Идишла Татар Кусараш

Кает-акрет йылме, кудын вожшо 10 курым Германийыш кая, кеч Рӱдӧ да Эрвел Европышто Тушто кокла Курым жап дене ойлат. Тиде икмыняр йылмым, эн ончычак немыч, иванита, арамей да славян йылме-влакым келыштарымаш. Идишым южгунам диалект семын ончат, но чынжымак тиде тичмаш йылме шке синтаксисше, морфологийже да мутвундыжо дене кучылталтеш. Тиде йылмым курым мучко кучылтмаш диапор, ассимиляций да социал йӧным вашталтымылан кӧра иземын, но таче тушто южо эллаште ордоксысе шуко еврей-влак алят ойлат.

Идиш йылмыште возымо статусшо уке гынат, йылмыже лингвистике, культур цельышкыже шушашлан мыняр кӱлешан, чылан палат. Теве молан йылмым идишыш кусарыме суаплык дене арален кодаш тыршыше еҥ-влак уло тӱняште улыт. Кусарыше-влак идишым умылышо-влак кокла гыч поргемым вончаш полшат, кӧ тиде пашам ок ыште.

Идиша гыч кусарыме службо-влакым иван термин-влак муын кертыт.нунышт идишан тыглай ойлымашыже лийыныт, Библий гыч налме Мут але религий йӱла-влакым ончыкташ кучылталтше мут-влак. Тиде священный ойым кусарыме дене идишан возымашке але кутырымо мутым кӱлеш семын пуртымо. Тиде йылме дене палыме лийдымылан идишыш кусараш моткоч пайдале лийын кертеш.

Идишыш документ-влакым кусарымаш пӱтынь историй мучко, миграций, религий, литератур, лингвистике да еврей историй дене кучылталтын. Теве молан ивантышто, немыч йылме денат сертификацийлыме идишан квалификациян кусарыше-влакым муаш кӱлеш. Йылме дополненийыште нине специалист-влак культурым, контекстым да тӱрлӧ произведенийын кузе лиймыжым палышаш улыт, нуным кусарымаш тӱҥалтыш шонымашым раш ончыктышт.

Идишыш кусарымаш йылмым тунемаш тӧчышӧ-влаклан веле огыл, илышынек арален кодаш полшат. Идеян мут-влакым да ой-влакым вес йылмышке кусараш полшен, йылмын тичмаш йоммыжым кораҥдаш полшат. Кӱкшӧ квалификациян кусарыше-влакын полшымышт дене идиш еврей калыкын культурышкыжо окнам почын, таза аралалт кодеш.

Могай эллаште йылме дене ойлет?

Идишыште тӱҥ шотышто Ушымо Штат, Израиль, Россий, Беларуси, Украин, Польша да Венгрий общине нерген кутырат. Тушто тыгак Францийыште, Аргентиныште, Австралий, Кечывалвел Африкыште, Канадыште да моло эллаште еврей-влакын шагалрак чотышт ойла.

Йылмын историйже могай?

