Баскский Грузин Тылбаастаа

Оруобуна тылбаас-эбэҥки тылыттан, былыргы тылтан турар, манна сүрүннээн Хотугу Пиренскэй Арыылаах хотугу сиргэ олорор кыракый нэһилиэнньэни саҥарар ураты уобараһа атын тылынан тылбаастанар. Оруобуна тыл бэйэтин төрүт регионнарын тас өттүгэр киэҥник тарҕамматах эрээри, бу тыл дьыалабыай да, тус сыаллаах- соруктаах да буоларын курдук, докумуоннары уонна иһитиннэриилэри тылбаастааһыҥҥа наадыйыы улаатар.

Олоңхо тылыгар тылбаастыыр кэккэ фактордар бааллар. Бастатан туран, бу ниндоевропей тыла, чугас аймахтара эбэтэр эйэ биир да атын тылынан кытта сөп түбэспэт. Ол аата тылбаасчыттар чуолкай тылбаастарын толорорго үрдүк квалификациялаах буолуохтаахтар уонна үрдүк квалификациялаах буолуохтаахтар. Иккиһинэн, оруобуна тыл элбэх диалектардаах, акценнардаах, оннооҕор дьоҕус географическай оройуон иһинэн төһө баҕарар уратыланар кыахтаах. Бу тылы сайыннарыыны чуолкайдык өйдүүргэ культурнай билиини ылары ирдиир.

Баскскай тылтан тылбаасчыт көрдөөһүнүгэр наадалаах квалификациялаах буоларын итэҕэтиэҕиҥ. Кинилэр төрөөбүт тылы көҥүл баһылыахтаахтар, култуураны уонна уопуту бу салааҕа үлэлииргэ киэҥ билиилээх буолуохтаахтар. Ону таһынан тыл грамматикатын, синтаксиһын уонна тыл саппааһын дириҥник өйдүөхтээхтэр. Ити тиэкис ис хоһоонун оннунан хаалларыыга чуолкай тылбаастары ылыы уонна оннунан хаалларыы улахан суолталаах.

Докумуону тылбаастааһыҥҥа эбии, баскскай тылтан тылбаасчыттар ону тэҥэ көннөрү көрдөрүүлэргэ, аудиозапистарга уонна да атын формаларынан бэйэлэрин өҥөлөрүн биэриэхтэрин сөп. Сорох түгэннэргэ тылбаас анал билиини эрэйэр объектарга эбэтэр пааматынньыктарга наадыйыан сөп.

Дьэ, ол аата оруобуна бэйэтинэн тутулуктааҕын, бутуллуутун бэлиэтиир наадалаах. Ол иһин чопчу тылбаастыырга Саха норуотун тылын, культуратын уонна диалектарын үчүгэйдик билэр профессионаллар көмөлөрө ирдэнэр. Кинилэр көмөлөрүнэн чааһынай дьон да, тэрилтэлэр да баскскайдар уонна атын тыллар икки ардыларыгар тыл хайдыһыытын кыайаллар, ол үчүгэй өйдөбүлү уонна коммуникацияны тупсарыыга көмөлөһөллөр.

Ханнык дойдуларга баскскай тылынан саҥаралларый?

Баскскай тылынан үксүгэр Испания хоту, басков дойдуга, ол эрээри онно наваррга (Испания) уонна баскскскай провинцияларга этэллэр.

Саха тылын историята хайдаҕый?

