Ýdmýrt Arab tili Aýdarma

Ýdmýrt aýdarmasy - mátinderdi bir tilden ýdmýrt tiline aýdarý prosesi. Ýdmýrt tili-ortalyq Reseıde ornalasqan ýdmýrt Respýblıkasynda turatyn ýdmýrttar sóıleıtin fın-ýgor tili. Bul tildiń baı tarıhy men mádenıeti bar, sonymen qatar ýdmýrt Respýblıkasynda resmı til bolyp tabylady. Bul til álemniń kóptegen bólikterinde jetkiliksiz usynylǵan dep sanaýǵa bolady, biraq bul belgili bir aımaqtyń týmasy nemese ýdmýrt halqynyń tili, mádenıeti men tarıhyna qyzyǵýshylyq tanytqandar úshin mańyzdy til bolyp qala beredi.

Ýdmýrt tiline aýdarýǵa keletin bolsaq, sapaly aýdarmalar jasaýdy qamtamasyz etý mańyzdy. Muny tildik jáne mádenı kontekstke ıe tájirıbeli ýdmýrt aýdarmashylarynyń kómegimen jasaýǵa bolady. Aýdarmashy naqty aýdarmalar jasaý úshin tildiń gramatıkasyn, emlesin jáne semantıkasyn túsine bilýi kerek. Sonymen qatar, olar mátindi túpnusqaǵa múmkindiginshe jaqyndatý úshin sózderdiń keńeıýi men núanstaryn dál qoldana bilýi kerek.

Ýdmýrt tiline aýdarý mádenıetter arasyndaǵy alshaqtyqty joıýǵa kómektesedi jáne ártúrli aımaqtardaǵy adamdarǵa bir-birin túsinýge múmkindik beredi. Muny is júzinde kez-kelgen salaǵa, sonyń ishinde bızneske, ádebıetke jáne buqaralyq aqparat quraldaryna qoldanýǵa bolady. Ony ýdmýrt halqynyń mádenıeti men tarıhyn saqtaý úshin de qoldanýǵa bolady, bul keń aýdıtorıaǵa olardyń áńgimeleri men daýystaryn tyńdaýǵa múmkindik beredi.

Jalpy, ýdmýrt tiline aýdarý ýdmýrt halqynyń tili men mádenıetin túsinýdiń keremet paıdaly quraly bola alady. Ýdmýrt mátinderin túsiný arqyly bul keń aýdıtorıaǵa ýdmýrt halqynyń tili men mádenıetin baǵalaýǵa jáne olardyń tájirıbesin qabyldaýǵa múmkindik beredi. Sonymen qatar, bul mádenıetter arasyndaǵy túsinistikke yqpal etýdiń jáne bir-birińiz týraly kóbirek bilýdiń tamasha tásili bolýy múmkin.

Ýdmýrt tilinde qaı elder sóıleıdi?

Ýdmýrt tili negizinen Reseıdiń Edil aımaǵynda ornalasqan ýdmýrt Respýblıkasynda sóıleıdi. Ol sondaı-aq Reseıdiń basqa bólikterindegi shaǵyn qaýymdastyqtarda, sondaı-aq Qazaqstan, Belarýs jáne Fınlándıa sıaqty kórshi elderde sóıleıdi.

Ýdmýrt tiliniń tarıhy qandaı?

Ýdmýrt tili Oral tilder otbasynyń múshesi jáne fın-ýgor tilderimen tyǵyz baılanysty. Onda shamamen 680 000 adam sóıleıdi, negizinen ýdmýrt Respýblıkasynda (Reseı) jáne onyń aınalasynda. Onyń jazbasha formasyn 18 ǵasyrda kırıllısaǵa negizdelgen jazý júıesin qurǵan orys pravoslavıelik dinı qyzmetkerleri kodıfıkasıalady. Bul jazý júıesi 19-20 ǵasyrlarda odan ári keńeıtilip, jetildirilip, zamanaýı jazýdyń paıda bolýyna ákeldi. Ýdmýrt tili áli kúnge deıin ýdmýrt qonystanǵan aımaqtarda qoldanylady, sonymen qatar mektepter men ýnıversıtetterde oqytylady.

