Iakýtskıı Indonezıa Aýdarma

Iakýt tili-Reseıdiń soltústik-shyǵysynda jarty mıllıonnan astam adam sóıleıtin túrki tili. Til jaqynda ǵana resmı tanylǵandyqtan, ıakýt tilinen aýdarma qyzmetterine áli de aıtarlyqtaı suranys bar. Bul maqalada biz ıakýt tiline jáne odan aýdarýdyń mańyzdylyǵyn qarastyramyz jáne osy proseske qatysty máselelerdi talqylaımyz.

Iakýt tilinde Reseıde ǵana emes, Mońǵolıa, Qytaı jáne Qazaqstan sıaqty elderde de sóıleıdi. Bul ıakýt tiline, sondaı-aq el ishinde aýdarma qyzmetterine halyqaralyq qajettilik bar degendi bildiredi. Iakýt tiline jáne odan aýdarmalardyń negizgi maqsaty-jergilikti qaýymdastyqtar men basqa da múddeli taraptar arasyndaǵy baılanysty jeńildetý úshin tildik olqylyqtardyń ornyn toltyrý. Aýdarmalar sonymen qatar zańdy qujattar, dıplomatıalyq kelisimder, bilim berý materıaldary, buqaralyq aqparat quraldary men mádenıetke qatysty materıaldar jáne basqa qujattar úshin qajet.

Iakýt tiline jáne odan aýdarýǵa keletin bolsaq, keıbir mańyzdy máselelerdi este ustaǵan jón. Birinshiden, aıtylý máselesi bar. Iakýt tilinde sóıleıtin aımaqtyq dıalektke baılanysty sózderdiń aıtylýynda aıyrmashylyqtar bar. Osylaısha, aýdarmashylar dáldikti qamtamasyz etý úshin osy aımaqtyq varıasıalarmen tanys bolýy mańyzdy. Taǵy bir másele, kóptegen sózder qoldanylatyn kontekstke baılanysty birneshe maǵynaǵa ıe. Bul aýdarmashylarǵa sózdiń nemese sóz tirkesiniń durys maǵynasyn anyqtaýdy qıyndatady, bul dáldikti odan da mańyzdy etedi.

Iakýt tiline jáne odan aýdarýǵa baılanysty qıyndyqtarǵa qaramastan, bul prosestiń mańyzdylyǵyn moıyndaý mańyzdy. Iakýt tili tanýdy jalǵastyra otyryp, ıakýt tiline jáne odan aýdarmalardyń Joǵary sapasy men dáldigin qamtamasyz etý mańyzdy bola bastady. Sapaly aýdarmalar tabysty mádenıetaralyq dıalog pen baılanystardy saqtaý úshin óte mańyzdy, ásirese mádenıeti jıi margınaldanatyn baıyrǵy qaýymdastyqtar arasynda.

Iakýt tilinde qaı elder sóıleıdi?

Iakýt tili Reseıde, Qytaıda jáne Mońǵolıada sóıleıdi.

Iakýt tiliniń tarıhy qandaı?

Iakýt tili-soltústik-batys túrki tilderiniń Kaspıı kishi tobyna jatatyn túrki tili. Reseı Saha Respýblıkasynda shamamen 500 000 adam sóıleıdi, negizinen Lena ózeni men onyń salalarynyń baseıninde. Iakýt tilinde 14 ǵasyrdyń ortasyndaǵy alǵashqy jazbasha ádebıetten bastaý alatyn baı ádebı tarıh bar. Iakýt ádebıetine Taıaý Shyǵys pen Ortalyq Azıadan kelgen sopylyq aqyndardyń, sondaı-aq ımperatorlyq Reseıden kelgen orys jazýshylary men avtorlarynyń shyǵarmalary qatty áser etti. Iakýt tilindegi alǵashqy jazbasha shyǵarmalar dinı mátinder, sonyń ishinde Quran úzindileriniń aýdarmalary jáne Iýsýf pen Zýlaıh týraly ańyzdar boldy.
Iakýt tilinde jazylǵan alǵashqy túpnusqa shyǵarmalar 19 ǵasyrdyń aıaǵynda paıda boldy: ıakýt halqynyń kúndelikti ómirin baıandaıtyn óleńder, áńgimeler men romandar. Iakýt jazýshylary óz shyǵarmalarynda otarshyldyqqa qarsy kúres, dástúrli Sibir mádenıetiniń mańyzdylyǵy jáne aımaqtaǵy ezilgen halyqtardyń jaǵdaıy sıaqty keńirek taqyryptardy zertteı bastady. 1920-1930 jyldary ıakýt tili Iýrıı Chegerev, Anatolıı Molotov, Gennadıı Tıtov jáne Ivan Tazetdınov sıaqty jazýshylar bastaǵan ádebı renesansty bastan ótkerdi. Osy kezeńde ıakýt tilinde shyqqan kitaptardyń sany kúrt ósti, sonymen qatar memlekettik jáne ákimshilik qujattarda tildiń qoldanylýy artty.
Búginde ıakýt tili óziniń spıkerleri arasynda qaıta jandanýda jáne birneshe jańa gazet-jýrnaldar shyǵarady. Reseıden tys jerlerde ıakýt tilin úırenýge qyzyǵýshylyq artyp keledi, óıtkeni birneshe ýnıversıtetter osy til boıynsha kýrstar usynady.