Эверстов тыла-бу тыһыынчанан сыллар усталарыгар Испанияҕа уонна Франция регионнарыгар басков уонна наваралар дойдуларыгар эппит- хааммыт историческай тыла. Оруобуна тыл-омук тыла туспа буолар, ол аата лингвистическэй аймахтартан ураты, өлбүттэрин кэриэтэ. Урут биллибит ахтыы биһиги эрабыт 5 үйэтигэр сыһыаннаах, ол гынан баран кини олохторун- дьаһахтарын кэрэһилиир туоһута баар. Орто үйэлэргэ Эуропа тыла атыы- эргиэн быһыытынан киэҥник туттуллар, киирии тыллары атын тылларга, ордук испанскай уонна француз тылларыгар киллэриллибиттэрэ. Ол эрээри, кэнники сүүс сыл устата бу тылы туһаныы аҕыйаан эрэр. 20- с үйэҕэ оруобуна тыл дойду үгүс оройуоннарыгар, оттон сорох регионнарга туһаныы сокуону таһынан биллэриллибитэ. Бу түһүү 20- с үйэ бүтүүтэ тыл интэриэһин сөргүтэн, тыл көмүскэлигэр уонна популяризациялааһыҥҥа дьаһаллар ылыллыбыттара. Ону оскуолаларга уонна судаарыстыбаннай сулууспаларга туһаныы кэҥииригэр кыһамньы ылыллыбыта уонна билигин кини дойду сорох оскуолаларыгар Басков диэн үөрэтиллэр. Бу тыл маассабай информация, литература уонна толорооччу искусствотын средстволарыгар киэҥник туттуллар. Ол кыһамньыларын да үрдүнэн оруобуна тыл сүтэр кутталлааҕын үрдүнэн, билигин дойду нэһилиэнньэтин 33 %- на онно этиэн сөп.

Саха тылын үөрэтиигэ саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Сабинов Арана (1865-1903): "националистар, политик уонна суруйааччы. Кини баскскай тылы сөргүтэргэ хамсааһыны пионер этэ уонна баскскай тылынан таба суруйуу стандартнай систематын оҥорорго суруллубута.
2. Мария де Азукэ (1864-1951): лингвист уонна лексикограф, бастакы баскай- Испан тылдьытын автора.
3. Бернардо Ласа (1916-2008): Саха литературатын уһулуччулаах профессора, суруйааччы уонна поэт. Кини бастакы баскетскай орфографияны оҥорбута.
4. Колдо Митчелен (1915-1997): лингвист уонна профессор баскской филологии. Кини билиҥҥи баскскай лингвистика төрүттээччилэртэн биирдэстэрэ этэ.
5. Пелело Эрротета (1954 с. төрөөбүт): суруйааччы, драматург уонна баскской литературатын профессора. Кини баскскай культураны уонна баскскай литератураны туһаныыны пропагандалаабыта.

Баскылаат тылын структурата хайдах оҥоһулунна?

Оруобуна тыл агрглютинативнай тыл буолар,ол аата тыл суолтатын быһаарар суффикстары уонна приставкалары эбэр. Синтаксис сүрүннээн тематическай комментарий по структуре, онно тиэмэ бастакы миэстэҕэ турар, онтон сүрүн ис хоһоонноох. Туохтуур-начальнай структураҕа тардыы эмиэ баар. Баскскай тылыгар икки туохтуур флексиялаах:биирэ ааспыт уонна биирэ ааспыт кэм, онтон үс киэнэ (эҥкилэ суох, сословательнай, ыйар). Ону таһынан тылга бүтэһиктээх дорҕоонунан быһаарыллар уонна төрүт дорҕоонунан быһаарыллар кэккэ кылаастар бааллар.