Ýdmýrt tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Vasılıı Ivanovıch Alymov-ýdmýrt tiliniń lıngvısi jáne kóptegen eńbekteriniń avtory, ol tildiń sońǵy gramatıkasyn jazǵan jáne búgingi kúnge deıin qoldanylyp kele jatqan kóptegen erejeler men konvensıalardy belgilegen.
2. Vácheslav Ivanovıch Ivanov-ǵalym jáne ýdmýrt tili men mádenıeti boıynsha kóptegen eńbekterdiń, sonyń ishinde tildiń jan-jaqty gramatıkasy men ýdmýrt poezıasynyń qurylymyn zertteýdiń avtory.
3. Nına Vıtalevna Kırsanova-Rodıonova-jazbasha ýdmýrt tiliniń ınnovatory, ol alǵashqy kitaptardy osy tilde jazdy jáne alǵashqy ýkraın-ýdmýrt sózdigin jasady.
4. Mıhaıl Romanovıch Pavlov-ýdmýrt tili, ádebıeti jáne fólklory salasyna qosqan jemisti úlesimen tanymal, ol aımaqtyń baıyrǵy ánderin alǵashqylardyń biri bolyp jazdy jáne qujattady.
5. Olga Valerıanovna Fedorova-Lojkına - ýdmýrt tili men mádenıetin alǵashqylardyń biri bolyp oqydy, ýdmýrt tilinde alǵashqy gazetter shyǵardy jáne gramatıka men basqa da oqý materıaldaryn jazdy.

Ýdmýrt tiliniń qurylymy qalaı jumys isteıdi?

Ýdmýrt tili-fın jáne eston tilderimen tyǵyz baılanysty Oral tili jáne onyń komı-Zyrán jáne Perm tilderine keıbir uqsastyqtary bar. Onyń qurylymy aglútınatıvti morfologıamen sıpattalady, ıaǵnı sózder ártúrli maǵynalar men uǵymdar úshin affıksterdi qosý arqyly jasalady. Til daýysty dybystardyń tán úılesimdiligimen jáne zat esimderdiń kúrdeli septik júıesimen erekshelenedi. Etistikterdiń konúgasıasy óte kúrdeli, ár túrli kóńil-kúılermen, aspektilermen jáne shaqtarmen, sondaı-aq kemeldi jáne jetilmegen formalar arasyndaǵy túbegeıli aıyrmashylyqpen.

Ýdmýrt tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Tilmen tanysýdan bastańyz. Alfavıt pen aıtylym týraly bilip, gramatıka týraly negizgi túsinik alyńyz.
2. Jergilikti ýdmýrt resýrstaryn oqyp, tyńdańyz. Jergilikti jańalyqtardy tyńdap, sol tildegi mýzyka men teledıdar baǵdarlamalaryn tyńdańyz.
3. Ýdmýrt tilinde sóıleý jáne jazý jattyǵýlaryn jasańyz. Til seriktesin tabyńyz nemese tájirıbe alý úshin onlaın forýmdar men chattardy paıdalanyńyz.
4. Ýdmýrt tili kýrsynan ótińiz. Ýdmýrt kýrstaryn usynatyn kóptegen til ınstıtýttary bar jáne siz olardy Internetten taba alasyz.
5. Mádenıet pen tilge enińiz. Ýdmýrtıaǵa baryńyz jáne jergilikti dıalektiler men mádenıet týraly kóbirek bilý úshin ana tilinde sóıleıtindermen sóılesińiz.

Arab tiline aýdarýdyń mańyzdylyǵyn asyra baǵalaý qıyn. Álemdegi eń kóp qoldanylatyn tilderdiń biri retinde arab tili ómirdiń kóptegen salalarynda mańyzdy baılanys quraly bolyp tabylady. Bıznes, saıasat, halyqaralyq qatynastar nemese mádenı almasý bolsyn, arab tilinen basqa tilderge aýdarý jáne kerisinshe sátti qarym-qatynas úshin mańyzdy bolýy múmkin.

Bızneste iskerı qujattar men hat-habarlardy dál aýdarý múmkindigi barǵan saıyn mańyzdy bola túsýde. Arab tildi elder álemdik ekonomıkanyń ajyramas bóligine aınalǵandyqtan, bilikti Arab aýdarmashylary tıimdi kelissózder, marketıń jáne tutynýshylarǵa qyzmet kórsetý úshin qajet. Sonymen qatar, arab tiline aýdarma qyzmetterin bilý kompanıalarǵa arab tildi naryq úshin taýarlardy, qyzmetterdi jáne strategıalardy ázirleý kezinde negizdelgen sheshimder qabyldaýǵa kómektesedi.

