Сун Сыуашстан Тәржемә итеү

Сундан Теле Индонезияла иң таралған телдәрҙең береһе. Ул австронезия телдәре ғаиләһенең бер өлөшө булып тора, Һәм Сунда төбәгендә 40 миллиондан ашыу кеше һөйләшә. Күп йылдар дауамында был тел күп һанлы лингвистар һәм ғалимдар тарафынан өйрәнелә, һәм уның тамырҙары быуаттар төпкөлөнә барып тоташҡан бай мәҙәни тарихы бар.

Сундан теленән тәржемә итеү был телдең популярлығы һәм танылыуының мөһим өлөшө булып тора. Бөтә донъя буйынса телдә һөйләшеүселәрҙең сағыштырмаса аҙ булыуын иҫәпкә алып, материалдарҙың һәм ресурстарҙың сундан телендә булыуын, уның сағыу һәм бөтәһенә лә асыҡ булыуын раҫлау мөһим.

Ниндәй материал төрөнә ҡарап, сундан теленә тәржемә итеүҙең бер нисә төрлө ысулы бар. Мәҫәлән, дини текстар ҙур теүәллек, шулай уҡ дини символика һәм ритуалдарҙы белеүҙе талап итә. Дөйөм тәржемәләрҙе йыш ҡына телдә һөйләшеүселәр башҡара ала, был айырым осраҡтарҙа йыш ҡына был өлкәлә махсуслашҡан белемгә эйә булған профессиональ тәржемәселәр талап ителә.

Шуныһы мөһим, сундан теленән тәржемә һүҙҙәр генә түгел. Тел мәҙәниәттең бер өлөшө булғанлыҡтан, унда материалдарҙы сундан теленә уңышлы тәржемә итеү өсөн иҫәпкә алырға кәрәк булған күп нюанстар бар. Был телде белеүҙең билдәле бер кимәлен һәм тәжрибәһен, шулай уҡ урындағы йолаларҙы һәм мәҙәниәтте аңлауҙы талап итә.

Тәржемә хеҙмәттәрен күрһәтеүҙән тыш, сундан телен хәҙерге шарттарҙа тере һәм актуаль итеп һаҡларға ярҙам итеүҙең башҡа ысулдары ла бар. Иң мөһим эштәрҙең береһе - Интернетта сундан телендәге ресурстарға еңел инеү мөмкинлеген тәьмин итеү. Был Веб-һүҙлектәр һәм башҡа материалдар төҙөүҙе аңлата, улар Менән Интернетҡа тоташҡан һәр кем файҙалана ала. Тел үҫешен дауам иткәнлектән, бындай ресурстар телдең актуаллеген һәм уның һөйләшеүселәрҙең ихтыяждарына тап килеүен һаҡларға ярҙам итә ала.

Сундан теленән тәржемә итеү телдең хәҙерге донъяла динамик һәм тере ҡалыуын тәьмин итеүҙең мөһим өлөшө булып тора. Профессионалдар һәм телдә һөйләшеүселәр тырышлығы менән тел илдә көс һәм ғорурлыҡ сығанағы булып ҡала, шулай уҡ мәҙәниәттәр араһында аралашыуҙы яҡшыртыуға булышлыҡ итә ала.

Сундан телендә ниндәй илдәрҙә һөйләшәләр?

Сундан телендә индонезияның Бантен һәм Көнбайыш Ява провинцияларында, Шулай уҡ Үҙәк Яваның ҡайһы бер өлөштәрендә һөйләшәләр. Был телдә Шулай уҡ Индонезияның, Сингапурҙың һәм Малайзияның башҡа өлөштәрендә йәшәгән этник сундандарҙың аҙ һаны һөйләшә.

Сундан теленең тарихы ниндәй?

Сундан теле-Индонезияның Көнбайыш Ява һәм Бантен провинцияларында йәшәгән 30 миллион кеше һөйләшкән австронезия теле. Был илдә яван теленән һуң икенсе урында тора, һәм 14 быуаттан ул һарай әҙәбиәте теле булып тора. Сундан телендәге иң боронғо билдәле яҙмалар беҙҙең эраның 11 быуатына ҡарай, һәм был тел кәм тигәндә 1500 йыл йәшәй тип иҫәпләнә. Сундан теле австронезия телдәре ғаиләһенең көнбайыш малай-полинезия тармағының бер өлөшө булып тора һәм яван һәм бали телдәренә туғандаш. Сундан теле көндәлек аралашыу өсөн, коммерция теле булараҡ, шулай уҡ традицион бейеүҙәрҙә, күләгәләрҙең ҡурсаҡ театрында (ваянг голек) һәм кечапи сулинг булараҡ билдәле халыҡ стилендәге популяр музыкала сағылған сәнғәт һәм мәҙәниәтте таратыу сараһы булараҡ ҡулланыла. Был тел шулай уҡ быуаттар буйына белем биреү учреждениеларында ҡулланылған, ә боронғо ҡулъяҙмалар йыш ҡына сундан телендә йәки сундан һәм яван телдәре ҡатнашмаһында яҙылған.

