Bashkır Shved Aýdarma

Bashqurt tili-Reseıdiń Bashqurtstan Respýblıkasyndaǵy bashqurt halqy sóıleıtin kóne túrki tili. Ol túrki tilderiniń qypshaq kishi tobyna jatady jáne shamamen 1,5 mıllıon adam sóıleıdi.

Bashqurt tili ár túrli, búkil respýblıka boıynsha ár túrli dıalektiler bar. Bul bashqurt tilinen jáne oǵan aýdarmany salystyrmaly túrde qıyn etedi. Dıalektiler arasynda aýdarmany qıyndatatyn birneshe negizgi aıyrmashylyqtar bar, mysaly, sózderdiń ár túrli aıaqtalýy jáne aıtylýyndaǵy ózgerister.

Dál aýdarmany qamtamasyz etý úshin tildiń núanstaryn túsinetin tájirıbeli bashqurt tilinde sóıleıtinderdiń bolýy mańyzdy. Bul aýdarmashylar ár túrli dıalektilerdi jaqsy bilýi kerek jáne tipti eń kishkentaı aıyrmashylyqtardy anyqtaı alýy kerek. Sondyqtan bashqurt tiline aýdarýǵa kelgende kásibı aýdarmashylarǵa jıi artyqshylyq beriledi.

Bashqurt tilinen aýdarmashyny izdeý kezinde eskerý qajet birneshe mańyzdy faktorlar bar. Tájirıbe óte mańyzdy; aýdarmashy túpnusqa tilin de, aýdarma tilin de bilýi kerek, sonymen qatar mádenı kontekstti túsinýi kerek. Sondaı-aq, aýdarmashynyń belgili bir tilde qoldanylatyn termınologıa týraly ózekti bilimi bar ekenine kóz jetkizý mańyzdy, óıtkeni ol ýaqyt óte kele ózgerýi múmkin.

Jalpy, bashqurt tilinen aýdarma Arnaıy bilim men daǵdylardy, sondaı-aq dıalektiler men mádenıetti túsinýdi qajet etedi. Boljaldy maǵynanyń dál berilýin qamtamasyz etý úshin tájirıbeli jáne bilimdi aýdarmashyny jaldaý mańyzdy.

Bashqurt tilinde qaı elder sóıleıdi?

Bashqurt tilinde negizinen Reseıde sóıleıdi, degenmen Qazaqstanda, Ýkraınada jáne Ózbekstanda sóıleýshilerdiń sany az.

Bashqurt tiliniń tarıhy qandaı?

Bashqurt tili-negizinen Reseıdiń Oral taýlary aımaǵynda ornalasqan Bashqurtstan Respýblıkasynda sóıleıtin túrki tili. Bul respýblıkanyń jalǵyz resmı tili, sonymen qatar kórshiles ýdmýrt azshylyǵynyń keıbir ókilderi sóıleıdi. Bul til kóptegen ǵasyrlar boıy qoldanylyp keledi jáne búgingi kúnge deıin aıtylyp júrgen eń kóne túrki tilderiniń biri bolyp tabylady.
Bashqurt tiline qatysty eń alǵashqy jazbasha siltemeler 16 ǵasyrǵa jatady. Osy ýaqytta oǵan arab jáne parsy tilderi qatty áser etti. 19 ǵasyrda bashqurt tili aımaqtaǵy birneshe túrli azshylyqtardyń jazbasha tiline aınaldy. Ol sondaı-aq ǵylymı eńbekterde qoldanyldy, bul onyń búkil aımaqqa taralýyna kómektesti.
Keńestik kezeńde bashqurt tili Reseıdiń yqpalynan qatty zardap shekti. Kóptegen bashqurt sózderi olardyń oryssha balamalarymen aýystyryldy. Bul til mektepterde de oqytyldy jáne biryńǵaı bashqurt álipbıin qurýǵa áreket jasaldy.
Postkeńestik dáýirde bashqurt tili belsendi qoldanyla bastady jáne bul tildi saqtaýǵa kóp kúsh jumsaldy. Qazir kóptegen adamdar bashqurt tilin ekinshi til retinde úırenýde, al Bashqurtstan Respýblıkasynyń Úkimeti bul tildiń ómir súrýin qamtamasyz etý úshin barǵan saıyn kúsh salýda.

