Идишла Башкир Кусараш

Кает-акрет йылме, кудын вожшо 10 курым Германийыш кая, кеч Рӱдӧ да Эрвел Европышто Тушто кокла Курым жап дене ойлат. Тиде икмыняр йылмым, эн ончычак немыч, иванита, арамей да славян йылме-влакым келыштарымаш. Идишым южгунам диалект семын ончат, но чынжымак тиде тичмаш йылме шке синтаксисше, морфологийже да мутвундыжо дене кучылталтеш. Тиде йылмым курым мучко кучылтмаш диапор, ассимиляций да социал йӧным вашталтымылан кӧра иземын, но таче тушто южо эллаште ордоксысе шуко еврей-влак алят ойлат.

Идиш йылмыште возымо статусшо уке гынат, йылмыже лингвистике, культур цельышкыже шушашлан мыняр кӱлешан, чылан палат. Теве молан йылмым идишыш кусарыме суаплык дене арален кодаш тыршыше еҥ-влак уло тӱняште улыт. Кусарыше-влак идишым умылышо-влак кокла гыч поргемым вончаш полшат, кӧ тиде пашам ок ыште.

Идиша гыч кусарыме службо-влакым иван термин-влак муын кертыт.нунышт идишан тыглай ойлымашыже лийыныт, Библий гыч налме Мут але религий йӱла-влакым ончыкташ кучылталтше мут-влак. Тиде священный ойым кусарыме дене идишан возымашке але кутырымо мутым кӱлеш семын пуртымо. Тиде йылме дене палыме лийдымылан идишыш кусараш моткоч пайдале лийын кертеш.

Идишыш документ-влакым кусарымаш пӱтынь историй мучко, миграций, религий, литератур, лингвистике да еврей историй дене кучылталтын. Теве молан ивантышто, немыч йылме денат сертификацийлыме идишан квалификациян кусарыше-влакым муаш кӱлеш. Йылме дополненийыште нине специалист-влак культурым, контекстым да тӱрлӧ произведенийын кузе лиймыжым палышаш улыт, нуным кусарымаш тӱҥалтыш шонымашым раш ончыктышт.

Идишыш кусарымаш йылмым тунемаш тӧчышӧ-влаклан веле огыл, илышынек арален кодаш полшат. Идеян мут-влакым да ой-влакым вес йылмышке кусараш полшен, йылмын тичмаш йоммыжым кораҥдаш полшат. Кӱкшӧ квалификациян кусарыше-влакын полшымышт дене идиш еврей калыкын культурышкыжо окнам почын, таза аралалт кодеш.

Могай эллаште йылме дене ойлет?

Идишыште тӱҥ шотышто Ушымо Штат, Израиль, Россий, Беларуси, Украин, Польша да Венгрий общине нерген кутырат. Тушто тыгак Францийыште, Аргентиныште, Австралий, Кечывалвел Африкыште, Канадыште да моло эллаште еврей-влакын шагалрак чотышт ойла.

Йылмын историйже могай?

Миет-тиде йылме, тудо шке вожшо дене икмарда немыч йылмыш кая да еврей-аккеназ-шамыч пӱтынь тӱня мучко ойлаш тӱҥалыт. Тудо тӱҥ йылме дене еврей-аккеназ-влакын шке образований тат гыч 9 курымышто служитлен, еврей общине-Влак кызытсе Германийын да йӱдвел Францийын территорийыштышт пеледалтмышт годым. Тиде икмыняр йылмым варымаш, тидын шотыштак ивант ден арамейский, тыгак славянский, роман да кыдалаш диалект-влак лийыныт.
Европысо еврей-влак коклаште икымше гана умылаш лийме 12 курым чоло еврей-влак коклаш пураш тӱҥалын, тидын годым тӱҥ шотышто кутырымо йылме семын, а традиций формо семын кучылталтын. Тиде еврей калык дене чӱчкыдынак географически ойырен налме еврей калык дене кылдалтын, тыге илен-толын тӱрлӧ диалект вияҥын. 15-16 курым жапыште европо мучко еврей-влак коклаште мутланыме йылме дене кумдан шарлен.
Идиш тыгак еврей-Влакын илыме верысе йылме-Влакым пеш чот кучаш тӱҥалын, Европо мучко, Африкыште да Америкыште тӱрлӧ диалект ышталтын. Кӧргысӧ ойыртем, диалект - влак общий грамматике, синтаксис да стандартный мутвундаш улыт гынат, тидын годым южо диалектлан ивантритым утларак чот кучылтыныт, а моло йылмылан-варарак.
19 курымышто литератур идишан пелед шоген, тиде йылмыштат шуко книга да журнал лектын. Туге гынат антисимитизмын кушмыжо, Кокымшо тӱнямбал сар деч вара шуко еврей-влакым кусарымаш да Ушымо Штатлаште доминирироватлыше йылме семын антисимий йылмым лукмаш мутланыме йылме семын идишым иземдымашке конден. Таче ожнысылак миллион еҥ уло тӱня мучко Идишыште, Тӱҥ шотышто Йӱдвел Америкыште да Израильыште ойла, но тиде йылме ынде тунарак кумдан ок кучылталт, ала-кунам.

