Сун Ҡаҙаҡтар Тәржемә итеү

Сундан Теле Индонезияла иң таралған телдәрҙең береһе. Ул австронезия телдәре ғаиләһенең бер өлөшө булып тора, Һәм Сунда төбәгендә 40 миллиондан ашыу кеше һөйләшә. Күп йылдар дауамында был тел күп һанлы лингвистар һәм ғалимдар тарафынан өйрәнелә, һәм уның тамырҙары быуаттар төпкөлөнә барып тоташҡан бай мәҙәни тарихы бар.

Сундан теленән тәржемә итеү был телдең популярлығы һәм танылыуының мөһим өлөшө булып тора. Бөтә донъя буйынса телдә һөйләшеүселәрҙең сағыштырмаса аҙ булыуын иҫәпкә алып, материалдарҙың һәм ресурстарҙың сундан телендә булыуын, уның сағыу һәм бөтәһенә лә асыҡ булыуын раҫлау мөһим.

Ниндәй материал төрөнә ҡарап, сундан теленә тәржемә итеүҙең бер нисә төрлө ысулы бар. Мәҫәлән, дини текстар ҙур теүәллек, шулай уҡ дини символика һәм ритуалдарҙы белеүҙе талап итә. Дөйөм тәржемәләрҙе йыш ҡына телдә һөйләшеүселәр башҡара ала, был айырым осраҡтарҙа йыш ҡына был өлкәлә махсуслашҡан белемгә эйә булған профессиональ тәржемәселәр талап ителә.

Шуныһы мөһим, сундан теленән тәржемә һүҙҙәр генә түгел. Тел мәҙәниәттең бер өлөшө булғанлыҡтан, унда материалдарҙы сундан теленә уңышлы тәржемә итеү өсөн иҫәпкә алырға кәрәк булған күп нюанстар бар. Был телде белеүҙең билдәле бер кимәлен һәм тәжрибәһен, шулай уҡ урындағы йолаларҙы һәм мәҙәниәтте аңлауҙы талап итә.

Тәржемә хеҙмәттәрен күрһәтеүҙән тыш, сундан телен хәҙерге шарттарҙа тере һәм актуаль итеп һаҡларға ярҙам итеүҙең башҡа ысулдары ла бар. Иң мөһим эштәрҙең береһе - Интернетта сундан телендәге ресурстарға еңел инеү мөмкинлеген тәьмин итеү. Был Веб-һүҙлектәр һәм башҡа материалдар төҙөүҙе аңлата, улар Менән Интернетҡа тоташҡан һәр кем файҙалана ала. Тел үҫешен дауам иткәнлектән, бындай ресурстар телдең актуаллеген һәм уның һөйләшеүселәрҙең ихтыяждарына тап килеүен һаҡларға ярҙам итә ала.

Сундан теленән тәржемә итеү телдең хәҙерге донъяла динамик һәм тере ҡалыуын тәьмин итеүҙең мөһим өлөшө булып тора. Профессионалдар һәм телдә һөйләшеүселәр тырышлығы менән тел илдә көс һәм ғорурлыҡ сығанағы булып ҡала, шулай уҡ мәҙәниәттәр араһында аралашыуҙы яҡшыртыуға булышлыҡ итә ала.

Сундан телендә ниндәй илдәрҙә һөйләшәләр?

Сундан телендә индонезияның Бантен һәм Көнбайыш Ява провинцияларында, Шулай уҡ Үҙәк Яваның ҡайһы бер өлөштәрендә һөйләшәләр. Был телдә Шулай уҡ Индонезияның, Сингапурҙың һәм Малайзияның башҡа өлөштәрендә йәшәгән этник сундандарҙың аҙ һаны һөйләшә.

Сундан теленең тарихы ниндәй?