Миет-тиде йылме, тудо шке вожшо дене икмарда немыч йылмыш кая да еврей-аккеназ-шамыч пӱтынь тӱня мучко ойлаш тӱҥалыт. Тудо тӱҥ йылме дене еврей-аккеназ-влакын шке образований тат гыч 9 курымышто служитлен, еврей общине-Влак кызытсе Германийын да йӱдвел Францийын территорийыштышт пеледалтмышт годым. Тиде икмыняр йылмым варымаш, тидын шотыштак ивант ден арамейский, тыгак славянский, роман да кыдалаш диалект-влак лийыныт.
Европысо еврей-влак коклаште икымше гана умылаш лийме 12 курым чоло еврей-влак коклаш пураш тӱҥалын, тидын годым тӱҥ шотышто кутырымо йылме семын, а традиций формо семын кучылталтын. Тиде еврей калык дене чӱчкыдынак географически ойырен налме еврей калык дене кылдалтын, тыге илен-толын тӱрлӧ диалект вияҥын. 15-16 курым жапыште европо мучко еврей-влак коклаште мутланыме йылме дене кумдан шарлен.
Идиш тыгак еврей-Влакын илыме верысе йылме-Влакым пеш чот кучаш тӱҥалын, Европо мучко, Африкыште да Америкыште тӱрлӧ диалект ышталтын. Кӧргысӧ ойыртем, диалект - влак общий грамматике, синтаксис да стандартный мутвундаш улыт гынат, тидын годым южо диалектлан ивантритым утларак чот кучылтыныт, а моло йылмылан-варарак.
19 курымышто литератур идишан пелед шоген, тиде йылмыштат шуко книга да журнал лектын. Туге гынат антисимитизмын кушмыжо, Кокымшо тӱнямбал сар деч вара шуко еврей-влакым кусарымаш да Ушымо Штатлаште доминирироватлыше йылме семын антисимий йылмым лукмаш мутланыме йылме семын идишым иземдымашке конден. Таче ожнысылак миллион еҥ уло тӱня мучко Идишыште, Тӱҥ шотышто Йӱдвел Америкыште да Израильыште ойла, но тиде йылме ынде тунарак кумдан ок кучылталт, ала-кунам.

Йылме вияҥдымашке эн кугу надырым пыштыше 5 еҥ пура?

1. Ээзер Бен-Иегда (1858-1922): Бен-Иегудышто акрет годсо марий йылмым уэш ылыжтарымым возат, мом тудо шуко идеян мут-влакым ивантритлен, ыштыктен. Тудат ончыч лийын, кӧ кызытсе ивантын иктешлыше мутержым ыштен да тиде йылме дене статьям да книгам возен.
2. Школ-Алейх (1859-1916): Алейхем еврей-Влакын эрвел Европышто илышышт нерген возышо идишыште кумдан палыме писатель лийын. Тудын произведенийже-влак, тидын шотыштак Шӧрым Погышо Тевье "произведенийже-влак пӱтынь тӱня кумдыкеш идишым палдараш да шараш полшеныт.
3. Хаим Гэйд( 1910-1982): Гэйд кумдан палыме романист да поэтше идишан улмаш. Еврей илышын нелылыкше нерген каласкалыше произведенийже-влак томаша йылме дене литературын ик эн сай произведенийже-влак кумдан шотлалтыт.
4. Макс Вайнайнайх (1894-1969): Лингвист, профессор, негызлыше да еврей шымлымаш Институтын директоржо ИУIVIII, ЛИТВА, Вайнайнайнайнайнаи шке илышыжым ШЫМЛЕН да шымлен налаш идишым пӧлеклен.
5. Мангер (1900-1969): Мангер 20 курымысо ик кугу писатель-влакланат поэт лийын. Тудо йылмым уэш ылыжтымылан да уэмдымылан кугу куным ыштен.

Томаша йылмын структуржым кузе ыштыме?

Немыч йылмын идишан манме структуржо. Тудо субъект-глагол-объект-влакын радам почеш чоҥымо мут, фразе да предложений-влак гыч шога. Правил семын ошкыл, немыч деч утларак лапканрак, тушто подчинительный ушем мут-влакын предлогышт, предлогышт да подчинительный ушем-влак деч шагалрак кучылталтыт. Идишан немыч йылмысе гай глагол-влакын спряжений системышт уке, глагол-влакын южо жапышт тыгай немыч йылме дене ойыртемалтыт. Идейыште тыгак немыч йылмыште уке улшо икмыняр ешартыш частице да моло элемент уло.

Кузе йылмым утларак чын йӧн дене тунемаш?

Идишым сайын тунемаш - тиде йылмыш вуйге пурен возаш. Тидыже идейыште кутырымым, книгам да газетым лудмым, тыгак фильмым да телевидорым идишыште ончымым ончыкта. Теат верысе мер рӱдерыште, университетыште але онлайн дене каяш курсыш возалт кертыда. Те Обязательно тудын дене йылме носитель-влак дене мутланымаште практикылыза, тиде тыланда ойлымаш ден грамматике шотышто тунемаш полша. Пытартышлан, кид йымалныда англичан мутер ден глагол-влакын таблицыштым кучыза, нуно тыланда каласен кертше кеч-могай йодышланат вашешташ полшат.

