Монгол Белорусси Куҫар

Монголи-Вӑтаҫӗр Азире вырнаҫнӑ, нумай ӗмӗрхи культурӑпа йӑла-йӗркепе тӑраннӑ ҫӗршыв. Монгол чӗлхипе паллӑ ҫынсемшӗн вӑл йӑтса ҫӳрекенсене ӑнланма тата вӗсемпе хутшӑнма йывӑр пулма пултарать. Анчах та монгол чӗлхинчен куҫару пулӑшӑвӗн ӳссех пыракан ыйтӑвӗ тӗнчери компанисемпе организацисене вырӑнти ҫынсемпе хутшӑнма ҫӑмӑллатать.

Монгол - алтай чӗлхи, Ун ҫинче Монголипе Китайра 5 миллиона яхӑн ҫын, ҫавӑн пекех Раҫҫей, Ҫурҫӗр Корея тата Казахстан йышши ытти ҫӗршывсенче калаҫаҫҫӗ. Ӑна кириллицӑпа усӑ курса ҫырнӑ, хӑйӗн уйрӑм диалекчӗсемпе акценчӗсем пур.

Ӗҫ монголла куҫару патне ҫитсен, проблема ҫырӑвӑн тытӑнса тӑрайман стандартизаци тытӑмӗн чӗлхинче ҫуккине кӑтартса парать. Ку документсемпе аудиозапиҫӗсене тӗрӗс куҫарни специалист-лингвистсене кансӗрлеме пултарать. Унсӑр пуҫне монгол чӗлхи нюанссемпе, произведенисемпе диалектлӑ вариацисемпе туллиех, вӗсене чӗлхе шайӗнче пурӑнса та ӗҫлемесӗр ӑнланма йывӑр.

Тӗплӗ куҫарусене гарантилес тесе монгол чӗлхинчен профессиллӗ службӑсенче чӗлхе йӑтса ҫӳрекен опытлӑ лингвистсем ӗҫлеҫҫӗ, вӗсем чӗлхен ятарлӑ диалекчӗсемпе паллашнӑ, культурӑна путнӑ вӑхӑта ирттернӗ. Вӗсем пуҫламӑш материала интерпретацилемелли нумай меслетсемпе усӑ кураҫҫӗ, вырӑнти контекста тӗпчесе пӗлни тата куҫару чӗлхипе сӑмахсен пӗлтерӗшне палӑртни кӗртеҫҫӗ.

Професси лингвисчӗсен текст е калавсен анлӑрах пӗлтерӗшне витӗм кӳме пултарнипе вырӑнти йӑласене монголла куҫарнӑ чухне культура пултарулӑхне тата вырӑнти йӑласене шута илмелле. Сӑмахран, хисеплӗ титулсем, тыткаламалли формӑсем тата этикет регион тӑрӑх улшӑнма пултараҫҫӗ, ҫавӑнпа вырӑнти формӑна ӑнланни пӗлтерӗшлӗ.

Ҫапла вара, ҫырӑвӑн стандартизаци тытӑмӗ тата унӑн кӑткӑс диалекчӗсемпе акценчӗсем ҫуккипе монголла куҫару тӗрлӗ йывӑрлӑхсемпе ҫыхӑннӑ. Опытлӑ куҫаруҫӑсем ҫак йывӑрлӑхсене ӑнланаҫҫӗ, культура тата вырӑнти йӑла нюансӗсене палӑртакан пысӑк пахалӑхлӑ куҫарусем тума хӑйсен пӗлӗвӗпе, опычӗпе усӑ кураҫҫӗ. Ҫакӑ предприятисене, организацисене тата уйрӑм ҫынсен пичӗсене чӗлхе барьерӗсене ҫӗнтерсе тухӑҫлӑ хутшӑнма тата пӗрле ӗҫлеме май парать.

Хӑш ҫӗршывсенче монголла калаҫаҫҫӗ?

Монгол чӗлхипе ытларах Монголире калаҫаҫҫӗ, анчах Китайра, Российӑра, Казахстанра Тата Вӑтаҫӗр Азири ытти чаҫсенче пурӑнакан хӑш-пӗр ҫынсем пур.

Монгол чӗлхин историйӗ мӗнле?