Сундан теле-Индонезияның Көнбайыш Ява һәм Бантен провинцияларында йәшәгән 30 миллион кеше һөйләшкән австронезия теле. Был илдә яван теленән һуң икенсе урында тора, һәм 14 быуаттан ул һарай әҙәбиәте теле булып тора. Сундан телендәге иң боронғо билдәле яҙмалар беҙҙең эраның 11 быуатына ҡарай, һәм был тел кәм тигәндә 1500 йыл йәшәй тип иҫәпләнә. Сундан теле австронезия телдәре ғаиләһенең көнбайыш малай-полинезия тармағының бер өлөшө булып тора һәм яван һәм бали телдәренә туғандаш. Сундан теле көндәлек аралашыу өсөн, коммерция теле булараҡ, шулай уҡ традицион бейеүҙәрҙә, күләгәләрҙең ҡурсаҡ театрында (ваянг голек) һәм кечапи сулинг булараҡ билдәле халыҡ стилендәге популяр музыкала сағылған сәнғәт һәм мәҙәниәтте таратыу сараһы булараҡ ҡулланыла. Был тел шулай уҡ быуаттар буйына белем биреү учреждениеларында ҡулланылған, ә боронғо ҡулъяҙмалар йыш ҡына сундан телендә йәки сундан һәм яван телдәре ҡатнашмаһында яҙылған.

Башҡорт телен өйрәнеүгә ҙур өлөш индергән тәүге 5 кеше араһында кем бар?

1. Сунандари, "сундан шиғриәтенең Әсәһе" булараҡ билдәле, 1700 йылдарҙа сундан телен шиғри формаға индереүҙе уға йөкмәтәләр.
2. А.А. Марамис (19141995), яҙыусы, тәржемәсе һәм лингвист, сундан теле тураһында белем күләмен киңәйтә һәм беренсе сундан тел белеме академияһына нигеҙ һала.
3. Дардири М.Ариеф (19171996), күренекле шағир, мөһим әҫәрҙәрҙе яван теленән сундан теленә тәржемә итә, 20 быуатта хәҙерге сундан әҙәби теленең үҫешенә үҙ өлөшөн индерә.
4. Профессор доктор х.кесманто (19292016), активист һәм ғалим, бандунг университетының әҙәбиәт факультетына нигеҙ һала, ул бөтә төр телдәргә һәм әҙәбиәткә арналған, һәм сундан теле тураһында күп китаптар һәм журнал мәҡәләләре авторы.
5. Сурьяди (1934 йылғы), билдәле сундан шағиры һәм йәмәғәт эшмәкәре, сундан һәм индонезия телдәрендә күп яҙа һәм сундан халҡының традициялары һәм мәҙәниәте тураһында хеҙмәттәре өсөн ҙур ихтирам менән файҙалана.

Сундан теленең структураһы нисек ҡоролған?

Сундан теле-австронезия теле, Унда 39 миллион самаһы кеше һөйләшә, башлыса Индонезияның ява утрауының көнбайыш өлөшөндә. Ул австронезия телдәре ғаиләһенең малай-полинезия төркөмсәһенә ҡарай һәм яван, мадурез һәм бали телдәре менән тығыҙ бәйле.
Сундан ТЕЛЕ-SVO (субъект-глагол-объект) теле. Ҡылымдар үҙҙәренең аргументтары менән зат, һан һәм зат терминдарында килешә. Исемдәр килеш буйынса ауышмай, һәм уларҙа аныҡ йәки билдәһеҙ артиклдәр юҡ. Өс рода (ир-ат, ҡатын-ҡыҙ һәм урта) һәм ике һан (берлек һәм күплек) бар. Сундан теле ҡылым аффикстарының ҡатмарлы йыйылмаһына эйә, шул иҫәптән бер нисә ваҡытлы маркер һәм башҡа аспектуаль маркерҙар. Телдә шулай уҡ мәғәнәне белдереү сараһы булараҡ һүҙ тәртибе ҡулланыла.

Сундан телен иң дөрөҫ ысул менән нисек өйрәнергә?