"Сөптөөх ньыманан" үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Учебниктар эбэтэр онлайн курстар курдук үөрэх ресурсаларыгар инвестициялаа. Оруобуна тыл Европаҕа саамай былыргы тыллартан биирдэстэрэ, кини ситэтэ суох ресурсалары үөрэтэрэ уустук буолуон сөп.
2. Радиопрограмманы истиҥ, тэлэбиидэнньэни көрүҥ уонна баскскай тылынан кинигэлэри ааҕыҥ. Ити кини хайдах туһаныллыбытын дьиҥнээх холобурдары кытта билиһиннэрэригэр көмөлөһөр.
3. Занятиеҕа сылдьыҥ. Олохтоох университеттар уонна тэрилтэлэр сороҕор тыл курстарын эбэтэр репетиториятын биэрэллэр. Бу дьарыктар үгүстүк тыл носителин кытта сэһэргэһэр уонна практическай опыты ыларга бэртээхэй кыаҕы биэрэр.
4. Кэпсэтиигэ практикаланыҥ. Баск тылынан саҥарыы судургута суох буолуон сөп. Тереебут тылы уерэтээччилэргэ куруук практика уонна сыанабыла кедьуустээхтик туһанарга көмөлөһүөҕэ.
5. Кэпсэтээччини Булуҥ. Саатар нэдиэлэҕэ биирдэ эмэ бодоруһарга бэлэм буолуо этэ. Кэпсэтээччи баар буолуутун матыыптарын уонна тылы атын эйгэҕэ үөрэтэргэ уратылаах ньыма буолуон сөп.

Грузин тыла-Кавказ регионугар саамай былыргы сурук- Бичик уонна кэпсэтии тыллартан биирдэстэрэ. Кини бэйэтин алфавитынан биллэр уонна уустук грамматикатынан уонна көлөһүн тиһигинэн биллэр. Грузин тылларыгар тылбаас түмүгэр аан дойду үрдүнэн дьону кытта бодоруһар, кинилэр төрөөбүт тылларынан бодоруһар баҕалаахтар аан дойду үрдүнэн дьоһун өҥө буолар.

Грузин тылларыгар тылбаасчыт уопуттаах тылбаасчыт ирдэнэр, тоҕо диэтэххэ тыл атын дьону өйдүүргэ ыарахан. Грузин тылын кытта профессиональнай тылбаасчыттар Грузия культуратын уонна диалегын дириҥник өйдүүргэ сүрдээх үчүгэй үөрүйэхтээх уонна дириҥ өйдөбүллээх буолуохтаахтар. Кинилэр итини сэргэ тыл суолтатын сурукка, уус- уран тыл форматыгар чуолкайдык тиэрдиэхтээхтэр.

Грузинныын атын тылларга тылбаастаатахха чопчу суолталаах. Үчүгэй тылбаас тиэкиһи нүксү уонна чуолкай уонна дохуоттаах буоларыгар учуоттаныахтаах. Идэтийбит тылбаасчыт культурнай отсылкалары харыстыаҕа уонна дьиҥнээх текси хайдах баарынан чугастык этиэххэ сөбүй.

Грузинскайы атын тылларга тылбаастааһын уустук сорук буолар, тоҕо диэтэххэ тылга атын тылларга суох элбэх тыл баар. Холобур, грузинскайы кытта английскай тылбаасчыт английскай тылы булуохтаах эбэтэр кини этиитин тыл суолтатын сүтэрбэккэ, биир кэлим буолуутун сүтэрбэккэ сөпкө тутталлар. Ол эбэтэр, сорох этиилэр грузинныы тылларга быһаччы тэҥнэһэр кыахтара суох буолан, ыарахаттардаах буолуон сөп.

Грузин тыла киэҥник тэнийбэт буолан, грузин тыла чэпчэки буолуон сөп. Грузин тылларыгар чуолкай тылбаастары биэрэр опыттаах уонна квалификациялаах, авторитетнай бюрону кытта үлэлээһин улахан суолталаах.

Грузин тылын уустугун өйдөөн, профессиональнай тылбаасчыт текст ис хоһоонугар сөп түбэһэр үрдүк хаачыстыбалаах тылбааһы хааччыйыан сөп. Опыттаах грузинскай тылбаасчыт көмөтүнэн эһиги докумуоҥҥутугар туттуллар терминнэри уонна этиини туттубут терминнэри чуолкайдык уонна өйдөнүмтүө гына өйдүөххүтүн сөп.

Ханнык дойдуларга грузинныы тылынан саҥаралларый?

