń qurylymy qalaı?

Dat tili-Soltústik German tarmaǵynyń úndieýropalyq tili. Ol ózara túsinikti til kontınýýmyn quraıtyn shved jáne Norveg tilderimen tyǵyz baılanysty. Dat tili óte qarapaıym morfologıamen jáne sıntaksıspen sıpattalady. Til negizinen svo (sýbekt etistigi-obekt) sóz retimen jáne etistikter men zat esimderdiń konúgasıalary salystyrmaly túrde az qoldanylady.

Dat tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Negizderden bastańyz. Kúrdeli taqyryptarǵa kóshpes buryn Dat sóılemderiniń negizgi gramatıkasyn, aıtylýyn jáne qurylymyn bilgenińizge kóz jetkizińiz. Jazbasha tildiń negizderin de úırenińiz, osylaısha siz sózderdi oqyǵan kezde qalaı jazylatynyn jáne qurylymyn túsine alasyz.
2. Oqýlyqtar, onlaın kýrstar jáne aýdıo kýrstar sıaqty resýrstardy paıdalanyńyz. Jaqsy Dat kýrsyna ınvestısıa salý uzaq merzimdi perspektıvada ýaqyt pen aqshany únemdeıdi jáne tildi tezirek jáne tıimdirek úırenýge kómektesedi.
3. Danıalyq áńgimeler men mýzykany tyńdańyz. Dat radıosyn, podkasttardy tyńdaý nemese tipti YouTube beınelerin kórý arqyly Dat tilindegi sóılesýlerdi túsinýge mashyqtanyńyz. Sonymen qatar, Dat mýzykasyn tyńdańyz, óıtkeni bul sizdiń aıtylýyńyz ben ekpinińizdi jaqsartýǵa kómektesedi.
4. Til úırenýge batyryńyz. Danıada turýǵa ýaqyt bólińiz, dat tilinde sóıleıtindermen únemi sóılesińiz jáne Dat teleshoýlaryn kórińiz. Tilmen tanysý ony tezirek jáne tabıǵı túrde úırenýge kómektesedi.
5. Kún saıyn aýyzeki sóıleýge mashyqtanyńyz. Dat tilinde únemi sóılesý úshin sóılesý klýbyna qosylyńyz nemese til almasý seriktesin tabyńyz. Sondaı-aq onlaın oqytýshymen nemese til jattyqtyrýshysymen jattyǵý jasańyz. Bul sizge tilde yńǵaıly sóıleýge kómektesip qana qoımaıdy, sonymen qatar sizdiń aıtylýyńyz ben sóz tańdaýyńyzdy jaqsartady.

Belarýs-Reseı, Ýkraına, Polsha, Lıtva jáne Latvıamen shektesetin Shyǵys Eýropa eli. Qujattardy, ádebıetterdi jáne veb-saıttardy belarýs tiline aýdarý belorýstar men basqa halyqtar arasyndaǵy ǵana emes, sonymen birge eldiń ishindegi halyqaralyq qatynastardyń mańyzdy bóligi bolyp tabylady. 10 mıllıonǵa jýyq halqy bar osy alýan túrli eldegi qoǵamnyń barlyq salalarymen tıimdi qarym-qatynas jasaý úshin belarýs tiline tıimdi aýdarma jasaı bilý mańyzdy.

Belarýssıanyń resmı tili-belarýs tili jáne jazýdyń eki negizgi ádisi bar, olardyń ekeýi de aýdarmada jıi qoldanylady: latyn álipbıi jáne kırıllısa. Latyn álipbıi latyn tilinen shyqqan, Rım ımperıasynyń tili jáne kóptegen batys elderinde qoldanylady; ol polák alfavıtimen tyǵyz baılanysty. Sonymen qatar, grek alfavıtinen shyqqan jáne monahtar jasaǵan kırıll alfavıti orys tilimen tyǵyz baılanysty jáne Shyǵys Eýropa men Ortalyq Azıanyń kóptegen elderinde qoldanylady.

Belarýssıalyq aýdarmashy bastapqy mátinniń maǵynasyn dál jetkizý úshin eki alfavıtti de jaqsy bilýi kerek. Aýdarmashy dál aýdarma jasaý úshin Belarýssıa gramatıkasy men leksıkasyn, sondaı-aq Belarýssıa mádenıetin jaqsy bilýi kerek.

