Эсперанто Бискайя Тәржемә итеү

Эсперанто - 1887 йылда поляк сығышлы табип һәм лингвист доктор Л.л. Заменгоф тарафынан төҙөлгән халыҡ-ара тел. Ул халыҡ-ара кимәлдә үҙ-ара аңлашыуға һәм аралашыуға булышлыҡ итеү, шулай уҡ төрлө илдәрҙән килгән кешеләр өсөн һөҙөмтәле икенсе тел булыу өсөн эшләнгән. Бөгөн 100-ҙән ашыу илдә бер нисә миллион кеше эсперанто телендә һөйләшә, һәм ул күп кенә халыҡ-ара ойошмалар тарафынан эш теле булараҡ ҡулланыла.

Эсперанто грамматикаһы бик ябай тип һанала, был уны башҡа телдәр менән сағыштырғанда өйрәнеүҙе күпкә еңеләйтә. Был ябайлаштырыу уны тәржемә итеү өсөн айырыуса яҡшы итә. Бынан тыш, эсперанто киң таралған һәм аңлайышлы, был уны тәржемә проекттарында ҡулланырға мөмкинлек бирә, юғиһә бер нисә тел талап ителә.

Эсперантоға тәржемә итеү тәржемә донъяһында уникаль урын биләй. Башҡа тәржемәләрҙән айырмалы рәүештә, эсперанто теленә тәржемә эсперанто телен дә, төп нөсхә телен дә яҡшы белгән тәржемәселәргә таяна. Был тәржемәселәргә теүәл тәржемә итеү өсөн теге йәки был телдә һөйләшеү мотлаҡ түгел тигәнде аңлата.

Материалды бер телдән эсперантоға тәржемә иткәндә, төп телдең һөҙөмтәле тәржемәлә теүәл күрһәтелгәнлегенә инаныу мөһим. Был еңел булмаҫҡа мөмкин, сөнки ҡайһы бер телдәрҙә туранан-тура эсперантоға тәржемә итеп булмаҫлыҡ идиоматик фразалар, һүҙҙәр һәм төшөнсәләр бар. Бәлки, төп нөсхә теленең был нескәлектәрен эсперантоға тәржемә итеүҙә тейешле кимәлдә сағылдырыуын тәьмин итеү өсөн махсус әҙерлек һәм тәжрибә кәрәк булыр.

Бынан тыш, эсперантола билдәле бер төшөнсәләр йәки һүҙҙәр өсөн эквиваленттар булмағанлыҡтан, был идеяларҙы аныҡ һәм теүәл аңлатыу өсөн тирә-яҡты ҡулланыу мөһим. Был эсперанто теленә тәржемә итеүҙең башҡа телдәрҙәге тәржемәләрҙән ныҡ айырылып торған ысулдарының береһе, унда бер үк фраза йәки төшөнсә туранан-тура эквивалентлы булырға мөмкин.

Дөйөм алғанда, эсперантоға тәржемә итеү халыҡ-ара үҙ-ара аңлашыуға һәм коммуникацияға булышлыҡ итеү өсөн уникаль һәм файҙалы инструмент булып тора. Төп нөсхә телен дә, эсперантоны ла тәрән аңлаған тәржемәселәргә таянып, тәржемәләр тиҙ һәм теүәл башҡарылырға мөмкин. Ниһайәт, ҡатмарлы төшөнсәләрҙе һәм идиомаларҙы белдереү өсөн тирә-яҡты ҡулланып, тәржемәселәр төп телдең мәғәнәһе эсперантоға тәржемә иткәндә теүәл тапшырылыуын гарантиялай ала.

Эсперанто телендә ниндәй илдәрҙә һөйләшәләр?

Эсперанто бер илдә лә рәсми танылған тел түгел. Бөтә донъя буйынса яҡынса 2 миллион кеше эсперанто телендә һөйләшә ала, шуға күрә был телдә донъяның күп илдәрендә һөйләшәләр. Ул Германия, Япония, Польша, Бразилия һәм Ҡытай кеүек илдәрҙә киң таралған.

