Башҡорттар Идиш Тәржемә итеү

Башҡорт теле Боронғо төрки теле, башҡорт халҡы Башҡортостан Республикаһында, Рәсәйҙә һөйләшә. Ул төрки телдәрҙең ҡыпсаҡ төркөмсәһенә ҡарай, һәм был телдә яҡынса 1,5 миллион кеше һөйләшә.

Башҡорт теле төрлө, бөтә республикала төрлө диалекттар таралған. Был башҡорт теленән һәм уға тәржемә итеүҙе сағыштырмаса ҡатмарлы мәсьәләгә әйләндерә. Диалекттар араһында бер нисә төп айырма бар, улар тәржемә итеүҙе айырыуса ҡыйынлаштыра, мәҫәлән, һүҙҙәрҙең төрлө тамамланыуы һәм әйтелештә үҙгәрештәр.

Теүәл тәржемәне тәьмин итеү өсөн башҡорт теленең нескәлектәрен аңлаған тәжрибәле телселәрҙең булыуы мөһим. Был тәржемәселәр төрлө диалекттарҙы яҡшы белергә һәм хатта бик аҙ айырмаларҙы ла аңлай белергә тейеш. Шуға күрә башҡорт теленә тәржемә тураһында һүҙ барғанда профессиональ тәржемәселәргә өҫтөнлөк бирәләр.

Башҡорт теленән тәржемәсе эҙләгәндә бер нисә мөһим факторҙы иҫәпкә алырға кәрәк. Тәжрибә бик мөһим; тәржемәсе төп нөсхә телен дә, тәржемә телен дә белергә, шулай уҡ мәҙәни контексты аңларға тейеш. Шулай уҡ тәржемәсенең тел сиктәрендә ҡулланылған терминологияны актуаль белеүенә инаныу мөһим, сөнки ваҡыт үтеү менән ул үҙгәрергә мөмкин.

Дөйөм алғанда, башҡорт теленән тәржемә итеү махсус белем һәм күнекмәләр, шулай уҡ диалекттарҙы һәм мәҙәниәтте аңлауҙы талап итә. Тәжрибәле һәм яҡшы белемле тәржемәсене яллау мөһим, был фаразланған мәғәнәне теүәл тапшырыуҙы гарантиялай.

Башҡорт телендә ниндәй илдәрҙә һөйләшәләр?

Башҡорт телендә Башлыса Рәсәйҙә һөйләшәләр, Әммә Ҡаҙағстанда, Украинала һәм Үзбәкстанда һөйләшеүселәр аҙ.

Башҡорт теленең тарихы ниндәй?

Башҡорт теле Төрки теле, Башлыса Рәсәйҙә Урал тауҙары төбәгендә урынлашҡан Башҡортостан Республикаһында һөйләшәләр. Был республиканың күрше удмурт аҙсылығының ҡайһы бер вәкилдәре һөйләшкән берҙән-бер рәсми теле. Был тел күп быуаттар дауамында ҡулланыла һәм бөгөнгө көнгә тиклем һөйләшкән иң боронғо төрки телдәрҙең береһе булып тора.
Башҡорт теле тураһында иң тәүге яҙма телгә алыуҙар 16 быуатҡа ҡарай. Был ваҡытта ул ғәрәп һәм фарсы телдәренең көслө йоғонтоһо аҫтында була. 19 быуатта башҡорт теле төбәктәге бер нисә төрлө аҙсылыҡтың яҙма теле булып китә. Ул шулай уҡ фәнни эштәрҙә ҡулланыла, был уға бөтә төбәккә таралырға ярҙам итә.
Совет осоронда башҡорт теле рәсәй йоғонтоһонан ныҡ зыян күрә. Күп кенә башҡорт һүҙҙәре уларҙың рус эквиваленттары менән алмаштырыла. Был тел мәктәптәрҙә лә уҡытыла, һәм берҙәм башҡорт алфавитын булдырырға тырышалар.
Совет осоронан һуң башҡорт теле әүҙем ҡулланыла башлай, һәм был телде һаҡлау буйынса күберәк тырышлыҡ һалына. Күптәр хәҙер башҡорт телен икенсе тел булараҡ өйрәнә, Һәм башҡортостан Республикаһы хөкүмәте был телдең йәшәүен тәьмин итеү өсөн күберәк көс һала.

Башҡорт телен үҫтереүгә ҙур өлөш индергән тәүге 5 кеше араһында кем бар?