Eger aýdarmashy tildi túsinse jáne habarlamany dál jetkize alsa, aǵylshyn tilinen belarýs tiline nemese Belarýs tilinen aǵylshyn tiline aýdarý qıyn emes. Alaıda, Belarýssıadan nemis, fransýz nemese ıspan sıaqty basqa tilge aýdarǵysy keletinder úshin qıyndyq birshama qıyn. Sebebi aýdarmashyǵa habarlamany Belarýs tilinde joq sózderdi nemese sóz tirkesterin paıdalanyp aýdarma tiline aýdarý qajet bolýy múmkin.

Belarýssıalyq aýdarmashylardyń taǵy bir problemasy-kóptegen sózder men sóz tirkesteriniń kontekstke baılanysty birneshe aýdarmalary bolýy múmkin. Sonymen qatar, keıbir jaǵdaılarda aǵylshyn jáne Belarýs tilderinde múldem basqa maǵynaǵa ıe sózder bar, sondyqtan aýdarmashy bul aıyrmashylyqty bilip, aýdarmasyn sáıkesinshe túzetýi kerek.

Aqyrynda, belarýs tiline aýdarǵanda mádenı kontekstke muqıat nazar aýdarý jáne kez kelgen qorlaıtyn nemese mádenı sezimtal emes termınder men sóz tirkesterinen aýlaq bolý óte mańyzdy. Habarlamany Belarýs tilinde dál jetkizý úshin aýdarmashy tildiń núanstarymen, onyń gramatıkalyq qurylymdarymen jáne Belarýssıa qoǵamynyń mádenı kontekstimen tanys bolýy kerek.

Tapsyrma qandaı bolsa da, belarýs tiline aýdarý qıyn kásiporyn bolýy múmkin, biraq durys bilim men tájirıbe bolsa, ol sátti bolýy múmkin. Tildiń qalaı jumys isteıtinin túsiný jáne mádenı konteksttiń mańyzdylyǵyn moıyndaı otyryp, tájirıbeli belarýssıalyq aýdarmashy tildik alshaqtyqty joıýǵa jáne maǵynaly baılanystar ornatýǵa kómektesedi.

Belarýs tilinde qaı elder sóıleıdi?

Belarýs tili negizinen Belarýssıada jáne Reseıdiń, Ýkraınanyń, Lıtvanyń, Latvıanyń jáne Polshanyń keıbir aımaqtarynda sóıleıdi.

Belarýs tiliniń tarıhy qandaı?

Belarýs halqynyń bastapqy tili ejelgi shyǵys slaván tili boldy. Bul til 11 ǵasyrda paıda boldy jáne 13 ǵasyrda quldyraǵanǵa deıin Kıev Rýsi dáýiriniń tili boldy. Osy ýaqyt ishinde oǵan shirkeý slavándary men basqa tilder qatty áser etti.
13-14 ǵasyrlarda til eki túrli dıalektke bóline bastady: Belarýs tiliniń Soltústik jáne Ońtústik dıalektileri. Ońtústik dıalekt Lıtva Uly gersogtiginde qoldanylatyn ádebı tildiń negizin qalady, ol keıinirek eldiń resmı tiline aınaldy.
Máskeý kezeńinde, 15 ǵasyrdan bastap, belarýs tiline orys tili odan ári áser etti, al qazirgi belarýs tili óz kontýryn ala bastady. 16-17 ǵasyrlarda tildi kodıfıkasıalaý jáne standarttaý áreketteri jasaldy, biraq bul kúsh-jiger nátıjesiz boldy.
19 ǵasyrda belarýs tili aýyzeki jáne ádebı til retinde qaıta jandandy. 1920 jyldary ol Keńes Odaǵynyń resmı tilderiniń biri retinde tanyldy. Alaıda 1930 jyldardaǵy stalındik qýǵyn-súrgin bul tildiń qoldanylýynyń tómendeýine ákeldi. Ol 1960 jyldardyń sońynda qaıta jandandy jáne sodan beri Belarýssıanyń is júzinde resmı tili boldy.