Saıası turǵydan alǵanda, arab tilinen basqa tilderge aýdarý halyqaralyq qatynastardy damytý jáne barlyq taraptardyń bir bette bolýyn qamtamasyz etý úshin jıi qajet. Arab tiline aýdarma saýda kelisimderi men syrtqy saıasatty túsinýden bastap beıbit kelissózder júrgizýge deıingi ártúrli múddeler men kózqarastardy qurmetteýde mańyzdy ról atqarady.

Mádenı turǵydan arab tiline aýdarma arab tildi qaýymdastyqtardyń tarıhyn, ádebıetin, poezıasyn, dinin jáne kórkemdik sheberligin túsiný úshin qajet. Mátinderdiń, buqaralyq aqparat quraldarynyń, jazýlardyń jáne aýyzsha áńgimelerdiń naqty aýdarmalary arqyly adamdar osy halyqtardyń erekshe mádenı ádet-ǵuryptary týraly bile alady. Mysaly, "Myń bir tún" sıaqty klasıkalyq arab ádebıetiniń aǵylshyn tilindegi aýdarmalary arab mádenıeti men onyń dástúrlerin zertteýge qyzyǵýshylyq tanytqandar úshin paıdaly bolýy múmkin.

Aqyrynda, medısına salasynda arab tilindegi medısınalyq jazbalardyń transkrıpsıasy mańyzdy mindet bolyp tabylady, bul dárigerlerdiń osy qujattardy túsindirýge ketetin ýaqytyn aıtarlyqtaı qysqartýy múmkin. Sonymen qatar, naqty aýdarymdar tótenshe jaǵdaılarda kómektese alady, bul medısınalyq qyzmetkerlerge pasıenttiń medısınalyq tarıhyn jáne olardyń kútim qajettilikterin tez túsinýge múmkindik beredi.

Bıznes pen saıasattan bastap ádebıet pen medısınaǵa deıin arab tiline aýdarýdyń mańyzdylyǵyn asyra baǵalaý qıyn. Bilikti aýdarmashylar mádenıetter arasyndaǵy alshaqtyqty dál joıý jáne qarym-qatynastyń anyq jáne qysqa bolýyn qamtamasyz etý úshin qajet. Naqty aýdarmalardyń arqasynda kompanıalar, uıymdar, jeke adamdar men ulttar álemdi sharlaýdy jeńildetip, sátti sóılese alady.

Arab tilinde qaı elder sóıleıdi?

Arab tili-Aljır, Bahreın, Komor, Chad, Djıbýtı, Egıpet, Irak, Iordanıa, Kýveıt, Lıvan, Lıvıa, Mavrıtanıa, Marokko, Oman, Palestına, Katar, Saýd Arabıasy, Somalı, Sýdan, Sırıa, Týnıs, Birikken Arab Ámirlikteri men Iemende resmı til. Ol basqa elderdiń keıbir bólikterinde, sonyń ishinde Amerıka Qurama Shtattarynyń, Fransıanyń, Ispanıanyń jáne Izraıldiń bólikterinde de aıtylady.

Arab tiliniń tarıhy qandaı?

Arab tili eki myńjyldyqty qamtıtyn uzaq jáne kórnekti tarıhqa ıe. Til bizdiń dáýirimizge deıingi 4 ǵasyrda Arab túbeginde paıda bolǵan dep esepteletin Ejelgi semıt dıalektileriniń bir túrinen damyǵan dep sanalady. Ýaqyt óte kele bul til álemniń basqa bólikterine taraldy, ony qoldaný oshaqtary Afrıka men Taıaý Shyǵystyń bólikterinde tabyldy.
Alǵashqy jyldary til birneshe mańyzdy ózgeristerge ushyrady, kem degende bizdiń zamanymyzdyń 7 ǵasyrynda ıslamnyń kelýimen jáne Qurannyń paıda bolýymen. Bul birneshe jańa sózderdi, sóz tirkesterin jáne gramatıkalyq konvensıalardy ákelý jáne klasıkalyq arab tilin qoldanýdy nyǵaıtý arqyly tildi qalyptastyrýǵa kómektesti.
Búkil álemge taralǵannan keıingi ǵasyrlarda arab tili ádebıettiń ajyramas bóligine aınaldy, onda ol poezıa, fılosofıa jáne teologıanyń Máńgilik shyǵarmalaryn jasaý úshin paıdalanyldy. Sońǵy kezderi ol óziniń baı tarıhyna bilim men sheshendik tili retinde súıene otyryp, kóptegen ǵylymı pánderde qabyldandy.