Iakýt tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Iýrıı Nıkolaevıch Vınokýrov-lıngvıs, tarıhshy jáne fılolog; 2. Stepan Georgıevıch Ostrovskıı-ıakýt aqyny, dramatýrg, prozashy jáne aýdarmashy; 3. Oleg Mıhaılovıch Beláev-ıakýt ádebıettanýshysy jáne pýblısısi; 4. Lılıa Vladımırovna Bagaýtdınova-ıakýt fólklorshysy; 5. Akýlına Ibna Pavlova-leksıkograf jáne dıalektologıany zertteýshi.

Iakýt tiliniń qurylymy qalaı?

Iakýt tili túrki tilder otbasyna jatady jáne soltústik-shyǵys tobynyń bóligi bolyp tabylady. Bul aglútınatıvti til, ıaǵnı ol jańa maǵynalar men formalardy qurý úshin sózderge qosýǵa bolatyn jurnaqtardy qoldanady. Iakýt tili joǵary ıkemdilikpen erekshelenedi, ıaǵnı sózder sóılemde qalaı qoldanylatynyna baılanysty pishinin ózgertedi. Zat esimder, esimdikter, syn esimder men etistikter kontekstke baılanysty olardyń formasyn belgileý úshin aıaqtaýdy qajet etedi.

Iakýt tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Iakýt tili oqýlyǵynyń nemese nusqaýshyǵa arnalǵan nusqaýlyqtyń kóshirmesin alyńyz. Osy materıaldarda berilgen sabaqtardy pysyqtaý - tildi jetik meńgerýdiń eń jaqsy tásili.
2. Sóıleý men tyńdaýǵa mashyqtanyńyz. Kez kelgen tildi úırenýdiń eń jaqsy joly - ony múmkindiginshe jattyqtyrý, sondyqtan jattyǵý úshin basqa adamdy tabýǵa tyrysyńyz.
3. Iakýt tilinde jazylǵan materıaldy oqyńyz. Bul tildiń qurylymy men gramatıkasyn túsinýge kómektesedi.
4. Iakýttardyń mádenıeti men tarıhymen tanysyńyz. Eger siz adamdar men olardyń ómir salty týraly kóbirek bilseńiz, bul sizge tildi jaqsy túsinýge kómektesedi.
5. Iakýt BAQ-taryn qarańyz jáne tyńdańyz. Bul tilde qol jetimdi radıobaǵdarlamalar men teleshoýlardy qosa alǵanda, kóptegen onlaın resýrstar bar.
6. Iakýtıaǵa Baryńyz. Aımaqta ýaqyt ótkizgennen keıin siz tilge enip, ana tilinde sóıleıtindermen sóılesýge múmkindik alasyz.

Indonezıa tiline aýdarma: jan-jaqty nusqaýlyq

Indonezıa tili Qazirgi álemdegi negizgi baılanys quraly bolyp tabylady, onyń sóıleýshileri 237 mıllıonnan asady. Osylaısha, Indonezıalyq aýdarma qyzmetteri óz mazmunyn álemdegi eń iri ekonomıkalardyń biriniń tiline aýdarǵysy keletin kompanıalarǵa da, jeke tulǵalarǵa da úlken suranysqa ıe. Bul jan-jaqty nusqaýlyqta biz Indonezıalyq aýdarma týraly bilýińiz kerek barlyq nárseni qarastyramyz, qaı dıalektilerde sóıleıtininen bastap Indonezıalyq aýdarmashylarmen jumys isteýdiń eń jaqsy tájirıbesine deıin.