1. Илдар Ғабдрафиҡов-шағир, публицист һәм сценарист, ул башҡорт әҙәбиәтендә һәм башҡорт телен тергеҙеүҙә мөһим шәхес булды.
2. Николай Ғәлиханов-башҡорт ғалимы һәм шағиры, ул башҡорт телендә тиҫтәләгән хеҙмәт яҙған һәм хәҙерге башҡорт фәненә нигеҙ һалыусы тип иҫәпләнә.
3. Дамир Исмәғилев – академик, философ һәм лингвист, ул башҡорт телендә һөйләшеүселәр араһында грамоталылыҡ кимәлен күтәреү өҫтөндә күп эшләй һәм башҡорт телендә бик күп яҙма эштәр ижад итә.
4. Әскер Айымбәтов - башҡорт шағиры, прозаик һәм ғалим, ул башҡорт теле һәм әҙәбиәте өлкәһендә алдынғы фигураларҙың береһе була һәм был телдә бер нисә ҙур әҫәр яҙа.
5. Ирек Яхина-билдәле башҡорт яҙыусыһы һәм драматургы, Уның әҫәрҙәре Рәсәйҙә генә түгел, бөтә донъяла танылған, һәм ул башҡорт телен уҡыусылар өсөн уңайлыраҡ итеү өсөн күп эштәр башҡарҙы.

Башҡорт теленең структураһы нисек ҡоролған?

Башҡорт теле-төрки телдәр ғаиләһенең ҡыпсаҡ тармағына ҡараған агглютинатив тел. Ул грамматик функцияларҙы белдереү өсөн ҡулланылған суффикстар һәм махсус өндәр ҡулланыу менән характерлана. Башҡорт телендә шулай уҡ тартынҡылар һәм һуҙынҡылар системаһы бай, өҫтәүенә ижек һәм ҡылым конструкциялары уның дөйөм структураһын тәшкил итә.

Башҡорт телен иң дөрөҫ ысул менән нисек өйрәнергә?

1. Башҡорт алфавиты һәм әйтелеше менән танышығыҙ. Әгәр һеҙ башҡорт телен өйрәнә башлаһағыҙ, был иң мөһим тәүге аҙым. Башҡорт телендәге ҡайһы бер төп текстарҙы уҡып башлағыҙ һәм һәр хәрефте дөрөҫ әйтергә өйрәнегеҙ.
2. Репетиторҙы йәки курсты табырға тырышығыҙ. Телде өйрәнеүҙең иң яҡшы ысулы - телдә һөйләшкән кеше менән индивидуаль белем алыу. Әгәр был мөмкин булмаһа, урындағы курстарға йәки аудио - һәм видеокурстарға ҡарағыҙ, улар һеҙгә тел өйрәнергә ярҙам итер.
3. Башҡорт телендә күп материалдар уҡығыҙ, тыңлағыҙ һәм ҡарағыҙ. Телде яҡшыраҡ белгән һайын, киң мәғлүмәт сараларын башҡорт телендә уҡыуҙы һәм тыңлауҙы дауам итегеҙ. Башҡорт телендә аудиояҙмалар, әҙәбиәт, фильмдар һәм йырҙар табырға тырышығыҙ һәм башығыҙ менән телгә сумдырылығыҙ.
4. Башҡортса һөйләшегеҙ. Практика өсөн партнер табығыҙ йәки кешеләр башҡортса һөйләшкән онлайн-форумға ҡушылығыҙ. Хаталар яһауҙан ҡурҡмағыҙ-был уҡытыуҙың бер өлөшө!
5. Уҡыуығыҙҙы дауам итегеҙ. Әгәр ҙә һеҙ үҙегеҙҙе нигеҙҙәр менән уңайлы тойһағыҙ ҙа, һәр ваҡыт яңы нәмәләр бар, уларҙы өйрәнергә һәм өйрәнергә мөмкин. Башҡорт телендә мөмкин тиклем күберәк материалдар уҡыуын, тыңлауын һәм ҡарауын дауам итегеҙ.

Идиш боронғо тел, Тамырҙары Германияға 10 быуатта барып тоташа, Әммә Үҙәк һәм Көнсығыш Европала урта быуаттарҙан бирле һөйләшәләр. Был бер нисә телдең, тәү сиратта немец, иврит, арамей һәм славян телдәренең берләшеүе. Идиш ҡайһы берҙә диалект тип ҡарала, әммә ысынында ул үҙ синтаксисы, морфологияһы һәм һүҙлек запасы булған тулы тел. Был телде ҡулланыу быуаттар дауамында диаспора, ассимиляция һәм социаль шарттарҙың үҙгәреүе арҡаһында кәмей, әммә бөгөн ҡайһы бер илдәрҙә күп кенә православие йәһүдтәре был телдә һөйләшә.

