Эсперанто Арча Куҫар

Эсперанто вӑл-тӗнчери конструкциллӗ чӗлхе, 1887 ҫулта л.Л. Сменгоф тухтӑр, врач тата поляк йӑхӗнчен тухнӑ лингвист туса хатӗрленӗ. Ӑна пӗтӗм тӗнчери ӑнланулӑха тата пӗтӗм тӗнчери хутшӑнӑва пулӑшма, ҫавӑн пекех тӗрлӗ ҫӗршыври ҫынсемшӗн тухӑҫлӑ иккӗмӗш чӗлхе пулма туса хатӗрленӗ. Паян эсперантора 100 ытла ҫӗршывра темиҫе миллион ҫын калаҫать, вӑл тӗнчери нумай организацисемпе рабочи чӗлхе вырӑнне усӑ курать.

Эсперанто грамматики питӗ ансат шутланать, ӑна ытти чӗлхесемпе танлаштарсан чылай ҫӑмӑллатать. Ҫак ансатлӑх ӑна куҫарма уйрӑмах лайӑх май парать. Кунсӑр пуҫне эсперантона анлӑн йышӑннӑ, ӑна куҫару проекчӗсенче усӑ курма май панине ӑнланнӑ, унсӑрӑн вӗсене темиҫе чӗлхе кирлӗ пулнӑ пулӗччӗ.

Эсперанто ҫине куҫарни куҫару тӗнчинче уйрӑм вырӑн йышӑнать. Куҫару чӗлхипе ҫыхӑннӑ ытти куҫарусемпе танлаштарсан, эсперанто та, оригинал чӗлхипе те лайӑх пӗлекен куҫаруҫӑсем ҫине таянать. Ҫакӑ тӑлмачсене тӗп-тӗрӗс куҫарма нихӑш чӗлхене те, нихӑш чӗлхене те тӑхӑнса ҫӳреме юраманнине пӗлтерет.

Пӗр чӗлхерен эсперанта материал куҫарнӑ чухне пуҫламӑш чӗлхене тӗп-тӗрӗс куҫарнӑ тенине ӗненмелле. Ку ансат пулма пултарать, мӗншӗн тесен хӑш-пӗр чӗлхесем идиоматилле пуплевсем, сӑмахсемпе ӑнлавсем пур, вӗсене тӳрех эсперанто ҫине куҫарма май ҫук. Тен, ҫак чӗлхе нюансӗсене эсперанто ҫине куҫарнӑ чухне ҫапла палӑртасса шантарма ятарласа хатӗрленни тата опыт кирлӗ пулӗ.

Кунсӑр пуҫне, эсперантора паллӑ ӑнланусем е сӑмахсем валли эквивалентсем ҫук пулсан, ҫав идейӑсене уҫӑмлӑн та тӗп-тӗрӗс ӑнлантарса парас тесен, тавралӑхпа усӑ курмалла. Ку вӑл эсперанто ҫине куҫарнӑ куҫару ытти чӗлхесемпе ҫырнӑ куҫарусенчен чылай уйрӑлса тӑрать, унта пӗр пуплев е ӑнлану тӳрӗ эквивалентлӑ пулма пултарать.

Пӗтӗмӗшпе илсен, эсперанта куҫарни тӗнчери ӑнланулӑхпа коммуникацие пулӑшмалли уйрӑм та усӑллӑ инструмент шутланать. Оригинал чӗлхине те, эсперантона та тарӑн ӑнланакан тӑлмачсем ҫине шанса куҫарусене хӑвӑрт та тӗп-тӗрӗс пурнӑҫлама пултараҫҫӗ. Юлашкинчен, кӑткӑс ӑнланусемпе тата идиомпа усӑ курса, тӑлмачсем хӑйсен вӗҫев чӗлхин пӗлтерӗшне эсперанто ҫине куҫарнӑ чухне панӑ тесе шантарма пултараҫҫӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче эсперанто чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Эсперанто пӗр ҫӗршывра та официаллӑ йышӑну тумасть. Шутласа пӑхнӑ тӑрӑх, пӗтӗм тӗнчипе 2 миллиона яхӑн ҫын эсперантопа калаҫма пултарать, ҫавӑнпа та тӗнчери нумай ҫӗршывсенче ун ҫинчен калаҫаҫҫӗ. Вӑл германи, Япони, Польша, Бразили тата Китай пек ҫӗршывсенче ытларах сарӑлнӑ.