Эсперанто теленең тарихы ниндәй?

Эсперанто - 19 быуат аҙағында поляк офтальмологы Л.л. Заменгоф тарафынан төҙөлгән халыҡ-ара тел. Уның маҡсаты-мәҙәниәттәр, телдәр һәм милләттәр араһында киң ҡулланылған күпер булып торған тел булдырыу. Ул лингвистик яҡтан ябай тел һайлай, уны, уның фекеренсә, булған телдәргә ҡарағанда өйрәнеү еңелерәк булыр ине.
Заменгоф үҙенең теле тураһында Беренсе китапты доктоua Libro (Беренсе китап) 1887 йылдың 26 июлендә доктор Эсперанто псевдонимы аҫтында баҫтырып сығара (был "өмөтләнеүсе" тигәнде аңлата). Эсперанто тиҙ тарала, һәм быуаттар сигендә ул халыҡ-ара хәрәкәткә әйләнә. Был ваҡытта был телдә бик күп етди һәм ғилми хеҙмәттәр яҙыла. Беренсе Халыҡ-ара конгресс Францияла 1905 йылда үтә.
1908 йылда телде популярлаштырыу һәм халыҡ-ара үҙ-ара аңлашыуға булышлыҡ итеү маҡсатында Бөтә донъя эсперанто ассоциацияһына (UEA) нигеҙ һалына. 20-се быуат башында бер нисә ил эсперантоны үҙҙәренең рәсми ярҙамсы теле итеп ҡабул итә, һәм бөтә донъя буйынса бер нисә яңы йәмғиәт ойошторола.
Икенсе донъя һуғышы эсперанто үҫешенә баҫым яһай, әммә ул үлмәй. 1954 ЙЫЛДА UEA Эсперантоның төп принциптары һәм маҡсаттары яҙылған Булон декларацияһын ҡабул итә. Бынан һуң 1961 йылда эсперанто хоҡуҡтары Декларацияһы ҡабул ителә.
Бөгөн бөтә донъя буйынса бер нисә мең кеше эсперанто телендә һөйләшә, башлыса хобби булараҡ, ҡайһы бер ойошмалар уны халыҡ-ара тел булараҡ ҡулланыуҙы хуплай.

Эсперанто телен үҫтереүгә ҙур өлөш индергән тәүге 5 кеше араһында кем бар?

1. Людовико Заменгоф эсперанто телен булдырыусы.
2. Уильям Олд шотланд шағиры һәм авторы, ул, атап әйткәндә, эсперантола Классик “Адя" поэмаһын, шулай уҡ был телдә башҡа бик күп әҫәрҙәр яҙа.
3. Хамфри Тонкин америка профессоры һәм бөтә донъя эсперанто ассоциацияһының элекке президенты, эсперантола тиҫтәнән ашыу китап яҙған.
4. Л.Л. Заменгоф Людовико Заменгофтың улдары һәм эсперантоның беренсе рәсми грамматикаһы һәм һүҙлеге "Эсперанто Нигеҙҙәре" н нәшер итеүсе.
5. Пробал дасгупта һинд авторы, мөхәррире һәм тәржемәсеһе, эсперанто грамматикаһы буйынса Һуңғы китап яҙған яңы ябайлаштырылған эсперанто грамматикаһы. Шулай уҡ уға Һиндостанда был телдең тергеҙелеүе лә йөкмәтелә.

Эсперанто теленең структураһы нисек ҡоролған?