Birinshiden, Indonezıa tiliniń ártúrli dıalektilerin túsiný mańyzdy. Bahastyń Indonezıalyq tili Úkimet pen bilim berý salasynda qoldanylatyn resmı til bolǵanymen, qarapaıym adamdar sóıleıtin kóptegen aımaqtyq dıalektiler bar. Mysaly, Iava tili Indonezıada eń kóp taralǵan til bolyp tabylady, ony halyqtyń tórtten úsh bóligi paıdalanady, al sýndan tilinde shamamen 17% sóıleıdi. Basqa aımaqtyq tilderge betavı, madýreze, mınangkabaý jáne Acheh tilderi jatady.

Indonezıa tilinen aýdarmashy izdegende, siz qoldanatyn qyzmet sizge qajet naqty dıalektimen tanys ekenine kóz jetkizý mańyzdy. Bul sizdiń aýdarmańyzdyń dál ekenine jáne túsinispeýshilikke jol bermeıtinine kóz jetkizýge kómektesedi. Sonymen qatar, kóptegen kásibı aýdarma búrolarynda ártúrli aımaqtyq dıalektilerge mamandanǵan aýdarmashylar bar, sondyqtan jobańyzǵa sáıkes aýdarmashyny tapqanyńyzǵa kóz jetkizińiz.

Indonezıalyq bilikti aýdarmashyny tapqannan keıin, aýdarma qyzmetterinen barynsha paıda alý úshin birneshe nusqaýlardy oryndaý kerek. Eń aldymen, aýdarmashyǵa sizdiń jobańyz týraly, onyń ishinde bastapqy materıal, siz qoldana alatyn kez-kelgen naqty termınologıa jáne maqsatty aýdıtorıa týraly tolyq aqparat berińiz. Tájirıbeli aýdarmashy sizge dál jáne mádenı erekshelikterge sáıkes aýdarmalardy usyný úshin osy aqparatpen jumys isteı alady.

Este saqtaý kerek taǵy bir mańyzdy tájirıbe - aýdarmashyǵa óz jumysyn oryndaýǵa jetkilikti ýaqyt berý. Aýdarmashyǵa bastapqy materıaldy oqýǵa jáne zertteýge, sondaı-aq aýdarmany qaraýǵa jetkilikti ýaqyt berilýi kerek. Eger siz olardy asyqtyrsańyz, sizdiń aýdarmalaryńyz zardap shegýi múmkin.

Sońynda, shyǵarylym aldynda aýdarmany eki ret tekserý árqashan jaqsy ıdeıa. Tájirıbeli ekinshi jup kóz kez kelgen qatelerdi nemese yqtımal túsinispeýshilikterdi olar taralmaı turyp ustaı alady.

Osy qadamdardy oryndaý arqyly siz Indonezıa tiline aýdarmańyzdyń dál jáne mádenı dástúrlerge sáıkes keletinine kóz jetkize alasyz. Durys aýdarmashynyń kómegimen siz Indonezıa tildi álemmen senimdi túrde sóılese alasyz. Sáttilik!

Indonezıa tilinde qaı elder sóıleıdi?

Indonezıa-Indonezıanyń resmı tili, sonymen qatar Shyǵys Tımorda jáne Malaızıanyń keıbir bólikterinde sóıleıdi.

Indonezıa tiliniń tarıhy qandaı?

Indonezıa tili, sondaı-aq bahasa Indonezıa dep atalady, Indonezıanyń resmı tili bolyp tabylady jáne onyń tamyry malaı tiliniń eski túrine jatady. Ejelgi Malaı dep atalatyn túpnusqa malaı tili bizdiń zamanymyzdyń 7 ǵasyrynan bastap Malaı arhıpelagynyń kóp bóliginde qoldanylǵan. Ýaqyt óte kele ıslamnyń saýdasy men taralýy tilge odan ári áser etti jáne ol qazirgi kezde kóptegen malaı tilderi men dıalektileri dep atalatyn tilge bólindi. 19 ǵasyrda golandıalyq otarlaýshylar bul tilge malaızıalyq dep atalatyn birqatar qaryzǵa alynǵan sózderdi engizdi. Aqyr sońynda, 20 ǵasyrda bul til qazirgi Indonezıa dep atalatyn tilge aınaldy. Bul til Indonezıa ultynyń resmı tili retinde 1945 jyly el táýelsizdik alǵannan keıin jarıalandy, sodan beri til Jańa leksıka men emleni engizý arqyly damı berdi.