Монгол чӗлхи - тӗнчери чи авалхи чӗлхесенчен пӗри, хӑйӗн тымарӗсемпе 13 ӗмӗре кайнӑскер. Ку алтай чӗлхи, тӗрӗк чӗлхин монгол-маньчжур ушкӑнне тата уйгур, кыргыз тата казах чӗлхисене кӗрекен.
Монголла чӗлхе ҫинчен чи малтан асӑнни 12 ӗмӗрти "монголсен Вӑрттӑн историйӗнче", авалхи монголла ҫырнинче. Ҫак чӗлхепе Монгол империйӗн пуҫлӑхӗсемпе усӑ курнӑ, вӑл монголи ҫырулӑхӗ ҫине майӗпен куҫнӑ чухне Монголи литература чӗлхипе 18 ӗмӗрчченех Монголи тӗп литература чӗлхипе усӑ курнӑ. Вӑл литературӑпа 20-мӗш ӗмӗр пуҫламӑшӗнчех усӑ курнӑ.
Хальхи монгол чӗлхи 19 ӗмӗрте иртерех аталаннӑ, Ӑна 1924 ҫулта Монголин официаллӑ чӗлхи вырӑнне йышӑннӑ. 1930 ҫулсенчен пуҫласа вӑл нумай реформсемпе чӗлхе тасалӑхне тӳссе ирттернӗ, унта вырӑс, китай тата акӑлчан чӗлхисенчен нумай ҫӗнӗ терминсем кӗртнӗ.
Паян Монголире пурӑнакан хӑш-пӗр ҫынсем халӗ те классикла монголла калаҫаҫҫӗ, анчах ҫӗршыври ҫынсенчен нумайӑшӗ хальхи монгол чӗлхипе усӑ кураҫҫӗ. Монголла та раҫҫей, Китай тата шалти Монголин хӑш-пӗр пайӗсенче калаҫаҫҫӗ.

Монгол чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Наталья Гаерлан-лингвист тата гварди университечӗн монголла чӗлхин профессорӗ 2. Гомбойв Очирбат – Монголи премьер-министрӗ пулнӑскер тата монгол чӗлхипе пӗтӗм тӗнчипе паллӑ эксперт. 3. Ундарма Джамсран – монгол чӗлхипе литературин хисеплӗ профессорӗ 4. Туурбаатар болмаа-хальхи монгол синтаксисӗпе фонологин паллӑ теоретикӗ 5. Бодо Вебер-информатика профессорӗ тата монголла инновациллӗ шутлав хатӗрӗсем тӑвакан

Монгол чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Монгол чӗлхи монгол чӗлхипе ҫыхӑннӑ тата структура енӗпе агглютинативлӑ. Ку вӑл-сӑмах ҫаврӑнӑшӗн тӗп принципӗсем тымар ҫумне аффикссем хушасси, тымарне икӗ хут ӳстересси е чӑн-чӑн сӑмахсенчен тухӑҫлӑ чӗлхе пулса тӑрать. Монгол чӗлхинче субъект-объект-глагол сӑмахӗсен йӗрки пур, падеж йышши грамматика функцийӗсене палӑртма послогсемпе усӑ кураҫҫӗ.

Монгол чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Тӗпрен пуҫлӑр. Эсир чӗлхен тӗп сассисене тата сӑмахсене тӗрӗс калама вӗреннине ӗненӗр. Монгол произведенийӗпе лайӑх кӗнеке илӗр те ӑна вӗренме пӗр вӑхӑт сая ярӑр.
2. Монгол чӗлхин грамматикипе паллашӑр. Монгол грамматикипе кӗнеке илӗр те правилӑсене вӗренӗр.
3. Монголла калаҫура усӑ курӑр. Онлайн-ресурссемпе, кӗнекесемпе, аудиопрограммӑсемпе тата онлайн-чӗлхе репетиторӗсемпе усӑ курӑр, вӗсем хӑйсен калаҫури хӑнӑхӑвӗсене практикацилеме тата лайӑхлатма тӑрӑшаҫҫӗ.
4. Словарьсен запасне вӗренӗр. Лайӑх словарь пуҫлӑр та кашни кунах словарьсен запасне ҫӗнӗ сӑмахсемпе тултарӑр. Вӗсемпе калаҫура усӑ курма ан манӑр.
5. Вулӑр та монгол чӗлхине итлӗр. Кӗнекесене вулӑр, фильмсене пӑхӑр та монгол чӗлхипе ҫырнӑ подкастсене итлӗр. Ҫакӑ сире чӗлхепе паллашма, ҫавӑн пекех хӑвӑрӑн словарь запасне анлӑлатма пулӑшать.
6. Репетитор тупӑр. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенпе ӗҫлени чӑнах та ют чӗлхене вӗренни усӑллӑ пулма пултарать. Хӑвӑра уйрӑм тимлӗх уйӑрма тата малашне лайӑхланма пулӑшакан опытлӑ репетитор тупма тӑрӑшӑр.