Эсперанто чӗлхин историйӗ мӗнле?

Эсперанто - тӗнчери конструкциллӗ чӗлхе, 19 ӗмӗр вӗҫӗнче поляксен офтальмологӗ Л.Л. Сменгоф тунӑ. Унӑн тӗллевӗ-культура, чӗлхе тата наци хушшинчи кӗпер хушшинче анлӑн усӑ куракан чӗлхе туса хатӗрлесси. Вӑл лингвистикӑлла ансат чӗлхе суйласа илнӗ, ун шучӗпе, ӑна хальхи чӗлхесенчен те ҫӑмӑлтарах пулнӑ пулӗччӗ.
Переменгоф Хӑйӗн чӗлхи Ҫинчен ҫырнӑ Пӗрремӗш кӗнекене "Unua Libro" ("Пӗрремӗш кӗнеке") (1887 ҫулхи июлӗн 26-мӗшӗнче Эсперанто тухтӑр псевдонимпа ("шанакан"тени мӗне пӗлтерет) пичетлесе кӑларнӑ. Эсперанто хӑвӑрт сарӑлнӑ, ӗмӗрсен чиккинче вӑл пӗтӗм тӗнчери юхӑм пулса тӑнӑ. Ҫак вӑхӑтра ку чӗлхепе пысӑк та ученӑйсем нумай ҫырнӑ. Тӗнчери пӗрремӗш конгресс 1905 ҫулта Францире пулса иртнӗ.
1908 ҫулта эсперантон пӗтӗм Тӗнчери ассоциацине (UEA) йӗркеленӗ, чӗлхене сарас тата пӗтӗм тӗнчери ӑнланӑва пулӑшас тӗллевпе йӗркеленӗ. 20-мӗш ӗмӗр пуҫламӑшӗнче темиҫе ҫӗршыв, официаллӑ пулӑшу чӗлхи вырӑнне, эсперантона йышӑннӑ, вара пӗтӗм тӗнчипе темиҫе ҫӗнӗ общество йӗркеленӗ.
Иккӗмӗш тӗнче вӑрҫи эсперантона аталантарма пусӑм кӳнӗ, анчах вӑл вилмен. 1954 ҫулта UEA Булон декларацине йышӑннӑ, унта эксперантӑн тӗп принципӗсемпе тӗллевӗсем ҫинчен ҫырнӑ. Кун хыҫҫӑн 1961 ҫулта эсперанто прависен Декларацине йышӑннӑ.
Паян эсперантора тӗнчипе темиҫе пин ҫын, пуринчен ытла хобби тесе калаҫаҫҫӗ, хӑш-пӗр организацисем ӑна ҫаплах тӗнчери практика чӗлхипе усӑ курма хавхалантараҫҫӗ пулин те.

Эсперанто чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Людовико Улӑштару-эсперанто чӗлхине йӗркелекен.
2. Вильям Олд-шотландири поэт тата автор, сӑмахран, "Адя" классикӑлла поэма эсперанто ҫине, ҫавӑн пекех ҫак чӗлхери ытти произведенисене те ҫырнӑ.
3. Хамфри Тонкин-америка профессорӗ тата пӗтӗм Тӗнчери ассоциацин президенчӗ пулнӑ эсперанто, эсперанто ҫине вун-вун кӗнеке ҫырнӑскер.
4. Л.Л. Сменгоф - Людовико Сменгоф ывӑлӗ тата "Фундамент де эсперанто" издатель, официаллӑ грамматикӑпа эсперанто словарьне.
5. Даскупта - инди авторӗ, редактор тата тӑлмачӑ, "Ансатлатнӑ грамматика эсперанто"грамматикӑпа тӗплӗ кӗнеке ҫырнӑскер, пулнӑ. Ҫавӑн пекех Ӑна Индире ҫав чӗлхене ҫӗнӗрен чӗртсе тӑратни тесе ҫырса хураҫҫӗ.