Башҡорт телен өйрәнеүгә ҙур өлөш индергән тәүге 5 кеше араһында кем бар?

1. Сунандари, "сундан шиғриәтенең Әсәһе" булараҡ билдәле, 1700 йылдарҙа сундан телен шиғри формаға индереүҙе уға йөкмәтәләр.
2. А.А. Марамис (19141995), яҙыусы, тәржемәсе һәм лингвист, сундан теле тураһында белем күләмен киңәйтә һәм беренсе сундан тел белеме академияһына нигеҙ һала.
3. Дардири М.Ариеф (19171996), күренекле шағир, мөһим әҫәрҙәрҙе яван теленән сундан теленә тәржемә итә, 20 быуатта хәҙерге сундан әҙәби теленең үҫешенә үҙ өлөшөн индерә.
4. Профессор доктор х.кесманто (19292016), активист һәм ғалим, бандунг университетының әҙәбиәт факультетына нигеҙ һала, ул бөтә төр телдәргә һәм әҙәбиәткә арналған, һәм сундан теле тураһында күп китаптар һәм журнал мәҡәләләре авторы.
5. Сурьяди (1934 йылғы), билдәле сундан шағиры һәм йәмәғәт эшмәкәре, сундан һәм индонезия телдәрендә күп яҙа һәм сундан халҡының традициялары һәм мәҙәниәте тураһында хеҙмәттәре өсөн ҙур ихтирам менән файҙалана.

Сундан теленең структураһы нисек ҡоролған?

Сундан теле-австронезия теле, Унда 39 миллион самаһы кеше һөйләшә, башлыса Индонезияның ява утрауының көнбайыш өлөшөндә. Ул австронезия телдәре ғаиләһенең малай-полинезия төркөмсәһенә ҡарай һәм яван, мадурез һәм бали телдәре менән тығыҙ бәйле.
Сундан ТЕЛЕ-SVO (субъект-глагол-объект) теле. Ҡылымдар үҙҙәренең аргументтары менән зат, һан һәм зат терминдарында килешә. Исемдәр килеш буйынса ауышмай, һәм уларҙа аныҡ йәки билдәһеҙ артиклдәр юҡ. Өс рода (ир-ат, ҡатын-ҡыҙ һәм урта) һәм ике һан (берлек һәм күплек) бар. Сундан теле ҡылым аффикстарының ҡатмарлы йыйылмаһына эйә, шул иҫәптән бер нисә ваҡытлы маркер һәм башҡа аспектуаль маркерҙар. Телдә шулай уҡ мәғәнәне белдереү сараһы булараҡ һүҙ тәртибе ҡулланыла.

Сундан телен иң дөрөҫ ысул менән нисек өйрәнергә?

1. Сундан телен һөйләүсене табығыҙ һәм уның менән даими аралашығыҙ. Иң яҡшыһы-телде өйрәнергә һәм бер-берегеҙгә ярҙам итергә мөмкин булған әңгәмәсе булыу.
2. Был тел тураһында бер нисә китап йәки аудиоматериал һатып алығыҙ һәм уны үҙегеҙ өйрәнә башлағыҙ. Яҡшы ресурстарға грамматика буйынса китаптар, дәреслектәр, эш дәфтәрҙәре һәм аудиояҙмалар инә.
3. Тел курстарына йәки репетиторҙар менән шәхси дәрестәргә яҙылығыҙ, улар күберәк персональ белем һәм кире бәйләнеш тәьмин итә ала.
4. Әҙер Булғанда, Индонезияға сәйәхәт ҡылып, телегеҙгә тулыһынса сумдырылырға тырышығыҙ. Шулай итеп, һеҙ телде тыңлап һәм телдә һөйләшеүселәр менән әңгәмәләрҙә ҡатнашып өйрәнә алаһығыҙ.
5. Онлайн ресурстарҙы, мәҫәлән, веб-сайттар, форумдар һәм социаль селтәрҙәрҙе ҡулланып, телдә һөйләшеүселәр менән аралашырға һәм өҫтәмә материалдар табырға ярҙам итә, улар һеҙгә уҡытыу.