Йылме вияҥдымашке эн кугу надырым пыштыше 5 еҥ пура?

1. Ээзер Бен-Иегда (1858-1922): Бен-Иегудышто акрет годсо марий йылмым уэш ылыжтарымым возат, мом тудо шуко идеян мут-влакым ивантритлен, ыштыктен. Тудат ончыч лийын, кӧ кызытсе ивантын иктешлыше мутержым ыштен да тиде йылме дене статьям да книгам возен.
2. Школ-Алейх (1859-1916): Алейхем еврей-Влакын эрвел Европышто илышышт нерген возышо идишыште кумдан палыме писатель лийын. Тудын произведенийже-влак, тидын шотыштак Шӧрым Погышо Тевье "произведенийже-влак пӱтынь тӱня кумдыкеш идишым палдараш да шараш полшеныт.
3. Хаим Гэйд( 1910-1982): Гэйд кумдан палыме романист да поэтше идишан улмаш. Еврей илышын нелылыкше нерген каласкалыше произведенийже-влак томаша йылме дене литературын ик эн сай произведенийже-влак кумдан шотлалтыт.
4. Макс Вайнайнайх (1894-1969): Лингвист, профессор, негызлыше да еврей шымлымаш Институтын директоржо ИУIVIII, ЛИТВА, Вайнайнайнайнайнаи шке илышыжым ШЫМЛЕН да шымлен налаш идишым пӧлеклен.
5. Мангер (1900-1969): Мангер 20 курымысо ик кугу писатель-влакланат поэт лийын. Тудо йылмым уэш ылыжтымылан да уэмдымылан кугу куным ыштен.

Томаша йылмын структуржым кузе ыштыме?

Немыч йылмын идишан манме структуржо. Тудо субъект-глагол-объект-влакын радам почеш чоҥымо мут, фразе да предложений-влак гыч шога. Правил семын ошкыл, немыч деч утларак лапканрак, тушто подчинительный ушем мут-влакын предлогышт, предлогышт да подчинительный ушем-влак деч шагалрак кучылталтыт. Идишан немыч йылмысе гай глагол-влакын спряжений системышт уке, глагол-влакын южо жапышт тыгай немыч йылме дене ойыртемалтыт. Идейыште тыгак немыч йылмыште уке улшо икмыняр ешартыш частице да моло элемент уло.

Кузе йылмым утларак чын йӧн дене тунемаш?

Идишым сайын тунемаш - тиде йылмыш вуйге пурен возаш. Тидыже идейыште кутырымым, книгам да газетым лудмым, тыгак фильмым да телевидорым идишыште ончымым ончыкта. Теат верысе мер рӱдерыште, университетыште але онлайн дене каяш курсыш возалт кертыда. Те Обязательно тудын дене йылме носитель-влак дене мутланымаште практикылыза, тиде тыланда ойлымаш ден грамматике шотышто тунемаш полша. Пытартышлан, кид йымалныда англичан мутер ден глагол-влакын таблицыштым кучыза, нуно тыланда каласен кертше кеч-могай йодышланат вашешташ полшат.

Башкир йылме-Кугезе сюр йылме, кудыжо Республикыште башкортан, Россий ойла. Тудо тюрк йылме-влакын кипчакский группышкышт пура, тушто 1,5 миллион наре еҥ маныт.

Башкир йылме тӱрлӧ, тушто республик мучко шуко тӱрлӧ диалект шарлен. Тиде башкир йылме гыч да тудын ӱмбак неле задаче шотышто кусарымашым ышта. Диалект-влак коклаште ятыр тӱҥ ойыртем уло, тудо кусарымашым, мутвож гай мутмучаш ден ойсавыртышым поснак нелемден кертеш.

Йылме нюансым умылышо опытан носитель-влак лияш кӱлеш. Нине кусарыше-влак тӱрлӧ диалектым лончылен моштышаш да эн изи ойыртышымат кучен моштышаш улыт. Теве молан профессионал кусарыше-влаклан утларак пагалымашым пуат, кунам башкир йылмыш кусарыме нерген мут пура.

Кусарышым башкир йылме гыч кычалме годым икмыняр кӱлешан фактор уло, тудым шотыш налаш кӱлеш. Опыт эн кугу значениян; кусарыше шке оригинал йылмыж дене, кусарыме йылме денат пайдаланен шогышаш, тыгак культур контекстым умылышаш. Тыгак рашемдаш кӱлеш: кусарыше тиде йылме дене кучылтмо пеш кӱлешан терминологиян, илен-толын вашталт кертеш.

Чумыр налмаште, чумыр налмаште, лӱмын шинчымашым да моштымашым, тыгак диалект ден культурым умылымашым йодеш. Шонымо кӱлешлыклан гарантийым пуаш опытан да сайын палыше кусарышым тарлаш кӱлеш.