Belarýs tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Fransısk Skorına (1485-1541): kóbinese "Belarýssıa ádebıetiniń ákesi" dep atalady, Skorına latyn jáne Cheh tilderinen belarýs tilderine hrıstıan mátinderiniń alǵashqy baspageri jáne aýdarmashysy boldy. Ol belarýs tilin jandandyrdy jáne bolashaq jazýshylardy osy tilde jumys isteýge shabyttandyrdy.
2. Sımeon Poloskıı (1530-1580): teolog, aqyn jáne fılosof, Poloskıı til, tarıh, mádenıet, din jáne geografıa salasyndaǵy kóp qyrly eńbekterimen tanymal. Ol Belarýs ádebıetiniń kanondyq shyǵarmalaryna aınalǵan Belarýs tilinde birneshe mátin jazdy.
3. Ianka Kýpala (1882-1942): aqyn jáne dramatýrg, Kýpala Belarýssıada da, orys tilinde de jazdy jáne 20 ǵasyrdyń eń mańyzdy belarýssıalyq aqyny retinde tanymal.
4. Iakýb Kolas (1882-1956): aqyn jáne prozashy, Kolas eldiń batys bóliginde sóıleıtin Belarýs tiliniń dıalektisinde jazdy jáne tilge kóptegen jańa sózder men sóz tirkesterin engizdi.
5. Vasılıı Bykov (1924-2003): aqyn, dramatýrg, senarıst jáne dıssıdent, Bykov keńestik okýpasıa kezinde Belarýssıadaǵy ómirdi sıpattaıtyn áńgimeler, pesalar men óleńder jazdy. Onyń kóptegen shyǵarmalary qazirgi Belarýssıa ádebıetindegi eń mańyzdylardyń biri bolyp sanalady.

Belarýs tiliniń qurylymy qalaı?

Belarýs tili shyǵys slaván tilder tobyna kiredi jáne orys jáne ýkraın tilderimen tyǵyz baılanysty. Bul kúshti fleksıalyq til, sózderdiń ártúrli formalary birqatar maǵynalardy bildirý úshin qoldanylady, sonymen qatar aglútınatıvti til, ıaǵnı kúrdeli sózder men sóz tirkesteri basqa sózder men morfemalarǵa affıkster qosý arqyly jasalady. Gramatıkalyq turǵydan bul negizinen SOV (sýbekt-obekt-etistik) sóz reti boıynsha jáne erler de, áıelder de qoldanady jynystar jáne kópshe jaǵdaılar. Aıtylý turǵysynan bul slaván tili, keıbir cheh jáne polák áserleri bar.

Belarýs tilin qalaı durys úırenýge bolady?

1. Resmı til kýrsynan ótińiz: Eger siz belarýs tilin úırenýge baısaldy bolsańyz, onlaın nemese betpe - bet til kýrsyn bastaýdyń jaqsy joly. Til kýrsy sizge tildiń negizderin úırenýge jáne daǵdylaryńyzdy damytýǵa qurylym berýge kómektesedi.
2. Súńgý: tildi shynymen úırený jáne ony erkin meńgerý úshin tilge súńgýge múmkindiginshe kóp ýaqyt jumsaý kerek. Belarýs mýzykasyn tyńdańyz, Belarýs fılmderi men teleshoýlaryn kórińiz, Belarýs kitaptaryn, blogtary men maqalalaryn oqyńyz — belarýs tilin estýge jáne qoldanýǵa kómektesetin barlyq nárse.
3. Tájirıbe: tildi meńgerý úshin sóıleý men tildi tyńdaýǵa ýaqyt bólý kerek. Tilde sóıleýdi úırenýdiń birneshe ádisi bar-siz til tobyna qosyla alasyz, tildik seriktes taba alasyz nemese ana tilinde sóıleıtindermen jattyǵý úshin til úırenýge arnalǵan qosymshalardy qoldana alasyz.
4. Keri baılanys alyńyz: tilde sóıleý jáne tyńdaý jattyǵýlaryn jasaǵannan keıin, ony durys qoldanǵanyńyzǵa kóz jetkizý úshin keri baılanys alý mańyzdy. Siz ana tilinde sóıleıtinderden keri baılanys alý úshin til úırený qoldanbalaryn paıdalana alasyz nemese tipti sizge jeke usynystar men keri baılanys bere alatyn onlaın tárbıeshini taba alasyz.