Maorı Irland Aýdarma

Maorı-Jańa Zelandıanyń baıyrǵy tili jáne Maorı halqynyń resmı tili. Oǵan búkil álem boıynsha, negizinen Jańa Zelandıanyń Soltústik jáne Ońtústik araldarynda 130 000-nan astam adam sóıleıdi. Maorı polınezıalyq til bolyp sanalady jáne Maorı mádenıeti men murasy úshin mańyzdy. Sońǵy jyldary Maorı tilindegi aýdarma qyzmetteri Maorı turǵyndarymen baılanysqysy keletin nemese til týraly kóbirek bilgisi keletin kásiporyndar, uıymdar jáne jeke tulǵalar arasynda tanymal bola bastady.

Maorı tiline aýdarý qıyn proses, óıtkeni til kontekstke óte táýeldi jáne jaǵdaıǵa baılanysty óte tez ózgerýi múmkin. Sondyqtan tildi biletin jáne onyń núanstaryn túsinetin kásibı aýdarmashyny jaldaý mańyzdy. Kásibı Maorı aýdarmashylary kóbinese ana tilinde sóıleıdi jáne tildiń mádenı aspektileri boıynsha keń daıyndyqtan ótedi.

Maorı tiline aýdarýdyń qıyndyǵyna baılanysty bul qymbatqa túsýi múmkin. Degenmen, bul áli de turarlyq. Siz naqty aýdarma alyp qana qoımaı, mádenıetter arasyndaǵy baılanysty jaqsartasyz, túsinistikti arttyrasyz jáne qarym-qatynasty tereńdetesiz.

Maorı tilindegi aýdarmashymen jumys isteý kezinde múmkindiginshe kóp kontekst berý mańyzdy. Buǵan boljamdy aýdıtorıa, maqsat jáne kez kelgen basqa tıisti aqparat kiredi. Bul sizdiń aýdarmańyzdyń dál jáne túsinikti bolýyn qamtamasyz etýge kómektesedi.

Jalpy, Maorı tilindegi aýdarma qyzmetteri mádenıetter arasyndaǵy alshaqtyqty joıýǵa jáne bıznes pen qarym-qatynas úshin jańa múmkindikter ashýǵa kómektesedi. Maorı tilinen kásibı aýdarmashyny jaldaý arqyly sizdiń habarlamańyz dál jáne qurmetpen jetkiziletinine senimdi bola alasyz.

Maorı tilinde qaı elder sóıleıdi?

Maorı-Jańa Zelandıanyń resmı tili. Sondaı-aq, Avstralıa, Kanada jáne AQSH-taǵy maorı qaýymdastyqtary sóıleıdi.

Maorı tiliniń tarıhy qandaı?

Maorı tili 800 jyldan astam ýaqyt boıy Jańa Zelandıada sóılep, qoldanylyp keledi, bul ony álemdegi eń kóne tilderdiń birine aınaldyrady. Onyń shyǵý tegi aralǵa alǵash ret 13 ǵasyrda ata-babalarynyń tilin alyp kelgen polınezıalyq mıgranttardan bastaý alady. Ǵasyrlar boıy bul til basqa jergilikti tildermen jáne dıalektilermen asımılásıalanǵan kezde damydy jáne ózindik erekshelikterine ıe boldy. Bul til 1800 jyldardyń basyna deıin hrıstıan mısıonerleri mátinderdi maorı tiline aýdara bastaǵanǵa deıin aýyzsha dástúrlermen shekteldi. Jańa Zelandıa 1900 jyldardyń ortasynda demokratıa men ultshyldyqqa bet burǵan kezde tilge resmı mártebe berildi jáne Jańa Zelandıanyń ulttyq biregeıliginiń mańyzdy bóligi boldy. Búgingi tańda maorı tili búkil elde keńinen qoldanylady jáne búkil eldegi mektepterde oqytylady.

