Túrik Nepal Aýdarma

Túrik tili-myńdaǵan jyldarǵa sozylǵan jáne búkil álem boıynsha mıllıondaǵan adamdar qoldanatyn Ortalyq Azıada tamyry bar ejelgi, tiri til. Túrik tiliniń shet tili retinde salystyrmaly túrde sırek kezdesetinine qaramastan, ásirese batys Eýropada jazbasha aýdarma qyzmetterine degen qyzyǵýshylyq pen suranys artty, óıtkeni el barǵan saıyn jahandanyp, ózara baılanysty bola bastady.

Uzaq jáne kúrdeli tarıhynyń arqasynda Túrik tili álemdegi eń mánerli tilderdiń biri bolyp tabylady, onyń erekshe gramatıkasy men leksıkasynda mádenıet pen sıntaksıstiń núanstary beınelengen. Osy sebepti aýdarmashy qyzmetterin sóıleýdiń dáldigi men erkin sóıleýin qamtamasyz etý úshin tildi jaqsy biletin ana tilinde sóıleıtin mamandar usynýy kerek.

Túrik tilinen nemese túrik tilinen aýdarǵanda tildiń jargon men ıdıomaǵa toly ekenin eskerý mańyzdy. Sonymen qatar, standartty jazbasha nusqadan basqa kóptegen dıalektiler bar, sondyqtan maqsatty aýdıtorıanyń jergilikti aıtylýy men sózdik qoryna erekshe nazar aýdarý qajet.

Túrik tiline aýdarýdyń taǵy bir problemasy-bul tildegi jurnaqtardyń óte egjeı-tegjeıli júıesi. Ár áripti gramatıkalyq erejege sáıkes ózgertýge bolady; osy erejelerdi taný jáne durys qoldaný úshin tájirıbeli aýdarmashy qajet.

Jalpy, túrik tili-kúrdeli jáne ádemi til, baı aýyzsha dástúri bar, ony dál aýdarý úshin Sheber qol qajet. Bilikti aýdarmashy sizdiń qujattaryńyz túrik tilinde nemese onsyz berilgende bastapqy maǵynasyn saqtaıtynyna kóz jetkizýge kómektesedi.

Túrik tilinde qaı elder sóıleıdi?

Túrik tili negizinen Túrkıada, sondaı-aq Kıpr, Irak, Bolgarıa, Gresıa jáne Germanıanyń bólikterinde sóıleıdi.

Túrik tiliniń tarıhy qandaı?

Túrki tili dep atalatyn túrik tili-Altaı tilder otbasynyń bir tarmaǵy. Ol bizdiń zamanymyzdyń birinshi myńjyldyǵynyń alǵashqy ǵasyrlarynda qazirgi Túrkıa aýmaǵyndaǵy kóshpeli taıpalardyń tilinen shyqqan dep esepteledi. Til ýaqyt óte kele damydy jáne oǵan arab, parsy jáne grek sıaqty Taıaý Shyǵys jáne Ortalyq Azıa tilderi qatty áser etti.
Túrik tiliniń eń alǵashqy jazbasha túri shamamen 13 ǵasyrǵa jatady jáne osy kezeńde Anadolynyń kóp bóligin jaýlap alǵan Seljuq túrikterine jatady. Olar qoldanǵan til "eski Anadoly-túrik" dep ataldy jáne kóptegen parsy jáne arab qaryzdary boldy.
Osmanly kezeńinde (14-19 ǵasyrlar) Stambýl dıalektisine negizdelgen standarttalǵan til paıda boldy, ol qoǵamnyń barlyq deńgeılerinde jáne ımperıa aımaqtarynda qoldanyla bastady. Bul arab, parsy jáne grek sıaqty basqa tilderden kóptegen sózderdi alǵan Osmanly-túrik tili retinde belgili boldy. Ol negizinen arab qaraǵashymen jazylǵan.
1928 jyly qazirgi Túrik Respýblıkasynyń negizin qalaýshy Atatúrik túrik tiline jańa alfavıt engizip, arab jazýyn ózgertilgen latyn alfavıtimen almastyrdy. Bul túrik tilinde tóńkeris jasap, ony úırený men qoldanýdy jeńildetti. Búginde túrik tilinde búkil álem boıynsha 65 mıllıonnan astam adam sóıleıdi, bul ony Eýropadaǵy eń kóp sóıleıtin tilderdiń birine aınaldyrady.