Сыуаш тәржемәһе, шулай уҡ сыуаш транслитерацияһы булараҡ билдәле, сыуаш телендә аралашыу өсөн ҡулланылған махсус тәржемә формаһы. Был тел Рәсәйҙең һәм Украинаның ҡайһы бер райондарында йәшәгән сыуаш халҡы өсөн туған тел булып тора. Был миллиондан ашыу кеше һөйләшкән төрки телдәрҙең береһе, был уны тәржемә итеү өсөн мөһим тел итә.

Сыуаш теленән йәки уға дөрөҫ тәржемә итеү өсөн транслитерацияның ҡатмарлы формаларын аңлау бик мөһим. Был сыуаш алфавиты латин алфавитынан айырылып тороуы менән бәйле, ул башлыса европа телдәре өсөн ҡулланыла. Һөҙөмтәлә, а, Б, К, У кеүек кириллица хәрефтәре булған һүҙҙәр, уҡыусыға аңлайышлы булһын өсөн, уларҙың латин эквиваленттарына әүерелергә тейеш.

Сыуаш теленә тәржемә итеү процесы бер нисә этапты үҙ эсенә ала. Беренсенән, тәржемәсе төп һәм маҡсатлы телдәрҙе яҡшы белергә тейеш. Улар һөйләм структураһын, төп телдең мәғәнәһен һәм әйтелешен аңларға тейеш. Артабан улар быны маҡсатлы телдә дөрөҫ тапшыра, маҡсатлы телдең грамматик ҡағиҙәләрен һәм һөйләмдәр структураһын иҫәпкә ала.

Тәржемә тамамланғандан һуң тәржемәсе төп нөсхә тексын тәржемә ителгән версия менән сравнекле сағыштырырға тейеш. Был тәржемә дөрөҫ һәм тейешле рәүештә планлаштырылған хәбәрҙе тапшырасаҡ тип гарантиялай. Тәржемәсе шулай уҡ мәҙәни һылтанмаларҙы һәм жаргон һүҙҙәрен тәржемә итеүҙең дөрөҫлөгөнә инаныу өсөн артабанғы тикшереүҙәр үткәреү өсөн яуаплы.

Сыуаш телен өйрәнергә теләүселәр өсөн онлайн һәм университеттарҙа төрлө курстар бар. Әммә шуны аңлау мөһим: телде өйрәнеү сыуаш теленә тәржемәне тулыһынса аңлауҙы тәьмин итмәйәсәк. Транслитерация нескәлектәрен күп йыллыҡ практика һәм фиҙакәрлек арҡаһында ғына үҙләштерергә мөмкин.

Дөйөм алғанда, сыуаш теленә тәржемә итеү мөһим күнекмә, әгәр һеҙ сыуаш халҡы менән аралашырға теләһәгеҙ, уны үҙләштереү зарур. Дөрөҫ ҡараш һәм белем менән был күп ваҡыт талап итә, әммә файҙа килтерә.

Ниндәй илдәрҙә сыуаш телендә һөйләшәләр?

Сыуаш телендә башлыса Рәсәй Сыуаш Республикаһында, Шулай уҡ Рәсәйҙәге Мари Иле, Татарстан һәм Удмуртияның ҡайһы бер райондарында, Шулай уҡ Ҡаҙағстанда һәм Украинала һөйләшәләр.

Сыуаш теленең тарихы ниндәй?

Сыуаш теле-Рәсәй Федерацияһында яҡынса 1,5 миллион кеше һөйләшкән төрки тел. Был төрки телдәрҙең уғыр тармағының һаҡланып ҡалған берҙән-бер вәкиле. Тарихи яҡтан был телдә башлыса Хәҙер Рәсәйҙең Волга Буйында Урынлашҡан Сыуашстан Республикаһы булараҡ билдәле райондарҙа һөйләшәләр.
Сыуаш теленең документаль тарихын 13 быуатҡа тиклем күҙәтергә мөмкин, өҫтәүенә иң тәүге яҙма телгә алыуҙар 14-15 быуат ҡулъяҙмаларында табылған. Был ҡулъяҙмаларҙың күбеһе тел ваҡыт үтеү менән байтаҡ үҙгәрештәр кисергәнен раҫлай. 15 быуатта сыуаш теле күрше алтын Урҙа татар теленең көслө йоғонтоһо аҫтында була һәм иҫке татар алфавиты менән яҙыла.
18 быуатта сыуаш алфавитын урыҫ ғалимы Семен Ремезов төҙөй, ул уны кириллицаға нигеҙләй. Был яңы алфавит 19 быуат башында тәүге баҫма сыуаш китаптарын төҙөү өсөн ҡулланыла. 19 быуат аҙағына сыуаш теле Рәсәй империяһының рәсми теле тип таныла, һәм был осорҙа төрлө әҙәби әҫәрҙәр ижад ителә.
Сыуаш телендә бөгөнгө көндә лә һөйләшәләр, шулай уҡ Сыуашстан Республикаһының ҡайһы бер мәктәптәрендә уҡыталар. Шулай уҡ Рәсәйҙә лә, сит илдәрҙә лә телде һаҡлау һәм популярлаштырыу буйынса әүҙем тырышлыҡ һалына.