Эсперанто чӗлхин структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Эсперанто вӑл-конструкциллӗ чӗлхе, ку вӑл ӑна регулярлӑ, логикӑллӑ тата ансат вӗренес тесе юри туса хатӗрленине пӗлтерет. Ку агглютинативлӑ чӗлхе-ҫӗнӗ сӑмахсем тымарсемпе аффикссен пӗрлешӗвӗсем пулса тӑнине, чӗлхе ҫутҫанталӑк чӗлхисене вӗренессинчен чылай ҫӑмӑлтарах пулнине пӗлтерет. Унӑн сӑмахӗсен тӗп йӗрки европӑри ытти чӗлхесенчи пекех: субъект-глагол-ОБЪЕКТ (SVO). Грамматика питӗ ансат, мӗншӗн тесен пурнӑҫра паллӑ е паллӑ мар артикль ҫук, генеральнӑй уйрӑмлӑхсем те ҫук. Кунта та нимӗнле пӑсӑклӑх та ҫук, ку вара эсир правилӑсене вӗренсе вӗсене кирек мӗнле сӑмах ҫумне те усӑ курма пултарассине пӗлтерет.

Эсперанто чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Эсперанто чӗлхин никӗсӗсене вӗренме тытӑнӑр. Грамматика, словарь запасӗн никӗсӗсене тата произведенисене вӗренӗр. Интернетра Duolingo, Lernu тата La Lingvo Internacia йышши тӳлевсӗр ресурссем нумай.
2. Чӗлхепе усӑ курӑр. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекен эсперантопа е онлайн-эсперанто ушкӑнӗнче калаҫӑр. Май килнӗ таран эсперанто мероприятийӗсемпе семинарӗсене ҫӳрӗр. Ҫакӑ сире чӗлхене лайӑхрах вӗренме тата опытлӑ носительсенчен каялла ҫыхӑну илме пулӑшӗ.
3. Кӗнекесене вулӑр та эсперанто ҫине фильмсем пӑхӑр. Ҫакӑ сире чӗлхе ӑнланӑвне аталантарма тата сӑмах запасне ӳстерме пулӑшӗ.
4. Хӑйпе калаҫакана тупӑр е эсперанто курсӗ витӗр тухӑр. Чӗлхепе тӑтӑшах практикациленме пултаракан ҫын пулмалла - питӗ лайӑх вӗренмелли меслет.
5. Чӗлхепе час-часах усӑ курӑр. Кирек мӗнле чӗлхене те ирӗклӗн тыткаламалли чи лайӑх меслет-унпа час-часах усӑ курмалла. Туссемпе хутшӑнатӑр-и эсир е электронлӑ ҫырусем ҫыратӑр-и, май килнӗ таран ытларах эсперантопа усӑ курӑр.

Сунданский - Индонезири чи сарӑлнӑ чӗлхесенчен пӗри. Вӑл австронези чӗлхин пӗр пайӗ пулса тӑрать, Унта Сунд регионӗнче 40 миллион ытла ҫын калаҫать. Нумай ҫул хушши ҫак чӗлхе нумай лингвистсемпе ученӑйсене тӗпчесе вӗренмелли япала пулнӑ, ҫавӑнпа та унӑн культурӑллӑ пуян истори пулнӑ, вӑл ӗмӗр-ӗмӗрех тымарӗсем ӑшне путнӑ.

Арча чӗлхинчен куҫарни ҫак чӗлхене хисепленин тата йышӑннин пӗлтерӗшлӗ пайӗ пулса тӑрать. Пӗтӗм тӗнчипе чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсен йышӗ пысӑках мар пулнине шута илсе, материалсемпе ресурссене арча чӗлхипе тупма пултарнине пӗлмелле, вӑл пуриншӗн те ҫутӑ та ӑнланмалла пултӑр.

Арча чӗлхине куҫармалли темиҫе тӗрлӗ меслет пур, материал мӗнле типпа куҫнинчен килет. Сӑмахран, тӗн тексчӗсем тӗн символикине тата ритуалӗсене тӗп-тӗрӗс пӗлни кирлӗ. Пӗтӗмӗшле куҫарусем час-часах чӗлхе носителӗсене пурнӑҫлама пултарнӑ вӑхӑтра уйрӑм тӗслӗхсенче асӑннӑ облаҫра специализациленӗ пӗлӳ паракан професси тӑлмачӗсем час-часах кирлӗ.