Túrik tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Mustafa Kemal Atatúrik: Túrkıa Respýblıkasynyń negizin qalaýshy jáne Tuńǵysh Prezıdenti kóbinese túrik tilinde túbegeıli reformalar júrgizdi, sonyń ishinde álipbıdi jeńildetý, sheteldik sózderdi túrik balamalaryna aýystyrý jáne tildi oqytý men qoldanýǵa belsendi yqpal etý.
2. Ahmet Djevdet: Osmanly ǵalymy Ahmet Djevdet kóptegen arab jáne parsy sózdikterin qamtıtyn jáne túrik sózderi men sóz tirkesterine standartty maǵynalar berilgen alǵashqy zamanaýı túrik sózdigin jazdy.
3. Halıt Zıa Ýshaklygıl: 20 ǵasyrdyń basyndaǵy áıgili roman Jazýshy Ýshaklygıl 16 ǵasyrdaǵy Osmanly aqyny Nazım Hıkmettiń poetıkalyq stıline degen qyzyǵýshylyqty jandandyrdy, sonymen qatar sóz oınaý jáne rıtorıkalyq suraqtar sıaqty ádebı quraldardy qoldanýdy keńinen nasıhattady.
4. Rejep Taıyp Erdoǵan: Túrkıanyń qazirgi prezıdenti Erdoǵan óziniń sóılegen sózderi men túrik tilin qoǵamdyq ómirde qoldanýdy qoldaý arqyly ulttyq biregeılik sezimin nasıhattaýda mańyzdy ról atqardy.
5. Bedrı Rahmı Eıýboglý: 1940 jyldardan bastap qazirgi túrik poezıasynyń jetekshi qaıratkerleriniń biri, Eıýboglý batys ádebıeti men dástúriniń elementterin túrik ádebıetine engizýge, sondaı-aq kúndelikti túrik leksıkasyn qoldanýdy nasıhattaýǵa yqpal etti.

Túrik tiliniń qurylymy qalaı?

Túrik tili-aglútınatıvti til, ıaǵnı ol sózderge kóbirek aqparat pen núanstar berý úshin affıksterdi (sózderdiń aıaqtalýy) qoldanady. Onda sýbekt-obekt-etistik sózderiniń reti de bar. Túrik tili de daýysty dybystardyń salystyrmaly túrde kóp bolýymen jáne daýysty dybystardyń uzyndyǵymen erekshelenedi. Onda birneshe daýyssyz toptar, sondaı-aq býyndardaǵy ekpinniń eki túrli túri bar.

TÚRIK TILIN eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Alfavıt jáne negizgi gramatıka sıaqty tildiń negizderin úırenýden bastańyz. 2. Bilimińizdi arttyrý úshin Túrik tili kýrstary, podkasttar jáne beıneler sıaqty tegin onlaın resýrstardy paıdalanyńyz. 3. Aptasyna keminde bir ret til úırenýge mindetteme alý arqyly ózińizge turaqty sabaq kestesin jasańyz. 4. Túrik tilinde sóıleýshilermen nemese til almasý baǵdarlamalary arqyly sóılesýge mashyqtanyńyz. 5. Kilt sózder men sóz tirkesterin este saqtaýǵa kómektesetin kartalar men basqa este saqtaý quraldaryn paıdalanyńyz. 6. Mádenıet týraly kóbirek bilý jáne tyńdaý daǵdylaryn jaqsartý úshin Túrik mýzykasyn tyńdańyz jáne túrik fılmderin kórińiz. 7. Ózińizge úırengenderińizdi qorytýǵa jáne jattyǵýǵa ýaqyt berý úshin únemi úzilis jasańyz. 8. Qatelikter jasaýdan qoryqpańyz; qatelikter oqý prosesiniń bóligi bolyp tabylady. 9. Ózińizdi synap kórińiz, jańa nárseni kórińiz jáne shekarańyzdy ıterińiz. 10. Oqý kezinde kóńil kóterińiz!

Nepal tiline aýdarma: mádenıetter arasyndaǵy naqty baılanysty qamtamasyz etý

Nepal mádenı baı jáne alýan túrli el bolǵandyqtan, onyń turǵyndary arasyndaǵy naqty baılanys qıyn bolýy múmkin. Búkil elde 92-den astam túrli Nepal dıalektileri sóıleıtindikten, kóptegen mádenıetter aýdarylmaǵan kúıinde qalady jáne olardyń arasyndaǵy qarym-qatynasty múmkin etpeıtin tildik kedergiler týdyrady. Munda Nepal tiline aýdarma paıdaly bolady.