Идиш рәсми тел статусына эйә булмаһа ла, уны һөйләүселәр уның лингвистик һәм мәҙәни маҡсаттар өсөн ни тиклем мөһим булыуын белә. Шуға күрә бөтә донъяла идиш теленә тәржемә итеү хеҙмәттәрен ҡулланып телде һаҡлап ҡалырға теләүселәр бар. Тәржемәселәр идиш телен аңлаусылар һәм быны эшләмәгәндәр араһындағы упҡынды еңеп сығырға ярҙам итә.

Идиш теленән тәржемә итеү хеҙмәттәре иврит терминдарын табырға ярҙам итә, улар идиш теленең ябай телмәренең бер өлөшө булып китә, Мәҫәлән, Изге яҙманан алынған һүҙҙәр, йәки дини йолаларҙы билдәләү өсөн ҡулланылған фразалар. Тәржемә ярҙамында был изге һүҙбәйләнештәр идиш телендә яҙыуға йәки һөйләү телмәренә тейешле рәүештә индерелергә мөмкин. Был телде белмәгәндәр өсөн идиш теленә тәржемә итеү мөмкинлеге бик файҙалы була.

Документтарҙы идиш теленә тәржемә итеү тарих дауамында күп өлкәләрҙә ҡулланыла, мәҫәлән, миграция, дин, әҙәбиәт, лингвистика һәм йәһүд тарихы. Шуға күрә иврит һәм немец телдәрендә сертификатланған квалификациялы идиш тәржемәселәрен табыу мөһим. Телдең үҙенә өҫтәп, был белгестәр төрлө әҫәрҙәрҙең мәҙәниәтен, контексын һәм шарттарын белергә тейеш, шулай итеп, уларҙың тәржемәләре тәүге ниәтен теүәл сағылдыра.

Идиш теленә тәржемә итеү телде өйрәнергә тырышыусыларға ҙур ярҙам ғына түгел, ә уны тере килеш һаҡларға ла ярҙам итә. Идиш һүҙҙәрен һәм һүҙбәйләнештәрен башҡа телдәргә күсерергә ярҙам итеп, тәржемәләр телдең бөтөнләй юҡҡа сығыуын булдырмаҫҡа ярҙам итә. Квалификациялы тәржемәселәр ярҙамында идиш тере һәм сәләмәт булып ҡала, йәһүд халҡының мәҙәниәте һәм традицияларына тәҙрә аса.

Идиш телендә ниндәй илдәрҙә һөйләшәләр?

Идиш телендә башлыса Аҡш, Израиль, Рәсәй, Белоруссия, Украина, Польша һәм Венгрияның йәһүд общиналарында һөйләшәләр. Шулай уҡ Францияла, Аргентинала, Австралияла, Көньяҡ Африкала, Канадала һәм башҡа илдәрҙә йәһүдтәрҙең һаны аҙ.

Идиш теленең тарихы ниндәй?

Идиш-тамырҙары менән урта немец теленә барып тоташҡан һәм бөтә донъя буйынса ашкеназ йәһүдтәре һөйләшкән тел. Ул 9 быуатта барлыҡҡа килгәндән алып, хәҙерге Германия һәм төньяҡ Франция территорияһында йәһүд общиналары сәскә атҡандан алып, ашкеназ йәһүдтәренең төп теле булып хеҙмәт итә. Был бер нисә телдең, шул иҫәптән иврит һәм арамей, шулай уҡ славян, роман һәм урта герман диалекттарының ҡатнашмаһы.
Идиш европа йәһүдтәре араһында тәүге тапҡыр яҡынса 12 быуатта популяр була, ул традицион яҙма форма булараҡ түгел, ә һөйләү теле булараҡ ҡулланыла башлай. Был йәһүд халҡының урынлашыуы менән бәйле, улар йыш ҡына географик яҡтан бер-береһенән айырылып тора һәм, шулай итеп, ваҡыт үтеү менән төрлө диалекттар үҫешә. 15-16 быуаттарҙа идиш Бөтә Европала тарала, европа йәһүдтәре араһында аралашыу теле булып китә.
Идиш шулай уҡ йәһүдтәр йәшәгән урындағы телдәрҙең көслө йоғонтоһона дусар була, шуға күрә Бөтә Европа, Африка һәм Америка буйлап төрлө диалекттар барлыҡҡа килә. Эске айырмалыҡтарға ҡарамаҫтан, идиш диалекттарының дөйөм грамматикаһы, синтаксисы һәм стандарт һүҙлек запасы бар, ҡайһы бер диалекттарға иврит, ә башҡаларына һуңыраҡ телдәр көслө йоғонто яһай.
19 быуатта идиш әҙәбиәте сәскә ата, һәм был телдә бик күп китаптар һәм журналдар нәшер ителә. Әммә антисемитизмдың үҫеше, Икенсе донъя һуғышынан һуң күп йәһүдтәрҙең күсеп килеүе һәм ҡушма штаттарҙа инглиз теленең өҫтөнлөклө тел булараҡ ҡабул ителеүе идиштың һөйләү теле булараҡ бөлгөнлөккә төшөүенә килтерә. Бөгөнгө көндә бөтә донъя буйынса, Башлыса Төньяҡ Америкала һәм Израилдә, миллионлаған кеше идиш телендә һөйләшә, әммә был тел элекке кеүек киң ҡулланылмай.