Татар йылме-тиде йылме, тӱҥ шотышто Россий Федерацийын составышкыже пурышо Татарстан Республикыште ойлалтеш. Тиде тюрк йылме, вес тюрк йылме, турко, узбек да казах гай. Тушто тыгак Азербайджанын южо ужашыштыже Украин ден Казахстан нерген ойлат. Татар йылме Татарстанын официал йылмыжлан шотлалтеш да образований да кугыжаныш управлений сферыште кучылталтеш.

Россий империй кугемдыме дене татар йылме Школлаште Татарстан составыш пурышо школлаште шымлаш обязательно тӱҥалын. Тиде тудым кече еда кучылтмо иземмашке конден, но 1990-ше ийлаште йылме шке тукымжым уэш ылыжтен шоген, садлан тудын кучылтмыжым кумылаҥдыме шотышто вийым пыштеныт.

Паша кусарымашке шумеке, документым татар йылмыш кусараш лийме икмыняр вариант уло. Татар йылмыш кусарымым эн кумдан кучылтмо йӧн татар йылме гыч тарлаш. Утларакшым нуно йылме нюанс дене палыме лийыт. Профессионал кусарыше-влак чӱчкыдынак юридический, медицине да финанс перевод гай рашемдыме областьлаште опыт дене пайдаланен кертыт, сандене нуно чын кусарен кертыт.

Вес вариант-автоматизацийлыме кусарыме программым кучылташ. Нине программе-влак йылмылан носитель огыл улшо еҥ-влаклан полшышаш улыт, документ-влакым писын да лачымын кусаркалаш. Нуно мут-влакым да ик йылме гыч вес йылме дене ойлаш алгитмым кучылтыт. Туге гынат нине программе-влак кусарыше документым тергыме гай раш огыл лийын кертыт.

Тыгак онлайн-кусарыме службо уло, нуно англичан гыч татар йылмыш чын кусарен кертыт. Тыгай суаплык чӱчкыдынак эн шулдакан вариантлан шотлалтыт, но профессионал кусарышын суаплыкшылан, суаплыкшылан гарантироватлен огыт керт. Те татар йылмыш кусараш писе да шергакан пунчалым кычалыда гын, тиде сай вариант лийын кертеш. Туге гынат пален налаш кӱлеш: те точностьлан авторитетан сервисым кучылтыда.

Маршрутым татар йылмыш кусараш кӱлмым шотыш налде,ончыкыжо илышкыл проблеме деч утлаш кӱлеш. Профессионал кусарымаш тиде цельыш шумо семын эн сай йӧнлан шотлалтеш, но роскот дене проблеме лектеш гын, тудо янайн-кусарыме але компьютер программе-влакым кусарыме суаплыклан полшен кертеш.

Могай эллаште татар йылме дене ойлат?

Татар йылме дене тӱҥ шотышто Российыште ойлат, куштыжо тудын носительже-влак 6 миллион утла еҥ улыт. Тушто тыгак вес эллаште Азербайджан, Казахстан, Кыргорий, Турций да Туркмман маныт.

Татар йылмын историйже могай?

Татар йылме, тыгак озаҥ татар йылме семын палыме, кипчакский группын тюрк йылмыж дене шотлалтеш, могайыштыже Тӱҥ шотышто Татарстан, Россий Федерацийын регионыштыжо ойлалтеш. Тушто Тыгак Российын моло ужашлаштыже, Узбекистан Ден Казахстаныште ойлат. Татар йылмын историйже 10 курымышто, кунам юл булгар-влак ислам налыныт да кызытсе татар лийыныт. Шӧртньӧ Орда жапыште (13-15 в.) монгол оза йымалне татар-влак улыт ыле, татар йылме монгол ден перс йылме-влакын чот влиянийыштым тергаш тӱҥалын. Курым мучко тюрк йылмын моло диалектше-влак дене, тыгак араб да перс кӱсынлымӧ мут дене кылым кучымыжлан кӧра кӱлешан вашталтыш лийын. Тыге тудо лишыл родо-тукымжо-влак деч ойыртемалтше шкешотан йылме дене ойыртемалтын да кундемласе диалект-влак шукемыныт. Татар йылме дене возымо икымше книга 1584 ийыште "Диванъ-да Люгати-тюрк"лӱман ыле. Татар йылме 19 курым гыч тӱҥалын, тудо але вес степень гыч россий империй, а вара Совет Ушем Дене шотлалтеш. Тудо совет жапыште официальный статусшым налын, но вурс периодыш темдалалтын. 1989 ийыште татар алфавитым латинице дене алмаштен, а 1998 ийыште Татар Республик татар йылмым официальнын увертарен. Таче тиде йылме дене Российыште 8 миллион утла нумалше-влак, утларакшым татар общине коклаште кутырат.