Bashqurt tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Ildar Gabdrafıkov-aqyn, pýblısıs jáne senarıst, ol bashqurt ádebıeti men bashqurt tiliniń qaıta órleýindegi mańyzdy tulǵa boldy.
2. Nıkolaı Ǵalıhanov-bashqurt ǵalymy jáne aqyny, ol bashqurt tilinde ondaǵan shyǵarmalar jazdy jáne qazirgi bashqurt ǵylymynyń negizin qalaýshy bolyp sanalady.
3. Damır Ismagılov-akademık, fılosof jáne lıngvıs, ol bashqurt tilinde sóıleıtinder arasynda saýattylyq deńgeıin arttyrý úshin kóp jumys jasady jáne bashqurt tilinde kóptegen jazbasha jumystar jasady.
4. Ásker Aıymbetov - bashqurt aqyny, prozashy jáne ǵalym, ol bashqurt tili men ádebıeti salasyndaǵy jetekshi tulǵalardyń biri boldy jáne osy tilde birneshe iri shyǵarmalar jazdy.
5. Irek Iahına-áıgili bashqurt jazýshysy jáne dramatýrgi, onyń shyǵarmalary tek Reseıde ǵana emes, búkil álemde tanylǵan jáne ol bashqurt tilin oqyrmandarǵa qol jetimdi etý úshin kóp nárse jasady.

Bashqurt tiliniń qurylymy qalaı?

Bashqurt tili-túrki tilder otbasynyń qypshaq tarmaǵyna jatatyn aglútınatıvti til. Ol gramatıkalyq fýnksıalardy bildirý úshin qoldanylatyn jurnaqtar men arnaıy dybystardy qoldanýmen sıpattalady. Bashqurt tilinde daýyssyz jáne daýysty dybystardyń baı júıesi bar, onyń jalpy qurylymyn býyn jáne qatysýshy qurylymdar quraıdy.

Bashqurt tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Bashqurt alfavıtimen jáne aıtylýymen tanysyńyz. Eger siz bashqurt tilin endi ǵana úırenip jatsańyz, bul eń mańyzdy alǵashqy qadam. Bashqurt tilindegi keıbir negizgi mátinderdi oqýdan bastańyz jáne ár áriptiń durys aıtylýyn úırenińiz.
2. Tárbıeshini nemese kýrsty tabýǵa tyrysyńyz. Tildi úırenýdiń eń jaqsy tásili-ana tilinde sóıleıtin adammen jeke bilim alý. Eger bul múmkin bolmasa, tildi úırenýge kómektesetin jergilikti kýrstardy nemese aýdıo jáne beıne kýrstardy qarańyz.
3. Bashqurt tilinde kóptegen materıaldardy oqyńyz, tyńdańyz jáne kórińiz. Siz tilmen jaqsyraq tanysqan saıyn, bashqurt tilinde buqaralyq aqparat quraldaryn oqýdy jáne tyńdaýdy jalǵastyryńyz. Bashqurt tilindegi aýdıo jazbalardy, ádebıetterdi, fılmder men ánderdi taýyp kórińiz jáne basyńyzben tilge enińiz.
4. Bashqurt tilinde sóılesýge mashyqtanyńyz. Tájirıbe úshin seriktes tabyńyz nemese adamdar bashqurt tilinde sóıleıtin onlaın forýmǵa qosylyńyz. Qatelikter jiberýden qoryqpańyz-bul oqytýdyń bir bóligi!
5. Oqýdy jalǵastyryńyz. Eger siz negizdermen yńǵaıly bolsańyz da, árqashan úırenýge jáne jattyǵýǵa bolatyn jańa nárse bar. Bashqurt tilinde múmkindiginshe kóp materıaldardy oqýdy, tyńdaýdy jáne kórýdi jalǵastyryńyz.

Shved tiline dál aýdarý qajettiligi eshqashan mundaı ótkir bolǵan emes. Kópultty bıznesten bastap memlekettik mekemelerge deıin eldiń tili men mádenıetin túsiný mańyzdy bola túsýde. Shvesıa Halyqaralyq bıznes pen saıasattyń negizgi oıynshysy bolyp qala beretindikten, Shved tilinen jáne odan aýdarma qajet bola bastady.