Arab tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Ábý ál-Qasym ál-Zahırı (IX–X ǵǵ.) - jemisti gramatık, ol arab tilinde kóptegen eńbekter, sonyń ishinde klasıkalyq arab gramatıkasyndaǵy eń alǵashqy jáne mańyzdy eńbekterdiń biri "Kıtab ál-Aın" ("bilim kitaby") shyǵarmalaryn jasaǵany úshin esepteledi.
2. Ibn Kýtaıba (b.z. 828-896) – Arab gramatıkasy men lıngvısıkasy boıynsha 12 tomdyq "Kıtab ash-Shı' r va ash-Shý 'ara" (poezıa jáne aqyn kitaby) atty eńbek jazǵan yqpaldy avtor jáne ǵalym.
3. Ál-Djahız (b.z. 776-869) – Súıikti ádebıet qaıratkeri jáne tarıhshy, onyń eńbekterinde gramatıkadan zoologıaǵa deıingi kóptegen taqyryptar qarastyrylǵan.
4. Ál-Halıl ıbn Ahmad (b.z. 717-791) – áıgili lıngvıs jáne ǵalym, onyń "Kıtab ál-Aın" (bilim kitabynda) lıngvısıkalyq júıesi VIII ǵasyrda keńinen qabyldandy.
5. Ibn Mýkaffa (b.z. 721-756) – ejelgi parsy shyǵarmalarynyń arab tiline aýdarmalaryn qamtıtyn tanymal aýdarmashy jáne halyq tilderin qoldanýdy jaqtaýshy.

Arab tiliniń qurylymy qalaı?

Arab tiliniń qurylymy tamyrlar men beınelerdiń morfologıasyna negizdelgen. Tildegi sózderdiń kópshiligi úsh áripten turatyn (úsh jaqty) túbirden shyqqan, oǵan uqsas maǵynasy bar jańa sózder jasaý úshin ártúrli daýysty jáne daýyssyz dybystardy qosýǵa bolady. Bul týyndylarǵa daýysty jáne daýyssyz dybystardy ózgertý, sondaı-aq prefıkster nemese jurnaqtar qosý kiredi. Bul ıkemdilik arab tilin keremet baı jáne mánerli etedi.

Arab tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Bilikti nusqaýshyny tabyńyz. Eger siz arab tilin eń durys jolmen úırengińiz kelse, muny isteýdiń eń jaqsy joly - sizge úırete alatyn bilikti nusqaýshyny tabý. Tildi oqytý tájirıbesi bar jáne tildiń gramatıkalyq qurylymdary men núanstaryn túsinýge kómektesetin nusqaýshyny izdeńiz.
2. Ártúrli resýrstardy paıdalanyńyz. Nusqaýshydan úırený tildi durys úırenýdiń eń jaqsy tásili bolǵanymen, kitaptar, onlaın kýrstar, onlaın beıneler jáne aýdıo materıaldar sıaqty basqa resýrstardy da paıdalaný kerek. Bul tildi birneshe túrli jolmen bilýge jáne tildi jaqsy túsinýge kómektesedi.
3. Únemi jattyǵý jasańyz. Tildi shynymen erkin meńgerýdiń jalǵyz joly-únemi jattyǵý. Osy tilde jazýǵa, sóıleýge, oqýǵa jáne tyńdaýǵa mashyqtanyńyz. Arab fılmderin kórý, ana tilinde sóıleıtindermen sóılesý nemese arab mýzykasyn tyńdaý arqyly til úırenýge tyrysyńyz.
4. Muny shynymen ózińiz jasańyz. Oqý prosesin qanshalyqty jekelendire alsańyz, soǵurlym Siz úshin jaqsy. Oqytý túrine qandaı ádister sáıkes keletinin anyqtańyz jáne tilge degen kózqarasyńyzdy sáıkesinshe retteńiz.