Кӧ татар йылмым вияҥдымашке эн кугу надырым пыштыше 5 еҥ пура?

1. Габдулла Тукай( 1850-1913): узбек, руш да татар йылме дене возышо да татар йылме да литературым пойдарымаште пеш кӱлешан рольым шуктен шогышо татар поэт ден драматург.
2. Аля Мргази (17 курым): Татар писатель, татар йылмын эпохысо грамматикыжын авторжо, могайжым поэзий серышын шкешотан стильжым ямдылаш возат.
3. Асканавии (1885-1951): татар йылмызе ден лингвист, кӧн шымлымашыже татар йылмын эн кӱлешан значенийже лийын.
4. Машинамадьяр Зарядяк (19 курым): Татар писатель ден поэт, кудыжо кызытсе татар мутерым возен да татар йылмым стандартизироватлаш полшен.
5. Ильдар Файзи( 1926-2007): татар йылме дене лу ойлымашым да книгам возышо да татар литератур йылмым уэш ылыжтымашке кугу надырым пыштыше татар писатель ден журналист.

Татар йылмын структуржым кузе ыштыме?

Татар йылмын структуржо иерархинын, типан агглютинатив морфологиян. Тушто ныл падеж (лӱман, родительный, титаклыше да локатив) да кум урлык (пӧръеҥ, ӱдырамаш да кыдалаш). Глагол-влак лица, чотшо да наклонений почеш погалтыт, а лӱм мут-влак падеж дене, тукым да чот дене ушалтыт. Йылмыште слог ден частице-влакын неле системышт уло, аспект семын тыгай аспект-влакым, направленийым да модальностьым ончыктен кертыт.

Кузе татар йылмым утларак чын йӧн дене тунемаш?

1. Ӱшандарыза: Те Интернетыште да книга кевытлаште татар йылмым тунемаш моткоч шуко тӱрлӧ ресурс дене пайдаланеда, сандене ӱшандарыза: тендан эн сай материалда уло.
2. Татарын алфавитше Дене палыме лийза – Татар йылме кириллице Дене Возымо, ӱшандарыза, те шкешотан алфавит дене палыме лийыда, йылмым шымлаш тунеммыда деч ончыч.
3. Ойлымаш ден пералтыш - татар йылмыште йоҥйӱк ден муткучыш-влакым вашталтыме йыгырмут системе кучылталтеш, сандене ойлымашдам практиковатлыза да пералтышдыме йоҥйӱк-влак кокласе ойыртемым пален налаш тунемза.
4. Тӱҥ грамматике правил ден структур дене палыме лийза – предложенийын негыз грамматикыжым Да структуржым Сайын умылымаш ключевлан шотлалтеш, кунам кеч-могай йылмым тунем налме нерген мут пура.
5. Колыштса, ончыза да лудса – Колыштмаш, татар йылме дене лудын лекмаш тыланда йылме йоҥгалтмылан тунемаш полшат, тыгак мут шапаш да ой дене пашаште кучылталтыт.
6. Мутланымашым-ала-кӧ дене татарла Мутланымашым Эртарыза, - кеч-могай йылмымат тунемаш сай йӧн. Ондак эркын да умылаш лийшын ойлаш тӧчыза да йоҥылышым ышташ ида лӱд.