Палӑртмалла, арча чӗлхинчен куҫарни сӑмах кӑна мар. Чӗлхе культура пайӗ пулнӑран унта нюанс нумай, материалсене арча чӗлхине ӑнӑҫлӑ куҫарас тесен вӗсене шута илмелле. Ҫакӑ чӗлхепе тытса тӑма пӗлӳпе опыт шайне, ҫавӑн пекех вырӑнти йӑласемпе культурӑсене ӑнланма хушать.

Куҫару пулӑшӑвӗсӗр пуҫне арча чӗлхине хальхи условисенче чӗрӗ те активлӑ упраса хӑварма ытти майсем те пур. Чи кирлӗ япаласенчен пӗри-Интернетра арча чӗлхипе ҫӑмӑллӑнах усӑ курма май парасси. Ку вӑл Интернетпа хутшӑнакан кирек кам та усӑ курма пултаракан веб-словарьсем тата ытти материалсем туса хурассине пӗлтерет. Чӗлхе малалла аталаннӑ май ҫакӑн пек ресурссем чӗлхе актуаллӑхне тата унӑн йӑтса ҫӳрекенсен нушисене тивӗҫтерме пулӑшаҫҫӗ.

Арча чӗлхинчен куҫарни хальхи тӗнчери динамикӑллӑ та чӗрӗ чӗлхе юлассине тивӗҫтермелли пӗлтерӗшлӗ пай пулса тӑрать. Профессионалсем те, чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсем те тӑрӑшнипе чӗлхе ҫӗршывра вӑй-халпа мӑнаҫлӑх ҫӑлкуҫӗ пулса тӑма, ҫавӑн пекех культура хушшинчи коммуникацие лайӑхлатма пулӑшать.

Хӑш ҫӗршывсенче арча чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Арча чӗлхипе Бантенпа Хӗвеланӑҫ Ява индонези провинцийӗсенче, Ҫавӑн пекех Вӑтаҫӗр Явӑн хӑш-пӗр пайӗсенче калаҫаҫҫӗ. Ун ҫинче индонези, Сингапура тата Малайзин ытти пайӗсенче пурӑнакан этника арчисен пысӑках мар йышӗ те пур.

Арча чӗлхин историйӗ мӗнле?

Арча чӗлхи - австроези чӗлхи, ун тӑрӑх, хак панӑ тӑрӑх, Хӗвеланӑҫ Ява тата Индонезири Бантен провинцийӗсенче пурӑнакан 30 миллион ҫын калаҫать. Ку вӑл яванский хыҫҫӑн ҫӗршывра анлӑ сарӑлнӑ иккӗмӗш чӗлхе, 14 ӗмӗртен пуҫласа вӑл патша ҫуртӗнчи литература чӗлхи пулса тӑрать. Арча чӗлхинчи чи паллӑ ҫырусене пирӗн эрӑри 11 ӗмӗре параҫҫӗ, ку чӗлхе сахалтан та 1500 ҫул пурӑнать тесе шутлаҫҫӗ. Сундан чӗлхи австронези чӗлхисен тата яван тата бали чӗлхисен хӗвеланӑҫӗнчи малайпа полинези турачӗсен пӗр пайӗ пулса тӑрать. Арданский кулленхи обществӑшӑн коммерци чӗлхи пек, ҫавӑн пекех йӑлана кӗнӗ ташӑсенче, пуканесен театрӗнче (Ваянг голек) мӗлкесен (Ваянг голек) тата сулинг кечи пӗлекен халӑх сӑввинче паллӑ музыкӑпа усӑ курать. Ку чӗлхепе вӗренӳ учрежденийӗсенче ӗмӗр-ӗмӗрех усӑ курнӑ, кивӗ алҫырӑвӗсене час-часах арча е яван чӗлхисен хутӑшӗсем ҫине ҫырнӑ.