Эсперанто - ул конструкцияланған тел, тимәк, ул даими, логик һәм өйрәнеү еңел булһын өсөн аңлы рәүештә эшләнгән. Был агглютинатив тел, йәғни яңы һүҙҙәр тамырҙар һәм аффикстар ҡушылыуы һөҙөмтәһендә барлыҡҡа килә, был телде тәбиғи телдәргә ҡарағанда өйрәнеү өсөн күпкә еңелерәк итә. Уның төп һүҙ тәртибе европа телдәренең күпселегендәге кеүек үк шаблонға тап килә: субъект ҡылым объект (SVO). Грамматикаһы бик ябай, сөнки исемдәрҙә аныҡ йәки билдәһеҙ артикль юҡ һәм гендер айырмаһы юҡ. Бында ла бер ниндәй ҙә боҙоуҙар юҡ, тимәк, ҡағиҙәләрҙе өйрәнеп, уларҙы теләһә ниндәй һүҙгә ҡуллана алаһығыҙ.

Эсперанто телен иң дөрөҫ ысул менән нисек өйрәнергә?

1. Эсперанто теленең нигеҙҙәрен өйрәнеүҙән башлағыҙ. Грамматика, һүҙлек запасы һәм әйтелеш нигеҙҙәрен өйрәнегеҙ. Интернетта Duolingo, Lernu һәм La Lingvo Internacia кеүек күп кенә бушлай ресурстар бар.
2. Телде ҡулланырға өйрәтегеҙ. Эсперантола телдә һөйләшеүселәр менән йәки эсперанто онлайн-берләшмәһендә һөйләшегеҙ. Мөмкин булһа, эсперанто буйынса сараларға һәм семинарҙарға йөрөгөҙ. Был һеҙгә телде тәбиғиерәк өйрәнергә һәм тәжрибәле телдә һөйләшеүселәрҙән кире бәйләнеш алырға ярҙам итәсәк.
3. Китаптарҙы уҡығыҙ һәм эсперанто фильмдарын ҡарағыҙ. Был һеҙгә телде аңлауҙы үҫтерергә һәм һүҙлек запасын тулыландырырға ярҙам итәсәк.
4. Әңгәмәсегеҙҙе табығыҙ йәки эсперанто курсын үтегеҙ. Телдә даими шөғөлләнергә мөмкин булған кешегә эйә булыу-өйрәнеүҙең бик яҡшы ысулы.
5. Телде мөмкин тиклем йышыраҡ ҡулланығыҙ. Теләһә ниндәй телде иркен белеүҙең иң яҡшы ысулы - уны мөмкин тиклем йышыраҡ ҡулланыу. Дуҫтарығыҙ менән аралашаһығыҙмы, әллә электрон хаттар яҙаһығыҙмы, мөмкин тиклем күберәк эсперанто ҡулланығыҙ.

Баск тәржемәһе-ул уникаль телдән тәржемә итеү өлкәһе, унда баск теленән, боронғо телдән, һүҙҙәр, башлыса пиреней ярымутрауының төньяғында йәшәгән аҙ һанлы халыҡ һөйләшкән, икенсе телгә тәржемә ителә. Баск теле тыуған төбәктәренән ситтә киң таралыу тапмаһа ла, документтарҙы һәм хәбәрҙәрҙе был телгә эшлекле һәм шәхси маҡсаттар өсөн тәржемә итеү ихтыяжы арта.

Баск теленә тәржемә итеүҙе башҡа телдәргә тәржемә итеүҙән айырып торған бер нисә фактор бар. Беренсенән, был һинд-европа булмаған тел, донъялағы башҡа бер телгә лә яҡын туғандары йәки оҡшашлығы юҡ. Был тәржемәселәр телде тәрән аңларға һәм теүәл тәржемәләр башҡарыу өсөн юғары квалификациялы булырға тейеш тигәнде аңлата. Икенсенән, баск теленең диалекттары һәм акценттары күп, улар хатта ҙур булмаған географик район сиктәрендә лә ныҡ айырылып торорға мөмкин. Был тел нескәлектәрен аныҡ аңлау өсөн билдәле бер мәҙәни белем кимәлен талап итә.