Nepal tiline aýdarma qyzmetteri bul olqylyqtyń ornyn toltyrýǵa jáne Nepal tiline naqty aýdarmalardy qamtamasyz etýge baǵyttalǵan. Osylaısha, bul qyzmetter barlyq mádenıetter arasyndaǵy qarym-qatynastyń ashyq jáne tıimdi bolýyn qamtamasyz etedi. Bireý aǵylshyn nemese basqa tilden Nepal tiline aýdarǵanda, bul onymen tanys emes adamdarǵa dál sol habardy jetkizýge kómektesedi.

Bul aýdarmalar mádenıetterge alys qashyqtyqta baılanysýǵa kómektesý úshin ǵana emes, sonymen qatar saýda jasaý, marshrýttardy tabý nemese jańa klıenttermen kelisimshartqa otyrý sıaqty kúndelikti tapsyrmalardy oryndaý úshin de paıdaly. Aýdarmanyń dáldigi árkimniń ne aıtylǵanyn nemese oqylǵanyn túsinýin qamtamasyz etedi, bul jalpy komýnıkasıanyń jaqsarýyna ákeledi.

Nepal tiline aýdarma jasaý iskerlik qatynastarǵa qatysty da mańyzdy. Tildi túsiný jáne mámileniń egjeı-tegjeıleri men nátıjelerin dál jetkize bilý sáttilik pen sátsizdik arasyndaǵy aıyrmashylyqty bildirýi múmkin. Sonymen qatar, týrızm men marketıńke qatysty Nepal tiline aýdarmalar qajet, sondyqtan kelýshiler paıdaly aqparatqa qol jetkize alady jáne qajet bolýy múmkin taýarlardy satyp alady.

Nepal tiline aýdarmalar jergilikti mádenıet pen ádet-ǵurypty zertteý úshin de qajet. Salt-dástúrler, dástúrler, nanymdar jáne tildik núanstar sıaqty belgili bir náziktikterdi túsiný zertteýshilerge mádenıet pen adamdardyń óz ómirlerin qalaı ótkizetini týraly jaqsy túsinik bere alady.

Aqyrynda, Nepal tiline aýdarma Nepaldyń mádenıeti men murasyn saqtaýǵa kelgende mańyzdy. Tildi túsiný jáne tıimdi qarym-qatynas jasaý mádenıetti nasıhattaýǵa jáne taratýǵa jáne ony bolashaq urpaq úshin tiri qaldyrýǵa kómektesedi.

Jalpy, Nepal tiline aýdarý mádenıetter arasyndaǵy qarym-qatynastyń ashyq jáne tıimdi bolýyn qamtamasyz etýdiń baǵa jetpes quraly bolyp tabylady. Osy qyzmetterdiń kómegimen mádenıetter arasyndaǵy baılanys ońaıyraq, jyldamyraq jáne dálirek bolýy múmkin. Bul daqyldar arasyndaǵy alshaqtyqty joıýǵa kómektesedi jáne barlyǵyna ashyq jáne ónimdi orta jasaıdy.

Nepal tilinde qaı elder sóıleıdi?

Nepal tili negizinen Nepalda jáne Úndistannyń keıbir bólikterinde, sonyń ishinde Sıkkım, Assam, Batys Bengalıa, Batys Bengalıadaǵy Dardjılıng okrýgi, Megalaıa, Arýnachal-Pradesh, Sambalpýr, Odısha, Bıhar jáne Ońtústik Delıde sóıleıdi. Ol Býtan men Mánmada da aıtylady.

Nepal tiliniń tarıhy qandaı?

Nepal tiliniń tarıhyn 12 ǵasyrdan bastaýǵa bolady, onyń alǵashqy jazbasha mátinderi Úndi jazbalarynda tabylǵan. Ol úndieýropalyq tilder otbasynyń úndi-arıı tarmaǵynyń bóligi bolyp tabylady jáne hındı, marathı jáne bengalı sıaqty basqa tildermen tyǵyz baılanysty. Nepal tili bastapqyda Úndistannyń Nepal aımaǵynda paıda boldy, sodan keıin "Kotır" nemese "Gorhapatra" dep atalady jáne 19 ǵasyrdyń aıaǵynda sýbkontınenttiń basqa bólikterine tarala bastady.
19 ǵasyrda kóptegen gýrhalar Úndi sýbkontınentiniń birneshe aımaqtaryna saıahattap, qonystandy, óz tilderin - Nepal tilin alyp keldi. Keıinnen bul tildi Brıtandyq Radj qabyldady jáne otarshyl Úndistannyń resmı tilderiniń birine aınaldy. 1947 jyly Nepal Ulybrıtanıadan táýelsizdik alǵannan keıin Nepal úkimeti Nepaldy resmı til retinde qabyldaýǵa sheshim qabyldady jáne 20 ǵasyrdyń ortasynda ol búkil elge tarala bastady.
Qazirgi ýaqytta Nepal tilinde Ana tili retinde 16 mıllıon adam sóıleıdi, negizinen Nepalda jáne Úndistannyń, Bangladeshtiń, Býtannyń jáne Mánmanyń bólikterinde. Bul tilde júzdegen gazetter shyǵarylady jáne ol Nepaldyń ártúrli aımaqtyq úkimetteriniń resmı tili retinde de qoldanylady.