Maorı tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Ser Apırana Ngata: ol Maorı Parlamentiniń birinshi múshesi boldy (1905-1943) jáne Maorı tilin memlekettik bilim berýde resmı qoldaný jáne kitaptardy sol tilge aýdarý arqyly jandandyrýdyń qozǵaýshy kúshi boldy.
2. Te Rangı Hıroa (Ser Pıter Henare): ol Maorı mádenıetin nasıhattaýǵa qatysqan jáne Maorı tilin qoǵamnyń barlyq salalarynda qoldanýǵa kómektesken maorıdiń mańyzdy kóshbasshysy boldy.
3. Dam Nganeko Mınhınnık: ol Maorı radıosynyń, festıválderdiń jáne bilim berý múmkindikteriniń damýyna úlken áser etti jáne 1987 jylǵy maorı tili komısıasy týraly Zańnyń damýyna áser etti.
4. Kokakaı Hıpango hanym: ol Jańa Zelandıa Joǵarǵy Sotynyń sýdıasy bolǵan alǵashqy Maorı áıeli boldy jáne maorı tiliniń jandanýyn qoldaýymen erekshelendi.
5. Te Taýra Vır jáne Te Reo Maorı (maorı tili jónindegi Komısıa): maorı tili jónindegi Komısıa maorı tilin nasıhattaý jáne saqtaý úshin jumys isteıdi. 1987 jyly qurylǵannan beri komısıa Jańa resýrstardy, oqytý ádisterin jáne bilim berý bastamalaryn ázirleý arqyly tildiń jandanýyna yqpal etýde mańyzdy ról atqardy.

Maorı tiliniń qurylymy qalaı jumys isteıdi?

Maorı tili-polınezıalyq Til jáne onyń qurylymy kóptegen zat esimdermen jáne shekteýli etistiktermen sıpattalady. Ol sıntetıkalyq gramatıka dep atalatyn sózderdiń belgili bir maǵynalaryna silteme jasaý úshin jurnaqtar júıesin paıdalanady. Ol sondaı-aq maǵynaly sózderdi qalyptastyrý úshin qoldanylatyn dybystar men býyndardyń keń aýqymyn qamtıdy. Sózderdiń reti salystyrmaly túrde erkin, degenmen ol belgili bir kontekste qatal bolýy múmkin.

Maorı tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Maorı tili men mádenıetine enińiz: Te Vananga Aotearoa nemese jergilikti iwi sıaqty maorı tili sabaqtaryna qatysýdan bastańyz. Maorı tili men ádet-ǵurpy jıi qoldanylatyn mádenı kontekstti túsiný mańyzdy.
2. Maorı tilinde múmkindiginshe tyńdańyz, kórińiz jáne oqyńyz: Maorı tilindegi radıony tabyńyz (mysaly, RNZ Māori), Maorı tilindegi teledıdarlyq baǵdarlamalar men fılmderdi kórińiz, Maorı tilindegi kitaptardy, komıksterdi jáne áńgimelerdi oqyńyz jáne estigenińizdi jáne kórgenińizdi qaıtalańyz.
3. Tilde sóılesýge mashyqtanyńyz: Maorı tilinde sóıleıtindermen, mysaly, otbasymen nemese dostarymen baılanysýǵa nemese Maorı men kohanga reoǵa (balalarǵa maorı tilin erte úıretý ortalyqtary) arnalǵan is-sharalarǵa qatysýǵa múmkindik tabýǵa tyrysyńyz.
4. Úırenýge kómektesetin onlaın resýrstardy paıdalanyńyz: Maorı tiliniń sózdikteri, baspa jáne aýdıo oqýlyqtar, YouTube arnalary jáne Maorı tilin úırenýshilerge úlken qoldaý kórsetetin áleýmettik medıa toptary sıaqty kóptegen onlaın resýrstar bar.
5. Kóńil kóterińiz: tildi úırený qyzyqty jáne paıdaly áreket bolýy kerek, sondyqtan synaqtan ótpeńiz – birte-birte jasańyz jáne saıahattan lázzat alyńyz!

Irland tiline aýdarma ırland tiliniń erekshe jáne kúrdeli sıpatyna baılanysty lıngvısıkanyń mamandandyrylǵan salasy bolyp tabylady. Irlandıada shamamen 1,8 mıllıon adam jáne Ulybrıtanıa men Amerıkanyń bólikterinde taǵy 60 000 adam sóıleıtin bul til Irlandıa Respýblıkasynyń resmı tili jáne Soltústik Irlandıada resmı túrde tanylǵan azshylyq tili bolyp tabylady.

Irland tiline aýdarýdyń maqsaty-mátinniń boljamdy maǵynasyn bir tilden ekinshi tilge dál jetkizý. Bul eki tildi de, mádenı, áleýmettik jáne saıası kontekstti de keń bilýdi qajet etedi. Mysaly, jalqy esimder men habarlamalardy dál aýdarý úshin belgili bir dıalektiler qajet bolýy múmkin.