Идиш телен үҫтереүгә ҙур өлөш индергән тәүге 5 кеше араһында кем бар?

1. Элиэзер Бен-Иегуда (18581922): бен-Иегудаға боронғо еврей телен тергеҙеүҙе йөкмәтәләр, ул иврит теленә күп кенә идиш һүҙҙәрен индереп, шулай эшләгән дә. Ул шулай уҡ хәҙерге иврит теленең тулы һүҙлеген төҙөгән һәм был тел буйынса мәҡәләләр һәм китаптар яҙған беренсе кеше була.
2. Шолом-Әлейхем (18591916): Әлейхем Көнсығыш Европала йәһүдтәрҙең тормошо тураһында яҙған билдәле идиш яҙыусыһы була. Уның әҫәрҙәре, шул иҫәптән" Һөтсө Тевье " идишты бөтә донъяға таратырға ярҙам итә.
3. Хаим Грейд (19101982): Грейд билдәле романист һәм идиш шағиры була. Йәһүд тормошоноң ауырлыҡтары тураһында бәйән иткән әҫәрҙәре идиш телендәге иң яҡшы әҙәбиәт әҫәрҙәренең береһе тип һанала.
4. Макс Вайнрайх (18941969): лингвист, профессор, Литваның Вильнюс ҡалаһында YIVO йәһүд тикшеренеүҙәре Институтына нигеҙ һалыусы һәм уның директоры, вайнрайх бөтә ғүмерен идишты өйрәнеүгә һәм популярлаштырыуға бағышлай.
5. Ицик Мангер (19001969): Мангер идиш телендә шағир һәм 20 быуаттың бөйөк яҙыусыларының береһе була. Ул телдең тергеҙелеүенә һәм модернизацияланыуына ҙур йоғонто яһай.

Идиш теленең структураһы нисек ҡоролған?

Идиш структураһы немец теленең структураһына оҡшаш тиерлек. Ул субъект-глагол-объект тәртибендә төҙөлгән һүҙҙәрҙән, фразаларҙан һәм һөйләмдәрҙән тора. Идиш, ҡағиҙә булараҡ, немец теленә ҡарағанда лаконик, унда артиклдәр, предлогтар һәм буйһондороу союздары әҙерәк ҡулланыла. Идишта немец телендәге кеүек ҡылымдарҙы ҡушыу системаһы юҡ, һәм ҡайһы бер ҡылымдар заманы немец телендәге ҡылымдарҙан айырылып тора. Идишта шулай уҡ немец телендә булмаған бер нисә өҫтәмә киҫәксә һәм башҡа элементтар бар.

Идиш телен иң дөрөҫ ысул менән нисек өйрәнергә?

Идиш телен өйрәнеүҙең иң яҡшы ысулы - был телгә баш менән сумдырылыу. Был идиш телендә һөйләшеүҙәр тыңлау, идиш телендә китаптар һәм гәзиттәр уҡыу, шулай уҡ идиш телендә фильмдар һәм телешоуҙар ҡарау тигәнде аңлата. Шулай уҡ һеҙ урындағы йәмәғәт үҙәгендә, университетта йәки онлайн идиш курстарына яҙыла алаһығыҙ. Телде һөйләүселәр менән һөйләшеүҙә мотлаҡ күнекмәләр яһағыҙ, был һеҙгә әйтелеш һәм грамматикаға күнегергә ярҙам итер. Ниһайәт, ҡулығыҙҙа идиш-инглиз һүҙлеген һәм ҡылымдар таблицаһын тотоғоҙ, улар һеҙгә теләһә ниндәй һорауҙарға яуап бирергә ярҙам итер.