Арча чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Сундари, "сундан поэзийӗн Амӑшӗ" текенскер, арча поэзийӗн чаплӑ поэзийӗ пулнӑ, 1700-мӗш ҫулсенче арча чӗлхине поэзилле формӑна кӗртни тесе ҫыраҫҫӗ.
2. А.А. Марамис (1914-1995), писатель, тӑлмач тата лингвист, арча чӗлхипе пӗлӳ калӑпӑшне самаях анлӑлатнӑ, чӗлхе вӗренӗвӗн пӗрремӗш арча академине никӗсленӗ.
3. Дардири М.Ариеф (1917-1996), паллӑ поэт, яванран сундана паха произведенисене куҫарнӑ, 20 ӗмӗрте ку чухнехи арча литература чӗлхине аталантарас ӗҫе хӑйӗн тӳпе хывнӑ.
4. Х.Кесманто Профессор (1929-2016), активист тата ученӑй, пур типсен чӗлхипе литературине халалланӑ бандунг университетӗнче литература факультетне никӗсленӗ, арча чӗлхи ҫинчен ҫырнӑ нумай кӗнекесемпе журнал статйисен авторӗ.
5. Сурьяди (р.1934), сундари паллӑ поэт тата общество деятелӗ, арча чӗлхипе те, индонези чӗлхипе те нумай ҫырнӑ, арча халӑхӗн йӑли-йӗркипе культури ҫинчен хӑйсен ӗҫӗсемшӗн пысӑк хисепре.

Арча чӗлхин тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Арча чӗлхи - австроези чӗлхи, ун ҫинче 39 миллиона яхӑн ҫын, Пуринчен ытла Ява утравӗн хӗвеланӑҫ пайӗнче Индонезире калаҫаҫҫӗ. Вӑл австронези ҫемйин малайпа полинези ушкӑнне кӗрет, яван, мадурез тата бали чӗлхисемпе тачӑ ҫыхӑнса тӑрать.
Арча - SVO (субъект-глагол-объект) чӗлхе. Глаголсем хӑйсен аргуменчӗсемпе пит-куҫ, хисеп тата ӑру терминӗсенче килӗшеҫҫӗ. Чӗрчунсем падеж ҫине пӗшкӗнмеҫҫӗ, вӗсенче паллӑ е паллӑ мар артикльсем ҫук. Виҫӗ йӑх (арҫын, хӗрарӑм тата вӑтам) тата икӗ число (пӗртен-пӗр тата йышлӑ) пур. Сундан чӗлхи глагол аффиксӗсен чылай кӑткӑс наборӗпе, вӑхӑтлӑх маркерсемпе аспектурӑллӑ ытти маркерсене те кӗртет. Чӗлхе те сӑмах йӗркипе, пӗлтерӗшлӗ меслетпе усӑ курать.

Сундан чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Арча чӗлхине тӑхӑнса ҫӳрекен ҫынна тупӑр та унпа яланах хутшӑнӑр. Эсир унпа калаҫакан ҫын пулни, пӗр-пӗрне вӗренме пулӑшни лайӑхрах.
2. Ҫак чӗлхе ҫинчен темиҫе кӗнеке е аудиоматериал илӗр те ӑна хӑвӑр тӗллӗн вӗренме тытӑнӑр. Лайӑх ресурссене грамматика, учебниксем, ӗҫ тетрачӗсемпе аудиозаписӗсем кӗртеҫҫӗ.
3. Чӗлхе курсне е уйрӑм репетиторсемпе занятисене ҫырӑнӑр, вӗсем персонализациленӗ вӗрентӗве тата каялла ҫыхӑнӑва тивӗҫтерме пултараҫҫӗ.
4. Эсир хатӗр пулсан, индонезие кайса килӗр те чӗлхене туллин тиесе пӑхӑр. Ҫапла вара, эсир чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫнине итлесе тата вӗсемпе калаҫнине итлесе чӗлхене вӗренме пултаратӑр.
5. Онлайн-ресурссемпе, веб-сайтсемпе, форумсемпе тата социаллӑ сетьсемпе усӑ курӑр, чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе ҫыхӑну тытӑр тата вӗрентӳре пулӑшакан хушма материалсемпе усӑ курӑр.