1. Сундан телен һөйләүсене табығыҙ һәм уның менән даими аралашығыҙ. Иң яҡшыһы-телде өйрәнергә һәм бер-берегеҙгә ярҙам итергә мөмкин булған әңгәмәсе булыу.
2. Был тел тураһында бер нисә китап йәки аудиоматериал һатып алығыҙ һәм уны үҙегеҙ өйрәнә башлағыҙ. Яҡшы ресурстарға грамматика буйынса китаптар, дәреслектәр, эш дәфтәрҙәре һәм аудиояҙмалар инә.
3. Тел курстарына йәки репетиторҙар менән шәхси дәрестәргә яҙылығыҙ, улар күберәк персональ белем һәм кире бәйләнеш тәьмин итә ала.
4. Әҙер Булғанда, Индонезияға сәйәхәт ҡылып, телегеҙгә тулыһынса сумдырылырға тырышығыҙ. Шулай итеп, һеҙ телде тыңлап һәм телдә һөйләшеүселәр менән әңгәмәләрҙә ҡатнашып өйрәнә алаһығыҙ.
5. Онлайн ресурстарҙы, мәҫәлән, веб-сайттар, форумдар һәм социаль селтәрҙәрҙе ҡулланып, телдә һөйләшеүселәр менән аралашырға һәм өҫтәмә материалдар табырға ярҙам итә, улар һеҙгә уҡытыу.

Ҡаҙаҡ теленә тәржемә итеү донъя космополитик булып киткән һайын мөһим процесс булып китә. Донъя баҙарҙары үҫкән һайын ҡаҙаҡ теленә теүәл тәржемә итеү хеҙмәттәренә ихтыяж арта. Ҡаҙаҡ телен башҡа телдәргә тәржемә итеү һәм киреһенсә ҡатмарлы процесс булыуы мөмкин, һәм сифатлы тәржемә итеү өсөн телде һәм уның грамматикаһын, шулай уҡ илдәр араһындағы мәҙәни айырмаларҙы аңлау мөһим.

Ҡаҙаҡ теле төрки теле, Башлыса Ҡаҙағстанда, Шулай уҡ үзбәкстанда, Ҡытайҙа, Ҡырғыҙстанда, Рәсәйҙә һәм башҡа элекке совет республикаларында һөйләшәләр. Быуаттар дауамында уға ғәрәп, фарсы һәм рус телдәре йоғонто яһай. Тел дүрт диалекттан тора: Көньяҡ, Төньяҡ, Көньяҡ-Көнсығыш һәм Көнбайыш. Ниндәй диалектҡа тәржемә ителеүенә ҡарап, ҡайһы бер грамматика һәм ҡулланыу ҡағиҙәләре үҙгәрергә мөмкин. Һөҙөмтәлә тәржемә проектын башлар алдынан һәр диалектты аңлау мөһим.

Бынан тыш, телде ҡабул итеүгә йоғонто яһай алған мәҙәни нюанстарға һиҙгер булыу бик мөһим. Мәҫәлән, формаль тел йыш ҡына эшлекле мәсьәләләрҙе тикшереүҙә ҡулланыла, ә формаль булмаған тел йыш ҡына иркен һөйләшеүҙәрҙә өҫтөнлөклө. Шулай уҡ тәржемәсенең йәшен иҫәпкә алыу мөһим, сөнки йәш тәржемәселәр тиҫтә йылдар элек ҡулланылған иҫке һүҙҙәрҙе йәки фразаларҙы белмәүе мөмкин.

Ниһайәт, тәржемәселәргә улар тәржемә иткән телдең алфавиты һәм яҙыу системаһы менән таныш булыу мөһим. Ҡаҙаҡ теле өс төрлө алфавит менән яҙылған, әммә бөгөн кириллица йыш ҡулланыла. Бынан тыш, телдең үҙ яҙма билдәләре бар, уларҙы тәржемә иткәндә иҫәпкә алырға кәрәк.

Һөҙөмтәлә, ҡаҙаҡ теленә тәржемә итеү телде, уның диалекттарын, мәҙәни нюанстарын һәм алфавитын аңлауҙы талап итә. Был аспекттарҙы иҫәпкә алып, тәржемәселәр юғары сифатлы тәржемәләр бирә ала, улар хәбәрҙе теүәл тапшыра.

Ҡаҙаҡ телендә ниндәй илдәрҙә һөйләшәләр?

Ҡаҙаҡ теле Ҡаҙағстанда рәсми тел булып тора, Шулай уҡ Рәсәйҙә һәм Ҡытайҙың ҡайһы бер өлөштәрендә, Афғанстанда, Төркиәлә һәм Монголияла һөйләшәләр.

Ҡаҙаҡ теленең тарихы ниндәй?