Беларусь - хӗвелтухӑҫ европӑри ҫӗршыв, Российӑпа, Украинӑпа, Польшӑпа, Литвапа тата Латвипе чикӗленнӗскер. Документсене, литературӑна тата веб-сайтсене белорусси чӗлхипе куҫарни белоруссемпе ытти халӑхсем хушшинче кӑна мар, ҫӗршывра та пӗтӗм тӗнчери хутшӑнӑвӑн пӗлтерӗшлӗ пайӗ пулса тӑрать. Халӑх пур чухне 10 миллион ҫынна яхӑн ҫак тӗрлӗ ҫӗршыври обществӑн пур сийӗпе те тухӑҫлӑ хутшӑнас тесен белорусси чӗлхине тухӑҫлӑн куҫарма пӗлни кирлӗ.

Беларусин официаллӑ чӗлхи белорусси шутланать, икӗ тӗп меслет пур, вӗсенчен иккӗшӗ те куҫарнӑ чухне час-часах усӑ кураҫҫӗ: латин алфавитӗпе кириллица. Латин алфавитӗ Латыньрен, Рим империйӗнчен килет, унпа хӗвеланӑҫ енчи нумай ҫӗршывсенче усӑ курать; вӑл поляксен алфавитӗпе тачӑ ҫыхӑнса тӑрать. Ҫав вӑхӑтрах грек алфавитӗнчен пулнӑ кириллицӑна монахсем тунӑ, вӑл вырӑс чӗлхипе тачӑ ҫыхӑннӑ тата Хӗвелтухӑҫ Европӑпа Вӑтаҫӗр Азири нумай ҫӗршывсенче усӑ курать.

Пуҫламӑш текст пӗлтерӗшне тӗп-тӗрӗс каласа парас тесен, белорусси тӑлмачӗн икӗ алфавитне те лайӑх ӑнланса илмелле. Тӑлмачӑн та белорусси грамматикипе лексикине, белорусси культурине тӗплӗ куҫарас тесен питӗ лайӑх пӗлмелле.

Тӑлмачӑ чӗлхине ӑнланать тата пӗлтерӗве тӗпӗ-йӗрӗпе каласа пама пултарать пулсан, акӑлчанларан белоруссие е белоруссирен акӑлчанла куҫарасси ытла кӑткӑсах мар. Анчах та ку задача белоруссирен нимӗҫ, француз е испани чӗлхине куҫарас текенсемшӗн кӑшт кӑткӑсрах. Ҫакӑ куҫаруҫӑна белорусси чӗлхинче ҫук сӑмахсемпе е пуплевсемпе усӑ курса куҫарма ыйтнипе ҫыхӑннӑ.

Белоруссири куҫаруҫӑсем тӗл пулакан тепӗр ыйту-чылай сӑмахсемпе пуплевсене контекстран темиҫе куҫару илме пултарни пулса тӑрать. Кунсӑр пуҫне хӑш-пӗр чухне акӑлчан тата белорусси чӗлхисенче питех те пӗлтерӗшлӗ сӑмахсем пур, ҫавӑнпа та тӑлмачӑн ҫак уйрӑмлӑх ҫинчен пӗлмелле тата куҫарӑва тивӗҫлӗ йӗркепе тӳрлетӳсем кӗртмелле.