Могай эллаште башкир йылме дене ойлат?

Башкир йылме дене утларакшым Российыште ойлат, Казахстаныште, Украиныште Да Узбекистаныште шуко нумалше уло.

Башкир йылмын историйже могай?

Башкир йылме-тюрк йылме, туштыжо Республикыште Утларакшым Урал курык регионышто верланыше Башкоростан маныт. Тиде республикысе ик официальный йылме, туштыжо тыгак пошкудо удмурт меньшинствын южо ӱшанъеҥже-влак ойлат. Тиде йылме шуко курым мучко кучылталтеш да тымарте ойлымо ик эн тошто тюрк йылме гыч ышталтеш.
Башкир йылме нерген эн ондак возымо лӱм-влак 16 курымыш пурат. Тиде жапыште тудо араб да перс йылме-влакын виян мутышт йымалне лийын. 19 курымышто башкир йылме регионышто икмыняр тӱрлӧ тыгыде регионлаште возымо йылме лийын. Тыгак тудын пӱтынь регион мучко шарлаш полшымыжлан шанче пашаште кучылталтын.
Совет жапыште башкир йылме россий влиянийлан кӧра чот орланен. Шуко башкир шомак нуным руш эквивалент дене вашталтен. Тиде йылме школышто туныкталтын,садлан иктештыме башкир алфавитым ышташ тӧчен.
Совет саманыште башкир йылме активнын кучылталтын, да тиде йылмым аралыме шотышто утларак тыршалтын. Шуко еҥ кызыт башкир йылмым кокымшо йылме семын шымла да Республикын правительствыже Башкоростан тиде йылмым илен лекташ йӧным ыштышашлан утларак вийым пышта.

Башкир йылмым вияҥдымашке эн кугу надырым пуышо 5 еҥ-влак кӧ пура?

1. Тудо Габдрафиков-поэт, публицист да сценарист, башкир литературышто да башкир йылмым нӧлтымаште пеш кӱлешан капкыл лийын.
2. Николай Галиханов-башкир шанчызе да поэт, тудо башкир йылме дене лу пашам возен да кызытсе башкир наукын негызшылан шотлалтеш.
3. Дамир Имагилов-академик, философ да лингвист, тудо башкир йылмым нумалше-влак коклаште грамотлык кӱкшытым нӧлтымаште шуко пашам ыштен да башкир йылме дене возен.
4. Аскер Амбетов-башкир поэт, прозаик да учёный, тудо башкир йылме да литератур шотышто ик вӱдышӧ фигур лийын да тиде йылме дене икмыняр кугу произведенийым возен.
5. Ирек Яхно – кумдан палыме башкир писатель да драматург, тудын произведенийже-влакым Российыште веле огыл, пӱтынь тӱняште, тыгак тудо лудшо-влаклан башкир йылмым утларак пайдале лияш манын, Шуко ыштен.

Башкир йылмын структуржым кузе ыштыме?

Башкир йылме-тюрк йылме ешын кипчак укшлаж дек пурышо агглютинатив йылме. Тудо грамматике функцийым ончыктышашлан кучылталтше суффикс ден лӱмын ыштыме йӱк-влакым кучылтын кучылталтеш. Башкир йылме тыгак согласный ден йоҥйӱк-влакын поян системышт уло, тидын шотыштак слогысо, тыгак деепричастиян конструкций-влакат тудын чумыр структуржым ыштат.

Кузерак башкир йылмым утларак чын йӧн дене тунемаш?

1. Башкир алфавит да ойлымаш дене палыме лийза. Башкир йылмым тунемаш гына тӱҥалыда гын, тиде эн кӱлешан икымше ошкыл. Башкир йылме дене южо тӱҥ текстым лудса да кажне буквам чын каласымаште кучылтза.
2. Репетиторым але курсым муын ончыза. Йылмым сайын тунемаш-тиде йылме нумалше дене индивидуал туныктымашым эрташ. Тидым ышташ ок лий гын, верысе курсыш але аудио - да видеокурсыш ончалза.
3. Башкир йылме дене шуко материалым лудса, колыштса да ончыза. Тендан йылме дене сай палыме лиймыда семын тӱшкаувер йӧн-влакым башкир йылме дене лудмаште да колыштмаште умбакыже практиковатлыза. Башкир йылме дене аудиописьым, литературым, фильмым да мурымат муын ончыза да вуйге йылмыш пурен шичса.
4. Башкирла кутырымаште практикылыза. Муын моштыза практикылан партнёрым але ушныза онлайн-форумыш, кушто еҥ-влак башкирла ойлат. Йоҥылышым ышташ ида лӱд-туныктымо ужаш!
5. Умбакыже тунемаш тӱҥалза. Те шкендам тӱҥ шотышто комфортно шижыда гынат, эре ала-могай у, молан тунемаш да практиковатлаш тунемаш лиеш. Башкир йылме дене кузе-гынат материалым утларак лудаш, колышташ да ончаш тӱҥалза.