Баск теленән тәржемәсе эҙләгәндә уның кәрәкле квалификацияға эйә булыуына инанығыҙ. Улар туған телен иркен белергә, мәҙәниәтте һәм был өлкәлә эшләү тәжрибәһен киң белергә тейеш. Бынан тыш, улар телдең грамматикаһын, синтаксисын һәм һүҙлек запасын тәрән аңларға тейеш. Был теүәл тәржемәләр алыу һәм текстың тәбиғи мәғәнәһен һаҡлау өсөн мөһим.

Документтарҙы телдән тәржемә итеүҙән тыш, баск теленән тәржемәселәр тура трансляциялар, аудиояҙмалар һәм башҡа аралашыу формалары өсөн телдән тәржемә итеү буйынса үҙ хеҙмәттәрен дә күрһәтә ала. Ҡайһы бер осраҡтарҙа тәржемә махсус белем талап иткән объекттар йәки һәйкәлдәр өсөн дә кәрәк булыуы мөмкин.

Ниһайәт, баск теленең үҙенсәлекле һәм ҡатмарлы булыуын билдәләү мөһим. Шуға күрә теүәл тәржемә өсөн баск халҡының телен, мәҙәниәтен һәм диалекттарын яҡшы белгән профессионалдарҙың ярҙамы талап ителә. Улар ярҙамында шәхси кешеләр ҙә, предприятиелар ҙа баск һәм башҡа телдәр араһындағы тел айырмаһын еңеп сыға ала, был аралашыуҙы яҡшыраҡ аңлауға һәм яҡшыртыуға булышлыҡ итә.

Ниндәй илдәрҙә баск телендә һөйләшәләр?

Баск телендә Башлыса Испанияның төньяғында, Баск Илендә һөйләшәләр, әммә Наваррала (Испания) һәм Францияның баск провинцияларында ла һөйләшәләр.

Баск теленең тарихы ниндәй?

Баск теле-меңәр йылдар Дауамында Испания һәм Францияла Баск Илендә һәм Наварра төбәктәрендә һөйләшкән тарихҡа тиклемге тел. Баск теле айырым тел булып тора; уның лингвистик туғандары юҡ, бер нисә аквитан төрөнән башҡа, улар юҡҡа сыҡҡан тиерлек. Баск теле тураһында иң тәүге билдәле телгә алыу беҙҙең эраның 5 быуатына ҡарай, әммә уның быға тиклем дә булыуы тураһында дәлилдәр бар. Урта быуаттарҙа баск теле сауҙа теле сифатында киң ҡулланыла, һәм күп кенә үҙләштерелгән һүҙҙәр башҡа телдәргә, бигерәк тә испан һәм француз телдәренә индерелә. Әммә киләһе быуаттарҙа был телде ҡулланыу кәмей башлай. 20 быуатҡа Баск Теле Баск Иленең күпселек райондарында ҡулланыуҙан сыға, ә ҡайһы бер төбәктәрҙә уның ҡулланылышы хатта законһыҙ тип иғлан ителә. Был бөлгөнлөк осоро 20 быуат аҙағында, телгә ҡыҙыҡһыныу тергеҙелгәндән һуң, кире борола, был телде һаҡлау һәм популярлаштырыу буйынса саралар күреүгә килтерә. Мәктәптәрҙә һәм дәүләт хеҙмәттәрендә баск телен ҡулланыуҙы киңәйтеү буйынса тырышлыҡ һалына, һәм әлеге ваҡытта ул Баск Иленең ҡайһы бер мәктәптәрендә уҡытыла. Был тел шулай уҡ киң мәғлүмәт сараларында, әҙәбиәттә һәм башҡарыу сәнғәтендә киң ҡулланыла. Был тырышлыҡтарға ҡарамаҫтан, баск теле юҡҡа сығыу ҡурҡынысы аҫтында ҡала, һәм бөгөн Баск Иле халҡының 33 проценты ғына был телдә һөйләшә ала.