Юлашкинчен, белорусси чӗлхине куҫарсан культура контекчӗ ҫине тимлӗ пӑхни, кӳрентерекен е культурӑллӑ туйӑмсӑр терминсенчен е сӑмахсенчен пӑрӑнни питӗ кирлӗ. Белорусси чӗлхипе пӗлтерӗве тӗп-тӗрӗс пӗлтерес тесен, тӑлмачӑн чӗлхе нюансӗсемпе, унӑн грамматика тытӑмӗсемпе тата белорусси обществин культура контекчӗпе паллашмалла.

Задача мӗнле пулнине пӑхмасӑр белорусси чӗлхине куҫарасси кӑткӑс предприяти пулма пултарать, анчах кирлӗ пӗлӳсемпе опыт пулсан вӑл ӑнӑҫлӑ пулма пултарать. Чӗлхе мӗнле пулнине ӑнланса тата культура контекчӗн пӗлтерӗшне йышӑнса, белоруссири опытлӑ тӑлмач чӗлхе уйрӑлӑвне ҫӗнтерсе пысӑк ҫыхӑну йӗркелеме пулӑшма пултарать.

Хӑш ҫӗршывсенче белорусси чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Белорусси чӗлхипе ытларах Беларусире тата Раҫҫей, Украина, Литва, Латвипе Польша районӗсенче калаҫаҫҫӗ.

Белорусси чӗлхин историйӗ мӗнле?

Белорусси халӑхӗн малтанхи чӗлхи авалхи хӗвелтухӑҫ-славян чӗлхи пулнӑ. Ку чӗлхе 11 ӗмӗрте пуҫланса Кайнӑ, киев Русь тапхӑрӗ 13 ӗмӗрте пӗтсе ларичченех чӗлхе пулнӑ. Ҫав вӑхӑт хушшинче вӑл славянла тата ытти чӗлхесен вӑйӗпе усӑ курса пурӑннӑ.
13-14 ӗмӗрсенче чӗлхе белорусси чӗлхин ҫурҫӗр тата кӑнтӑр диалекчӗсем икӗ тӗрлӗ диалекта пайланма пуҫланӑ. Кӑнтӑр диалекчӗ Литовский Аслӑ княжествӑра усӑ куракан литература чӗлхин никӗсӗ пулса тӑнӑ, каярахпа вӑл ҫӗршывӑн официаллӑ чӗлхи пулса тӑнӑ.
Мускав тапхӑрӗнче, 15 ӗмӗртен пуҫласа, белорусси чӗлхи вырӑссен малаллах витӗм кӳнӗ, хальхи белорусси чӗлхи хӑйӗн кӳлеписене туянма пуҫланӑ. 16-17-мӗш ӗмӗрсенче чӗлхене кодификацилеме тата стандартизацилеме хӑтланса пӑхнӑ, анчах ку вӑйсем юлашкинчен ӑнӑҫсӑр пулнӑ.
19-мӗш ӗмӗрте белорусси чӗлхи калаҫу тата литература чӗрӗлсе тӑрассине тӳссе ирттернӗ. 1920-мӗш ҫулсенче ӑна Совет Союзӗн официаллӑ чӗлхисенчен пӗри тесе йышӑннӑ. Анчах 1930-мӗш ҫулсенчи сталинла репрессисем ҫак чӗлхепе усӑ курассине кӗскетме илсе пынӑ. Ӑна 1960-мӗш ҫулсен вӗҫӗнче чӗртсе тӑратнӑ, Ҫавӑнтанпа де-факт Беларуси официаллӑ чӗлхипе пулса тӑнӑ.