Irland tiline aýdarma tehnıkalyq jáne shyǵarmashylyq prosesterdi qamtıdy. Tehnıkalyq daǵdylar gramatıkany, sıntaksısti jáne kompozısıa erejelerin túsinýdi, sondaı-aq belgilengen aýdarma hattamalaryn ustanýdy qamtıdy. Shyǵarmashylyq daǵdylar bastapqy materıaldy dál túsindirý jáne berý mindetine kóbirek kóńil bóledi.

Kásibı ırlandıalyq aýdarmashylar kóbinese medısına, ınjenerlik, zańdy nemese qarjylyq qujattar sıaqty belgili bir salada mamandanǵan. Aýdarmashylar ózderi aınalysatyn pán týraly tereń bilimge ıe bolýy kerek, sonymen qatar maqsatty jáne bastapqy tilderdi erkin meńgerýi kerek.

Irlandıalyq aýdarma qyzmetteri suranysqa ıe, óıtkeni ırlandıalyq mátinderdiń, qujattardyń jáne basqa materıaldardyń sany aǵylshyn tiline jáne kerisinshe aýdarylady. Buǵan kitaptar, kelisimsharttar, marketıńtik materıaldar, veb-better, baǵdarlamalyq jasaqtama nusqaýlyqtary, teledıdar jáne radıo habarlary jáne t.b. kiredi.

Kez kelgen aýdarymdardy tıisti dárejesi nemese sertıfıkaty bar bilikti maman oryndaıtynyna kóz jetkizý mańyzdy. Sonymen qatar, uıymdar ózderiniń maqsatty aýdıtorıasynyń naqty tildik qajettilikteri týraly habardar bolýy kerek jáne aýdarmalar muny kórsetetinine kóz jetkizýi kerek.

Irland tiline aýdarma ırland halqynyń mádenıeti, tili men tarıhynyń dál saqtalýyn jáne búkil álemge berilýin qamtamasyz etýdiń ajyramas bóligi bolyp tabylady. Bul sondaı-aq halyqaralyq kópirler salýǵa, ózara túsinistikti tereńdetýge jáne elder arasyndaǵy yntymaqtastyqty damytýǵa kómektesedi.

Irland tilinde qaı elder sóıleıdi?

Irland tilinde negizinen Irlandıada sóıleıdi. Ol sondaı-aq Ulybrıtanıanyń, Amerıka Qurama Shtattarynyń, Kanadanyń jáne ırland tektes adamdar qonystanǵan dúnıe júzindegi basqa elderdiń shaǵyn eldi mekenderinde sóıleıdi.

Irland tiliniń tarıhy qandaı?

Irland tili (Gaeilge) - kelt tili, Eýropadaǵy eń kóne jáne keń taralǵan tilderdiń biri, jazbasha tarıhy 2500 jyldan asady. Bul Irlandıada shamamen 1,8 mıllıon adam sóıleıtin Irlandıa Respýblıkasynyń resmı tili, AQSH - ta, Ulybrıtanıada jáne Kanadada taǵy 80 000 adam, al basqa elderde az sóıleıdi.
Irland jazýynyń eń alǵashqy belgili úlgileri shamamen b.z. 4 ǵasyrǵa jatady, al eski ırland tiliniń dálelderi 6 ǵasyrdan beri bar. Irland tiliniń eń alǵashqy tirkelgen túri bizdiń zamanymyzdyń 7-8 ǵasyrlarynda jasalǵan ejelgi ırlandıalyq quqyqtyq mátinderde, Brehon zańdarynda kýálandyrylǵan. Alaıda, 11 ǵasyrǵa qaraı bul til orta ırland tilimenesystyryla bastady.
Qazirgi Irland tili orta ırland tilinen shyqqan jáne ádette eki dıalektke bólinedi: Múnster (Mhýmhaın) jáne konnachta (Konnachta). 19 ǵasyrǵa qaraı Irland tili eldiń kóptegen aımaqtarynda azshylyq tiline aınaldy, biraq ırland tilin úırenýshiler 19 ǵasyrdyń aıaǵy men 20 ǵasyrdyń basynda gel tiliniń qaıta jandanýynyń arqasynda onyń mańyzdylyǵyn arttyrdy. Osy kezeńde ırland tilindegi ádebıetter órkendep, osy tildi úırenýge jáne onymen sóılesýge qyzyǵýshylyq artty.
Sodan beri ana tilinde sóıleıtinderdiń sany ırland tilinde habar taratatyn radıo jáne teledıdar stansıalaryn qurý, ırland tilin bastaýysh jáne orta mektepterdiń oqý baǵdarlamalaryna pán retinde engizý jáne sońǵy jyldary Irland tili men mádenıetine degen qyzyǵýshylyqty jandandyrý arqyly turaqty túrde ósti.