Indonezıa tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Amır Sharıfýddın (1861-1916): ol "Indonezıa ádebıetiniń ákesi" degen atpen tanymal boldy jáne birneshe kórnekti shyǵarmalar jazdy, sonyń ishinde "Rangkaıan Pýısı dan proza" (óleńder men prozalyq prozalar tizbegi).
2. Raden Mas Soevardı Soerdjanıngrat (1903-1959): ol qazirgi Indonezıa tiliniń negizin qalaýshy bolyp sanalady jáne Indonezıa tiliniń sózdigin qurýǵa jaýapty boldy.
3. Pramoedá Ananta Toer (1925-2006): Toer ındonezıalyq jáne goland tilderinde kóptegen kitaptar jazǵan áıgili Indonezıalyq jazýshy jáne tarıhshy boldy. Ol sonymen qatar Indonezıa tilinde zamanaýı jazý stılin damytýǵa kómektesti.
4. Muhammed Iamın (1903-1962): ol Indonezıa Respýblıkasyn qurýda mańyzdy ról atqarǵan Indonezıalyq saıasatker jáne jazýshy boldy. Ol sondaı-aq Birtutas ulttyq til qurýǵa kómektesetin til reformasy týraly kóp jazdy.
5. Emha Aınýn Nadjıb (1937 -): "Gýs Mýs" degen atpen de belgili, ol Indonezıa ádebıetiniń damýy týraly kóp jazǵan aqyn jáne esseıst. Onyń jumysy ázil-ospaqty jáne fılosofıalyq túsinikteri úshin jıi maqtalady.

Indonezıa tiliniń qurylymy qalaı jumys isteıdi?

Indonezıa tiliniń qurylymy úlken malaı-polınezıalyq til tobynyń tarmaǵy bolyp tabylatyn avstronezıalyq tilder otbasyna negizdelgen. Bul salystyrmaly túrde qarapaıym sıntaksısi jáne gramatıkalyq erejeleri az sýbektıvti-etistik-Obektilik til. Sózderdiń kópshiligi búgilmeıdi, al etistikterdiń shaqtary kómekshi etistikter arqyly belgilenedi. Indonezıa tili sonymen qatar sóıleýdiń ártúrli bólikterine kóptegen jurnaqtar men prefıksterdi qosatyn aglútınatıvti til bolyp tabylady. Bul tilde genderlik aıyrmashylyqtar joq jáne konversıanyń úsh negizgi formasy bar.

Indonezıa tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Indonezıanyń jaqsy oqýlyǵyn alyńyz jáne ony muqıat oqyp shyǵyńyz. Sózdik qoryńyzdy, aıtylýyńyzdy jáne etistikterdi biriktirýdi umytpańyz.
2. Múmkindiginshe Indonezıa tilindegi sabaqtarǵa qatysyńyz. Bul sizge durys gramatıka men aıtylymdy úırenýge kómektesedi, sonymen qatar ana tilinde sóıleıtindermen sóılesýge múmkindik beredi.
3. Tildi jaqsy meńgerý úshin Indonezıalyq fılmderdi nemese teleshoýlardy qarańyz.
4. Indonezıalyq mýzyka men podkasttardy tyńdańyz. Muny óz úıińizdiń yńǵaılylyǵynda jasaýǵa bolady jáne siz tildi jaqsy bilesiz.
5. Indonezıa tilindegi kitaptardy oqyńyz. Bul oqýdy túsinýdi jaqsartýdyń jáne sózdik qoryńyzdy keńeıtýdiń tamasha tásili.
6. Indonezıalyq sóıleýshilermen sóılesýge mashyqtanyńyz. Múmkin bolsa, qyzyqty tájirıbe alý jáne ana tilinde sóıleıtindermen tájirıbe alý úshin Indonezıaǵa baryńyz.
7. Anda-sanda úzilis jasańyz. Kez kelgen tildi úırený jalyqtyrýy múmkin, sondyqtan qajet kezde úzilis jasańyz jáne oqý kezinde kóńil kóterýdi umytpańyz!