Shved-Dat, Norveg jáne Island sıaqty basqa skandınav tilderimen kóptegen uqsastyqtary bar nemis tili. Bul sonymen qatar Skandınavıada fın jáne aǵylshyn tilderinen keıingi eń kóp taralǵan tilderdiń biri. Shved-Shvesıanyń, sondaı-aq Fınlándıa men Aland araldarynyń resmı tili. Skandınavıa aımaǵynan tys jerde Estonıanyń az halqy da sóıleıdi.

Qujattardy Shved tilinen aǵylshyn tiline aýdarǵysy keletinder úshin shved tilinde sóıleıtin aýdarmashyny almastyrýǵa BOLMAIDY. Shved tilin ana tili retinde biletin aýdarmashy tildi, onyń núanstaryn jáne ártúrli aımaqtar men jas toptaryndaǵy varıasıalardy tereń túsinedi. Sondyqtan qajetti biliktiligi men tájirıbesi bar aýdarmashyny tabý óte mańyzdy.

Aýdarmashyny jaldaǵan kezde onyń jumysty oryndaý úshin bilikti jáne sertıfıkattalǵanyna kóz jetkizý mańyzdy. Aýdarma qyzmetteri árqashan joba boıynsha tegin usynys berip, óz veb-saıtynda biliktiligi men tájirıbesin kórsetýi kerek. Sondaı-aq, siz kásibı mamanmen jumys jasaıtyndyǵyńyzǵa kóz jetkizý úshin aldyńǵy klıentterden usynystar suraı alasyz.

Shved tiline aýdarýǵa keletin bolsaq, dáldik mańyzdy. Siz sondaı-aq aýdarýyńyz kerek qujattyń belgili bir túrimen tájirıbesi bar adamdy izdeýińiz kerek. Mysaly, zańdy qujatty aýdarý qajet bolsa, zań termınologıasymen tájirıbesi bar aýdarmashyny izdeý kerek.

Aýdarmanyń basqa aspektilerine qujat formaty men jobanyń ýaqyt sheńberi kiredi. Aýdarmashydan belgili bir dızaın talaptary nemese tildik QALAÝLAR sıaqty erekshe tilekteri bar-joǵyn aldyn ala surańyz.

Shved tiline aýdarma jasaıtyndar úshin dál nátıje bere alatyn bilikti jáne tájirıbeli aýdarmashyny tabý mańyzdy. Senimdi aýdarmashynyń kómegimen kásiporyndar men jeke tulǵalar olardyń qujattarynyń dál jáne kásibı túrde aýdarylýyn qamtamasyz ete alady.

Shved tilinde qaı elder sóıleıdi?

Shved tili negizinen Shvesıada jáne Fınlándıanyń keıbir bólikterinde sóıleıdi. Ol sondaı-aq Estonıa, Latvıa, Norvegıa, Danıa, Islandıa jáne Germanıanyń keıbir bólikterinde, sondaı-aq Soltústik Amerıkadaǵy, Avstralıadaǵy jáne álemniń basqa bólikterindegi Shved dıasporasy qaýymdastyqtarynda sóıleıdi.

Shved tiliniń tarıhy qandaı?

Shved tiliniń baı jáne alýan túrli tarıhy bar. Shved tiliniń alǵashqy jazbalary Shyǵys Shvesıa men Baltyq aımaǵynyń shved tilinde sóıleıtin halqy ony paıdalanǵan 8 ǵasyrdan bastalady. Ǵasyrlar boıy shved tili Vıkıng dáýirindegi eski skandınavıalyq, jalpy germandyq tilden damydy. Shved tiline qatysty eń alǵashqy jazbasha siltemeler 12 ǵasyrǵa jatady, sol kezde eski shved zań kodeksterinde jáne dinı mátinderdiń aýdarmalarynda qoldanylǵan. 16 ǵasyrda Shved Shvesıa men Fınlándıanyń resmı tiline aınaldy jáne búkil Skandınavıa túbeginde keń taralyp, belgili boldy rıksvenska, nemese standartty Shved. 18 ǵasyrǵa qaraı ol búkil Eýropada lıngva franka retinde taraldy, sonymen qatar ádebıette, ásirese romantıkalyq romandar men poezıada qoldanyldy. Búginde Shvesıada, Fınlándıada jáne Aland araldarynda 10 mıllıonǵa jýyq adam shved tilinde sóıleıdi. Bul sonymen qatar Eýropalyq Odaqtyń resmı tilderiniń biri.