Nepal tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Bhanýbhakta Acharıa: alǵashqy epıkalyq poemany Nepal tilinde jazǵan jáne negizinen Nepal tiliniń damýyna jaýapty aqyn.
2. Bıshveshvor Prasad Koırala: Nepaldy demokratıalyq respýblıkaǵa aınaldyrýda mańyzdy ról atqarǵan Nepaldyń burynǵy premer-mınıstri. Ol sonymen qatar Nepal tilinde óleńder men basqa da shyǵarmalar jazdy.
3. Lakshmı Prasad Devkota: negizinen Nepal tilinde jazǵan aqyn, dramatýrg jáne romanıs. Ol Nepal ádebıeti tarıhyndaǵy eń yqpaldy tulǵa bolyp sanalady.
4. Manohar Shresta: Nepal tilin búkil álemge taratý úshin kóp jumys istegen jýrnalıs. Ol sonymen qatar Nepal tilindegi birneshe kitaptardyń avtory.
5. Dharma Ratna Iamı: Nepal tilindegi eń keremet shyǵarmalardy jazǵan aqyn, dramatýrg jáne romanıs. Ony kóbinese "qazirgi Nepal ádebıetiniń atasy"dep ataıdy.

Nepal tiliniń qurylymy qalaı jumys isteıdi?

Nepal tiliniń qurylymy basqa úndi-arıı tilderine óte uqsas. Ol sýbekt-obekt-etistik (SOV) sózderiniń retin ustanady, ıaǵnı aldymen sýbekt, odan keıin obekt, sodan keıin etistik keledi. Ol baı aglútınatıvti morfologıaǵa ıe jáne hındı jáne bengalı sıaqty basqa Ońtústik Azıa tilderine uqsas jumys isteıdi. Bul morfologıalyq baılyq Nepal tiliniń kóptegen aspektilerinde kórinedi: etistik konúgasıalary, shaqtar, zat esimder jáne esimdikter. Sonymen qatar, Nepal tilinde tóbeler men taýlarda sóıleıtinderden Teraı jazyqtaryna deıingi birneshe túrli dıalektiler bar.

Nepal tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Nepal tili kýrsynan ótińiz: Nepal tili kýrsynan ótý-tildi eń durys jolmen úırenýdiń eń jaqsy tásilderiniń biri. Kásibı nusqaýshylardyń kómegimen siz tildiń negizgi erejeleri men qoldanylýy týraly naqty túsinik alasyz.
2. Tájirıbe úshin onlaın / Mobıldi qosymshalardy paıdalanyńyz: Nepal tilin úırenýge kómektesetin kóptegen onlaın / mobıldi qosymshalar bar. Bul qoldanbalar tildi túsinýdi jaqsartýǵa kómektesetin ınteraktıvti vıktorınalar, aýdıovızýaldy sabaqtar, kartalar jáne t.b. sıaqty ártúrli múmkindikterdi usynady.
3. Nepal fılmderi men shoýlaryn qarańyz: til úırenýdiń taǵy bir tamasha tásili - Nepal fılmderi men shoýlaryn kórý. Bul sizge til men mádenıetke enýdiń tamasha ádisin usynady. Bul sizdiń túsinigińizdi jaqsartýǵa ǵana emes, sonymen qatar jańa sózder men sóz tirkesterin úırenýge kómektesedi.
4. Nepal tilinde oqý jáne jazý: Nepal tilinde oqý jáne jazý mańyzdy áreket bolyp tabylady, óıtkeni ol sizge tildiń qurylymy men onyń gramatıkalyq erejeleri týraly túsinik alýǵa múmkindik beredi. Siz Nepal tilinde gazet, jýrnal jáne kitap oqýdan bastaı alasyz.
5. Nepal tilinde sóıleýge mashyqtanyńyz: barlyq basqa is-sharalarǵa qaramastan, Nepal tilin meńgerý tájirıbesi tildi meńgerýdiń kilti bolyp tabylady. Ana tilinde sóıleıtindermen sóılesýdi umytpańyz jáne olarmen sóılesýge tyrysyńyz. Siz sondaı-aq tildi úırenýdiń tamasha tásili bolyp tabylatyn onlaın til almasý forýmdaryna qosyla alasyz.