Сыуаш телен үҫтереүгә ҙур өлөш индергән тәүге 5 кеше араһында кем бар?

1. Яковлев Михаил Васильевич Лингвист һәм Сыуаш дәүләт педагогия университеты профессоры, телдең беренсе комплекслы грамматикаһын эшләгән.
2. Яков Костюков Лингвист һәм Сыуаш дәүләт педагогия университеты профессоры, күп һанлы хеҙмәттәрҙе мөхәррирләү һәм баҫтырыу юлы менән телде модернизациялауға үҙ өлөшөн индерә.
3. Николай Зиберов сыуаш теленә латин графикаһын индереүгә ҙур өлөш индерә.
4. Василий Песков педагог, 1904 йылда сыуаш теле буйынса беренсе мәктәп дәреслеген төҙөй.
5. Олег Бессонов хәҙерге стандарт сыуаш телен эшләүҙә йоғонтоло фигура, ул телдең төрлө диалекттарын берләштереү өҫтөндә эшләй.

Сыуаш теленең структураһы нисек ҡоролған?

Сыуаш теле төрки телдәр ғаиләһенә ҡарай. Был агглютинатив тел, һүҙҙәр тамыр һүҙенә бер нисә ҡушымта һәм суффикс өҫтәү юлы менән барлыҡҡа килә тигәнде аңлата. Һүҙҙәр тәртибе, ҡағиҙә булараҡ, субъект-объект-ҡылым, һөйләмдәр эсендә һүҙҙәрҙең сағыштырмаса ирекле тәртибе менән. Исемдәр ике төргә бүленә һәм һанды, килеште һәм аныҡлыҡты билдәләү өсөн класс суффикстарын ҡуллана. Ҡылымдар һөйләмгә ярашлы һәм ваҡытҡа һәм аспектҡа ҡарап йәшерелә.

Сыуаш телен иң дөрөҫ ысул менән нисек өйрәнергә?

1. Алфавит, әйтелеш һәм төп грамматика кеүек тел нигеҙҙәрен өйрәнеүҙән башлайыҡ. Бер нисә яҡшы онлайн ресурстар бар, мәҫәлән Chuvash.org йәки Chuvash.eu был һеҙгә ярҙам итә ала.
2. Телдә һөйләшеүселәр менән аудиояҙмаларҙы һәм һөйләм өлгөләрен тиҙ арала һөйләү һүҙҙәре һәм фразалары базаһын төҙөү өсөн ҡулланығыҙ. Радио тапшырыуҙарын тыңлағыҙ һәм сыуаш телендә фильмдар һәм телепрограммалар ҡарағыҙ. Телде өйрәнеп, үҙегеҙҙе уңайлыраҡ тойорһоғоҙ.
3. Үҙегеҙ өйрәнгәнде телдә һөйләшеүселәр менән, йә шәхсән, йә онлайн форумдарҙа ҡулланығыҙ. Был һеҙгә урындағы нескәлектәрҙе аңларға һәм мәҙәниәт тураһында төшөнсә алырға ярҙам итәсәк.
4. Сыуаш телендә китаптар һәм гәзиттәр уҡығыҙ, һүҙлек запасын һәм грамматикаһын яҡшыртыу өсөн. Күберәк уҡыған һайын, аңлауығыҙ һәм грамматикағыҙ яҡшыраҡ була.
5. Ниһайәт, уҡыуығыҙҙы сыуаш телендә текстар яҙыу, сыуаш онлайн-форумдарында ҡатнашыу һәм имтихандарға әҙерлек кеүек эшмәкәрлек төрҙәре менән тулыландырығыҙ. Был һеҙгә телде ныҡлы үҙләштерергә ярҙам итер.