Баск телен өйрәнеүгә ҙур өлөш индергән тәүге 5 кеше араһында кем бар?

1. Сабино Арана (18651903): баск милләтсеһе, сәйәсмән һәм яҙыусы. Ул баск телен тергеҙеү хәрәкәтенең пионеры була, һәм уға баск телендә стандарт орфография системаһын булдырыуҙы йөкмәтәләр.
2. Терелгән Мария де Азкуэ (18641951): лингвист һәмексикограф, беренсе баск-испан һүҙлеге авторы.
3. Бернардо Эсторнес Ласа (19162008): күренекле баск әҙәбиәте профессоры, яҙыусы һәм шағир. Ул беренсе хәҙерге заман баск орфографияһын эшләй.
4. Колдо Митчелена (19151997): лингвист һәм баск филологияһы профессоры. Ул хәҙерге баск лингвистикаһына нигеҙ һалыусыларҙың береһе була.
5. Пелло Эрротета (1954 йылда тыуған): яҙыусы, драматург һәм баск әҙәбиәте профессоры. Ул баск мәҙәниәте тураһында күп яҙа һәм әҙәбиәттә баск телен ҡулланыуҙы пропагандалай.

Баск теленең структураһы нисек ҡоролған?

Баск теле агглютинатив тел булып тора, йәғни ул мәғәнәнең нескәлектәрен белдереү өсөн һүҙҙәргә суффикстар һәм ҡушымталар өҫтәй. Синтаксис башлыса темаға структура буйынса комментарий булып тора, унда тема беренсе урында тора, ә унан һуң төп йөкмәтке килә. Шулай уҡ ҡылым-башланғыс структураға ынтылыш бар. Баск телендә ике ҡылым флексияһы бар: береһе хәҙерге һәм береһе үткән заман, шулай уҡ өс ауышлыҡ (аңлатыу, ҡушыу, бойороҡ биреү). Бынан тыш, телдә исемдәрҙең бер нисә класы бар, улар һүҙҙәге һуңғы һуҙынҡы һәм исемдең төрө менән билдәләнә.

Баск телен иң дөрөҫ ысул менән нисек өйрәнергә?

1. Дәреслектәр йәки онлайн-курстар кеүек уҡыу ресурстарына инвестициялар һалығыҙ. Баск теле Европала иң боронғо телдәрҙең береһе, һәм уны етерлек ресурстарһыҙ өйрәнеү ауыр булыуы мөмкин.
2. Радио тапшырыуҙарын тыңлағыҙ, телешоу ҡарағыҙ һәм баск телендә китаптар уҡығыҙ. Был һеҙгә телде яҡшыраҡ аңларға ярҙам итер һәм уның нисек ҡулланылыуы тураһында ысын миҫалдар менән таныштырыр.
3. Дәрестәргә йөрөгөҙ. Урындағы университеттар һәм ойошмалар ҡайһы берҙә баск телендә тел курстары йәки репетиторлыҡ тәҡдим итә. Был дәрестәр йыш ҡына телдә һөйләшеүселәр менән аралашыу һәм практик тәжрибә туплау өсөн бик яҡшы мөмкинлек бирә.
4. Һөйләмдә һөйләшеү. Баск телендә әйтелеш еңел булмаҫҡа мөмкин. Телдә һөйләшеүселәрҙең даими практикаһы һәм фекерҙәре һеҙгә телде уңайлыраҡ үҙләштерергә ярҙам итәсәк.
5. Әңгәмәсегеҙҙе табығыҙ. Аҙнаһына бер тапҡыр булһа ла һеҙҙең менән аралашырға әҙер булған баск телендә һөйләшкән кешене табығыҙ. Әңгәмәсе булыу мотивацияны һаҡлап ҡалыу һәм телде контекста өйрәнеү өсөн бик яҡшы ысул булып тора.