Shved tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Gýstav Vasa (1496-1560) - Qazirgi Shvesıanyń negizin qalaýshy retinde tanymal, ol shved tilin úkimettiń resmı tilderiniń biri retinde engizýge jáne osy tildi halyq arasynda keńinen qoldanýǵa jaýapty boldy.
2. Erık XIV (1533-1577) – ol shved gramatıkasy men sıntaksısin standarttady, erekshe Shved ádebıetiniń damýyna yqpal etti jáne Shvesıada saýattylyqtyń taralýyna yqpal etti.
3. Iýhan III (1568-1625) – ol shved tilin Shvesıanyń resmı tiline aınaldyrýǵa, sondaı-aq shved mektepteriniń oqý baǵdarlamasyndaǵy ornyn nyǵaıtýǵa jaýapty boldy.
4. Karl Lınneı (1707-1778) – ol búgingi kúnge deıin keńinen qoldanylatyn Lınneı taksonomıasynyń negizin quraıtyn ósimdikter men janýarlardy jikteý júıesin jasady. Ol sondaı-aq shved tiline kóptegen qaryzǵa alynǵan sózderdi engizgen.
5. Avgýst Strındberg (1849-1912) - yqpaldy avtor, ol qazirgi Shved ádebıetiniń izasharlarynyń biri boldy jáne qarapaıym tildiń paıdasyna arhaıkalyq Shved sózderi men burylystaryn qysqartý úshin jumys jasady.

Shved qurylymy qalaı jumys isteıdi?

Shved tili-úndieýropalyq tilder otbasyna kiretin Soltústik German tili. Ol Norveg jáne Dat tilderimen tyǵyz baılanysty jáne aǵylshyn jáne nemis tilderimen odan da alys baılanysty. Tildiń qurylymy sýbekt-etistik-obekt sózderiniń retine negizdelgen jáne onyń eki jynysy (orta jáne jalpy) jáne úsh zat esim (nomınatıvti, genıtatıvti jáne predlogtyq) bar. Shved tili v2 sózderiniń retin de qoldanady, ıaǵnı etistik árqashan negizgi sóılemdegi ekinshi pozısıada paıda bolady.

Shved tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Jaqsy Shved sózdigi men sózdik qoryn alyńyz. Shved leksıkasymen jáne jalpy sóz tirkesterimen tanysý til úırenýdi jeńildetedi.
2. Shved mýzykasyn tyńdańyz jáne shved fılmderin kórińiz. Bul tyńdaý jáne sóıleý daǵdylaryn jaqsartýǵa kómektesedi.
3. Jańadan bastaýshylarǵa arnalǵan shved kýrsynan ótińiz. Tájirıbeli oqytýshydan sabaq alý sizge tildi durys úırenýge kómektesedi, sonymen qatar ana tilinde sóıleıtindermen tájirıbe jasaýǵa múmkindik beredi.
4. Duolingo nemese Babbel sıaqty onlaın resýrsty paıdalanyńyz. Bul saıttar shved tilinde sóıleý, jazý jáne tyńdaý úshin qoldanýǵa bolatyn ınteraktıvti sabaqtardy usynady.
5. Jattyǵýǵa bolatyn adamdy tabyńyz. Shved tilinde sóıleıtin dosyńyzben nemese otbasy múshesimen sóılesińiz nemese jattyǵýǵa kómektesetin onlaın ana tilin tabyńyz.
6. Shvesıaǵa Baryńyz. Shvesıaǵa barý arqyly til úırenýge kirisińiz. Bul sizge úırengenińizdi belsendi túrde qoldanýǵa jáne jergilikti dıalekt pen ekpinmen tanysýǵa múmkindik beredi.