Ҡаҙаҡ теленең тарихы 1400-се йылдарға барып тоташа, ул Беренсе тапҡыр Үҙәк Азия далаларында йәшәгән күсмә төрки телле ҡәбиләләр араһында яҙма тел булараҡ ҡулланыла. Ҡаҙаҡ телендәге күп һүҙҙәр башҡа төрки телдәрҙән, шулай уҡ фарсы, ғәрәп һәм рус телдәренән алынған тип иҫәпләнә. 18 быуатҡа ҡаҙаҡ теле Ҡаҙағстанда өҫтөнлөклө телгә әйләнә, ә сталин осоронан һуң Ул 1996 йылда Ҡаҙағстандың рәсми теле була. Бөгөн Унда 11 миллиондан ашыу кеше һөйләшә, башлыса Ҡаҙағстанда, Үзбәкстанда һәм Рәсәйҙә.

Ҡаҙаҡ телен үҫтереүгә ҙур өлөш индергән тәүге 5 кеше араһында кем бар?

1. Абай Ҡонанбай Улы (18451904) хәҙерге ҡаҙаҡ әҙәбиәтенең Атаһы, шағир һәм философ булараҡ киң билдәле, ул яңы әҙәби стиль индерә һәм телде модернизациялай.
2. Магжан Жумабаев (18661938) яҙыусы һәм педагог, хәҙерге ҡаҙаҡ теленең яҙмаһын стандартлаштыра.
3. Мөхтәр Әүәзов (18971961) совет Ҡаҙағстанының күренекле яҙыусыһы, драматургы һәм беренсе мәғариф министры, хәҙерге ҡаҙаҡ телен кодлаштырыу һәм үҫтереү уға йөкмәтелә.
4. Ғәбит Мөсрәпов (18941937) лингвист, педагог һәм этнограф, ҡаҙаҡ телен үҫтереүгә иртә өлөш индергән.
5. Ерлан Нысанбаев (19031971) Ҡаҙаҡ фәндәр академияһына нигеҙ һалыусы һәм тел реформаторы, ҡаҙаҡ телен модернизациялауға ҙур өлөш индергән.

Ҡаҙаҡ теленең структураһы нисек ҡоролған?

Ҡаҙаҡ теленең структураһы агглютинатив. Был һүҙҙәрҙең морфемалар менән берләшеү юлы менән барлыҡҡа килеүен аңлата, уларҙың һәр береһе бер мәғәнәгә эйә. Ҡаҙаҡ теле шулай уҡ эргатив-абсолютив синтаксисҡа эйә, ул күсмә булмаған һөйләмдең эйәһе һәм күсмә һөйләм объекты бер үк форма менән билдәләнә ала тигәнде аңлата. Телдә шулай уҡ исемдәрҙең туғыҙ килештәре һәм ҡылымдың алты ваҡыты бар.

Ҡаҙаҡ телен иң дөрөҫ ысул менән нисек өйрәнергә?

1. Нигеҙҙәрҙе өйрәнеүҙән башлағыҙ. Алфавитты һәм нисек уҡырға, яҙырға һәм һүҙҙәрҙе әйтергә өйрәнегеҙ. 2. Грамматика нигеҙҙәрен һәм һөйләмдәрҙең структураһын өйрәнегеҙ. Һеҙ Интернетта бик күп файҙалы ресурстар таба алаһығыҙ. 3. Ҡаҙаҡ музыкаһын тыңлағыҙ һәм һөйләү теле менән танышыу өсөн ҡаҙаҡ фильмдарын һәм телетапшырыуҙарын ҡарағыҙ. 4. Башҡорт теле уҡытыусыһы йәки уҡытыусыһы менән кәңәшләшегеҙ. Был телдә һөйләшеү һәм ишетеү менән шөғөлләнеү мөһим. 5. Уҡыуығыҙҙы дауам итегеҙ. Телде өйрәнеүгә һәм уны ҡулланыу практикаһына көн һайын бер аҙ ваҡыт бүлеп бирегеҙ. 6. Мәҙәниәткә сумдырылығыҙ. Китап уҡыу, музыка тыңлау һәм ҡаҙаҡ йәшәү рәүеше менән танышыу һеҙгә телде яҡшыраҡ аңларға ярҙам итер.