Irland tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Dýglas Haıd (1860-1949): ol 1893 jyly Gael lıgasynyń negizin qalaýshylardyń biri boldy jáne osy taqyrypta birqatar kitaptar jazyp, ırland tilin nasıhattaý úshin tynymsyz jumys jasady.
2. Shon O Lýıng (1910-1985): ol ádebıet pen Irland tili týraly kóp jazǵan aqyn jáne ǵalym, sonymen qatar tildi saqtaý men nasıhattaýdaǵy jetekshi tulǵalardyń biri boldy.
3. Maıre Mhak an Saoı (1920-2018): ol ırland tilinde óz shyǵarmalaryn jazǵan ırlandıalyq aqyn jáne jazýshy boldy. Onyń eń tanymal óleńi "Ceo Draíochta" ("jumbaq tuman") dep atalady.
4. Padreıg Mak Pıaraıs (1879-1916): ol Irlandıanyń kórnekti saıası balýandarynyń biri, sonymen qatar ırland tiliniń jalyndy qorǵaýshysy boldy. Ol 1916 jylǵy Pashadaǵy Irlandıa revolúsıasyn shabyttandyrdy jáne ırland halqynyń óz tilin qalpyna keltirý qabiletine qatty sendi.
5. Braıan O ' Kýıv (1939 jyly týǵan): ol 1997-2011 jyldary qaýymdastyqtar, aýyldyq jerler jáne Galtah isteri mınıstri bolǵan ırlandıalyq saıasatker. Ol galtaht Zańy jáne ırland tilin damytýdyń 20 jyldyq strategıasy sıaqty bastamalardy engizý arqyly ırland tiliniń jandanýyna aıtarlyqtaı úles qosty.

Irland tiliniń qurylymy qalaı jumys isteıdi?

Irland tili (gel nemese ırland-gel ústeýi dep te atalady) - birqatar dıalektilerdi qoldanatyn kelt tili. Ol etistik-sýbekt-obekt tártibiniń aınalasynda qurylymdalǵan jáne fleksıalyq morfologıasy joq. Til negizinen sıllabıkalyq, ár sózdiń bastapqy býynyna basa nazar aýdarylady. Qarapaıym jáne kúrdeli ıdeıalardy bildirý úshin etistik jáne ataýly formalardyń keń aýqymy qoldanylady.

Irland tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Til úırenýge batyryńyz. Irlandıa radıosyn tyńdańyz jáne til men onyń aıtylýymen tanysý úshin ırlandıalyq teleshoýlardy kórińiz.
2. Negizderin bilińiz. Irland tiliniń eń kóp taralǵan sózderin, sóz tirkesterin jáne gramatıkalyq erejelerin úırenýden bastańyz. Kirispe sabaqtardyń nemese kitaptardyń kópshiligi muny qamtıdy.
3. Ana tilinde sóıleıtindermen tájirıbe jasańyz. Irland tilindegi sabaqtarǵa baryńyz, sol tilde sóıleıtin adamdarmen tanysyńyz jáne olarmen sóılesýge mashyqtanyńyz. Siz sondaı-aq ırland tilinde sóıleıtindermen sóılesýge bolatyn onlaın talqylaý taqtalaryn nemese chattardy taba alasyz.
4. Kitaptardy, gazetter men jýrnaldardy oqyp, tyńdańyz. Irland tilinde kitap oqý jáne aýdıokitaptardy tyńdaý bul tildiń qalaı dybystalatynyn estýge kómektesedi.
5. Irland mádenıetine degen súıispenshilikti damytyńyz. Eger siz de mádenıetke enseńiz, tildi úırený ońaıyraq bolady. Irland mádenıeti týraly túsinik alý úshin ırland fılmderin kórińiz, ırland ádebıetin oqyńyz jáne ırland mýzykasyn úırenińiz.
6. Jattyǵýdy eshqashan toqtatpańyz. Sońynda, úırengenińizdi umytpaý úshin kún saıyn jattyǵyńyz. Neǵurlym kóp jattyǵý jasasańyz, soǵurlym jaqsy bolasyz!