Грузинскай тылынан ордук Грузияҕа, ону тэҥэ Кавказ регионун атын чаастарыгар Азербайджан, Армения уонна Россия курдук этэллэр. Онно Турцияҕа, Ираҥҥа, Сирияҕа уонна Грецияҕа эмиэ этэллэр.

Грузин тылын историята хайдаҕый?

Грузин тыла-бу картвель тыла, онно 4 мөлүйүөн кэриҥэ киһи, сүрүннээн Грузияҕа. Бу, Грузия, Франк бүтүн Кавказка бүтүннүүтүгэр туттуллар официальнай тыл. Грузин тылын историятын Асфальтавул диэн бастакы грузин алфавита оҥоһуллубутун, биһиги эрабыт 4- с үйэтигэр диэри кэтээн көрүөххэ сөп. Бу алфавит кэнниттэн алфавит кэнниттэн билиҥҥэ диэри туттуллар алфавитынан барбыт. 9- с үйэҕэ грузиннар армяннар суруктарын уларыттылар. Кэлин, 19- с үйэҕэ грузин тыла Греция алфавитын грузинскай варианын көһөрбүтэ. Сэбиэскэй кэмҥэ бу тыл бүтүн дойду үрдүнэн оскуолаларга нуучча тылын кытта тэҥинэн үөрэммитэ. Сэбиэскэй Сойуус ыһыллыбытын кэннэ грузин тылын туһаныы биллэ улаатта, билигин бу тыл үүнэр киэҥник туһаныллар.

Грузин тылын үөрэтиигэ саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Иван Саргылаана-лингвист уонна учуонай, билиҥҥи Грузия филологиятын төрдүн уурбут киһи.
2. Георгий Мерчули - билиҥҥи грузин орфографиятын оҥорбут- оҥорбут учуонай.
3. Саха тылыгар элбэх арҕаа айымньылары тылбаастаабыт поэт уонна общественнай деятель.
4. Сулхан- сабар Орбита-поэт уонна лингвист, кини грузин тылын баайын- дуолун кэҥэтэр, омук тылын, литературнай этиитин уонна тиэрминнэри киллэрэр.
5. Григорий Прадзе-грузин грамматикатыгар легли на основе современных лингвистических исследований.

Грузин тылын структурата хайдах оҥоһулунна?

Грузин тыла агглютинативнай тыл буолар, ол аата тылы үөскэтиигэ сыһыарыылар (приставкалар уонна суффикстар) туһанар. Кини ону тэҥэ мэлдьи буоларын курдук, мэлдьи буоларын курдук, тиһигин быспакка флективнай уонна деривационнай патердары кытта ситимнээх. Грузин тыла бэйэтин алфавитынан суруллубут, 33 буукубаттан турар. Тылга эбээннэр уонна эбээннэр икки ардыларыгар уратылаһыы ыытыллар, ону ааһан аҕыйах тыллартан биирдэстэринэн оҥорор.

Грузин тыла саамай сөптөөх ньыманан үөрэтэрий?

1. Төрдүттэн саҕалаа. Грузин алфавиты үөрэтиҥ, грамматика сүрүн быраабылаларын. 2. Истиилэргитин сайыннарыҥ. Тылы саҥарааччылары истиҥ уонна саҥарар буолуҥ. 3. Тыл саппааһын кэҥэтиҥ. Боростуой тыллары, этиилэри үөрэтиҥ. 4. Ааҕарга уонна сурукка практикаланыҥ. Кинигэлэри, онлайн- курстары, сурунааллары эбэтэр грузинныы тылынан туһаныҥ. 5. Кэпсэтиигэ практикаланаргытын умнумаҥ. Тыл тутааччылары кытта бодоруһуҥ уонна онлайн ресурсаларын туһаныҥ. 6. Таһаҕас культуратыгар тиэйиҥ. Киинэлэри көрүҥ, музыканы истиҥ эбэтэр грузинныы тылынан кинигэлэри ааҕыҥ.