Белорусси чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Франциск Сорина (1485-1541): Час-часах "белорусси литературин Ашшӗ" теекенскер, Сорина латыньпе чех тексчӗсенчен белорусси чӗлхипе христианла текстсен пӗрремӗш издатель тата куҫаруҫи пулнӑ. Ӑна белорусси чӗлхине ҫӗнӗрен чӗртсе тӑратасси тата пулас писательсем ҫак чӗлхепе ӗҫлеме хавхалантарасси тесе ҫыраҫҫӗ.
2. Симеон Полоцкий (1530-1580): Богослов, поэт тата философ, Полоцкий чӗлхе, истори, культура, тӗн тата географи енӗпе нумай тӗрлӗ ӗҫӗсемпе паллӑ. Вӑл белорусси литературин каноника произведенийӗсем пулса тӑнӑ темиҫе текст ҫырчӗ.
3. Янка Шыва Кӗнӗ (1882-1942): Поэтпа драматург, шыва белоруссипе те, вырӑс чӗлхипе те ҫырнӑ, белоруссири 20 ӗмӗрти чи паллӑ поэт пекех паллӑ.
4. Якуб Колас (1882-1956): Поэт тата прозаик, Колас ҫӗршывӑн хӗвеланӑҫ пайӗнче калаҫакан белорусси чӗлхин диалекчӗпе ҫырнӑ, чӗлхене нумай ҫӗнӗ сӑмахсем, сӑмахсем кӗртнӗ.
5. Василь Быков (1924-2003): Поэт, драматург, сценарист тата дисседент, Быков совет оккупацийӗ вӑхӑтӗнче Беларусьре пурнӑҫ ҫинчен ҫырса кӑтартнӑ калавсем, пьесӑсемпе сӑвӑсем ҫырнӑ. Унӑн произведенийӗсенчен нумайӑшӗ хальхи белорусси литературинче чи пӗлтерӗшли шутланать.

Белорусси чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Белорусси чӗлхи хӗвелтухӑҫ славян чӗлхисен ушкӑнне кӗрет, вырӑс тата украина чӗлхисемпе тачӑ ҫыхӑнса тӑрать. Ку вӑл тӗрлӗ калӑпӑшлӑ чӗлхе, ҫавӑн пекех агглютинативлӑ чӗлхе, кӑткӑс сӑмахсемпе сӑмах ҫаврӑнӑшӗсене ытти сӑмахсемпе морфемӑсем ҫумне аффикссем хушма йӗркеленине пӗлтерет. Грамматика тӗлӗшӗнчен ҫакӑ ытларах SOV (субъект-глагол) сӑмах йӗркипе арҫынпа хӗрарӑм ӑрӑвӗсемпе тата нумай падежсемпе усӑ курать. Сӑмах-юмах енчен, ку славян чӗлхи, чехсемпе поляксен хӑш-пӗр витӗмӗсемпе ҫыхӑнса тӑрать.

Белорусси чӗлхине мӗнле тӗрӗс вӗрентмелле?

1. Официаллӑ чӗлхе курсне иртӗр: эсир белорусси чӗлхине чӑнласах вӗренетӗр пулсан, лайӑх меслет онлайн - е куҫӑмлӑ чӗлхе курсӗ пулса тӑрать. Чӗлхе курсӗ сире чӗлхе никӗсне вӗренме тата сирӗн хӑнӑхусене аталантарма структура пама пултарать.
2. Тарӑн шухӑша путни: чӑннипе чӗлхене вӗренес тата вӗсене ирӗклӗн алла илес Тесен, сирӗн чӗлхене путса ларас тесен, мӗн май килнӗ таран ытларах вӑхӑт ирттермелле. Белорусси музыкине итлӗр, белорусси фильмӗсемпе телешоуне пӑхӑр, белорусси кӗнекисене, блогсемпе статйисене вулӑр — сире белорусси чӗлхипе илтме тата усӑ курма пулӑшакан пур япалана та вулӑр.
3. Практика: чӗлхене алла Илес Тесен калаҫма тата чӗлхене итлеме вӑхӑта сая ямалла. Чӗлхепе калаҫура усӑ курма темиҫе май пур — эсир чӗлхе ушкӑнӗпе хутшӑнма, чӗлхе партнерне тупма е чӗлхе вӗрентмелли приложенисемпе усӑ курма пултаратӑр.
4. Эсир урӑхла ҫыхӑну илетӗр: эсир калаҫура тата аудиторире вӗреннӗ хыҫҫӑн, эсир унпа тӗрӗс усӑ курнине ӗненес тесен, каялла ҫыхӑну илмелле. Эсир чӗлхене вӗренмелли приложенисемпе усӑ курма пултаратӑр, чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсенчен каялла ҫыхӑну илме е хӑвӑра уйрӑм рекомендацисем тата каялла ҫыхӑнтарма пултаракан онлайн-репетитор тупма пултаратӑр.